Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Küprik sülfat ya da sadece bakır sülfat olarak da bilinen Bakır(II) sülfat, kimyasal formülü CuSO4 olan bir kimyasal bileşiktir. Bu tuzun derecelerine bağlı olarak bir dizi farklı bileşikleri mevcuttur. Susuz formu soluk yeşil ya da grimsi beyaz bir toz olmasına karşın en çok bilinen pentahidrat (CuSO4•5H2O) formu, parlak mavi renktedir. Çok az miktardaki CuSO4•5H2O çevreye çok zehirlidir, gözleri ve cildi tahriş eder ve yutulduğunda zararlı da olabilir. Oktahedral moleküler geometriye ve paramanyetik özelliğe sahip olan bakır(II) sülfat ekzotermik olarak suda çözünürek [Cu(H2O)6]2+ kompleksini oluşturur. Bakır(II) sülfat "mavi ", "göztaşı" ve "göktaşı" olarak da bilinmektedir.
| |||
| |||
| Adlandırmalar | |||
|---|---|---|---|
Bakır(II) sülfat | |||
Diğer adlar Küprik sülfat Mavi vitriyol (pentahidrat) Göztaşı (pentahidrat) Bonattit (trihidrat mineral) Boothit (heptahidrat mineral) (pentahidrat mineral) Kalkosiyanit (mineral) | |||
| Tanımlayıcılar | |||
| |||
3D model (JSmol) |
| ||
| ChEBI |
| ||
| ChEMBL |
| ||
| ChemSpider |
| ||
| ECHA InfoCard | 100.028.952 | ||
| EC Numarası |
| ||
| KEGG |
| ||
PubChem CID |
| ||
| RTECS numarası |
| ||
| UNII |
| ||
CompTox Bilgi Panosu (EPA) |
| ||
| |||
| |||
| Özellikler | |||
| Molekül formülü | CuSO4 | ||
| Molekül kütlesi | 159.62 g/mol (susuz) 249.70 g/mol (pentahidrat) | ||
| Görünüm | mavi (pentahidrat) grimsi beyaz (susuz) | ||
| Yoğunluk | 3.603 g/cm3 (susuz) 2.284 g/cm3 (pentahidrat) | ||
| Erime noktası | 110 °C (•4H2O) 150 °C (•5H2O) < 650 °C bozunur | ||
| Çözünürlük (su içinde) | pentahidrat 316 g/L (0 °C) 2033 g/L (100 °C) susuz 243 g/L (0 °C) 320 g/L (20 °C) 618 g/L (60 °C) 1140 g/L (100 °C) | ||
| Çözünürlük | susuz etanol de çözünmez pentahidrat metanol de çözünür 10.4 g/L (18 °C) etanol de çözünmez | ||
| Kırınım dizimi (nD) | 1.733 (susuz) 1.514 (pentahidrat) | ||
| Yapı | |||
| Ortorombik (kalkosiyanit), Pnma, , a = 0.839 nm, b = 0.669 nm, c = 0.483 nm Triklinik (pentahidrat), P1, , a = 0.5986 nm, b = 0.6141 nm, c = 1.0736 nm, α = 77.333°, β = 82.267°, γ = 72.567° | |||
| Termokimya | |||
Standart molar entropi (S⦵298) | 109.05 J K−1 mol−1 | ||
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298) | −769.98 kJ/mol | ||
| Tehlikeler | |||
| GHS etiketleme sistemi: | |||
| Piktogramlar |   | ||
| R-ibareleri | R22, R36/38, R50/53 | ||
| G-ibareleri | S2, S22, S60, S61 | ||
| Tehlike ifadeleri | H302, H315, H319, H410 | ||
| Önlem ifadeleri | P273, P302+P352, P305+P351+P338 | ||
| NFPA 704 (yangın karosu) | | ||
| Parlama noktası | Tutuşmaz | ||
| Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC): | |||
LD50 ((medyan doz)) | 300 mg/kg (oral, sıçan) 87 mg/kg (oral, fare) 470 mg/kg (oral, memeli hayvan) | ||
| AB İndeksi | 029-004-00-0 | ||
| Harmful (Xn) Irritant (Xi) Dangerous for the environment (N) | |||
| Güvenlik bilgi formu (SDS) | susuz pentahidrat | ||
| Benzeyen bileşikler | |||
Diğer katyonlar | Demir(II) sülfat Mangan(II) sülfat Nikel(II) sülfat Çinko sülfat | ||
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa). | |||
Üretimi ve doğada bulunuşu
Bakır sülfat’ın endüstriyel üretimi bakır oksitin sulandırılmış sülfürik asit ile
- CuO + H2SO4 → CuSO4 + H2O
- Veyahut,
bakır metalinin sıcak ve derişik sülfürik asit ile muamele edilmesi ile gerçekleştirilir.
- Cu + 2 H2SO4 → CuSO4 + SO2 + 2 H2O
Derişik sülfürik asit’in yükseltgen etkisinden kaçınmak ve verimlilik için, reaksiyon şartlarında değişikliğe gidilerek sulandırılmış sıcak sülfürik asit ve yükseltgen olarak da bol miktarda havanın reaksiyon ortamına verilmesi ile ticari üretim gerçekleştirilir.
- 2Cu + 2 H2SO4 + O2 → 2 CuSO4+ 2 H2O
Susuz formu olarak bilinen nadir bir mineral olarak doğada bulunur. Hidratlı bakır sülfat doğada (pentahidrat) ve ondan daha az olarak da bonattit (trihidrat) ve boothit (heptahidrat) olarak bulunmaktadır.
Kimyasal özellikleri
Bakır(II) sülfat pentahidrat erimeden önce 150 °C’de , 63 °C’de iki su molekülünü, ardından 109 °C’de iki su molekülünü ve daha sonra da son su molekülünü de 200 °C’de kaybeder.
Bakır(II) sülfat 650 °C’de, bakır(II) oksit (CuO) ve kükürt trioksite (SO3) bozunur.
- CuSO4 → CuO + SO3
Bakır sülfatın mavi rengi hidrasyon suyundan kaynaklanmaktadır. Kristaller alevde ısıtıldığında su kaybederek grimsi beyaz renge dönerler.
Bakır sülfat çok derişik hidroklorik asit ile reaksiyona girer. Reaksiyonla, bakır(II) çözeltisinin mavi rengi tetraklorokuprat(II)’ın oluşmasından dolayı yeşil olur:
- Cu2+ + 4 Cl– → CuCl2-4
Ayrıca, bakırdan daha reaktif metallerle (örn. Mg, Fe, Zn, Al, Sn, Pb vb.) de reaksiyona girer:
- CuSO4 + Zn → ZnSO4 + Cu
- CuSO4 + Fe → FeSO4 + Cu
- CuSO4 + Mg → MgSO4 + Cu
- CuSO4 + Sn → + Cu
- 3 CuSO4 + 2 Al → Al2(SO4)3 + 3 Cu
Oluşan bakır diğer metalin yüzeyinde toplanır. Metalin tüm yüzeti bakırla kaplandığında, reaksiyon durur.
Kullanımı
Fungisit,herbisit ve pestisit olarak kullanımı
Bakır sülfat pentahidrat bir fungusittir. Bununla birlikte, bazı funguslar yüksek düzeydeki bakır iyonlarına uyum sağlayabilir.Kireç ile karıştırıldığında Bordo bulamacı, sodyum karbonat ile karıştırıldığında ise Burgonya bulamacı adı verilen ve özellikle bağlardaki ve meyve ağaçlarındaki mantari hastalıklarla mücadele amacıyla kullanılan zirai ilaçların hazırlanmasında kullanılır. Bahçe bitkileri yetiştiriciliğinde fidelerdeki çökerten hastalığına karşı kullanılan bakır sülfat ve karışımı olan , nin hazırlanması bir başka uygulama alanıdır. Tarım alanında olmasa bile, istilacı ve su borularının yakınındaki bitki köklerine karşı bir herbisit olarak da kullanılır. Yosun önleyici olarak yüzme havuzlarında kullanılmaktadır. Çoğu alg türü, bakır sülfatın çok düşük konstrasyonları ile kontrol edilebilir. Seyreltik bakır sülfat çözeltisi akvaryum balıklarındaki parazit enfeksiyonların tedavisinde ve ayrıca akvaryumlardaki salyangozları öldürmek için kullanılır. Bakır iyonları balıklar için son derece zehirli olduğundan uygulama dozajına çok dikkat edilmelidir. Bakır sülfat Escherichia coli gibi bakterilerin büyümesini engeller.
Yirminci yüzyılda çoğunlukla, (CCA) ve derin çakılmış , elektrik direği dışındaki kullanımlar için ahşap korumada hakim oldu. Emprenye yapmak için, kimyasal bir banyo çözeltisi büyük bir silindir kaba doldurulur. Kereste silindir kap içine konmadan önce bakır sülfat pentahidrat diğer katkı maddeleri ile birlikte suda eritilir. Silindir kap, kapatılıp içine basınç uygulandığında, kimyasal maddeler ahşap tarafından emilerek ahşaba mantar, böcek ve UV-ışık etkenlerine karşı korunmasına yardımcı olacak özellik kazandırır.
Kaynakça
- ^ Kokkoros, P. A.; Rentzeperis, P. J. (1958). "The crystal structure of the anhydrous sulphates of copper and zinc". Acta Crystallographica. 11 (5). ss. 361-364. doi:10.1107/S0365110X58000955.
- ^ Bacon, G. E.; Titterton, D. H. (1975). "Neutron-diffraction studies of CuSO4 • 5H2O and CuSO4 • 5D2O". Z. Kristallogr. 141 (5–6). ss. 330-341. doi:10.1524/zkri.1975.141.5-6.330.
- ^ Andrew Knox Galwey; Michael E. Brown (1999). Thermal decomposition of ionic solids. Elsevier. ss. 228-229. ISBN . 29 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Aralık 2012.
- ^ Wiberg, Egon (2001). Inorganic chemistry. Academic Press. s. 1263. ISBN . 29 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Aralık 2012.
- ^ Holleman, A. F.; Wiberg, E. (2001). Inorganic Chemistry. San Diego: Academic Press. ISBN .
- ^ Johnson, George Fiske (1935). "The Early History of Copper Fungicides". Agricultural History. 9 (2). ss. 67-79. JSTOR 3739659.
- ^ Parry, K. E.; Wood, R. K. S. (1958). "The adaption of fungi to fungicides: Adaption to copper and mercury salts". Annals of Applied Biology. 46 (3). s. 446. doi:10.1111/j.1744-7348.1958.tb02225.x.
- ^ "Uses of Copper Compounds: Copper Sulfate's Role in Agriculture". Copper.org. 7 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Aralık 2007.
- ^ . National Fish Pharmaceuticals. 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2007.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kuprik sulfat ya da sadece bakir sulfat olarak da bilinen Bakir II sulfat kimyasal formulu CuSO4 olan bir kimyasal bilesiktir Bu tuzun derecelerine bagli olarak bir dizi farkli bilesikleri mevcuttur Susuz formu soluk yesil ya da grimsi beyaz bir toz olmasina karsin en cok bilinen pentahidrat CuSO4 5H2O formu parlak mavi renktedir Cok az miktardaki CuSO4 5H2O cevreye cok zehirlidir gozleri ve cildi tahris eder ve yutuldugunda zararli da olabilir Oktahedral molekuler geometriye ve paramanyetik ozellige sahip olan bakir II sulfat ekzotermik olarak suda cozunurek Cu H2O 6 2 kompleksini olusturur Bakir II sulfat mavi goztasi ve goktasi olarak da bilinmektedir Bakir II sulfat CuSO4 5H2O Kristalleri Susuz toz CuSO4CuSO4 top ve cubuk modeli CuSO4 bosluk doldurma modeliAdlandirmalarIUPAC adiBakir II sulfatDiger adlarKuprik sulfat Mavi vitriyol pentahidrat Goztasi pentahidrat Bonattit trihidrat mineral Boothit heptahidrat mineral pentahidrat mineral Kalkosiyanit mineral TanimlayicilarCAS numarasi 7758 98 7 7758 99 8 pentahidrat 3D model JSmol Etkilesimli goruntuChEBI CHEBI 23414 ChEMBL ChEMBL604 ChemSpider 22870 ECHA InfoCard 100 028 952EC Numarasi 231 847 6KEGG C18713 PubChem CID 24462RTECS numarasi GL8800000 susuz GL8900000 pentahidrat UNII KUW2Q3U1VV CompTox Bilgi Panosu EPA DTXSID6034479InChI InChI 1S Cu H2O4S c 1 5 2 3 4 h H2 1 2 3 4 q 2 p 2 Key ARUVKPQLZAKDPS UHFFFAOYSA L InChI 1 Cu H2O4S c 1 5 2 3 4 h H2 1 2 3 4 q 2 p 2Key ARUVKPQLZAKDPS NUQVWONBAISMILES O S O O O Cu 2 OzelliklerMolekul formulu CuSO4Molekul kutlesi 159 62 g mol susuz 249 70 g mol pentahidrat Gorunum mavi pentahidrat grimsi beyaz susuz Yogunluk 3 603 g cm3 susuz 2 284 g cm3 pentahidrat Erime noktasi 110 C 4H2O 150 C 5H2O lt 650 C bozunurCozunurluk su icinde pentahidrat 316 g L 0 C 2033 g L 100 C susuz 243 g L 0 C 320 g L 20 C 618 g L 60 C 1140 g L 100 C Cozunurluk susuz etanol de cozunmez pentahidrat metanol de cozunur 10 4 g L 18 C etanol de cozunmezKirinim dizimi nD 1 733 susuz 1 514 pentahidrat YapiKristal yapi Ortorombik kalkosiyanit Pnma a 0 839 nm b 0 669 nm c 0 483 nm Triklinik pentahidrat P1 a 0 5986 nm b 0 6141 nm c 1 0736 nm a 77 333 b 82 267 g 72 567 TermokimyaStandart molar entropi S 298 109 05 J K 1 mol 1Standart formasyon entalpisi DfH 298 769 98 kJ molTehlikelerGHS etiketleme sistemi PiktogramlarR ibareleri R22 R36 38 R50 53G ibareleri S2 S22 S60 S61Tehlike ifadeleri H302 H315 H319 H410Onlem ifadeleri P273 P302 P352 P305 P351 P338NFPA 704 yangin karosu 201Parlama noktasi TutusmazOldurucu doz veya konsantrasyon LD LC LD50 medyan doz 300 mg kg oral sican 87 mg kg oral fare 470 mg kg oral memeli hayvan AB Indeksi 029 004 00 0Harmful Xn Irritant Xi Dangerous for the environment N Guvenlik bilgi formu SDS susuz pentahidratBenzeyen bilesiklerDiger katyonlar Demir II sulfat Mangan II sulfat Nikel II sulfat Cinko sulfatAksi belirtilmedigi surece madde verileri Standart sicaklik ve basinc kosullarinda belirtilir 25 C 77 F 100 kPa Bilgi kutusu kaynaklariUretimi ve dogada bulunusuSulfurik asitin bakir elektrotlar kullanilarak elektrolize edilmesi yoluyla bakir II sulfat eldesi Bakir sulfat in endustriyel uretimi bakir oksitin sulandirilmis sulfurik asit ile CuO H2SO4 CuSO4 H2OVeyahut bakir metalinin sicak ve derisik sulfurik asit ile muamele edilmesi ile gerceklestirilir Cu 2 H2SO4 CuSO4 SO2 2 H2O Derisik sulfurik asit in yukseltgen etkisinden kacinmak ve verimlilik icin reaksiyon sartlarinda degisiklige gidilerek sulandirilmis sicak sulfurik asit ve yukseltgen olarak da bol miktarda havanin reaksiyon ortamina verilmesi ile ticari uretim gerceklestirilir 2Cu 2 H2SO4 O2 2 CuSO4 2 H2O Susuz formu olarak bilinen nadir bir mineral olarak dogada bulunur Hidratli bakir sulfat dogada pentahidrat ve ondan daha az olarak da bonattit trihidrat ve boothit heptahidrat olarak bulunmaktadir Kimyasal ozellikleriBakir II sulfat pentahidrat erimeden once 150 C de 63 C de iki su molekulunu ardindan 109 C de iki su molekulunu ve daha sonra da son su molekulunu de 200 C de kaybeder Bakir II sulfat 650 C de bakir II oksit CuO ve kukurt trioksite SO3 bozunur CuSO4 CuO SO3 Bakir sulfatin mavi rengi hidrasyon suyundan kaynaklanmaktadir Kristaller alevde isitildiginda su kaybederek grimsi beyaz renge donerler Bakir sulfat cok derisik hidroklorik asit ile reaksiyona girer Reaksiyonla bakir II cozeltisinin mavi rengi tetraklorokuprat II in olusmasindan dolayi yesil olur Cu2 4 Cl CuCl2 4 Ayrica bakirdan daha reaktif metallerle orn Mg Fe Zn Al Sn Pb vb de reaksiyona girer CuSO4 Zn ZnSO4 Cu CuSO4 Fe FeSO4 Cu CuSO4 Mg MgSO4 Cu CuSO4 Sn Cu 3 CuSO4 2 Al Al2 SO4 3 3 Cu Olusan bakir diger metalin yuzeyinde toplanir Metalin tum yuzeti bakirla kaplandiginda reaksiyon durur KullanimiFungisit herbisit ve pestisit olarak kullanimi Bakir sulfat pentahidrat bir fungusittir Bununla birlikte bazi funguslar yuksek duzeydeki bakir iyonlarina uyum saglayabilir Kirec ile karistirildiginda Bordo bulamaci sodyum karbonat ile karistirildiginda ise Burgonya bulamaci adi verilen ve ozellikle baglardaki ve meyve agaclarindaki mantari hastaliklarla mucadele amaciyla kullanilan zirai ilaclarin hazirlanmasinda kullanilir Bahce bitkileri yetistiriciliginde fidelerdeki cokerten hastaligina karsi kullanilan bakir sulfat ve karisimi olan nin hazirlanmasi bir baska uygulama alanidir Tarim alaninda olmasa bile istilaci ve su borularinin yakinindaki bitki koklerine karsi bir herbisit olarak da kullanilir Yosun onleyici olarak yuzme havuzlarinda kullanilmaktadir Cogu alg turu bakir sulfatin cok dusuk konstrasyonlari ile kontrol edilebilir Seyreltik bakir sulfat cozeltisi akvaryum baliklarindaki parazit enfeksiyonlarin tedavisinde ve ayrica akvaryumlardaki salyangozlari oldurmek icin kullanilir Bakir iyonlari baliklar icin son derece zehirli oldugundan uygulama dozajina cok dikkat edilmelidir Bakir sulfat Escherichia coli gibi bakterilerin buyumesini engeller Yirminci yuzyilda cogunlukla CCA ve derin cakilmis elektrik diregi disindaki kullanimlar icin ahsap korumada hakim oldu Emprenye yapmak icin kimyasal bir banyo cozeltisi buyuk bir silindir kaba doldurulur Kereste silindir kap icine konmadan once bakir sulfat pentahidrat diger katki maddeleri ile birlikte suda eritilir Silindir kap kapatilip icine basinc uygulandiginda kimyasal maddeler ahsap tarafindan emilerek ahsaba mantar bocek ve UV isik etkenlerine karsi korunmasina yardimci olacak ozellik kazandirir Kaynakca Kokkoros P A Rentzeperis P J 1958 The crystal structure of the anhydrous sulphates of copper and zinc Acta Crystallographica 11 5 ss 361 364 doi 10 1107 S0365110X58000955 Bacon G E Titterton D H 1975 Neutron diffraction studies of CuSO4 5H2O and CuSO4 5D2O Z Kristallogr 141 5 6 ss 330 341 doi 10 1524 zkri 1975 141 5 6 330 Andrew Knox Galwey Michael E Brown 1999 Thermal decomposition of ionic solids Elsevier ss 228 229 ISBN 0 444 82437 5 29 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Aralik 2012 Wiberg Egon 2001 Inorganic chemistry Academic Press s 1263 ISBN 0 12 352651 5 29 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Aralik 2012 Holleman A F Wiberg E 2001 Inorganic Chemistry San Diego Academic Press ISBN 0 12 352651 5 Johnson George Fiske 1935 The Early History of Copper Fungicides Agricultural History 9 2 ss 67 79 JSTOR 3739659 Parry K E Wood R K S 1958 The adaption of fungi to fungicides Adaption to copper and mercury salts Annals of Applied Biology 46 3 s 446 doi 10 1111 j 1744 7348 1958 tb02225 x Uses of Copper Compounds Copper Sulfate s Role in Agriculture Copper org 7 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 31 Aralik 2007 National Fish Pharmaceuticals 10 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Aralik 2007