Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
| |||||||||||||||||||||||||||
Trabzon Vilayeti, Osmanlı Devleti'nde, 19. yüzyılın ikinci yarısında girişilen idari reformlar sonucunda kurulan vilayetlerden biridir. 1867 yılında Trabzon Eyaleti'nin kaldırılmasıyla kurulmuştur. İdari merkezi Trabzon olan vilayet, Alaçam'dan Çürüksu'ya kadar Karadeniz kıyı şeridi boyunca uzanıyordu. Dört sancaktan oluşuyordu ve Gümüşhane sancağı dışındaki üç sancağın Karadeniz'e kıyısı bulunuyordu.
Tarihi
Trabzon Eyaleti 1867 yılında kabul edilen Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi ile kaldırılmıştır. Yerine Trabzon Vilayeti kurulmuştur. Vilayete bağlı sancaklar Trabzon Sancağı, 1869'dan itibaren Canik Sancağı, Lazistan Sancağı ve Gümüşhane Sancağı'dır.
Trabzon vilayeti, 1869 tarihli salnameye göre Trabzon, Canik, Gümüşhane ve Lazistan sancaklarından oluşuyordu. Trabzon sancağı, bir mutasarrıflık olarak idare edilen merkezin dışında, Bucak, Gireson, Rize, Of ve Tirebolu kazalarını kapsıyordu. Akçaabat, ile birlikte Yomra, Vakfıkebir ile birlikte Tonya ve Maçka nahiyeleri mutasarrıflığa bağlıydı. Aybastı, Perşembe, Ulubey-Hapsemana Bucak kazasına bağlı birer nahiyeydi. Gireson kazasına Keşap ve Aksu nahiyeleri bağlıydı. Rize kazası Kura-i Seba nahiyesini, Of kazası Sürmene nahiyesini, Tirebolu kazası Görele nahiyesini kapsıyordu. Trabzon sancağının merkezi olan Trabzon kentinde Rum metropolitinin başında bulunduğu Trabzon metropolitliği vardı. Ayrıca Trabzon ve çevresinden sorumlu Ermeni piskoposu, Trabzon ve çevresinden sorumlu Katolik piskoposu görev yapıyordu. Trabzon kentinde Rusya, Belçika, İran, İngiltere, Fransa, Avusturya-Macaristan, Müttefik Kuzey Almanya ve İtalya’nın konsoloslukları vardı.
Canik sancağı, bir mutasarrıflık olarak idare edilen merkez Samsun kazası dışında, Ünye, Bafra ve Çarşamba kazalarından oluşuyordu. Kavak nahiyesine merkez kazaya bağlıydı. Fatsa, Niksar, Çemeş-Bolaman ve Karakuş, Ünye kazasına bağlı nahiyelerdi. Terme nahiyesi Çarşamba kazasına, Alaçam nahiyesi de Bafra kazasına bağlıydı. Canik sancağının merkezi olan Samsun’da Canik ve çevresinden sorumlu Rum metropoliti görev yapıyordu.
Lazistan sancağı, bir mutasarrıflık olarak idare edilen merkez Batum kazası dışında, Arhavi ve Livana sancaklarından oluşuyordu. Acara-yı Ulya, Acara-yı Sufla ve Çürüksu birer nahiye olarak Batum kazasına bağlıydı. Arhavi kazası, Hemşin, Atina, Gönye ve Hopa nahiyelerini kapsıyordu. Livana kazasında ise sadece Maçahel nahiyesi bulunuyordu.
Gümüşhane sancağı, bir mutasarrıflık olarak idare edilen merkez Gümüşhane kazası dışında,Torul ve Kelkit kazalarından oluşuyordu. Kovans ve Yağmurdere Gümüşhane kazasında yer alıyordu. Kürtün nahiyesi Torul kazasına, Şiran nahiyesi de Kelkit kazasına bağlıydı. Sancağın merkezi Gümüşhane kentinde, Gümüşhane ve çevresinden sorumlu Rum metropoliti görev yapıyordu.
1869 yılı nüfusu
Trabzon sancağı 1.082 köyden ve 63.365 haneden oluşuyordu. Bunun 52.846 hanesi Müslüman, 10.519 hanesi Hristiyan idi. 1869 tarihli salnamede sadece erkek nüfusu verilmiştir. Buna göre sancakta 210.149 erkek yaşıyordu. Bu erkek nüfusun 175.664 kişi Müslüman, 26.523 kişi Rum, 7.565 kişi Ermeni ve 397 kişi Katolik idi. Bu tespitte vergi yükümlüsü yetişkin erkek nüfusu sayılmış olmalıdır. Bu sayının dört katı alındığında, sancağın yaklaşık toplam nüfusu ortaya çıkar. Buradan hareketle 1869 yılında Trabzon sancağının toplam nüfusunun, 702.656 kişi Müslüman, 106.092 kişi Rum, 30.260 kişi Ermeni ve 1.588 kişi Katolik olmak üzere, 840.596 kişiden oluştuğu söylenebilir.
Canik sancağı 862 köyden ve 37.301 haneden oluşuyordu; 29.167 hanesi Müslüman, 8.134 hanesi Hristiyan idi. 1869 tarihli salnameye göre sancakta, 99.545 kişi Müslüman, 25.119 kişi Rum ve 7.391 kişi Ermeni olmak üzere, 132.055 erkek yaşıyordu. Bu yetişkin erkek nüfusun dört katı alındığında, 98.180 kişi Müslüman, 100.476 kişi Rum ve 29.564 kişi Ermeni olmak üzere, sancağın yaklaşık toplam nüfusunun 528.222 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.
Lazistan sancağı 330 köyden ve 21.926 haneden oluşuyordu; 21.474 hanesi Müslüman, 452 hanesi Hristiyan idi. 1869 tarihli salnameye göre, sancakta 66.232 erkek yaşıyordu. Bu erkek nüfusu içinde 64.534 kişi Müslüman, 41 kişi Rum, 396 kişi Ermeni ve 1.261 kişi Katolik idi. Söz konusu yetişkin erkek nüfusunun dört katı alındığında, 258.136 kişi Müslüman, 88 kişi Rum, 1.584 kişi Ermeni ve 5.044 kişi Katolik olmak üzere, sancağın yaklaşık toplam nüfusunun 264.928 kişiden oluştuğu sonucuna varılabilir.
En az nüfusun yaşadığı Gümüşhane sancağı 366 köyden ve 16.378 haneden oluşuyordu. Bunun 10.307 hanesi Müslüman, 6.071 hanesi Hristiyan idi. Gümüşhane sancağında, 25.517 kişi Müslüman, 11.755 kişi Rum ve 1.047 kişi Ermeni olmak üzere, 38.319 erkek kaydedilmiştir. Benzer biçimde söz konusu erkek nüfusunun dört katı alındığında, 102.068 kişi Müslüman, 47.020 kişi Rum ve 4.188 kişi Ermeni olmak üzere, sancağın toplam nüfusunun 153.276 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.
Sancakları
1909 yılında Trabzon'un sancakları, kazaları ve nahiyeleri:
| TRABZON VİLAYETİ | |
| Trabzon Sancağı | |
| Kaza | Nahiye |
|---|---|
| Trabzon | |
| Akçaabat | – |
| Giresun | |
| Görele | – |
| Of | – |
| Ordu | |
| Sürmene | – |
| Tirebolu |
|
| Vakfıkebir | |
| Canik Sancağı | |
| Kaza | Nahiye |
| Samsun (Merkez) |
|
| Bafra |
|
| Çarşamba | – |
| Fatsa |
|
| Terme | – |
| Ünye |
|
| Gümüşhane Sancağı | |
| Kaza | Nahiye |
| Gümüşhane |
|
| Kelkit | – |
| Şiran (Karaca) | – |
| Torul |
|
| Lazistan Sancağı | |
| Kaza | Nahiye |
| Rize (Merkez) |
|
| Atina | |
| Hopa | |
1920'de Trabzon sancağına bağlı kaza olan Giresun, Ordu, Tirebolu ve Görele kazalarıyla birleştirilip Giresun sancağına dönüşmüş, 1921'de Giresun sancağına bağlı Ordu kazası Trabzon Vilayeti'nin Canik Sancağı'na bağlı Fatsa ve Ünye kazalarıyla birleşip Ordu Sancağı'nı oluşturmuştur.
Nüfus
| Nüfus | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Trabzon | ||||||
| Yıl | Nüfus | |||||
| 1864 | 938.100 | |||||
| 1884 | 1.003.300 | |||||
| 1890 | 1.047.700 | |||||
| 1891 | 1.051.800 | |||||
| 1900 | 948.500 | |||||
| 1910 | 1.444.100 | |||||
| 1920 | 1.073.900 | |||||
| Y & G | ||||||
| Trabzon Vilayeti 1914 Nüfusu | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Sancak/Kaza | Müslüman | Rum | Ermeni | Yahudi | Diğer | Toplam |
| Trabzon | 64.726 | 23.806 | 14.846 | 8 | 127 | 104.858 |
| Ordu | 111.421 | 18.505 | 12.349 | - | 1.211 | 143.491 |
| Of | 75.050 | 1.819 | - | - | - | 76 869 |
| Akçaabat | 56.401 | 6.561 | 3.517 | - | - | 66.479 |
| Tirebolu | 48.999 | 10.530 | 868 | - | - | 60.397 |
| Sürmene | 57.698 | 9.762 | 323 | - | - | 67.783 |
| Giresun | 92.301 | 24.138 | 2.275 | - | - | 118.714 |
| Görele | 42.823 | 1.648 | 312 | - | - | 44.783 |
| Vakfıkebir | 28.484 | 13 | 51 | - | - | 28.548 |
| Maçka | 17.950 | 19.575 | 258 | - | - | 37.783 |
| Trabzon sancağı | 595.853 | 116.357 | 36.149 | 8 | 1.338 | 749.705 |
| Lazistan (Rize) | 122.055 | 1.507 | 5 | - | - | 123.567 |
| Atina | 50.297 | 171 | 28 | - | - | 50.496 |
| Hopa | 38.156 | 44 | 2 | - | - | 38.202 |
| Lazistan sancağı | 210.508 | 1.722 | 35 | - | - | 212.265 |
| Gümüşhane | 29.639 | 9.179 | 1.817 | - | - | 40.635 |
| Şiran | 22.312 | 3.155 | 392 | - | - | 25.859 |
| Torul | 29.686 | 30.547 | 24 | - | - | 60.257 |
| Kelkit | 33.130 | 614 | 482 | - | - | 34.226 |
| Gümüşhane sancağı | 114.767 | 16.495 | 2.715 | - | - | 160.977 |
| Canik (Samsun) | 44.992 | 54.709 | 4.791 | 18 | 533 | 105.044 |
| Ünye | 58.351 | 5.251 | 5.861 | 9 | - | 69.472 |
| Bafra | 44.944 | 23.838 | 1.735 | - | 81.517 | |
| Fatsa | 35.678 | 3.026 | 1.250 | - | 385 | 40.339 |
| Çarşamba | 54.353 | 3.948 | 10.820 | - | 609 | 69.730 |
| Terme | 23.632 | 967 | 2.601 | - | - | 27.200 |
| Canik sancağı | 265.950 | 91.739 | 27.319 | 27 | 1.267 | 393.302 |
| Toplam | 1.187.078 | 253.313 | 66.218 | 35 | 2.605 | 1.516.249 |
| Not: Ermenilerden 64.607 Gregoryen, 1.611 Katolik Ermeni. | ||||||
Galeri
Kaynakça
- ^ Google Kitaplar'da Geographical Dictionary of the World, s. 1854,
- ^ a b c (PDF). . ss. 605-606. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2011.
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 1. cilt, s. 73-127. .
- ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 1. cilt, s. 147. .
- ^ Karpat, Kemal (1985). . University of Wisconsin Press. ss. 180-184. ISBN . 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2013.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Trabzon Vilayeti Vilayet i TrabzonOsmanli Imparatorlugu Vilayeti 1867 1922 Trabzon Vilayeti harita uzerindeTrabzon Vilayeti 1890 Merkez TrabzonTarih Kurulus 1867 Kaldirilis 1922Nufus Musluman 1914 921 128 Yunan 1914 161 524 Ermeni 1914 38 899 Trabzon Vilayeti Osmanli Devleti nde 19 yuzyilin ikinci yarisinda girisilen idari reformlar sonucunda kurulan vilayetlerden biridir 1867 yilinda Trabzon Eyaleti nin kaldirilmasiyla kurulmustur Idari merkezi Trabzon olan vilayet Alacam dan Curuksu ya kadar Karadeniz kiyi seridi boyunca uzaniyordu Dort sancaktan olusuyordu ve Gumushane sancagi disindaki uc sancagin Karadeniz e kiyisi bulunuyordu Tarihi1861 yilinda Trabzon Vilayeti nin sancaklari Trabzon Lazistan Canik Gumushane Trabzon Eyaleti 1867 yilinda kabul edilen Teskil i Vilayet Nizamnamesi ile kaldirilmistir Yerine Trabzon Vilayeti kurulmustur Vilayete bagli sancaklar Trabzon Sancagi 1869 dan itibaren Canik Sancagi Lazistan Sancagi ve Gumushane Sancagi dir Trabzon vilayeti 1869 tarihli salnameye gore Trabzon Canik Gumushane ve Lazistan sancaklarindan olusuyordu Trabzon sancagi bir mutasarriflik olarak idare edilen merkezin disinda Bucak Gireson Rize Of ve Tirebolu kazalarini kapsiyordu Akcaabat ile birlikte Yomra Vakfikebir ile birlikte Tonya ve Macka nahiyeleri mutasarrifliga bagliydi Aybasti Persembe Ulubey Hapsemana Bucak kazasina bagli birer nahiyeydi Gireson kazasina Kesap ve Aksu nahiyeleri bagliydi Rize kazasi Kura i Seba nahiyesini Of kazasi Surmene nahiyesini Tirebolu kazasi Gorele nahiyesini kapsiyordu Trabzon sancaginin merkezi olan Trabzon kentinde Rum metropolitinin basinda bulundugu Trabzon metropolitligi vardi Ayrica Trabzon ve cevresinden sorumlu Ermeni piskoposu Trabzon ve cevresinden sorumlu Katolik piskoposu gorev yapiyordu Trabzon kentinde Rusya Belcika Iran Ingiltere Fransa Avusturya Macaristan Muttefik Kuzey Almanya ve Italya nin konsolosluklari vardi Canik sancagi bir mutasarriflik olarak idare edilen merkez Samsun kazasi disinda Unye Bafra ve Carsamba kazalarindan olusuyordu Kavak nahiyesine merkez kazaya bagliydi Fatsa Niksar Cemes Bolaman ve Karakus Unye kazasina bagli nahiyelerdi Terme nahiyesi Carsamba kazasina Alacam nahiyesi de Bafra kazasina bagliydi Canik sancaginin merkezi olan Samsun da Canik ve cevresinden sorumlu Rum metropoliti gorev yapiyordu Lazistan sancagi bir mutasarriflik olarak idare edilen merkez Batum kazasi disinda Arhavi ve Livana sancaklarindan olusuyordu Acara yi Ulya Acara yi Sufla ve Curuksu birer nahiye olarak Batum kazasina bagliydi Arhavi kazasi Hemsin Atina Gonye ve Hopa nahiyelerini kapsiyordu Livana kazasinda ise sadece Macahel nahiyesi bulunuyordu Gumushane sancagi bir mutasarriflik olarak idare edilen merkez Gumushane kazasi disinda Torul ve Kelkit kazalarindan olusuyordu Kovans ve Yagmurdere Gumushane kazasinda yer aliyordu Kurtun nahiyesi Torul kazasina Siran nahiyesi de Kelkit kazasina bagliydi Sancagin merkezi Gumushane kentinde Gumushane ve cevresinden sorumlu Rum metropoliti gorev yapiyordu Eyalete bagli sancak sinirlarini gosteren harita 1869 yili nufusu Trabzon sancagi 1 082 koyden ve 63 365 haneden olusuyordu Bunun 52 846 hanesi Musluman 10 519 hanesi Hristiyan idi 1869 tarihli salnamede sadece erkek nufusu verilmistir Buna gore sancakta 210 149 erkek yasiyordu Bu erkek nufusun 175 664 kisi Musluman 26 523 kisi Rum 7 565 kisi Ermeni ve 397 kisi Katolik idi Bu tespitte vergi yukumlusu yetiskin erkek nufusu sayilmis olmalidir Bu sayinin dort kati alindiginda sancagin yaklasik toplam nufusu ortaya cikar Buradan hareketle 1869 yilinda Trabzon sancaginin toplam nufusunun 702 656 kisi Musluman 106 092 kisi Rum 30 260 kisi Ermeni ve 1 588 kisi Katolik olmak uzere 840 596 kisiden olustugu soylenebilir Canik sancagi 862 koyden ve 37 301 haneden olusuyordu 29 167 hanesi Musluman 8 134 hanesi Hristiyan idi 1869 tarihli salnameye gore sancakta 99 545 kisi Musluman 25 119 kisi Rum ve 7 391 kisi Ermeni olmak uzere 132 055 erkek yasiyordu Bu yetiskin erkek nufusun dort kati alindiginda 98 180 kisi Musluman 100 476 kisi Rum ve 29 564 kisi Ermeni olmak uzere sancagin yaklasik toplam nufusunun 528 222 kisiden olustugu ortaya cikar Lazistan sancagi 330 koyden ve 21 926 haneden olusuyordu 21 474 hanesi Musluman 452 hanesi Hristiyan idi 1869 tarihli salnameye gore sancakta 66 232 erkek yasiyordu Bu erkek nufusu icinde 64 534 kisi Musluman 41 kisi Rum 396 kisi Ermeni ve 1 261 kisi Katolik idi Soz konusu yetiskin erkek nufusunun dort kati alindiginda 258 136 kisi Musluman 88 kisi Rum 1 584 kisi Ermeni ve 5 044 kisi Katolik olmak uzere sancagin yaklasik toplam nufusunun 264 928 kisiden olustugu sonucuna varilabilir En az nufusun yasadigi Gumushane sancagi 366 koyden ve 16 378 haneden olusuyordu Bunun 10 307 hanesi Musluman 6 071 hanesi Hristiyan idi Gumushane sancaginda 25 517 kisi Musluman 11 755 kisi Rum ve 1 047 kisi Ermeni olmak uzere 38 319 erkek kaydedilmistir Benzer bicimde soz konusu erkek nufusunun dort kati alindiginda 102 068 kisi Musluman 47 020 kisi Rum ve 4 188 kisi Ermeni olmak uzere sancagin toplam nufusunun 153 276 kisiden olustugu ortaya cikar SancaklariOsmanli alfabesiyle yazilmis Trabzon Vilayeti nin 1907 haritasi 1909 yilinda Trabzon un sancaklari kazalari ve nahiyeleri TRABZON VILAYETITrabzon SancagiKaza NahiyeTrabzon Trabzon Merkez Macka YomraAkcaabat Giresun Giresun Merkez Akkoy Kesap Kirik PirazizGorele Of Ordu Ordu Merkez Aybasti Bolaman Hapsamana Persembe UlubeySurmene Tirebolu Tirebolu Merkez EspiyeVakfikebir Vakfikebir Merkez Sarli TonyaCanik SancagiKaza NahiyeSamsun Merkez Samsun Merkez KavakBafra Bafra Merkez AlacamCarsamba Fatsa Fatsa Merkez SerkesTerme Unye Unye Merkez KarakusGumushane SancagiKaza NahiyeGumushane Gumushane Merkez Koganis YagmurdereKelkit Siran Karaca Torul Ardasa Merkez KurtunLazistan SancagiKaza NahiyeRize Merkez Rize Merkez Karadere Kura i Seba MapavriAtina Atina Merkez Ardesen HemsinHopa Hopa Merkez Arhavi Vice 1920 de Trabzon sancagina bagli kaza olan Giresun Ordu Tirebolu ve Gorele kazalariyla birlestirilip Giresun sancagina donusmus 1921 de Giresun sancagina bagli Ordu kazasi Trabzon Vilayeti nin Canik Sancagi na bagli Fatsa ve Unye kazalariyla birlesip Ordu Sancagi ni olusturmustur NufusNufusTrabzonYil Nufus1864 938 1001884 1 003 3001890 1 047 7001891 1 051 8001900 948 5001910 1 444 1001920 1 073 900Y amp G1914 nufusu Trabzon Vilayeti 1914 NufusuSancak Kaza Musluman Rum Ermeni Yahudi Diger ToplamTrabzon 64 726 23 806 14 846 8 127 104 858Ordu 111 421 18 505 12 349 1 211 143 491Of 75 050 1 819 76 869Akcaabat 56 401 6 561 3 517 66 479Tirebolu 48 999 10 530 868 60 397Surmene 57 698 9 762 323 67 783Giresun 92 301 24 138 2 275 118 714Gorele 42 823 1 648 312 44 783Vakfikebir 28 484 13 51 28 548Macka 17 950 19 575 258 37 783Trabzon sancagi 595 853 116 357 36 149 8 1 338 749 705Lazistan Rize 122 055 1 507 5 123 567Atina 50 297 171 28 50 496Hopa 38 156 44 2 38 202Lazistan sancagi 210 508 1 722 35 212 265Gumushane 29 639 9 179 1 817 40 635Siran 22 312 3 155 392 25 859Torul 29 686 30 547 24 60 257Kelkit 33 130 614 482 34 226Gumushane sancagi 114 767 16 495 2 715 160 977Canik Samsun 44 992 54 709 4 791 18 533 105 044Unye 58 351 5 251 5 861 9 69 472Bafra 44 944 23 838 1 735 81 517Fatsa 35 678 3 026 1 250 385 40 339Carsamba 54 353 3 948 10 820 609 69 730Terme 23 632 967 2 601 27 200Canik sancagi 265 950 91 739 27 319 27 1 267 393 302Toplam 1 187 078 253 313 66 218 35 2 605 1 516 249Not Ermenilerden 64 607 Gregoryen 1 611 Katolik Ermeni GaleriKaynakca Google Kitaplar da Geographical Dictionary of the World s 1854 a b c PDF ss 605 606 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Ocak 2011 Trabzon Vilayeti Salnamesi 1869 1904 Hazirlayan Kudret Emiroglu Ankara 1993 2009 22 cilt 1 cilt s 73 127 ISBN 9789157871117 Trabzon Vilayeti Salnamesi 1869 1904 Hazirlayan Kudret Emiroglu Ankara 1993 2009 22 cilt 1 cilt s 147 ISBN 9789157871117 Karpat Kemal 1985 University of Wisconsin Press ss 180 184 ISBN 9780299091606 14 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Ekim 2013