Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
İran dilleri veya İranî diller,Hint-Avrupa dil ailesinin Hint-İran dilleri koluna bağlı dil öbeği. Günümüzde 150-200 milyon kişinin bu dil grubuna ait dilleri konuştuğu tahmin edilir. İran dilleri tarihsel gelişim açısından üç gruba ayrılır: Eski İran dilleri, Orta İran dilleri ve Yeni İran dilleri.
| İran dilleri | |
|---|---|
| Coğrafi dağılım | Batı ve Orta Asya, Kafkasya |
| Sınıflandırma | Hint-Avrupa dilleri
|
| Alt bölümler | |
| ISO 639-5 | ira |
 | |
Eski İran dilleri, Hint-Âri dili olan Sanskritçeyle yakın akrabaydı ve MÖ 3. yüzyıla değin konuşuluyordu. Zerdüşt dininin kutsal kitabı Avesta’nın dili Avestaca, Ahamenişler döneminde resmî dil olmuş Eski Farsça ve büyük bir imparatorluk kuran Medlerin dili Eski İran dillerinin bir parçası olarak sınıflandırılmaktadır. Orta İran dilleri, MÖ 10. yüzyıl ile 3. yüzyıllar arasında konuşuluyordu. Part dili, Baktriya dili ve Pehlevi dili Orta İran dillerinin en önemlileriydi. Sakaca, Eski Osetçe veya İskit-Sarmat dili olarak da bilinen İskitçe, Soğdca, , ve Harezmce de Orta İran dillerine giriyordu. Yeni Farsça, İslam dininin İran’da yayılmaya başlamasıyla ortaya çıktı. Modern Farsça, Afganistan’ın resmî dili olan Peştuca, Kafkasya’da konuşulan Osetçe, Zazaca, Talışça, Tatça, Simnanca, Sengserce, Beluçça, Kürtçe ve Yağnup dilleri Yeni İrani dillerine bağlı dillerdir.
Bu tarihsel sınıflandırmanın dışında diller, genellikle Doğu ve Batı İrani diller olmak üzere, gösterdikleri farklı özelliklere dayanaraktan genetik gruplara ayrılır. Bu ayrılmış alt gruplar ise daha sonra Kuzeybatı, Güneybatı, Kuzeydoğu ve Güneydoğu İran dilleri olarak alt gruplara ayrılabilir. Batı İrani Dilleri; Med dili, Partça, Eski Azerice, Farsça, Kürt dilleri, Zazaca, Talışça, Tatça, Simnanca, Sengserce, Talışça, Mâzenderanca, Gilekçe, Beluçça, Goranice ve Lurca gibi dillerdir.İskit dilleri, Soğdca, Baktriya dili, Peştuca ve Osetçe ise Doğu İran dilleri olarak sınıflandırılır.
İran dillerinin sınıfları
İran dilleri 60 dil, 16 † (ölü) (150 Mio konuşan kişi)
- Batı grubu 33 dil, 5 † (115 Mio)
- Doğu grubu 27 dil, 11 † (35 Mio)
Kaynakça
- ^ Prof. Dr. Leyla Karahan Armağanı (Ocak 2013). Süer Eker (Ed.). . 28 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Aralık 2023.
- ^ Windfuhr, Gernot. The Iranian languages. Routledge Taylor and Francis Group. 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Nisan 2019.
- ^ a b Gernot Windfuhr, 2009, "Dialectology and Topics", The Iranian Languages, Routledge
 | Hint-Avrupa dil ailesi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Iran dilleri veya Irani diller Hint Avrupa dil ailesinin Hint Iran dilleri koluna bagli dil obegi Gunumuzde 150 200 milyon kisinin bu dil grubuna ait dilleri konustugu tahmin edilir Iran dilleri tarihsel gelisim acisindan uc gruba ayrilir Eski Iran dilleri Orta Iran dilleri ve Yeni Iran dilleri Iran dilleriCografi dagilimBati ve Orta Asya KafkasyaSiniflandirmaHint Avrupa dilleriHint Iran dilleriIran dilleriAlt bolumlerBati Iran dilleri Dogu Iran dilleriISO 639 5iraIran dillerinin cografi dagilimi Eski Iran dilleri Hint Ari dili olan Sanskritceyle yakin akrabaydi ve MO 3 yuzyila degin konusuluyordu Zerdust dininin kutsal kitabi Avesta nin dili Avestaca Ahamenisler doneminde resmi dil olmus Eski Farsca ve buyuk bir imparatorluk kuran Medlerin dili Eski Iran dillerinin bir parcasi olarak siniflandirilmaktadir Orta Iran dilleri MO 10 yuzyil ile 3 yuzyillar arasinda konusuluyordu Part dili Baktriya dili ve Pehlevi dili Orta Iran dillerinin en onemlileriydi Sakaca Eski Osetce veya Iskit Sarmat dili olarak da bilinen Iskitce Sogdca ve Harezmce de Orta Iran dillerine giriyordu Yeni Farsca Islam dininin Iran da yayilmaya baslamasiyla ortaya cikti Modern Farsca Afganistan in resmi dili olan Pestuca Kafkasya da konusulan Osetce Zazaca Talisca Tatca Simnanca Sengserce Belucca Kurtce ve Yagnup dilleri Yeni Irani dillerine bagli dillerdir Bu tarihsel siniflandirmanin disinda diller genellikle Dogu ve Bati Irani diller olmak uzere gosterdikleri farkli ozelliklere dayanaraktan genetik gruplara ayrilir Bu ayrilmis alt gruplar ise daha sonra Kuzeybati Guneybati Kuzeydogu ve Guneydogu Iran dilleri olarak alt gruplara ayrilabilir Bati Irani Dilleri Med dili Partca Eski Azerice Farsca Kurt dilleri Zazaca Talisca Tatca Simnanca Sengserce Talisca Mazenderanca Gilekce Belucca Goranice ve Lurca gibi dillerdir Iskit dilleri Sogdca Baktriya dili Pestuca ve Osetce ise Dogu Iran dilleri olarak siniflandirilir Iran dillerinin siniflariIran dil ailesi agaci Olu diller dahil Iran dilleri 60 dil 16 olu 150 Mio konusan kisi Bati grubu 33 dil 5 115 Mio Kuzeybati grubuMedce Partca Eski Azerice Kurtce Zazaca Talisca Tatca Simnanca Sengserce Vefsce Herzendice Kilitce Alamutca Hoinice Gilekce Mazenderanca Efterice Lasgerdice Sorheyice Belucca Goranice dd dd Guneybati grubuFarsca Tatca Kafkas Lurca Acomca Bashkardi Kumzari Tacikce dd dd Dogu grubu 27 dil 11 35 Mio Kuzeydogu grubuAvesta Osetce Baktrca Sogdca Yagnobice dd dd Guneydogu grubuPestuca Muncice Yidgha Vahanca Sugnanca Roshani Yezgulamca Senglicce Peracca Ormuri dd dd Kaynakca Prof Dr Leyla Karahan Armagani Ocak 2013 Suer Eker Ed 28 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Aralik 2023 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link Windfuhr Gernot The Iranian languages Routledge Taylor and Francis Group 1 Temmuz 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Nisan 2019 a b Gernot Windfuhr 2009 Dialectology and Topics The Iranian Languages Routledge Hint Avrupa dil ailesi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz