Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Kazakça veya Kazak Türkçesi (қазақ тілі / Qazaq tili, қазақша / Qazaqşa), Kıpçak öbeğine ait, Kazakistan'da konuşulan çağdaş Türk dillerinden biridir. Nogayca ve Kırgızcaya yakındır.
| Kazakça | |
|---|---|
| қазақ тілі Qazaq tili, қазақша Qazaqşa | |
 | |
| Bölge | Orta Asya |
| Etnisite | Kazaklar |
| Dönem | 2011 |
| Dil ailesi | Türk dilleri
|
| Yazı sistemi | Kazak alfabesi (Kiril alfabesi, Latin, Fars alfabesi) |
| Resmî durumu | |
| Resmî dil |  Kazakistan Rusya:
|
| Dil kodları | |
| ISO 639-1 | kk |
| ISO 639-2 | kaz |
| ISO 639-3 | kaz |
 Kazakça'nın coğrafi konuşan dağılımı: Çoğunluk Kazakça konuşur Önemli oranda bir azınlık Kazakça konuşur | |
Dünyada yaklaşık 23 milyon kişi, Kazakistan'da da 13 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır.[] Moğolistan'ın batı bölgesindeki Bayan Ölke (diğer adı Bayan Ölgey) eyaletinde yaşayan Kazaklar, Kazakistan'ın kullandığı alfabeyi kullanarak Kazakça yazmaktadırlar. Bayan Ölgey'in nüfusunun %94'ini Kazaklar oluşturur.[] Ayrıca Rusya'nın Astrahan Oblastı'nın %14,21'inin Kazak olduğu belirtilmektedir.
Özellikleri
Eski Türkçe asıllı kelimelerde; baştaki y'ler c'ye (yok → coq, yıl → cıl, yay → cay, yaman → caman, yan → can), ç'ler ş'ye (ağaç → ağaş, aç → aş, açık → aşıq), ş'ler s'ye (aş → as, boş → bos, baş → bas) dönüşmüştür. Eklerde de aynı değişme olur: Qazaqşa (Kazakça)… Yabancı asıllı kelimelerde bu değişmeler görülmez: şükir, şahar, ğaşıq (şükür, şehr, aşık). Kazakça bir kelime birleşik ya da alıntı bir kelime değilse ikinci heceden sonra yuvarlak ünlü barındırmaz ve bu uyumu bâzı alıntı kelimelere uydurmuştur.
J ile başlayan kelimeler c olarak okunur.: Jasaymız (yapıyoruz, yapacağız)- casaymız. Kazakçadaki (J,j) harfi Türkçedeki gibi C sesini verir. Jalğız, Jaqsı, Jaman, Jañalıq (yazılış Kazakça); Calğız, Cahsı, Caman, Cañalık okunuş. Konuşmadaki Q(Қ) harfi, Q'den sonra bir ünsüz gelirse H(Х)'e dönüşür.
Ayrıca konuşma dilinde ilk hecede ö, u ya da ü gelirse ikinci ve üçüncü hecelerde de gelebilir. Bu yazıda olmaz. Bügin- bügün, tündiz- tündüz (tün - dün); durıs-durus(dürüst).
Örnek: Körgende (yazılış) - Körgöndö (okunuş) "gördüğünde"
Kazakçada üç farklı şimdiki zaman vardır. Jalpı osı şak (genel şimdiki zaman), nak osı şak (kesin şimdiki zaman), negaybıl osı şak (belirsiz şimdiki zaman).
Alfabe
Kazakçanın eski şekilleri 38 harfli Orhun yazısıyla yazılmıştır.[] Günümüzdeyse Kazakça bâzı ilâve harfler kullanılarak Latin alfabesi, Kiril alfabesi ve Arap alfabesiyle yazılabilmektedir. Kiril alfabeli Kazakistan Alfabesi 42 harf olup şu işaretlerden oluşmaktadır: а (a), ә (a-e arası), б (b), в (v), г (ince g), ғ (kalın g), д (d), е (e), ё (yo), ж (c), з (z), и (iy), й (y), к (ince k), қ (kalın k, q), л (l), м (m), н (n), ң(nazal n, genizden n, ñ), о (o), ө (ö), п (p), р (r), с (s), т (t), у (uv), ұ (u), ү (ü), ф (f), х(hırıltılı h), һ (geniş h), ц (ts), ч (ç), ш (ş), щ (şç), ъ (kalın ün verir), ы (ı), і (i), ь (inceleştirir), э (é), ю (yu), я (ya).
Metin örneği
| Kiril | Latin | Latin (2017 yıl) | Latin (2018 yılı) |
|---|---|---|---|
Мен Қазақ, Қазақпын Деп Мақтанамын | Men Qazaq, Qazaqpın Dep Maqtanamın | Men Qazaq, Qazaqpyn Dep Maqtanamyn | Men Qazaq, Qazaqpyn Dep Maqtanamyn |
| Sözcüğü Sözcüğüne Aktarım | Türkçe | ||
Men Qazaq, Qazaqpın Dep Maqtanamın | Ben Kazak, Kazak'ım diye övünürüm |
Dilbilgisi
Zamirler
| Tekil | Çoğul | ||
|---|---|---|---|
| Kazakça | Türkçe | Kazakça | Türkçe |
| Мен (Men) | Ben | Біз (Biz) | Biz |
| Сен (Sen) | Sen (tekil samîmî) | Сендер (Sender) | Siz (çoğul samîmî) |
| Сіз (Siz) | Siz (tekil resmî) | Сіздер (Sizder) | Siz (çoğul resmî) |
| Ол (Ol) | O | Олар (Olar) | Onlar |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Kazakh". 4 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Kasım 2013.
- ^ Katzner, Kenneth (2002). Languages of the World(Third ed.). Routledge. .
- ^ "О переводе алфавита казахского языка с кириллицы на латинскую графику" [On the change of the alphabet of the Kazakh language from the Cyrillic to the Latin script] (Rusça). . 26 Ekim 2017. 28 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ekim 2017.
Dış bağlantılar
- Kazakça-Türkçe, Türkçe-Kazakça Sözlük 15 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Latin harfli fakat Kiril harfleriyle de aranabiliyor.)
- Kazak Edebiyatı 29 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- РУССКО-КАЗАХСКИЙ СЛОВАРЬ ҚАЗАҚША-ОРЫСША СӨЗДIК 30 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Kazak Kiril yazısını QazaAqparat Latin yazısına çevirmek için
- VikiSözlük Kazakça Kelimeler Kategorisi 13 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Şakerim Kudayberdioğlu'nun Kazakça bir şiirinden örnek 2 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kazakca veya Kazak Turkcesi kazak tili Qazaq tili kazaksha Qazaqsa Kipcak obegine ait Kazakistan da konusulan cagdas Turk dillerinden biridir Nogayca ve Kirgizcaya yakindir Kazakcakazak tili Qazaq tili kazaksha QazaqsaBolgeOrta AsyaEtnisiteKazaklarDonem2011Dil ailesiTurk dilleriSaz TurkcesiKipcak grubuKipcak NogayKazakcaYazi sistemiKazak alfabesi Kiril alfabesi Latin Fars alfabesi Resmi durumuResmi dil Kazakistan Rusya Altay Cumhuriyeti Cin Ili Kazak Ozerk IliDil kodlariISO 639 1kkISO 639 2kazISO 639 3kazKazakca nin cografi konusan dagilimi Cogunluk Kazakca konusur Onemli oranda bir azinlik Kazakca konusur Dunyada yaklasik 23 milyon kisi Kazakistan da da 13 milyon kisi tarafindan konusulmaktadir kaynak belirtilmeli Mogolistan in bati bolgesindeki Bayan Olke diger adi Bayan Olgey eyaletinde yasayan Kazaklar Kazakistan in kullandigi alfabeyi kullanarak Kazakca yazmaktadirlar Bayan Olgey in nufusunun 94 ini Kazaklar olusturur kaynak belirtilmeli Ayrica Rusya nin Astrahan Oblasti nin 14 21 inin Kazak oldugu belirtilmektedir OzellikleriEski Turkce asilli kelimelerde bastaki y ler c ye yok coq yil cil yay cay yaman caman yan can c ler s ye agac agas ac as acik asiq s ler s ye as as bos bos bas bas donusmustur Eklerde de ayni degisme olur Qazaqsa Kazakca Yabanci asilli kelimelerde bu degismeler gorulmez sukir sahar gasiq sukur sehr asik Kazakca bir kelime birlesik ya da alinti bir kelime degilse ikinci heceden sonra yuvarlak unlu barindirmaz ve bu uyumu bazi alinti kelimelere uydurmustur J ile baslayan kelimeler c olarak okunur Jasaymiz yapiyoruz yapacagiz casaymiz Kazakcadaki J j harfi Turkcedeki gibi C sesini verir Jalgiz Jaqsi Jaman Janaliq yazilis Kazakca Calgiz Cahsi Caman Canalik okunus Konusmadaki Q Қ harfi Q den sonra bir unsuz gelirse H H e donusur Ayrica konusma dilinde ilk hecede o u ya da u gelirse ikinci ve ucuncu hecelerde de gelebilir Bu yazida olmaz Bugin bugun tundiz tunduz tun dun duris durus durust Ornek Korgende yazilis Korgondo okunus gordugunde Kazakcada uc farkli simdiki zaman vardir Jalpi osi sak genel simdiki zaman nak osi sak kesin simdiki zaman negaybil osi sak belirsiz simdiki zaman AlfabeKazakcanin eski sekilleri 38 harfli Orhun yazisiyla yazilmistir kaynak belirtilmeli Gunumuzdeyse Kazakca bazi ilave harfler kullanilarak Latin alfabesi Kiril alfabesi ve Arap alfabesiyle yazilabilmektedir Kiril alfabeli Kazakistan Alfabesi 42 harf olup su isaretlerden olusmaktadir a a ә a e arasi b b v v g ince g g kalin g d d e e yo yo zh c z z i iy j y k ince k k kalin k q l l m m n n n nazal n genizden n n o o o o p p r r s s t t u uv u u ү u f f h hiriltili h һ genis h c ts ch c sh s sh sc kalin un verir y i i i incelestirir e e yu yu ya ya Metin ornegiKiril Latin Latin 2017 yil Latin 2018 yili Men Қazak Қazakpyn Dep Maktanamyn Ұranga Alash Degen Atty Alamyn Sүjgenim Қazak Өmiri Өzim Қazak Men Nege Қazaktyktan Saktanamyn Er Tүrik Ұrpagymyn Danky Ketken Bir Kezde Evropandy Ti Tiretken Kirgeni Esik Shykkany Tesik Bolyp Kүnbatys Kүnshygyska Әmiri Zhetken Keshegi Han Shyngystyn Ұrpagyna Talaj Car Talaj Knyaz Tәzhim Etken Men Қazak Қazakpyn Dep Maktanamyn Ұranga Alash Degen Atty Alamyn Sүjgenim Қazak Өmiri Өzim Қazak Men Nege Қazaktyktan Saktanamyn Torajgyrov Men Qazaq Qazaqpin Dep Maqtanamin Uranga Alas Degen Atti Alamin Suygenim Qazaq Omiri Ozim Qazaq Men Nege Qazaqtiqtan Saqtanamin Er Turik Urpagimin Danqi Ketken Bir Kezde Evropandi Ti Tiretken Kirgeni Esik Siqqani Tesik Bolip Kunbatis Kunsigisqa Amiri Jetken Kesegi Xan Singistin Urpagina Talay Carʹ Talay Knyazʹ Tajim Etken Men Qazaq Qazaqpin Dep Maqtanamin Uranga Alas Degen Atti Alamin Suygenim Qazaq Omiri Ozim Qazaq Men Nege Qazaqtiqtan Saqtanamin Toraygirov Men Qazaq Qazaqpyn Dep Maqtanamyn Urang a Alas Degen Atty Alamyn Su i genim Qazaq O miri O zim Qazaq Men Nege Qazaqtyqtan Saqtanamyn Er Tu rik Urpag ymyn Dan qy Ketken Bir Kezde Evropan dy Ti Tiretken Kirgeni Esik S yqqany Tesik Bolyp Ku nbatys Ku ns yg ysqa A miri Jetken Kes egi Han S yng ystyn Urpag yna Talai Car Talai Kni az Ta jim Etken Men Qazaq Qazaqpyn Dep Maqtanamyn Urang a Alas Degen Atty Alamyn Su i genim Qazaq O miri O zim Qazaq Men Nege Qazaqtyqtan Saqtanamyn Torai g yrov Men Qazaq Qazaqpyn Dep Maqtanamyn Uranǵa Alash Degen Atty Alamyn Suigenim Qazaq omiri ozim Qazaq Men Nege Qazaqtyqtan Saqtanamyn Er Turik Urpaǵymyn Danqy Ketken Bir Kezde Evropandy Ti Tiretken Kirgeni Esik Shyqqany Tesik Bolyp Kunbatys Kunshyǵysqa Amiri Jetken Keshegi Han Shynǵystyn Urpaǵyna Talai Car Talai Kniaz Tajim Etken Men Qazaq Qazaqpyn Dep Maqtanamyn Uranǵa Alash Degen Atty Alamyn Suigenim Qazaq omiri ozim Qazaq Men Nege Qazaqtyqtan Saqtanamyn Toraiǵyrov Sozcugu Sozcugune Aktarim TurkceMen Qazaq Qazaqpin Dep Maqtanamin Uranga alas degen atti alamin Suygenim Qazaq omiri ozim Qazaq Men nege Qazaqtiqtan saqtanamin Er Turik urpagimin danqi ketken Bir kezde Evropandi ti tiretken Kirgeni esik siqqani tesik bolip Kunbatis kunsigiska aemiri jetken Kesegi xan singisting urpagina Talay tsar talay knyaz taejim etken Men Qazaq Qazaqpin dep maktanamin Uranga alas degen atti alamin Suygenim Qazaq omiri ozim Qazaq Men nege Qazaqtiqtan saktanamin Toraygirov Ben Kazak Kazak im diye ovunurum Sloganima alas denen adi alirim Sevdigim Kazak yasantisi kendim Kazak Ben niye Kazakliktan sakinayim Er Turk sulalesiyim unu gecen Ayni zamanda Avrupa ya dayanan Girdigi kapi ciktigi desik olmus Batidan doguya emiri ulasan Dunku han Cengizin togrununa Kaderi yar kaderi prens tacim eden Ben Kazak Kazak im diye ovunurum Sloganima alas denen adi alirim Sevdigim Kazak yasantisi kendim Kazak Ben niye Kazakliktan sakinayim Toraygirov DilbilgisiZamirler Sahis Zamirleri Tekil CogulKazakca Turkce Kazakca TurkceMen Men Ben Biz Biz BizSen Sen Sen tekil samimi Sender Sender Siz cogul samimi Siz Siz Siz tekil resmi Sizder Sizder Siz cogul resmi Ol Ol O Olar Olar OnlarAyrica bakinizKarakalpakcaKaynakca Kazakh 4 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Kasim 2013 Katzner Kenneth 2002 Languages of the World Third ed Routledge ISBN 978 0 415 25004 7 O perevode alfavita kazahskogo yazyka s kirillicy na latinskuyu grafiku On the change of the alphabet of the Kazakh language from the Cyrillic to the Latin script Rusca 26 Ekim 2017 28 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ekim 2017 Dis baglantilarVikikitap Vikikitapta bu konu hakkinda daha fazla bilgi var Kazakca Kazakca Turkce Turkce Kazakca Sozluk 15 Mayis 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Latin harfli fakat Kiril harfleriyle de aranabiliyor Kazak Edebiyati 29 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde RUSSKO KAZAHSKIJ SLOVAR ҚAZAҚShA ORYSShA SӨZDIK 30 Ekim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kazak Kiril yazisini QazaAqparat Latin yazisina cevirmek icin VikiSozluk Kazakca Kelimeler Kategorisi 13 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Sakerim Kudayberdioglu nun Kazakca bir siirinden ornek 2 Subat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde