Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Folik asit (Folat-polisin, C19H19N7O6) B grubundan bir vitamindir (B9). Yeşil yapraklarda yaygın olarak bulunduğundan bu ad verilmiştir. Çünkü Latincede folium yaprak manasındadır. ve arkadaşları bu vitamini, 1941 yılında ıspanak yapraklarında keşfettiler.
Özellikleri
Kimyaca adı pteroil glutamik asit (PGA)tır. Çünkü "pteridin", "PABA" ve "glutamik asit" bileşiminden oluşmuştur. Bc faktörü de denir. Bu madde suda mızrak şeklinde kristallenen portakal sarısı renginde bir katıdır ısıtılmakla erimez, fakat 250 °C'de esmerleşerek bozunur. Serbest asit halinde az, fakat sodyum tuzu halinde suda çok çözünür. Bazik ve nötr çözeltilerinde ısıya pek dayanıklı değildir.
Eksikliği
Eksikliği sonucu megaloblastik anemi meydana getirir. Tropikal bölgelerde çok rastlanır. Bu eksikliğin başlıca sebebi protein-kalori eksikliğine dayanmaktadır. Normal beslenen insanlarda ancak sindirim bozukluğunda ve gebelikte görülebilir. Sarada kullanılan ilaçlar verilirken de bu vitaminin verilmesi gerekir. Bazı antibiyotikler (mesela + Sulfamid kombinasyonları) bu vitamini yok edebilmektedir. Bira, şarap, rakı vs. fazla içen kimselerde bu vitamin eksikliği oldukça sık görülmektedir.
| Gıda | Serbest (mcg) | Toplam (mcg) |
|---|---|---|
| alabalık | - | 750 |
| fıstık | - | 280 |
| eti | - | 250 |
| ıspanak | 170 | 200 |
| maydanoz | - | 170 |
| karaciğer | - | 140 |
| brokoli | - | 111 |
| lahana | - | 100 |
| böbrek | 60 | 80 |
| esmer ekmek | 15 | 50 |
| beyaz ekmek | 8 | 30 |
| portakal | 13 | 24 |
| marul | 20 | 20 |
| muz | 10 | 20 |
| yumurta | 10 | 20 |
| sığır eti | 4 | 7 |
| elma / üzüm | 3 | 6 |
| koyun / tavuk eti | 3 | 6 |
| pişmiş yumurta | 2 | 5 |
Sindirimi
Bu vitamin, ince bağırsak epitelinde bulunan bir enziminin yardımıyla, besinlerde bulunan şeklindeki folatlar parçalanarak serbest folat şeklinde ince bağırsakların üst kısımlarından emilir. Bu arada bazı değişikliğe uğrayarak kanda şeklinde bulunur. Karaciğerde de bu şekilde depo edilir. Bu depo 5 mg kadardır. Bağırsakta da ayrıca bir miktar üretilir. Bir karbon atomlu köklerin, moleküller arasındaki geçişlerinde önemli rol oynar. Bazı amino asitlerden aldığı köklerin pürin ve pirimidin sentezinde kullanılır. DNA'nın sentezinde vazife alır. Bu vazifeyi yapabilmesi için bu vitaminin 5,10- halinde olması gerekir. Bu geçiş ise B12 yokluğunda mümkün olmaz. Buna göre megaloblastik kansızlığa, B12'nin, dolaylı olarak tesiri vardır.
Folik asit, megaloblastik kansızlığın tedavisinde günde 5–10 mg vererek kullanılır. Tedaviye demir de katmak gereklidir. Çocuklara koruyucu olarak 0,5 mg bu vitaminden verenler vardır. Keçi sütü bu vitamin bakımından fakirdir. Bu sütle beslenen çocuklara bu vitamin de ilave edilmelidir. Sara hastalarına bu vitaminin B12 ile birlikte gerektiği zaman verilmesi uygun olur.
Günlük ihtiyaç ve kaynakları
Bu vitaminden günlük olarak serbest folat üzerinden 200, toplam folat üzerinden ise 300 mikrograma ihtiyaç vardır. Günde 100 mikrogram olanlarda bile eksiklik görülmemektedir. Gebelikte ihtiyaç % 50 kadar artar. Bu vitamin nebati ve hayvani gıdaların birçoğunda bulunur.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Health Canada article about folic acid22 Temmuz 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- US Public Health Service information page on folic acid28 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- The primary prevention of birth defects: Multivitamins or folic acid?17 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Biyokimya linkleri
- (İngilizce)
- (İngilizce)
- Folate coenzymes2 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- C1 metabolism with folate20 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Formylation, hydroxymethylation and methylation using folate16 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- IUPAC nomenclature of folate related compounds6 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Folik asit Folat polisin C19H19N7O6 B grubundan bir vitamindir B9 Yesil yapraklarda yaygin olarak bulundugundan bu ad verilmistir Cunku Latincede folium yaprak manasindadir ve arkadaslari bu vitamini 1941 yilinda ispanak yapraklarinda kesfettiler Folik asitin yapisiOzellikleriKimyaca adi pteroil glutamik asit PGA tir Cunku pteridin PABA ve glutamik asit bilesiminden olusmustur Bc faktoru de denir Bu madde suda mizrak seklinde kristallenen portakal sarisi renginde bir katidir isitilmakla erimez fakat 250 C de esmerleserek bozunur Serbest asit halinde az fakat sodyum tuzu halinde suda cok cozunur Bazik ve notr cozeltilerinde isiya pek dayanikli degildir EksikligiEksikligi sonucu megaloblastik anemi meydana getirir Tropikal bolgelerde cok rastlanir Bu eksikligin baslica sebebi protein kalori eksikligine dayanmaktadir Normal beslenen insanlarda ancak sindirim bozuklugunda ve gebelikte gorulebilir Sarada kullanilan ilaclar verilirken de bu vitaminin verilmesi gerekir Bazi antibiyotikler mesela Sulfamid kombinasyonlari bu vitamini yok edebilmektedir Bira sarap raki vs fazla icen kimselerde bu vitamin eksikligi oldukca sik gorulmektedir 100 Gram Gidadaki Folat Miktari Gida Serbest mcg Toplam mcg alabalik 750fistik 280eti 250ispanak 170 200maydanoz 170karaciger 140brokoli 111lahana 100bobrek 60 80esmer ekmek 15 50beyaz ekmek 8 30portakal 13 24marul 20 20muz 10 20yumurta 10 20sigir eti 4 7elma uzum 3 6koyun tavuk eti 3 6pismis yumurta 2 5SindirimiBu vitamin ince bagirsak epitelinde bulunan bir enziminin yardimiyla besinlerde bulunan seklindeki folatlar parcalanarak serbest folat seklinde ince bagirsaklarin ust kisimlarindan emilir Bu arada bazi degisiklige ugrayarak kanda seklinde bulunur Karacigerde de bu sekilde depo edilir Bu depo 5 mg kadardir Bagirsakta da ayrica bir miktar uretilir Bir karbon atomlu koklerin molekuller arasindaki gecislerinde onemli rol oynar Bazi amino asitlerden aldigi koklerin purin ve pirimidin sentezinde kullanilir DNA nin sentezinde vazife alir Bu vazifeyi yapabilmesi icin bu vitaminin 5 10 halinde olmasi gerekir Bu gecis ise B12 yoklugunda mumkun olmaz Buna gore megaloblastik kansizliga B12 nin dolayli olarak tesiri vardir Folik asit megaloblastik kansizligin tedavisinde gunde 5 10 mg vererek kullanilir Tedaviye demir de katmak gereklidir Cocuklara koruyucu olarak 0 5 mg bu vitaminden verenler vardir Keci sutu bu vitamin bakimindan fakirdir Bu sutle beslenen cocuklara bu vitamin de ilave edilmelidir Sara hastalarina bu vitaminin B12 ile birlikte gerektigi zaman verilmesi uygun olur Gunluk ihtiyac ve kaynaklariBu vitaminden gunluk olarak serbest folat uzerinden 200 toplam folat uzerinden ise 300 mikrograma ihtiyac vardir Gunde 100 mikrogram olanlarda bile eksiklik gorulmemektedir Gebelikte ihtiyac 50 kadar artar Bu vitamin nebati ve hayvani gidalarin bircogunda bulunur Kaynakca Folic Acid 8 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2017 Folic Acid The PubChem Project 9 Kasim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2017 Dis baglantilarHealth Canada article about folic acid22 Temmuz 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce US Public Health Service information page on folic acid28 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce The primary prevention of birth defects Multivitamins or folic acid 17 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Biyokimya linkleri Ingilizce Ingilizce Folate coenzymes2 Mayis 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce C1 metabolism with folate20 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Formylation hydroxymethylation and methylation using folate16 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce IUPAC nomenclature of folate related compounds6 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce