Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Horasan Türkçesi (kendi dilinde: Xorasan Türkçesi, Farsça: تركي خراساني Torki Horasani), İran'ın kuzeydoğusunda ve komşu Türkmenistan'ın Amu Derya ötesine kadar yaşayan Horasan Türkleri tarafından konuşulan Oğuz öbeğine ait yazı dili olmayan bir Türk dilidir. Anadili olarak konuşanların sayısı 2014 yılında 886 bin olarak tespit edilmiştir.
| Horasan Türkçesi | |
|---|---|
| Xorasan Türkçesi | |
 | |
| Ana dili olanlar | İran |
| Konuşan sayısı | 886,000 (2014) |
| Dil ailesi | Türki diller
|
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | yok |
| ISO 639-2 | yok |
| ISO 639-3 | kmz |
 Kuzey Horasan bölgesindeki Türki milletlerin dağılımı | |
Horasan Türkçesi, Türkmence ve Azerice arasında olup Türkmenceye daha çok yakınlık göstermektedir.
Henüz bir yazı dili olmayan Horasan Türkçesi; Kuzey Horasan, Razavi Horasan ve Güney Horasan olarak üçe bölünmüş olan eski Horasan bölgesinde konuşulmaktadır.
Horasan Türkçesi Batı Türk yazı dillerinin ortak özelliklerini, aynı zamanda ana Oğuz dili (asli uzun ünlülerin korunması, /b/ sesinin korunması gibi) şekilleri koruduğu için Türk dilleri açısından önemlidir.
Keşfi
5 Mart 1969 yılında İran’ın Horasan bölgesinde araştırmalar yapmış ve yeni bir Türk dilinin varlığını göstermiştir. Yaptığı derlemeleri “Chorasantürkische Materialen” adlı kitapta toplayarak bu yeni Türk dil değişkesini Horasanî olarak adlandırıp bir dil olarak nitelendirmiş, fakat lehçe olarak da değerlendirilebileceği görüşünü ileri sürmüştür.
Lehçeleri
Horasan Türkçesinin lehçelerini Gerhard Doerfer, (özellikle şimdiki zaman ve bildirme ekleri esasında) şimdiye dek bilinen değişkeleri göz önüne alarak şöyle sınıflandırır:
- Kuzey-Batı = Şeyh-Teymur, Bocnurd, Asadlı, Kalat
- Kuzey = Zeyarat, Şirvan, Zourom, Kuçan, Şurak, Douga’ı, Nohur, Anau, Manış, Hasar
- Kuzey-Doğu = Mareşk, Conk, Gucgı, Langar
- Güney-Doğu = Harve ‘Olya, Ruhabad, Çaram-Sarcam
- Güney-Batı = Cogatay, Hokmabad, Soltanabad, Kara-Bag, Pır-Komac, Bam-Safıabad, Esferayen
ise dört lehçeye ayırır:
- 1. Güney lehçesi (Cüveyn, Ribat, Mişkan, Bam ve Safiabat)
- 2. Merkez lehçesi (Servilayet)
- 3. Kuzeydoğu lehçesi (Deregez, Kelat ve Kocan)
- 4. Kuzeybatı lehçesi (Şirvan ve Bocnurt)
Sesbilgisi
Ünlüler
Horasan Türkçesinde 9 kısa (a, ä, ı, e, u, ü, i, ö, o), 9 uzun (ā, ē, ō, ū, ī, ǖ, ö, i, ä) ünlü vardır.
İlgili kitaplar
- Tulu, Sultan (1989). Chorasantürkische Materialien aus Kalāt bei Esfarāyen. Berlin: Klaus Schwarz Verlag. .
- Doerfer, Gerhard; Hesche, Wolfram (1993). Chorasantürkisch: Wörterlisten, Kurzgrammatiken, Indices. Wiesbaden: Harrassowitz. .
Kaynakça
- ^ a b "Khorasani Turkish - Ethnologue". 6 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mart 2019.
- ^ a b c d e (PDF). 19 Mart 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2013.
- ^ . 16 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2013.
- ^ Sultan Tulu, Gerhard Doerfer/Wolfram Hesche. Türkische Folklore-Texte aus Chorasan, Turcologica 38, Harrassowitz Verlag, Wiesbaden 1998, XIV + 504 S. + 2 harita. Çankaya Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Journal of Arts and Sciences Sayı: 5, Mayıs 2006[]
- ^ Heyet Cevat, “Torki‐ye Horasani”, Varlıg No: 71‐5, Şubat, Mart 1989, s. 18‐40.
Dış bağlantılar
- Alles über Chorasan – in arabischer und lateinischer Schrift9 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Homepage der Chorasan-Türken18 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Horasan Turkcesi kendi dilinde Xorasan Turkcesi Farsca تركي خراساني Torki Horasani Iran in kuzeydogusunda ve komsu Turkmenistan in Amu Derya otesine kadar yasayan Horasan Turkleri tarafindan konusulan Oguz obegine ait yazi dili olmayan bir Turk dilidir Anadili olarak konusanlarin sayisi 2014 yilinda 886 bin olarak tespit edilmistir Wikimedia IncubatorWikimedia Incubator de Horasan Turkcesi Vikipedi deneme projesi bulunmaktadir Horasan TurkcesiXorasan TurkcesiAna dili olanlarIranKonusan sayisi886 000 2014 Dil ailesiTurki diller Saz TurkcesiOguzDogu OguzHorasan TurkcesiDil kodlariISO 639 1yokISO 639 2yokISO 639 3kmzKuzey Horasan bolgesindeki Turki milletlerin dagilimi Horasan Turkcesi Turkmence ve Azerice arasinda olup Turkmenceye daha cok yakinlik gostermektedir Henuz bir yazi dili olmayan Horasan Turkcesi Kuzey Horasan Razavi Horasan ve Guney Horasan olarak uce bolunmus olan eski Horasan bolgesinde konusulmaktadir Horasan Turkcesi Bati Turk yazi dillerinin ortak ozelliklerini ayni zamanda ana Oguz dili asli uzun unlulerin korunmasi b sesinin korunmasi gibi sekilleri korudugu icin Turk dilleri acisindan onemlidir Kesfi5 Mart 1969 yilinda Iran in Horasan bolgesinde arastirmalar yapmis ve yeni bir Turk dilinin varligini gostermistir Yaptigi derlemeleri Chorasanturkische Materialen adli kitapta toplayarak bu yeni Turk dil degiskesini Horasani olarak adlandirip bir dil olarak nitelendirmis fakat lehce olarak da degerlendirilebilecegi gorusunu ileri surmustur LehceleriHorasan Turkcesinin lehcelerini Gerhard Doerfer ozellikle simdiki zaman ve bildirme ekleri esasinda simdiye dek bilinen degiskeleri goz onune alarak soyle siniflandirir Kuzey Bati Seyh Teymur Bocnurd Asadli Kalat Kuzey Zeyarat Sirvan Zourom Kucan Surak Douga i Nohur Anau Manis Hasar Kuzey Dogu Maresk Conk Gucgi Langar Guney Dogu Harve Olya Ruhabad Caram Sarcam Guney Bati Cogatay Hokmabad Soltanabad Kara Bag Pir Komac Bam Safiabad Esferayen ise dort lehceye ayirir 1 Guney lehcesi Cuveyn Ribat Miskan Bam ve Safiabat 2 Merkez lehcesi Servilayet 3 Kuzeydogu lehcesi Deregez Kelat ve Kocan 4 Kuzeybati lehcesi Sirvan ve Bocnurt SesbilgisiUnluler Horasan Turkcesinde 9 kisa a a i e u u i o o 9 uzun a e ō u i ǖ o i a unlu vardir Ilgili kitaplarTulu Sultan 1989 Chorasanturkische Materialien aus Kalat bei Esfarayen Berlin Klaus Schwarz Verlag ISBN 3 922968 88 0 Doerfer Gerhard Hesche Wolfram 1993 Chorasanturkisch Worterlisten Kurzgrammatiken Indices Wiesbaden Harrassowitz ISBN 3 447 03320 7 Kaynakca a b Khorasani Turkish Ethnologue 6 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mart 2019 a b c d e PDF 19 Mart 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 16 Mart 2013 16 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Mart 2013 Sultan Tulu Gerhard Doerfer Wolfram Hesche Turkische Folklore Texte aus Chorasan Turcologica 38 Harrassowitz Verlag Wiesbaden 1998 XIV 504 S 2 harita Cankaya Universitesi Fen Edebiyat Fakultesi Journal of Arts and Sciences Sayi 5 Mayis 2006 olu kirik baglanti Heyet Cevat Torki ye Horasani Varlig No 71 5 Subat Mart 1989 s 18 40 Dis baglantilarAlles uber Chorasan in arabischer und lateinischer Schrift9 Mayis 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Homepage der Chorasan Turken18 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde