Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Finansta, opsiyonlar alıcısına belirli bir malı, kıymeti veya finansal göstergeyi belli bir vade içinde ya da belirlenmiş tarihlerde ve önceden anlaşılmış bir fiyattan alma-satma hakkı ancak alıcıya bu hakkı kullanmayı zorunlu tutmayan veren sözleşmelerdir. Opsiyonu satın alan taraf ya da başka bir deyişle opsiyonun sahibi, opsiyon sözleşmesine karşılık, sözleşme tarihinde veya sözleşmede belirlenen ileri bir tarihte opsiyon primi adı verilen belli bir prim karşılığı opsiyon satıcısına ya da başka bir deyişle opsiyon yazıcısına, ödemek zorundadır.
Opsiyon sahibi opsiyon sözleşmesinden doğan haklarını sözleşmede belirlenen süre içinde veya sonunda kullanma hakkına sahip olmaktadır; yani, vadeli işlemler sözleşmesinden farklı olarak herhangi alma veya satma yükümlülüğü yoktur. Bu sebeple, opsiyon hakkını alan tarafın kaybı en fazla ödediği primdir. Opsiyon hakkını satan taraf ise bu prim kazancını elde etmektedir.
Opsiyon sözleşmesindeki taraflar miktar, işlemin vadesi, vade tarihindeki kullanım fiyatı ve opsiyon hakkını alan tarafın ödeyeceği prim konusunda sözleşme yapılan tarihte anlaşırlar. Opsiyon hakkını alan taraf, anlaşılan prim miktarını opsiyon hakkını veren tarafa genelde anlaşma tarihinde çoğunlukla nakden öder. Bunun dışında, opsiyonun hakkından doğan para değiş-tokuşuna kadar, başka herhangi bir para değişimi yapılmaz.
Opsiyon sözleşmesine ilişkin terimler
Opsiyon sözleşmelerinin terimleri bir piyasa yapıcı ya da aracının olduğu standardlaşmış halde bulunurlar. Tezgah üstü piyasalarda ise daha esnek sözleşme terimlerine rastlanır. Aşağıdaki açıklamalar her ne kadar için geçerli olsa da bu maddeler tezgah üstü yapılan sözleşmelerde her türlü esnekliğe açıktır.
- Dayanak varlık: Opsiyonlarda veya daha genel olarak türev ürünlerde sözleşmeye konu olan ve fiyatlama yapılırken referans alınan hisse senedi, emtia, mal, , döviz, , faiz gibi varlıkları ifade eder.
- Kullanım fiyatı: Opsiyon sözleşmesinde önceden belirlenen ya da nasıl belirleneceği anlaşılan ve opsiyonun kullanıldığında, söz konusu dayanak varlık için ödenecek alım ya da satım fiyatıdır.
- Opsiyon vadesi: Opsiyon sözleşmesinin geçerli olacağı son tarihtir. Bu tarihten sonra hakların kullanımı söz konusu değildir.
- : Sözleşmenin vadesi bittiğinde ve sözleşmeden doğan haklar kullanılmak istendiğinde fiziki teslimat ya da nakit olarak uzlaşılır.
- Opsiyonun türü ve haklar: Opsiyondaki haklar, opsiyon sözleşmesinden doğan hakların ne olduğu ve hangi tarih ya da tarihlerde kadar geçerli olacağını ifade eder ve opsiyon türüne göre değişiklik gösterir. Opsiyon piyasalarında alıcı açısından iki çeşit opsiyon vardır. Her iki opsiyonda da, opsiyon haklarını alan tarafa uzun pozisyon, satan tarafa da kısa posizyon tutuyor denir. Bir başka deyişle, uzun pozisyona sahip taraf opsiyon sahibidir; kısa pozisyon sahibi ise opsiyon satıcıdır.
- Alım opsiyonu: Alıcısına (opsiyon sahibine) kontrat sözleşmesinde yazan vadede belirli bir miktarda malı, kıymeti veya finansal göstergeyi yine kontratta yazan kullanma fiyatından herhangi bir yükümlülük doğurmadan satın alma hakkı veren opsiyon sözleşmesidir.
- Satım opsiyonu: Alıcısına (opsiyon sahibine) kontrat sözleşmesinde yazan vadede belirli bir miktarda malı, kıymeti veya finansal göstergeyi yine kontratta yazan kullanma fiyatından herhangi bir yükümlülük doğurmadan satma hakkı veren opsiyon sözleşmesidir.
- Opsiyon primi, opsiyon alıcısının opsiyon satıcısına kazandığı haklar karşığında ödediği bedeldir. Genelde işlem anında ödenir ve opsiyonun kullanılmadığı bir durumda ise alıcıya iade edilmez. Kısaca, opsiyonun fiyatıdır. Fiyatın belirlenme yöntemi, opsiyon satıcısının kim olduğuna bağlı olarak değişebilir. Opsiyon işlemleri borsasında ya da piyasa yapıcılar tarafından organize edilen pazarlarda fiyatlar arz ve talebe bağlı olarak alış fiyatı veya satış fiyatı üzerinde belirlenir. Tezgah üstü piyasalarda ise, satıcı tarafından fiyatı belirlemek için genelde kullanılır ve bu fiyata teorik fiyat denir.
Opsiyon türleri
Opsiyonlar alıcıları, sözleşmedeki vadenin türü, sözleşmenin dayanak varlığı, sözleşmenin alındığı piyasa, kullanım fiyatının belirlenmesi veya sözleşmedeki vadenin zamanı gibi değişik yönlerden adlandırılırlar.
Hakların kullanılması karmaşıklığına ve zamanına göre opsiyonlar
Yalın opsiyonlar
Yalın opsiyonlar en temel opsiyon sözleşme özelliklerine sahip, basit nitelikli ve aşağıdaki gibi tanımlanmış Avrupa ve Amerikan tipi alım ve satım opsiyonlarıdır.
- : Haklar, opsiyonun vadesinden önce herhangi bir tarihte opsiyon alıcısı tarafından kullanılabilir.
- : Haklar, sadece opsiyonun vadesinde opsiyon alıcısı tarafından kullanılabilir.
Egzotik opsiyonlar
Yalın olmayan opsiyonlar genelde egzotik opsiyonlar başlığı altına alınırlar. Bazı sınıflandırmalar öncü egzotik opsiyonları birinci nesil ve ikinic nesil egzotik opsiyonlar olarak da ayırırlar. Bu sınıflandırmaya düşen opsiyonların tam listesi bilinemez; çoğunlukla, tezgah-üstü marketlerde sadece alıcısı ve satıcısı tarafından detayları bilinen ve piyasada nadir görülen sözleşmeler de bu gruba dahildir. Aşağıda bazı örnekleri verilmiş ve kullanım fiyatının belirlenmesi ya hakların uygulanmasının belirli koşullara bağlanması gibi çeşitlemelere sahip opsiyonlar da vardır.
- : Avrupa tipi opsiyon gibi sadece vade tarihinde haklar kullanılabilir; ancak, bu tür sözleşmelerde kullanım fiyatı baştan bilinmez ve nasıl hesaplanacağı sözleşmede belirtilir. Sözleşmedeki detaylara bağlı olarak dayanak varlığın opsiyonun vadesine kadar belirli tarihlerde spot fiyatlarının ortalaması alınarak kullanım belirlenmesi en yagygın olanıdır. Örneğin, opsiyon IBM üzerine 1 yıl vadeli alım opsiyonu olsun. Gelecek aydan başlayarak her 3 ayda bir IBM spot fiyatına bakılır. Vadenin sonunda ortaya çıkan ortalama kullanım fiyatı olur.
- : Amerikan tipi opsiyonuna benzer, ama alıcının kullanma hakkı vadeye kadar sözleşmede belirlenmiş belli günlerde yapılabilir. Diğer deyişle, opsiyondan doğan alım/satım haklarının sözleşmede belirlenmiş başlangıç ve bitiş tarihleri arasındaki belli tarihlerde kullanılabildiği opsiyon türüne Bermuda tipi opsiyon denir.
- : Hakların kullanımının dayanak varlığın spotunun sözleşmede belirlenmiş tarihte ya da tarihlerde bir bariyerin üstüne çıkması ya da altına inmesi şeklinde tanımlanan opsiyonlardır.
Verdiği daha geniş hak uygulanabilme vadesinden dolayı, Amerikan tipi opsiyonların değeri genelde Avrupa tipi ve Bermuda tip opsiyonların fiyatlarından yüksektir. Benzer bir şekilde, Bermuda tipi opsiyonun da Avrupa tipi opsiyondan daha fazla fiyatı olur. Ancak, faizler pozitif ise ve opsiyon ile arasındaki fark (İng. spread) göz ardı edilirse, dayanak varlığı temettü ödemeyen, aynı kullanım fiyatı ve opsiyon vadesine sahip Amerikan tipi alım opsiyonu ile Avrupa tipi alım opsiyonun fiyatları teorik olarak eşit olur.
Takas/teslimat uzlaşımına göre opsiyonlar
Opsiyonlarda hesabın kapatılırken uzlaşmanın nasıl yapılacağı, örneğin, teslimatın fiziki ya da nakdi olmasının belirlenmesi de esastır ve opsiyonlara bu yönden de verilir:
- Fiziki teslimatlı opsiyonlar: Dayanak varlığın fiziki transferi gerçekleşir
- Nakdi uzlaşılı opsiyonlar: Hakların kullanılmasıyla ortaya çıkan ödeniş nakit olarak hesaplanır
Dayanak varlığın çeşidine göre opsiyonlar
- Pay opsiyonu: Dayanak varlığın pay, yani hisse (senedi), olduğu opsiyon sözleşmesine pay opsiyonu ya da hisse opsiyonu denir. Dayanak varlığın bir pay üzerine yazılmış vadeli işlemler sözleşmesi olduğu opsiyon sözleşmeleri de vardır. Bu durumda bu tür sözleşmelere vadeli işlemler opsiyonu adı verilir.
- Endeks opsiyonu: Dayanak varlığın bir endeks olduğu opsiyon sözleşmesine endeks opsiyonu denir. Opsiyon piyasası derinliğine ve katılımcıların iştahına göre, dayanak varlık olan endeksler BIST30 ya da STOXX 50 gibi en basit borsa endeksinden VIX gibi daha karışık endekslere kadar değişkenlik gösterebilirler. VIX ya da VSTOXX gibi volatilite endeksinin dayanak varlığı durumlarda, opsiyonlara opsiyonu adı verilir.
- Döviz opsiyonu: Dayanak varlığın bir döviz çifti olduğu opsiyon sözleşmesine döviz opsiyonu adı verilir.
- : Dayanak varlığın bir tahvil olduğu opsiyon sözleşmesine tahvil opsiyonu denir.
- Emtia opsiyonu: Dayanak varlığın bir tahvil olduğu opsiyon sözleşmesine emtia opsiyonu denir.
Kar/zarar durumuna göre opsiyonlar
- Opsiyon kârda (Asli değerli opsiyon): Opsiyonun, alıcısı açısından uygulanabilir değerde olması durumudur; yani opsiyon kârdadır.
- alım opsiyonunda: Kullanım fiyatı + prim < spot fiyatı
- satım opsiyonunda: Kullanım fiyatı > spot fiyatı + prim
- Opsiyon zararda (Zararda opsiyon): Opsiyonun, alıcısı açısından uygulanabilir değerde olmaması durumudur; yani opsiyon zarardadır.
- alım opsiyonunda; Kullanım fiyatı + prim > spot fiyatı
- satım opsiyonunda; Kullanım fiyatı< spot fiyatı + prim
- Opsiyon ne kârda ne de zararda (Başabaş opsiyon) Opsiyonun, alıcısı açısından ne uygulanabilir değerde olması ne de olmaması durumudur. Yani opsiyon ne kârda ne de zarardadır.
- alım opsiyonunda; Kullanım fiyatı + prim = spot fiyatı
- satım opsiyonunda; Kullanım fiyatı = spot fiyatı + prim
Opsiyon fiyatlama yöntemleri
Alım ya da satım opsiyonlarından birinin bulunmadığı piyasalarda bulunan Avrupa tipi basit opsiyonlar için alım-satım opsiyon paritesinden faydalanılabilir.
Opsiyon fiyatlama modelleri
1973 yılında Amerikan Ekonomistler Fischer Black, Myron Scholes ve Robert C. Merton aynı zamanda opsiyonların gerçek değerlerini belirleme yöntemi adlı birbirinden ayrı iki makale yayınlamışlardır. Scholes ve Merton'ın çalışmaları 1997 yılında Nobel Ödülünü almıştır. Finans dünyasında sıklıkla kullanılan bu modelleme, Black-Scholes ya da Black-Scholes-Merton modeli olarak literatürde yerini almıştır. Black modeli ve Garman-Kohlhagen modeli yine aynı doğrultada benzer varsayımlara sahip modellerdir.
Analitik formüllerin var olmadığı durumlarda ise latis yöntemleri (Binom opsiyon fiyatlama modeli), Monte Carlo simülasyonu, sonlu fark yöntemleri veya daha ileri düzeyde integral yaklaşım hesapları kullanılmaktadır.
Kaynakça
- ^ TCMB Terimler Sözlüğü'nde Opsiyon (option) terimi. Erişim tarihi 28 Aralık 2024
- ^ a b "Opsiyon İşlemi". Ekonomi Sözlüğü. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2024.
- ^ TCMB Terimler Sözlüğü'nde Alım Opsiyonu (Call Option) terimi. Erişim tarihi 28 Aralık 2024
- ^ TCMB Terimler Sözlüğü'nde Satım Opsiyonu (Put Option) terimi. Erişim tarihi 28 Aralık 2024
- ^ a b c d "VİOP TERİMLER SÖZLÜĞÜ" (PDF). 26 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Eylül 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Finansta opsiyonlar alicisina belirli bir mali kiymeti veya finansal gostergeyi belli bir vade icinde ya da belirlenmis tarihlerde ve onceden anlasilmis bir fiyattan alma satma hakki ancak aliciya bu hakki kullanmayi zorunlu tutmayan veren sozlesmelerdir Opsiyonu satin alan taraf ya da baska bir deyisle opsiyonun sahibi opsiyon sozlesmesine karsilik sozlesme tarihinde veya sozlesmede belirlenen ileri bir tarihte opsiyon primi adi verilen belli bir prim karsiligi opsiyon saticisina ya da baska bir deyisle opsiyon yazicisina odemek zorundadir Opsiyon sahibi opsiyon sozlesmesinden dogan haklarini sozlesmede belirlenen sure icinde veya sonunda kullanma hakkina sahip olmaktadir yani vadeli islemler sozlesmesinden farkli olarak herhangi alma veya satma yukumlulugu yoktur Bu sebeple opsiyon hakkini alan tarafin kaybi en fazla odedigi primdir Opsiyon hakkini satan taraf ise bu prim kazancini elde etmektedir Opsiyon sozlesmesindeki taraflar miktar islemin vadesi vade tarihindeki kullanim fiyati ve opsiyon hakkini alan tarafin odeyecegi prim konusunda sozlesme yapilan tarihte anlasirlar Opsiyon hakkini alan taraf anlasilan prim miktarini opsiyon hakkini veren tarafa genelde anlasma tarihinde cogunlukla nakden oder Bunun disinda opsiyonun hakkindan dogan para degis tokusuna kadar baska herhangi bir para degisimi yapilmaz Opsiyon sozlesmesine iliskin terimlerOpsiyon sozlesmelerinin terimleri bir piyasa yapici ya da aracinin oldugu standardlasmis halde bulunurlar Tezgah ustu piyasalarda ise daha esnek sozlesme terimlerine rastlanir Asagidaki aciklamalar her ne kadar icin gecerli olsa da bu maddeler tezgah ustu yapilan sozlesmelerde her turlu esneklige aciktir Dayanak varlik Opsiyonlarda veya daha genel olarak turev urunlerde sozlesmeye konu olan ve fiyatlama yapilirken referans alinan hisse senedi emtia mal doviz faiz gibi varliklari ifade eder Kullanim fiyati Opsiyon sozlesmesinde onceden belirlenen ya da nasil belirlenecegi anlasilan ve opsiyonun kullanildiginda soz konusu dayanak varlik icin odenecek alim ya da satim fiyatidir Opsiyon vadesi Opsiyon sozlesmesinin gecerli olacagi son tarihtir Bu tarihten sonra haklarin kullanimi soz konusu degildir Sozlesmenin vadesi bittiginde ve sozlesmeden dogan haklar kullanilmak istendiginde fiziki teslimat ya da nakit olarak uzlasilir Opsiyonun turu ve haklar Opsiyondaki haklar opsiyon sozlesmesinden dogan haklarin ne oldugu ve hangi tarih ya da tarihlerde kadar gecerli olacagini ifade eder ve opsiyon turune gore degisiklik gosterir Opsiyon piyasalarinda alici acisindan iki cesit opsiyon vardir Her iki opsiyonda da opsiyon haklarini alan tarafa uzun pozisyon satan tarafa da kisa posizyon tutuyor denir Bir baska deyisle uzun pozisyona sahip taraf opsiyon sahibidir kisa pozisyon sahibi ise opsiyon saticidir Alim opsiyonu Alicisina opsiyon sahibine kontrat sozlesmesinde yazan vadede belirli bir miktarda mali kiymeti veya finansal gostergeyi yine kontratta yazan kullanma fiyatindan herhangi bir yukumluluk dogurmadan satin alma hakki veren opsiyon sozlesmesidir Satim opsiyonu Alicisina opsiyon sahibine kontrat sozlesmesinde yazan vadede belirli bir miktarda mali kiymeti veya finansal gostergeyi yine kontratta yazan kullanma fiyatindan herhangi bir yukumluluk dogurmadan satma hakki veren opsiyon sozlesmesidir Opsiyon primi opsiyon alicisinin opsiyon saticisina kazandigi haklar karsiginda odedigi bedeldir Genelde islem aninda odenir ve opsiyonun kullanilmadigi bir durumda ise aliciya iade edilmez Kisaca opsiyonun fiyatidir Fiyatin belirlenme yontemi opsiyon saticisinin kim olduguna bagli olarak degisebilir Opsiyon islemleri borsasinda ya da piyasa yapicilar tarafindan organize edilen pazarlarda fiyatlar arz ve talebe bagli olarak alis fiyati veya satis fiyati uzerinde belirlenir Tezgah ustu piyasalarda ise satici tarafindan fiyati belirlemek icin genelde kullanilir ve bu fiyata teorik fiyat denir Opsiyon turleri Opsiyonlar alicilari sozlesmedeki vadenin turu sozlesmenin dayanak varligi sozlesmenin alindigi piyasa kullanim fiyatinin belirlenmesi veya sozlesmedeki vadenin zamani gibi degisik yonlerden adlandirilirlar Haklarin kullanilmasi karmasikligina ve zamanina gore opsiyonlar Yalin opsiyonlar Yalin opsiyonlar en temel opsiyon sozlesme ozelliklerine sahip basit nitelikli ve asagidaki gibi tanimlanmis Avrupa ve Amerikan tipi alim ve satim opsiyonlaridir Haklar opsiyonun vadesinden once herhangi bir tarihte opsiyon alicisi tarafindan kullanilabilir Haklar sadece opsiyonun vadesinde opsiyon alicisi tarafindan kullanilabilir Egzotik opsiyonlar Yalin olmayan opsiyonlar genelde egzotik opsiyonlar basligi altina alinirlar Bazi siniflandirmalar oncu egzotik opsiyonlari birinci nesil ve ikinic nesil egzotik opsiyonlar olarak da ayirirlar Bu siniflandirmaya dusen opsiyonlarin tam listesi bilinemez cogunlukla tezgah ustu marketlerde sadece alicisi ve saticisi tarafindan detaylari bilinen ve piyasada nadir gorulen sozlesmeler de bu gruba dahildir Asagida bazi ornekleri verilmis ve kullanim fiyatinin belirlenmesi ya haklarin uygulanmasinin belirli kosullara baglanmasi gibi cesitlemelere sahip opsiyonlar da vardir Avrupa tipi opsiyon gibi sadece vade tarihinde haklar kullanilabilir ancak bu tur sozlesmelerde kullanim fiyati bastan bilinmez ve nasil hesaplanacagi sozlesmede belirtilir Sozlesmedeki detaylara bagli olarak dayanak varligin opsiyonun vadesine kadar belirli tarihlerde spot fiyatlarinin ortalamasi alinarak kullanim belirlenmesi en yagygin olanidir Ornegin opsiyon IBM uzerine 1 yil vadeli alim opsiyonu olsun Gelecek aydan baslayarak her 3 ayda bir IBM spot fiyatina bakilir Vadenin sonunda ortaya cikan ortalama kullanim fiyati olur Amerikan tipi opsiyonuna benzer ama alicinin kullanma hakki vadeye kadar sozlesmede belirlenmis belli gunlerde yapilabilir Diger deyisle opsiyondan dogan alim satim haklarinin sozlesmede belirlenmis baslangic ve bitis tarihleri arasindaki belli tarihlerde kullanilabildigi opsiyon turune Bermuda tipi opsiyon denir Haklarin kullaniminin dayanak varligin spotunun sozlesmede belirlenmis tarihte ya da tarihlerde bir bariyerin ustune cikmasi ya da altina inmesi seklinde tanimlanan opsiyonlardir Verdigi daha genis hak uygulanabilme vadesinden dolayi Amerikan tipi opsiyonlarin degeri genelde Avrupa tipi ve Bermuda tip opsiyonlarin fiyatlarindan yuksektir Benzer bir sekilde Bermuda tipi opsiyonun da Avrupa tipi opsiyondan daha fazla fiyati olur Ancak faizler pozitif ise ve opsiyon ile arasindaki fark Ing spread goz ardi edilirse dayanak varligi temettu odemeyen ayni kullanim fiyati ve opsiyon vadesine sahip Amerikan tipi alim opsiyonu ile Avrupa tipi alim opsiyonun fiyatlari teorik olarak esit olur Takas teslimat uzlasimina gore opsiyonlar Opsiyonlarda hesabin kapatilirken uzlasmanin nasil yapilacagi ornegin teslimatin fiziki ya da nakdi olmasinin belirlenmesi de esastir ve opsiyonlara bu yonden de verilir Fiziki teslimatli opsiyonlar Dayanak varligin fiziki transferi gerceklesir Nakdi uzlasili opsiyonlar Haklarin kullanilmasiyla ortaya cikan odenis nakit olarak hesaplanirDayanak varligin cesidine gore opsiyonlar Pay opsiyonu Dayanak varligin pay yani hisse senedi oldugu opsiyon sozlesmesine pay opsiyonu ya da hisse opsiyonu denir Dayanak varligin bir pay uzerine yazilmis vadeli islemler sozlesmesi oldugu opsiyon sozlesmeleri de vardir Bu durumda bu tur sozlesmelere vadeli islemler opsiyonu adi verilir Endeks opsiyonu Dayanak varligin bir endeks oldugu opsiyon sozlesmesine endeks opsiyonu denir Opsiyon piyasasi derinligine ve katilimcilarin istahina gore dayanak varlik olan endeksler BIST30 ya da STOXX 50 gibi en basit borsa endeksinden VIX gibi daha karisik endekslere kadar degiskenlik gosterebilirler VIX ya da VSTOXX gibi volatilite endeksinin dayanak varligi durumlarda opsiyonlara opsiyonu adi verilir Doviz opsiyonu Dayanak varligin bir doviz cifti oldugu opsiyon sozlesmesine doviz opsiyonu adi verilir Dayanak varligin bir tahvil oldugu opsiyon sozlesmesine tahvil opsiyonu denir Emtia opsiyonu Dayanak varligin bir tahvil oldugu opsiyon sozlesmesine emtia opsiyonu denir Kar zarar durumuna gore opsiyonlar Opsiyon karda Asli degerli opsiyon Opsiyonun alicisi acisindan uygulanabilir degerde olmasi durumudur yani opsiyon kardadir alim opsiyonunda Kullanim fiyati prim lt spot fiyati satim opsiyonunda Kullanim fiyati gt spot fiyati prim Opsiyon zararda Zararda opsiyon Opsiyonun alicisi acisindan uygulanabilir degerde olmamasi durumudur yani opsiyon zarardadir alim opsiyonunda Kullanim fiyati prim gt spot fiyati satim opsiyonunda Kullanim fiyati lt spot fiyati prim Opsiyon ne karda ne de zararda Basabas opsiyon Opsiyonun alicisi acisindan ne uygulanabilir degerde olmasi ne de olmamasi durumudur Yani opsiyon ne karda ne de zarardadir alim opsiyonunda Kullanim fiyati prim spot fiyati satim opsiyonunda Kullanim fiyati spot fiyati primOpsiyon fiyatlama yontemleriAlim ya da satim opsiyonlarindan birinin bulunmadigi piyasalarda bulunan Avrupa tipi basit opsiyonlar icin alim satim opsiyon paritesinden faydalanilabilir Opsiyon fiyatlama modelleri 1973 yilinda Amerikan Ekonomistler Fischer Black Myron Scholes ve Robert C Merton ayni zamanda opsiyonlarin gercek degerlerini belirleme yontemi adli birbirinden ayri iki makale yayinlamislardir Scholes ve Merton in calismalari 1997 yilinda Nobel Odulunu almistir Finans dunyasinda siklikla kullanilan bu modelleme Black Scholes ya da Black Scholes Merton modeli olarak literaturde yerini almistir Black modeli ve Garman Kohlhagen modeli yine ayni dogrultada benzer varsayimlara sahip modellerdir Analitik formullerin var olmadigi durumlarda ise latis yontemleri Binom opsiyon fiyatlama modeli Monte Carlo simulasyonu sonlu fark yontemleri veya daha ileri duzeyde integral yaklasim hesaplari kullanilmaktadir Kaynakca TCMB Terimler Sozlugu nde Opsiyon option terimi Erisim tarihi 28 Aralik 2024 a b Opsiyon Islemi Ekonomi Sozlugu 7 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Eylul 2024 TCMB Terimler Sozlugu nde Alim Opsiyonu Call Option terimi Erisim tarihi 28 Aralik 2024 TCMB Terimler Sozlugu nde Satim Opsiyonu Put Option terimi Erisim tarihi 28 Aralik 2024 a b c d VIOP TERIMLER SOZLUGU PDF 26 Subat 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 6 Eylul 2024