Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Oğuz grubu Türkî diller dil ailesinden Şaz Türkçesinin güneybatı koludur. Bu gruba ait dillerin toplam konuşan sayısı 120 milyon civarında olup Azerice, Türkçe ve Türkmence, bu gruptaki dillerin yaklaşık %95'ini oluştururlar. Gagauzca, Balkan Gagauz Türkçesi'nden farklı bir dildir.
| Oğuz | |
|---|---|
| Coğrafi dağılım |  |
| Sınıflandırma | Türk dilleri
|
| Alt bölümler |
|
Oğuzcanın bir yazı dili olarak varlığını ortaya koyması oldukça geçtir. Başlangıcı, Oğuzlar'ın Anadolu'da kurdukları Anadolu Selçuklu Devleti'nin sonlarına denk gelir. Büyük Selçuklu İmparatorluğu'nun resmî dili Farsça olduğu için 13. yüzyılın ikinci yarısında yazılmış olan eserler de nitelik bakımından daha çok halka seslenen basit içerikli dinî eserlerdir. Selçukluların devamı niteliğindeki Anadolu Beylikleri döneminde ise, Oğuz Türkçesi artık çok yönlü yüzlerce telif ve tercüme eserlerle olgunluğa erişmiş bir yazı dili durumuna gelmiştir. Eski Anadolu Türkçesi veya Eski Türkiye Türkçesi diye adlandırılan bu dönem 13. ve 15. yüzyıllar arasını kaplamıştır. Azerice de yazı dili geleneğine sahip olma bakımından Türkiye Türkçesiyle hemen hemen paraleldir. Türkmen Türkçesi ve Gagavuzca'ya nispeten daha geç yazı dili olmuştur.
Sınıflandırma
Tüm Türk dillerini konuşanların sayısı, birbirini anlayabilen dillerden oluşan gruplara ayrıldığında, böyle bir paylaşım ortaya çıkmaktadır.
Günümüzde konuşulan Oğuz dilleri bulundukları coğrafya ve sahip oldukları ortak özelliklerden yola çıkarak Doğu, Batı ve Güney kollarına ayrılmaktadır.
| Ön Türkçe | Şaz Türkçesi | Oğuz | ||
| Batı | ||||
| Doğu | ||||
| Güney | ||||
Kırım Tatarcası ve Urumca Kıpçak grubuna ait diller olmakla birlikte Oğuz dillerinden büyük oranda etkilenmişlerdir.
Günümüzde ölü bir dil olan Peçenekçe'nin de çok büyük ihtimalle bir Oğuz dili olduğu düşünülmektedir ancak yeterli kanıt bulunamamıştır.
Özellikler
Oğuz dilleri belirli dilsel ortak özellikler gösterdiklerinden ötürü aynı dil grubu altında sınıflandırılırlar. Bu özelliklerin bazıları diğer Türki diller ile paylaşılmakla beraber kimileri de bu dil grubuna mahsustur.
Paylaşılan özellikler
- Başta bulunan *h sesinin düşmesi (Halaçça dışındaki tüm Türk dillerinde bulunur)
- Eski Türkçede bulunan -n vasıta ekinin düşmesi (Yakutça ve Halaçça dışındaki tüm Türk dillerinde bulunur)
Özgün özellikler
- İnce ünlülerden önce duraksamaların titreşimlileşmesi (Örnek: gör- < kör)
- 'dan sonra gelen 'nin düşmesi (Örnek: quru < quruq, "kuru", sarɯ < sarɯɣ, "sarı")
- Ortaç formlarının -gandan-ana değişmesi
Konuşanların dağılımı
| Dil | Konuşan sayısı | Konuşulan ülkeler ve konuşan sayısı |
| Türkçe | 88 milyon |  Türkiye, 77 milyon Balkanlar, 1.9 milyon
|
| Gagavuzca | 140.000 |  Moldova, 114.000
|
| Azerice (Azerbaycan Türkçesi) | 23 milyon |  İran, 10,9 milyon
|
| Türkmence | 11.2 milyon |  Türkmenistan, 6,1 milyon
|
| Horasanca | 886.000 | İran (Horasan) |
| Kaşgayca | 1.500.000 | İran (Fars, Huzistan) |
| 7.000 | İran (Merkezi, Erdebil ve Zencan) | |
| Afşarca | 30.000 |  Afganistan (Kabil, Herat), Kuzeydoğu-İran |
| Salarca | 70.000 |  Çin, (Qinghai ve Gansu) |
| Toplam | ~121.000.000 |
Notlar
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Zeynep,KORKMAZ,"OĞUZ TÜRKÇESİNİN TARİHÎ GELİŞME SÜREÇLERİ VE DİVANU LÛGAT-İT-TÜRK[]",Türkoloji Makaleleri 31 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Glottolog'da Modern Azeric 24 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . girdisi.
- ^ Баскаков, Н. А. Тюркские языки, Москва 1960, с. 126-131.
- ^ Lewis, M. Paul, (Ed.) (2009). "Language Family Trees: Altaic, Turkic, Southern, Turkish". Ethnologue: Languages of the World. Dallas, TX: SIL International. 19 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Nisan 2011.
- ^ Azerbaijani, Ethnologue (21. baskı, 2018) North Azerbaijani, Ethnologue (21. baskı, 2018) South Azerbaijani, Ethnologue (21. baskı, 2018) Salchuq, Ethnologue (21. baskı, 2018) Qashqai, Ethnologue (21. baskı, 2018)
- ^ Ethnologue'da Güney Azerbaycanca maddesi
- ^ Azerbaijani at Ethnologue (21st ed., 2018) North Azerbaijani at Ethnologue (21st ed., 2018) South Azerbaijani at Ethnologue (21st ed., 2018) Salchuq at Ethnologue (21st ed., 2018) Qashqai at Ethnologue (21st ed., 2018)
- ^ Turkmen at Ethnologue (21st ed., 2018)
- ^ "Khorasani Turkish - Ethnologue". 6 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mart 2019.
- ^ http://www.ethnologue.com/language/qxq%7Cwebsite=Ethnologue}}
- ^ Ethnologue.com :report for language code:slr 18 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Heinz F. Wendt: Fischer Lexikon Sprachen, 1961 ()
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Oguz grubu Turki diller dil ailesinden Saz Turkcesinin guneybati koludur Bu gruba ait dillerin toplam konusan sayisi 120 milyon civarinda olup Azerice Turkce ve Turkmence bu gruptaki dillerin yaklasik 95 ini olustururlar Gagauzca Balkan Gagauz Turkcesi nden farkli bir dildir OguzCografi dagilimSiniflandirmaTurk dilleriSaz TurkcesiOguzAlt bolumlerDogu grubu Bati grubu Guney grubu Orta grubu Salarca Oguzcanin bir yazi dili olarak varligini ortaya koymasi oldukca gectir Baslangici Oguzlar in Anadolu da kurduklari Anadolu Selcuklu Devleti nin sonlarina denk gelir Buyuk Selcuklu Imparatorlugu nun resmi dili Farsca oldugu icin 13 yuzyilin ikinci yarisinda yazilmis olan eserler de nitelik bakimindan daha cok halka seslenen basit icerikli dini eserlerdir Selcuklularin devami niteligindeki Anadolu Beylikleri doneminde ise Oguz Turkcesi artik cok yonlu yuzlerce telif ve tercume eserlerle olgunluga erismis bir yazi dili durumuna gelmistir Eski Anadolu Turkcesi veya Eski Turkiye Turkcesi diye adlandirilan bu donem 13 ve 15 yuzyillar arasini kaplamistir Azerice de yazi dili gelenegine sahip olma bakimindan Turkiye Turkcesiyle hemen hemen paraleldir Turkmen Turkcesi ve Gagavuzca ya nispeten daha gec yazi dili olmustur SiniflandirmaTum Turk dillerini konusanlarin sayisi birbirini anlayabilen dillerden olusan gruplara ayrildiginda boyle bir paylasim ortaya cikmaktadir Karluk 18 89 Kipcak 14 46 Ogur 1 06 Sibirya 0 41 Argu 0 03 Oguz 65 15 Gunumuzde konusulan Oguz dilleri bulunduklari cografya ve sahip olduklari ortak ozelliklerden yola cikarak Dogu Bati ve Guney kollarina ayrilmaktadir On Turkce Saz Turkcesi Oguz SalarcaBati Turkce Azerice Gagavuzca Balkan GagavuzcasiDogu Turkmence Horasan TurkcesiGuney Kaskayca Kirim Tatarcasi ve Urumca Kipcak grubuna ait diller olmakla birlikte Oguz dillerinden buyuk oranda etkilenmislerdir Gunumuzde olu bir dil olan Pecenekce nin de cok buyuk ihtimalle bir Oguz dili oldugu dusunulmektedir ancak yeterli kanit bulunamamistir OzelliklerOguz dilleri belirli dilsel ortak ozellikler gosterdiklerinden oturu ayni dil grubu altinda siniflandirilirlar Bu ozelliklerin bazilari diger Turki diller ile paylasilmakla beraber kimileri de bu dil grubuna mahsustur Paylasilan ozellikler Basta bulunan h sesinin dusmesi Halacca disindaki tum Turk dillerinde bulunur Eski Turkcede bulunan n vasita ekinin dusmesi Yakutca ve Halacca disindaki tum Turk dillerinde bulunur Ozgun ozellikler Ince unlulerden once duraksamalarin titresimlilesmesi Ornek gor lt kor ɯ u dan sonra gelen q ɣ nin dusmesi Ornek quru lt quruq kuru sarɯ lt sarɯɣ sari Ortac formlarinin gandan ana degismesiKonusanlarin dagilimiDil Konusan sayisi Konusulan ulkeler ve konusan sayisiTurkce 88 milyon Turkiye 77 milyon Balkanlar 1 9 milyon Bulgaristan 566 408 Kuzey Kibris 265 000 Rusya 800 000 Almanya 4 5 milyon Avrupa Birligi Bati ve orta 4 000 000 Irak 2 500 000 Suriye 800 000 1 800 000Gagavuzca 140 000 Moldova 114 000 Ukrayna 20 000 Bulgaristan 10 000Azerice Azerbaycan Turkcesi 23 milyon Iran 10 9 milyon Azerbaycan 9 milyon Turkiye 500 000 Rusya 2 milyon kaynak belirtilmeli Gurcistan 500 000Turkmence 11 2 milyon Turkmenistan 6 1 milyon Iran 2 milyon Afganistan 3 milyon Ozbekistan 250 000Horasanca 886 000 Iran Horasan Kasgayca 1 500 000 Iran Fars Huzistan 7 000 Iran Merkezi Erdebil ve Zencan Afsarca 30 000 Afganistan Kabil Herat Kuzeydogu IranSalarca 70 000 Cin Qinghai ve Gansu Toplam 121 000 000Notlar Azerice Glottolog gibi bazi kaynaklarda Salcukca ile beraber Bati grubu yerine Orta Oguz dilleri adli farkli bir kola yerlestirilir Ayrica bakinizTurk dilleri Turk halklari Turkler Azeriler GagauzlarKaynakca Zeynep KORKMAZ OGUZ TURKCESININ TARIHI GELISME SURECLERI VE DIVANU LUGAT IT TURK olu kirik baglanti Turkoloji Makaleleri 31 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Glottolog da Modern Azeric 24 Subat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde girdisi Baskakov N A Tyurkskie yazyki Moskva 1960 s 126 131 Lewis M Paul Ed 2009 Language Family Trees Altaic Turkic Southern Turkish Ethnologue Languages of the World Dallas TX SIL International 19 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Nisan 2011 Azerbaijani Ethnologue 21 baski 2018 North Azerbaijani Ethnologue 21 baski 2018 South Azerbaijani Ethnologue 21 baski 2018 Salchuq Ethnologue 21 baski 2018 Qashqai Ethnologue 21 baski 2018 Ethnologue da Guney Azerbaycanca maddesi Azerbaijani at Ethnologue 21st ed 2018 North Azerbaijani at Ethnologue 21st ed 2018 South Azerbaijani at Ethnologue 21st ed 2018 Salchuq at Ethnologue 21st ed 2018 Qashqai at Ethnologue 21st ed 2018 Turkmen at Ethnologue 21st ed 2018 Khorasani Turkish Ethnologue 6 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mart 2019 http www ethnologue com language qxq 7Cwebsite Ethnologue Ethnologue com report for language code slr 18 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Heinz F Wendt Fischer Lexikon Sprachen 1961 ISBN 3 596 24561 3