Vikipedi özgür ansiklopedi şatranj Arapça شطرنج Arapça telaffuz ʃaˈtˤrandʒ Orta Farsça çatrang sözcüğünden gelir Sasani

Vikipedi ozgur ansiklopedi Satranj Arapca شطرنج Arapca telaffuz ʃaˈtˤrandʒ Orta Farsca catrang sozcugunden gelir Sasani Imparatorlugu nda oynanan ve modern satrancin oncusu kabul edilen tarihi bir oyundur Kokeni Hint oyunu Caturanga ya dayanir Modern satranc ise bu oyunun 10 yuzyilda Musluman Endulus modern Ispanya ve Sicilya uzerinden Avrupa ya ulasmasiyla zaman icinde evrilmesiyle ortaya cikmistir Modern Farscada satranj kelimesi dogrudan satranc anlaminda kullanilmaya devam etmektedir Kurallar span a b c d e f g h8 87 76 65 54 43 32 21 1a b c d e f g hSatranj baslangic dizilimi Satranj oyunundaki baslangic dizilimi modern satrancla esasen ayniydi ancak beyaz sahin sag veya sol tarafta konumlanmasi sabit bir kurala bagli degildi Hem modern satranctaki gibi hem de semada gosterildigi gibi bir dizilim mumkundu Her iki durumda da beyaz ve siyah sah ayni dikey uzerinde yer alirdi Oyun su taslarla oynanirdi Satranj taslarisah hukumdar ferz veya vezir danisman ruh savas arabasi modern satranctaki kale pil veya alfil modern satranctaki fil asb veya feres modern satranctaki at serbaz piyade veya beydak yaya asker modern satranctaki piyon Ferz in hareketleri Alfil in Fil hareketleri diger taslarin uzerinden atlayabilir Sah ve piyon disindaki satranj taslarinin hareketlerinin birbirini tamamlamasi Sah Farsca kral modern satranctaki sah gibi hareket eder Vezir danisman ayrica fers olarak da yazilir Arapca firz Farsca Farsca فرزين ferzin sozcugunden gelir capraz yonde tam olarak bir kare hareket eder bu da onu oldukca zayif bir tas yapar Bu tas Avrupa da Kralice Queen olarak yeniden adlandirilmistir Gunumuzde bile bu tas icin Ruscada ferz ferz Macarcada vezer Turkcede vezir Farscada vazir ve Arapcada wazir sozcukleri kullanilir Xiangqi oyunundaki muhafizlarla benzerlik gosterir Ruh savas arabasi Farsca Farsca رخ roh sozcugunden gelir modern satranctaki kale gibi hareket eder alfil aufin ve benzerleri savas fili Farsca Farsca پيل pil sozcugunden gelir al eki Arapcada belirlilik takisidir capraz yonde tam olarak iki kare hareket eder ve aradaki karenin uzerinden atlar Her bir pil tahtadaki karelerin sadece sekizde birine ulasabilirdi ve hareket donguleri birbirlerinden ayrik oldugu icin asla birbirlerini yiyemezlerdi Bu tas yine fil olarak adlandirilan caturanga oyununda bazen farkli bir harekete sahip olabilmekteydi Pil modern satrancta yerini fil tasina birakmistir Gunumuzde bile bu tas Ispanyolcada alfil Italyancada alfiere Turkcede fil Farsca ve Arapcada fil ve Ruscada slon fil olarak adlandirilir Satranj Iran dan kuzeye Rusya ya batiya Dogu Avrupa ya guneye Italya ya ve nihayetinde daha batiya yayilirken tasin orijinal adi ve fil gorunumu buyuk olcude korundu Genellikle filin dislerini temsil eden iki kut ucu olan yuvarlak bir sekil olarak oyulurdu Hristiyan Avrupa da bu tas bir piskopos bishop haline geldi cunku Bati Avrupa da fillere asina olmayanlar icin tasin iki ucu bir piskoposun mitrasina basligina benziyordu Piskopos formunun kullanildigi erken bir ornek 12 yuzyila ait Lewis satranc figurleri setidir Asb Feres Farscada gunumuzde at anlamina gelir Eski Farsca Asp Farsca اسپ kokenlidir modern satranctaki at gibi hareket eder Piyade piyade eri Farsca Farsca پیاده piyade sozcugunden gelir ayrica Serbaz asker olarak da adlandirilir Farscadan sonra Arapcaya Beydak Arapca بيدق olarak gecmistir modern satranctaki piyonlar gibi hareket eder ve tas yer ancak ilk hamlede iki kare ilerleyemez Sekizinci yataya ulastiklarinda ferze terfi ederler Taslar semalarda gosterilmis ve notasyonda yukaridaki tabloda belirtildigi gibi modern esdeger sembolleri kullanilarak kaydedilmistir Modern satranj anlatimlarinda sah ruh feres ve beydak icin yaygin olarak sah kale at ve piyon isimleri kullanilir Ancak ferz ve alfil bazen farkli kabul edilerek kendilerine ozgu sembollerle gosterilir Iran satranj takimi sirli cini 12 yuzyil Nisabur New York Metropolitan Sanat Muzesi Modern satrancla kiyaslandiginda baska farkliliklar da mevcuttu Rok yapilmasina izin verilmezdi bu hamle cok daha sonra icat edilmistir Rakip sahi pat durumuna dusurmek pat yapan oyuncu icin galibiyetle sonuclanirdi Sah haric rakibin tum taslarini yemek bir sonraki hamlede rakibin kalan son tasi yiyememesi durumunda galibiyet sayilirdi aksi takdirde Islam dunyasinin cogunda bu durum beraberlik olarak kabul edilirdi Medine haric orada galibiyet sayilirdi Sah ve piyon haric ana satranj taslarinin olasi hareketleri birbirini tamamlar niteliktedir ve sagdaki sekilde gosterildigi uzere 5x5 lik bir izgaranin merkezi konumuna gore herhangi bir eksiklik veya fazlalik olmaksizin mevcut tum kareleri isgal eder Ayrica bakiniz span Satranc tarihi Timur satranciKaynakca span Jean Louis Cazaux 20 Nisan 2012 Shatranj History chess free fr Erisim tarihi 23 Kasim 2013 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link شطرنج دیکشنری آبادیس Farsca Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Murray 1913 Benzer bir durum hem modern satranc kale at fil ve at vezir hem de Timur satranci general vezir fil mancinik at ve kale general at deve zurafa icin de gecerlidir Bibliyografya span 1913 Reissued bas Oxford University Press ISBN 0 19 827403 3 gtdSatranc turevleri Ortodoks kurallariFarkli baslangic konumuFischer rastgele satranc Yer degistirmeli satranc Ustun satrancFarkli sayida parcaDunsany nin satranci Ondelikli satrancAlisilmisin disinda panoSilindir satranc Cember satranc Altigen satranc Los Alamos satranciGeleneksel parcalarla alisilmisin disinda kurallarStandart 8 8 kartLegan satranc Madrasi satranci Tek renkli satrancCoklu hareket cesitleriSansin unsurlariAlisilmisin disinda bir tahtada alisilmisin disinda kurallarOrtodoks kurallariStandart 8 8 kartBilesik parcalarElcilik satranci Buyuk satrancAlisilmisin disinda tahtalar ve parcalarBebek satranci Dortlu satrancIlham veren oyunlarArimaaSatrancla ilgili oyunlarTarihselCaturanga Satranj Timur satranciBolgeselSogi Go Xiang qiYazilimIlgiliYazismali satranc gtdSatrancSatranc unvani Buyukusta Yazismali satranc FIDE Cevrimici satranc dunya siralamasi TurevleriEkipmanSatranc takimi Satranc tahtasi Staunton satranc takimi Satranc taslari Sah Vezir Kale Fil At Piyon Satranc saati Satranc masasiTarihGottingen yazmalari Lewis satranc figurleri Hipermodernizm Azerbaycan Ermenistan kadin buyukustalar Satranc muzeleri Bobby Fischer Merkezi Gokyay Vakfi Satranc MuzesiRok Sah cekmek Mat Beraberlik Anlasmali Elli hamle kurali Surekli sah Pat Uc konum tekrari Gecerken alma Piyon terfisi Hizli satranc Dokunulan tasi oynama kuraliSatranc notasyonu cebirsel Fianchetto Gambit Anahtar kare Acik hat Yari acik hat Karakol Piyonlar bagli duble izole gecer Tempo TranspozisyonTaktiklerYapay rok yapma Batarya Alehin in silahi Mat kalibi Kombinezon Saptirma Acarak saldiri Cifte sah Catal Asiri yukleme Acmaz Feda Vezir fedasi Sis ZwischenzugStratejiTelafi ilk hamle avantaji Oyun ortasi Piyon yapisi Izole Vezir PiyonuAcilislarKanat acilisiBenko Acilisi Bird Acilisi Dunst Acilisi Ingiliz Acilisi Grob Saldirisi Larsen Acilisi Zukertort Acilisi Reti AcilisiSah Piyonu OyunuAlehin Savunmasi Caro Kann Savunmasi Fransiz Savunmasi Modern Savunma Nimzovic Savunmasi Acik Oyun Dort At Oyunu Giuoco Piano Italyan Acilisi Sah Gambiti Petrov Savunmasi Philidor Savunmasi Ponziani Acilisi Ispanyol Acilisi Yari Italyan Acilisi Iskoc Acilisi Iki At Savunmasi Viyana Oyunu Owen Savunmasi Pirc Savunmasi Iskandinav Savunmasi Sicilya Savunmasi Vezir Piyonu OyunuHollanda Savunmasi Ingiliz Savunmasi Hint Savunmasi Bogo Hint Savunmasi Budapeste Gambiti Katalan Acilisi Grunfeld Savunmasi Sah Hint Savunmasi Nimzo Hint Savunmasi Eski Hint Savunmasi Vezir Hint Savunmasi Londra Sistemi Richter Veresov Saldirisi Vezir Gambiti Kabul Edilmis Kabul Edilmemis Slav Savunmasi Yari Slav Savunmasi Cigorin Savunmasi Trompowsky SaldirisiDigerAcilislar listesi Satranc gambitleri listesi Duzensiz Bongcloud Acilisi Aptal mati Coban matiOyun sonlariStrateji Zugzwang Iki atli oyun sonuTurnuvalarSatranc Olimpiyati Dunya Satranc Sampiyonasi Satranc Dunya Kupasi Diger dunya sampiyonalari Kadinlar Hizli Kidemli Bilgisayar satranc sampiyonasi CCC Kuzey AmerikaSanat ve medyafilm eserlerIlgiliSatranc boksu Deep Blue Stockfish Simultane oyunSatranc karsilasmasi Satranc programlama Azeri satranc buyukustalari Turk satranc buyukustalari Hint satranc buyukustalari Norvecli satranc buyukustalari Italyan satranc buyukustalari Satranc taslari Satranc taslari kenar kutusu Satranc turevleri Satranc Olimpiyatlari Universiade Satranc Dunya Satranc Sampiyonasi Kategoriler Iran da satrancSatranc tarihiFarsca deyislerIranli icatlariHint icatlariGizli kategori Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler