Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Selenge (ya da Selenga) (Eski Türkçe: 𐰾𐰠𐰭𐰀 Seleñğe,Rusça: Селенга, Selenga; Moğolca: Сэлэнгэ гол, Selenge gol, Сэлэнгэ мөрөн, Selenge mörön, Buryatça: Сэлэнгэ гол, Selenge gol) ırmağı Moğolistan'da doğarak Rusya'da Baykal Gölü'ne dökülür. Uzunluğu 1024 km, havzası ise 447.000 km2'dir. Moğolistan'ın 21 idari bölgesinden birine adını verir. Moğolcada gökkuşağı anlamına gelir.
| Selenge Nehri Сэлэнгэ гол | |
|---|---|
 Selenge deltasının uzaydan görünümü, Ekim 1994 | |
| Konum | |
| Ülke(ler) |  Moğolistan,  Rusya |
| Genel bilgiler | |
| Kaynak | Moğolistan'da Delgermörön, Ider ve Bügsiin Gol. |
| Ağız | Baykal Gölü |
| Ağız rakımı | 601 m. |
| Uzunluk | 1470 km |
| Havza alanı | 546 km2 |
| Debi | 601 m³/s Ağustos, 23 m³/s Şubat |
Doğal yapısı
Kış aylarında buzla kaplıdır, Mayıs ve Eylül aylarında Selenge Irmağının ortalama 270 kilometrelik bölümü gemi ile geçilebilir ama az trafik vardır.
Balık türleri
Selenge Irmağında, Turna balığı (Esox lucius, Esox reichertii), Sazan balığı (Cyprinus carpio carpio, Cyprinus carpio haematopterus, Cyprinus rubrofuscus), Tatlısu levreği (Perca fluviatilis, Perca schrenkii), Salmonidae familyasından Hucho taimen ve Amur yayın balığı (Silurus asotus) gibi tatlı su balıkları yaşarlar.
Selenge Irmağı
546 km2 büyüklükte, Selenge Nehrinin Baykal Gölü'ne kavuştuğu yerde milyonlarca yıldan beri ortalama 15 km gölün içine doğru bir ova oluşmuştur. Çökelttiği tortul kütlesi ile gölün tabanı burada 870 metre yükselmiştir. Çatalağız ilkbahar ve sonbahar'da sayıları 4 ile 5 milyonu bulan göçebe su kuşlarına dinlenme, avlanma ve üremeleri için ev sahipliği yapar. Ayrıca Selenge çatalağzında sayıları çok az olan Baykal ayıbalığı (fok) ve yalnız Baykal Gölünde yaşayan Baykal Omul (Coregonus autumnalis migratorius (Georgii) balığı bulunur.
Etimoloji
Buryatça'da sel-enge, suyun döküldüğü gölcük ve sel, selin dökülmesi anlamına gelir. Moğolcada sele-, yüzen su, yüzmek gibi manaları ifade eder. Türkiye ağızlarında seleŋ, selenk olarak da geçer. Adana ve Osmaniye İlleri Ağızları'nda dağ eteği anlamına gelirken Trabzon Maçka dolayında ise sel yatağı anlamına gelmektedir.Kazak Türkçesi'nde sel; su baskını,sel; selde, sağnak yağış; selebe, şiddetli yağan yağmur; aŋgar ise nehir yatağı anlamındadır.
Tarih
Burasına 6–8-yüzyılda Göktürk Kağanlığı ve yine İkinci Göktürk Kağanlığı, 744–840- yıllarında Uygur Kağanlığı, 9-yüzyılın 40-lı yıllarından 10-yüzyılın ilk on yıllarına kadar Yenisey Kırgızları sahip olmuştur. 11-yüzyıldan beri bu akarsu boyları Moğol dilinde konuşan ulusların eline geçmiştir. Günümüzde Selenge akarsuyu dolayında pek Türk nüfusu kalmamış sayılır. Bilge Kağan Yazıtında "Seleñe" şeklinde geçer. Yazıtta "Selenge aşağısına yürüyüp Karagan geçidinde ( SeLeÑE: KODI: YORıPaN: KaRGaN: KISıLTA 𐰾𐰠𐰭𐰀: 𐰸𐰆𐰑𐰃: 𐰖𐰆𐰺𐰯𐰣: 𐰴𐰺𐰍𐰣: 𐰶𐰃𐰽𐰞𐱃𐰀)" diye geçer.
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Tekin, Talat, Orhon Yazıtları (2020). Bilge Kağan Yazıtı. Ankara: Türk Dil Kurumu yayınları. s. 62. ISBN .
- ^ CIA Factbook - Mongolia 29 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ . Türk Dil Kurumu Sözlükleri. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2023.
- ^ Bayniyazov, Dr.Ayabek (2003). Kazakça-Türkçe Sözlük. Ankara: Akçağ yayınevi. ss. 46,478. ISBN .
Dış bağlantılar
- List of Freshwater Fishes for Mongolia 17 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Selenge Irmağı için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft
 | Akarsu ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Rusya coğrafyası ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Moğolistan coğrafyası ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Selenge ya da Selenga Eski Turkce 𐰾𐰠𐰭𐰀 Selenge Rusca Selenga Selenga Mogolca Selenge gol Selenge gol Selenge moron Selenge moron Buryatca Selenge gol Selenge gol irmagi Mogolistan da dogarak Rusya da Baykal Golu ne dokulur Uzunlugu 1024 km havzasi ise 447 000 km2 dir Mogolistan in 21 idari bolgesinden birine adini verir Mogolcada gokkusagi anlamina gelir Selenge Nehri Selenge golSelenge deltasinin uzaydan gorunumu Ekim 1994KonumUlke ler Mogolistan RusyaGenel bilgilerKaynak Mogolistan da Delgermoron Ider ve Bugsiin Gol Agiz Baykal GoluAgiz rakimi 601 m Uzunluk 1470 kmHavza alani 546 km2Debi 601 m s Agustos 23 m s SubatDogal yapisiKis aylarinda buzla kaplidir Mayis ve Eylul aylarinda Selenge Irmaginin ortalama 270 kilometrelik bolumu gemi ile gecilebilir ama az trafik vardir Balik turleri Selenge Irmaginda Turna baligi Esox lucius Esox reichertii Sazan baligi Cyprinus carpio carpio Cyprinus carpio haematopterus Cyprinus rubrofuscus Tatlisu levregi Perca fluviatilis Perca schrenkii Salmonidae familyasindan Hucho taimen ve Amur yayin baligi Silurus asotus gibi tatli su baliklari yasarlar Selenge Irmagi 546 km2 buyuklukte Selenge Nehrinin Baykal Golu ne kavustugu yerde milyonlarca yildan beri ortalama 15 km golun icine dogru bir ova olusmustur Cokelttigi tortul kutlesi ile golun tabani burada 870 metre yukselmistir Catalagiz ilkbahar ve sonbahar da sayilari 4 ile 5 milyonu bulan gocebe su kuslarina dinlenme avlanma ve uremeleri icin ev sahipligi yapar Ayrica Selenge catalagzinda sayilari cok az olan Baykal ayibaligi fok ve yalniz Baykal Golunde yasayan Baykal Omul Coregonus autumnalis migratorius Georgii baligi bulunur Etimoloji Buryatca da sel enge suyun dokuldugu golcuk ve sel selin dokulmesi anlamina gelir Mogolcada sele yuzen su yuzmek gibi manalari ifade eder Turkiye agizlarinda seleŋ selenk olarak da gecer Adana ve Osmaniye Illeri Agizlari nda dag etegi anlamina gelirken Trabzon Macka dolayinda ise sel yatagi anlamina gelmektedir Kazak Turkcesi nde sel su baskini sel selde sagnak yagis selebe siddetli yagan yagmur aŋgar ise nehir yatagi anlamindadir Tarih Burasina 6 8 yuzyilda Gokturk Kaganligi ve yine Ikinci Gokturk Kaganligi 744 840 yillarinda Uygur Kaganligi 9 yuzyilin 40 li yillarindan 10 yuzyilin ilk on yillarina kadar Yenisey Kirgizlari sahip olmustur 11 yuzyildan beri bu akarsu boylari Mogol dilinde konusan uluslarin eline gecmistir Gunumuzde Selenge akarsuyu dolayinda pek Turk nufusu kalmamis sayilir Bilge Kagan Yazitinda Selene seklinde gecer Yazitta Selenge asagisina yuruyup Karagan gecidinde SeLeNE KODI YORiPaN KaRGaN KISiLTA 𐰾𐰠𐰭𐰀 𐰸𐰆𐰑𐰃 𐰖𐰆𐰺𐰯𐰣 𐰴𐰺𐰍𐰣 𐰶𐰃𐰽𐰞𐱃𐰀 diye gecer Ayrica bakinizDunyanin en uzun nehirleriNotlar Tekin Talat Orhon Yazitlari 2020 Bilge Kagan Yaziti Ankara Turk Dil Kurumu yayinlari s 62 ISBN 978 975 16 0065 3 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim CIA Factbook Mongolia 29 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Turk Dil Kurumu Sozlukleri 29 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Agustos 2023 Bayniyazov Dr Ayabek 2003 Kazakca Turkce Sozluk Ankara Akcag yayinevi ss 46 478 ISBN 975 338 474 2 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Dis baglantilarList of Freshwater Fishes for Mongolia 17 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Selenge Irmagi icin uzaydan goruntu siteleri Google Yahoo MicrosoftAkarsu ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Rusya cografyasi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Mogolistan cografyasi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz