Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Uçturfan İlçesi (Uygurca: ئۇچتۇرپان ناھىيىسى, Uçturpan Nahiyisi, Uqturpan Nah̡iyisi, Çince: 乌什县 veya 烏什縣; Wūshí Xiàn), Çin'de Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzeyinde, Kırgızistan'a komşu, bağlı bir ilçedir.
| Uçturfan İlçesi ئۇچتۇرپان ناھىيىسى, 乌什县 | |
|---|---|
 Uçturfan İlçesi'nin Sincan Uygur Özerk Bölgesideki konumu (pembe) | |
| Ülke |  Çin |
| İl | Aksu İli |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 9.012 km² |
| Rakım | 1628 m |
| Nüfus (2002) | |
| • Toplam | 180,000 |
| Zaman dilimi | +8 |
| • Yaz (YSU) | UTC |
843400 | |
| Alan kodu | 0997 |
İsim kökeni
Uçturfan kelimesi; uç (اوج) (Oğuzca) bir nesnenin tükenmesi, bitmesi, Türkler'in kalem yaptıkları bir ağaç veya uç, kenar anlamlarına gelen sözcük ile bu sözcüğü sonradan eklenen tufan kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Uç Turfan veya Uçturfan şehri ismini “Uç” adındaki dağdan almakta olup bu dağ, Aksu'nun batısında bulunmaktadır. Kalmuklar XVII. yüzyılda Turfan’daki Uygurları Doğu Türkistan’ın kuzeyindeki nehir kıyılarında, çiftçiliği geliştirmek için göç ettirmişlerdir. Bunun için Uç şehrinin ismine, göçmenlerin geldiği şehrin ismi de eklenerek Uçturfan olmuştur.
Türk dilinin en eski sözlüklerinden Divânu Lügati't-Türk'te;
"تڤشغان اكز tawuşgan ögüz" “Uç şehrinde akan bir derenin adı." şeklinde tanımladığı bu dere Toşkan Nehri'dir. Toşkan Nehri'nin geçtiği Uç şehri de günümüzdeki Uçturfan nahiyesidir.
Konumu
Batısında Akçi İlçesi ve güneybatısında Kelpin İlçesi, kuzeyinde Kırgızistan, doğusunda Onsu İlçesi, güneyinde Aksu şehri ve Kelpin İlçesi ile sınırdır.
Kasaba ve köyler
Uçturfan ilçesi, bir kasaba (镇 zhèn), yedi kırsal belde (乡 xiāng), bir kırsal etnik belde (民族乡; mínzúxiāng) ve bir özel kırsal belde (虚拟乡) gibi yerleşim birimlerinden oluşur. İlçenin ana merkezi Uçturfan (乌什镇; Wūshí zhèn) kasabasıdır. Akyar (阿合亚; Āhéyà) 1.5 km² yüzölçümlü beldesi vardır.
Tarihi
Diğer verilen isimler: Utsch-Turfan, Uch Turfan, Ushi, Wu-shih-chen, Wu-shih-hsien, Wu-chih, Wu-shih, Wu-shih-t'u-lu-fan, Uqturpan, Outch-tourfan, Uch-Tuifan ve Ush-Turfan.
502 - 550 yılları arasında Hunlar, 552 - 648 yılları arasında Göktürkler, 648 - 649 yılları arasında Tang Hanedanı zamanında Çinliler, tekrar 659 yılından itibaren 744 yılına kadar Göktürkler, 790 ve 791 - tahminen 842 yılları arasında Tibetler ve 1006 yılından itibaren Karahanlılar 1032 - 1210 yılları arasında Doğu Karahanlılar, Doğu Karahanlıları Karahitaylar yıktıktan sonra Karahitaylar, daha sonra; önce 1227 - 1370 yılları arasında Çağatay Hanlığı daha sonra 1370 - 1514 yılları arasında Doğu Çağatay Hanlığı bu bölgede egemenlik sürmüştür.
Yarkand Hanlığı dönemi
Doğu Türkistan'da 1514 ile 1680 yılları arasında Altışehir (Altıshahr) olarak bilinen; Hotan, Yarkent, Yengihisar, Kaşgar, Aksu ve Uçturfan gibi şehirleri içine alan bölgede Yarkand Hanlığı (mamlakati Yarkand, mamlakati Moghuliya, mamlakati Saidiya) egemenlik sürmüştür.
Ekonomi
Burada Kaqia isminde Altın maden ocakları bulunur.
Notlar
- ^ Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (İngilizce)
- ^ TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı[]
- ^ İklil Kurban, Doğu Türkistan için Savaş, Ankara 1995, s. 1.
- ^ TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı[]
- ^ Wushi, China Page 16 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ http://www.mindat.org/loc-144284.html 20 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Uçturfan İlçesi için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ucturfan Ilcesi Uygurca ئۇچتۇرپان ناھىيىسى Ucturpan Nahiyisi Uqturpan Nah iyisi Cince 乌什县 veya 烏什縣 Wushi Xian Cin de Sincan Uygur Ozerk Bolgesi nin kuzeyinde Kirgizistan a komsu bagli bir ilcedir Ucturfan Ilcesi ئۇچتۇرپان ناھىيىسى 乌什县Ucturfan Ilcesi nin Sincan Uygur Ozerk Bolgesideki konumu pembe UlkeCinIlAksu IliYuzolcumu Toplam9 012 km Rakim1628 mNufus 2002 Toplam180 000Zaman dilimi 8 Yaz YSU UTC843400Alan kodu0997Resmi site http www xjwsx gov cn Cince Isim kokeniUcturfan kelimesi uc اوج Oguzca bir nesnenin tukenmesi bitmesi Turkler in kalem yaptiklari bir agac veya uc kenar anlamlarina gelen sozcuk ile bu sozcugu sonradan eklenen tufan kelimelerinin birlesmesiyle olusmustur Uc Turfan veya Ucturfan sehri ismini Uc adindaki dagdan almakta olup bu dag Aksu nun batisinda bulunmaktadir Kalmuklar XVII yuzyilda Turfan daki Uygurlari Dogu Turkistan in kuzeyindeki nehir kiyilarinda ciftciligi gelistirmek icin goc ettirmislerdir Bunun icin Uc sehrinin ismine gocmenlerin geldigi sehrin ismi de eklenerek Ucturfan olmustur Turk dilinin en eski sozluklerinden Divanu Lugati t Turk te تڤشغان اكز tawusgan oguz Uc sehrinde akan bir derenin adi seklinde tanimladigi bu dere Toskan Nehri dir Toskan Nehri nin gectigi Uc sehri de gunumuzdeki Ucturfan nahiyesidir KonumuBatisinda Akci Ilcesi ve guneybatisinda Kelpin Ilcesi kuzeyinde Kirgizistan dogusunda Onsu Ilcesi guneyinde Aksu sehri ve Kelpin Ilcesi ile sinirdir Kasaba ve koylerUcturfan ilcesi bir kasaba 镇 zhen yedi kirsal belde 乡 xiang bir kirsal etnik belde 民族乡 minzuxiang ve bir ozel kirsal belde 虚拟乡 gibi yerlesim birimlerinden olusur Ilcenin ana merkezi Ucturfan 乌什镇 Wushi zhen kasabasidir Akyar 阿合亚 Aheya 1 5 km yuzolcumlu beldesi vardir TarihiDiger verilen isimler Utsch Turfan Uch Turfan Ushi Wu shih chen Wu shih hsien Wu chih Wu shih Wu shih t u lu fan Uqturpan Outch tourfan Uch Tuifan ve Ush Turfan 502 550 yillari arasinda Hunlar 552 648 yillari arasinda Gokturkler 648 649 yillari arasinda Tang Hanedani zamaninda Cinliler tekrar 659 yilindan itibaren 744 yilina kadar Gokturkler 790 ve 791 tahminen 842 yillari arasinda Tibetler ve 1006 yilindan itibaren Karahanlilar 1032 1210 yillari arasinda Dogu Karahanlilar Dogu Karahanlilari Karahitaylar yiktiktan sonra Karahitaylar daha sonra once 1227 1370 yillari arasinda Cagatay Hanligi daha sonra 1370 1514 yillari arasinda Dogu Cagatay Hanligi bu bolgede egemenlik surmustur Yarkand Hanligi donemi Dogu Turkistan da 1514 ile 1680 yillari arasinda Altisehir Altishahr olarak bilinen Hotan Yarkent Yengihisar Kasgar Aksu ve Ucturfan gibi sehirleri icine alan bolgede Yarkand Hanligi mamlakati Yarkand mamlakati Moghuliya mamlakati Saidiya egemenlik surmustur EkonomiBurada Kaqia isminde Altin maden ocaklari bulunur Notlar Area Code and Postal Code in Xinjiang Uygur Autonomous Region 28 Temmuz 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Ingilizce TDK Divanu Lugati t Turk Veri Tabani olu kirik baglanti Iklil Kurban Dogu Turkistan icin Savas Ankara 1995 s 1 TDK Divanu Lugati t Turk Veri Tabani olu kirik baglanti Wushi China Page 16 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce http www mindat org loc 144284 html 20 Temmuz 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce KaynakcaDis baglantilarUcturfan Ilcesi icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo MicrosoftCin Sincan Uygur Ozerk Bolgesi yonetim birimleri Baskent Urumci Il duzeyi sehir Il Ozerk il Ilce duzeyi sehir Ilce Ozerk ilce BucakUrumci Tanri Dagi Bucagi Saybag Bucagi Yenisehir Bucagi Suymogu Bucagi Tudun Haba Bucagi Tapanceng Bucagi Mitung Bucagi Urumci IlcesiKaramay Karamay Bucagi Maydag Bucagi Cerenbulak Bucagi Orku BucagiTurfan Ili Turfan Toksun Ilcesi Pican IlcesiKumul Ili Kumul sehir Ara Turuk Ilcesi Barkol Kazak Ozerk IlcesiHotan Ili Hotan sehir Hotan Ilcesi Lop Ilcesi Niya Ilcesi Guma Ilcesi Cira Ilcesi Keriye Ilcesi Karakas IlcesiAksu Ili Aksu sehir Onsu Ilcesi Sayar Ilcesi Bay Ilcesi Avat Ilcesi Kucar Ilcesi Kelpin Ilcesi Toksu Ilcesi Ucturfan IlcesiKasgar Ili Kasgar Maralbesi Ilcesi Poskam Ilcesi Feyzivat Ilcesi Kagilik Ilcesi Yopurga Ilcesi Kasgar Yenisehir Ilcesi Mekit Ilcesi Yengisar Ilcesi Yarkent Ilcesi Kasgar Kuna Sehir Ilcesi Taskurgan Tacik Ozerk IlcesiKizilsu Kirgiz Ozerk Ili Atus Ilcesi Akto Ilcesi Ulugcat Ilcesi Akci IlcesiBayangolin Mogol Ozerk Ili Korla sehir Hocing Ilcesi Lopnur Ilcesi Hosut Ilcesi Cercen Ilcesi Bagras Ilcesi Bugur Ilcesi Cakilik Ilcesi Yenci Hui Ozerk IlcesiSanci Hui Ozerk Ili Sanci sehir Fukang sehir Gucung Ilcesi Manas Ilcesi Jimisar Ilcesi Hutubi Ilcesi Mori Kazak Ozerk IlcesiBortala Mogol Ozerk Ili Bortala Cing Ilcesi Arisang IlcesiOzerk bolgesine dogrudan bagli ilce duzeyi sehir Shihezi Aral Tomsuk VujyacuIli Kazak Ozerk Ili Ili Kazak Ozerk Ili olup Tarbagatay ve Altay i yonetmektedir Dogrudan bagli Gulca Kuytun Gulca Ilcesi Tekes Ilcesi Nilka Ilcesi Mogolkure Ilcesi Kunes Ilcesi Korgas Ilcesi Dokuztara Ilcesi Capcal Sibe Ozerk IlcesiTarbagatay Ili Cocek sehir Usu sehir Dorbiljin Ilcesi Cagantogay Ilcesi Saven Ilcesi Toli Ilcesi Kobuksar Mogol Ozerk IlcesiAltay Ili Altay sehir Cinggil Ilcesi Jeminay Ilcesi Koktokay Ilcesi Burcin Ilcesi Burultokay Ilcesi Kaba Ilcesi Hotan Aksay Cin nin hakimiyeti uzerine Cin ile Hindistan arasinda anlasmazlik mevcuttur Su an fiilen Cin Halk Cumhuriyeti yonetmektedir