Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Yakutça veya Sahaca (Saqa tıla), Saha Türklerinin konuştuğu dildir. Çuvaşça ile birlikte Türkçenin toplam 2 lehçesinden biridir.Türk dillerinin Sibirya grubuna bağlı dil 450.140 kişi tarafından konuşulur. Ayrıca Taymir Yarımadası'nın doğusunda yaşayan halkların ticaret dilidir (Ruslar hariç). Konuşucuların çoğunluğu Rusya'ya bağlı Yakutistan'da yaşar.
| Yakutça | |
|---|---|
| Саха тыла Saha tıla | |
| Ana dili olanlar | Rusya |
| Konuşan sayısı | 450.140 kişi (2010) |
| Dil ailesi | Türk dilleri
|
| Resmî durumu | |
| Resmî dil |  Rusya |
| Dil kodları | |
| ISO 639-2 | sah |
| ISO 639-3 | sah |
 Yakutça | |
Sahaca (Yakutça) bazı tümceler
- Olorbuttâğar ülelêbit orduk = Çalışmak oturmaktan daha iyi(dir).
- Min ubayım saha oskuolatıgar bâr = Benim abim Yakut okulundadır.
- Bihigi at mïnen barıahpıt = Biz at(a) binip gideceğiz.
- Haydah oloroğut? = Nasılsınız? ("Nasıl yaşıyorsunuz?")
- En olus türgennik sanarağın = Sen çok hızlı konuşuyorsun.
- Min sahalıı kıratık öydüübün = Ben Yakutça biraz anlarım.
- Bihigi sarsıarda erde turabıt = Biz sabahleyin erken kalkarız.
- Ol oğo tüün ıtıır = O çocuk gece(leri) ağlar.
- Miehe sıttık hâta uonna holuoha nâda = Bana yastık kılıfı ile galoş gerek.
- Bu son sieğe olus kılgas = Bu ceket(in) yen(leri) çok kısa.
- En ubayın hanna üöreneriy? = Senin abin nerede okuyor?
Dil Bilgisi
İsimler
İsimlerin tekil ve çoğul halleri vardır. Bir sözcüğü çoğul yapmak için genelde /-lar/ son ekinden yararlanılır. Bu son ek sözcükteki ünlü ve ünsüz harflere göre -лар (-lar), -лэр (-ler), -лөр (-lör), -лор (-lor), -тар (-tar), -тэр (-ter), -төр (-tör), -тор (-tor), -дар (-dar), -дэр (-der), -дөр (-dör), -дор (-dor), -нар (-nar), -нэр (-ner), -нөр (-nör) veya -нор (-nor) hallerini alabilir. İsimlerde diğer Türk Dillerinde olduğu gibi cinsiyet ayrımı yoktur.
İsmin Hâlleri
| eye 'barış' | uot 'ateş' | |
|---|---|---|
| Yalın hâl | eye | uot |
| Belirtme | eyeni | uotu |
| Yönelme | eyeɣe | uokka |
| Bulunma | eyete | uotta |
| Ayrılma | eyetten | uottan |
Adıllar
| Tekil | Çoğul | ||
|---|---|---|---|
| 1. şahıs | Yakutça: мин (min) | Yakutça: биһиги (bihigi) | |
| 2. şahıs | Yakutça: эн (en) | Yakutça: эһиги (ehigi) | |
| 3. şahıs | insan | Yakutça: кини (kini) | Yakutça: кинилэр (kiniler) |
| insan değil | Yakutça: ол (ol) | Yakutça: олор (olor) | |
Sahaca (Yakutça) rakamlar
| Eski Türkçe | Azerice | Türkçe | Çuvaşça | Saha (Yakut) |
|---|---|---|---|---|
| bir | bir | bir | pĕrre | biir |
| eki | iki | iki | ikkĕ | ikki |
| üç | üç | üç | vişşĕ | üs |
| tört | dörd | dört | tăvattă | tüört |
| beş | beş | beş | pillĕk | bies |
| altı | altı | altı | ulttă | alta |
| yeti | yeddi | yedi | şiccĕ | sette |
| sekiz | səkkiz | sekiz | sakkăr | ağis |
| tokuz | doqquz | dokuz | tăhhăr | toğus |
| on | on | on | vunnă | uon |
Sahaca, Kırgızca ve Türkçe karşılaştırmaları
Türkçede Eski Türkçe kökenli söz başlarındaki Y ile başlayan sözcükler Kırgızcada "C" sesi ile söylenirken Sahacada "S" olmuştur. Eski Türkçede "Y" olan bu imce zaman içinde Türk topluluklarında Y>C>S şeklinde değişime uğramıştır. Türkçe, Azerice, Türkmence, Özbekçe ve Uygurcada "Y" ile söylenirken Kazakistan'da "J", Kazakçada "C", Altayca, Hakasça ve Tıvacada "Ç", Sahacada ise bu imce "S" olmuştur.
| TÜRKÇE (Y) | KIRGIZCA (C) | SAHACA (S) | кыргызча | саха тыла | Türkçe Kiril harfli |
| Yıl | Cıl | Sıl | жыл | Сыл | йыл |
| Yağmur | Camgır | Samıır | жамгыр | cамыыр | яғмур |
| Yaka | Caka | Sağa | жака | саҕа | яка |
| Yalamak | Caloo | Salaa | жалоо | салаа | яламак |
| Yaş | Caş | Saas | жаш | саас | яш |
| Yaşdaş | Caştaş | Saastıı kihi | жашташ | саастыы киһи | яшдаш |
| Yat | Cat | Sit- | жат | сит | ят |
| Yedi | Ceti | Sette | жети | сэттэ | еди |
| Yel | Cel | Siel | жел | сиэл | ел |
| Yeni | Cañı | Saña | жаңы | саҥа | ени |
| Yeniden | Cañıdan | Sañattan | жаңыдан | саҥаттан | енидең |
| Yer | Cer | Sir | жер | сир | ер |
| Yumak (yıkamak) | Cuu- | Suuy- | жуу | сууй | юмак(йыкамак) |
| Yıldız | Cıldız | Sulus | жылдыз | сулус | йылдыз |
| Yirmi | Cıyırma | Süürbe | жыйырма | сүүрбэ | йирми |
| Yok (hayır) | Cok | Suox | жок | суох | ёк (хайыр) |
| Yol | Col | Suol | жол | суол | ёл |
| Yumurta | Cumurtka | Sımmııt | жумуртка | сымыыт | юмурта |
| Yumuşak | Cumşak | Sımnağas | жумшак | сымнаҕас | юмушак |
| Yüz | Cüz | Süüs | жүз | сүүс | йүз |
Yazı sistemi
Yakutça Kiril alfabesiyle yazılır: Modern Yakut alfabesi, 1939 yılında Sovyetler Birliği tarafından Rusçada bulunanlarla birlikte Ҕҕ, Ҥҥ, Өө, Һһ, Үү harflerinin de eklenmesiyle oluşturuldu.
Сахалыы сурук-бичигэ Saqalıı suruk-biçige (Yakut alfabesi)
| Harf | Söyleniş | UFA | Not | Türkçe Romanizasyon. |
|---|---|---|---|---|
| А а | а | A a | ||
| Б б | бэ | B b | ||
| В в | вэ | yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunur | V v | |
| Г г | гэ | G g | ||
| Ҕ ҕ | ҕэ | Ğ ğ | ||
| Д д | дэ | D d | ||
| Дь дь | дьэ | C c | ||
| Е е | е | yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunur | Ye ye or e | |
| Ё ё | ё | yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunur | Yo yo | |
| Ж ж | жэ | yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunur | J j | |
| З з | зэ | yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunur | Z z | |
| И и | и | İ i | ||
| Й й | ый | Y y | ||
| К к | кы | K k | ||
| Л л | эл | L l | ||
| М м | эм | M m | ||
| Н н | эн | N n | ||
| Ҥ ҥ | ҥэ | Ñ ñ | ||
| Нь нь | ньэ | Ń ń | ||
| О о | о | O o | ||
| Ө ө | ө | Ö ö | ||
| П п | пэ | P p | ||
| Р р | эр | R r | ||
| С с | эс | S s | ||
| Һ һ | һэ | H h | ||
| Т т | тэ | T t | ||
| У у | у | U u | ||
| Ү ү | ү | Ü ü | ||
| Ф ф | эф | yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunur | F f | |
| Х х | хэ | X x (Q q) | ||
| Ц ц | цэ | yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunur | S s (Ts ts) | |
| Ч ч | че | Ç ç | ||
| Ш ш | ша | yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunur | Ş ş | |
| Щ щ | ща | yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunur | Ş ş | |
| Ъ ъ | кытаанах бэлиэ | yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunur | " | |
| Ы ы | ы | I ı | ||
| Ь ь | сымнатар бэлиэ | Rusçadan alınan sözcüklerde bu harf kullanılırken Yakut kökenli sözcüklerde дь ve нь harfleri kullanılır | ' | |
| Э э | э | E e | ||
| Ю ю | ю | yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunur | Yu yu | |
| Я я | я | yalnızca Rusçadan alınan sözcüklerde bulunur | Ya ya |
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ The Ablative suffix appears as -TAn following a consonant and -TTAn following a vowel. Clear examples of the former are ox 'arrow' → oxto 'from an/the arrow', oxtorton 'from (the) arrows'.
Kaynakça
- ^ 2010 Rusya nüfus sayımı 27 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .,
- ^ Türkçe, Edebiyat ve. "Dilin Kullanımdan Doğan Türleri - Lehçe, Şive, Ağız, Jargon, Argo Nedir?". 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ekim 2023.
- ^ Yuriy Vasiliev (Cargıstay) (1995). Türkçe—Sahaca (Yakutça) sözlük. Ankara: Atatürk kültür, dil ve tarih yürsek kurumu türk dil kurumu yayınları. s. 312. ISBN .
- ^ Krueger, John R. (1962). Yakut Manual. Bloomington: Indiana U Press.
Sahaca karşılaştırmalı sözlükler
- Yuriy Vasiliev (Cargıstay) . Türkçe - Sahaca (Yakutça) Sözlük (Turkish- Sakha Dictionary). Ankara: Türk Dil Kurumu, 1995 . Orijinal yumuşak plastik cildinde. Cildi çok az yorgun. 312 s. 13x19 ISBN /
Dış bağlantılar
| Vikigezgin'de Sakha phrasebook ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır. |
Yakutça içerikler
- Sakha Open World - Орто Дойду -Orto Doydu 29 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - İnternet üzerinde Yakutçayı tanıtmak için kurulmuş, haber, şiir, müzik, forum ve videolar içeren site (Yakutça)
- Kyym.ru 11 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Yakutistan haberler sitesi
- Sahaca - İngilizce Sözlük 9 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Mukayeseli Yakut Türkçesi ve Moğolca kelimeler9 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Yakut texts with Russian translations26 Temmuz 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Kahramanlık şiirleri, peri masalları, efsane, atasözleri, vb.
- Sakhalyy suruk 27 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Saha Unicode fontları ve bilgisayar için klavye
- Sakhatyla.ru 27 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Çevrimiçi Saha Türkçesi-Rusça, Rusça-Saha Türkçesi sözlük
- Saha Türkçesi-İngilizce Sözlük 9 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Saha Alfabesi 12 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Saha Yeri ve Saha Türkçesi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yakutca veya Sahaca Saqa tila Saha Turklerinin konustugu dildir Cuvasca ile birlikte Turkcenin toplam 2 lehcesinden biridir Turk dillerinin Sibirya grubuna bagli dil 450 140 kisi tarafindan konusulur Ayrica Taymir Yarimadasi nin dogusunda yasayan halklarin ticaret dilidir Ruslar haric Konusucularin cogunlugu Rusya ya bagli Yakutistan da yasar YakutcaSaha tyla Saha tilaAna dili olanlarRusyaKonusan sayisi450 140 kisi 2010 Dil ailesiTurk dilleri Sibirya grubuKuzey koluYakutcaResmi durumuResmi dil Rusya YakutistanDil kodlariISO 639 2sahISO 639 3sah Yakutca DolgancaSahaca Yakutca bazi tumcelerOlorbuttagar ulelebit orduk Calismak oturmaktan daha iyi dir Min ubayim saha oskuolatigar bar Benim abim Yakut okulundadir Bihigi at minen bariahpit Biz at a binip gidecegiz Haydah olorogut Nasilsiniz Nasil yasiyorsunuz En olus turgennik sanaragin Sen cok hizli konusuyorsun Min sahalii kiratik oyduubun Ben Yakutca biraz anlarim Bihigi sarsiarda erde turabit Biz sabahleyin erken kalkariz Ol ogo tuun itiir O cocuk gece leri aglar Miehe sittik hata uonna holuoha nada Bana yastik kilifi ile galos gerek Bu son siege olus kilgas Bu ceket in yen leri cok kisa En ubayin hanna uoreneriy Senin abin nerede okuyor Dil BilgisiIsimler Isimlerin tekil ve cogul halleri vardir Bir sozcugu cogul yapmak icin genelde lar son ekinden yararlanilir Bu son ek sozcukteki unlu ve unsuz harflere gore lar lar ler ler lor lor lor lor tar tar ter ter tor tor tor tor dar dar der der dor dor dor dor nar nar ner ner nor nor veya nor nor hallerini alabilir Isimlerde diger Turk Dillerinde oldugu gibi cinsiyet ayrimi yoktur Ismin Halleri eye baris uot ates Yalin hal eye uotBelirtme eyeni uotuYonelme eyeɣe uokkaBulunma eyete uottaAyrilma eyetten uottanAdillar Tekil Cogul1 sahis Yakutca min min Yakutca biһigi bihigi 2 sahis Yakutca en en Yakutca eһigi ehigi 3 sahis insan Yakutca kini kini Yakutca kiniler kiniler insan degil Yakutca ol ol Yakutca olor olor Sahaca Yakutca rakamlarEski Turkce Azerice Turkce Cuvasca Saha Yakut bir bir bir pĕrre biireki iki iki ikkĕ ikkiuc uc uc vissĕ ustort dord dort tăvattă tuortbes bes bes pillĕk biesalti alti alti ulttă altayeti yeddi yedi siccĕ settesekiz sekkiz sekiz sakkăr agistokuz doqquz dokuz tăhhăr toguson on on vunnă uonSahaca Kirgizca ve Turkce karsilastirmalariTurkcede Eski Turkce kokenli soz baslarindaki Y ile baslayan sozcukler Kirgizcada C sesi ile soylenirken Sahacada S olmustur Eski Turkcede Y olan bu imce zaman icinde Turk topluluklarinda Y gt C gt S seklinde degisime ugramistir Turkce Azerice Turkmence Ozbekce ve Uygurcada Y ile soylenirken Kazakistan da J Kazakcada C Altayca Hakasca ve Tivacada C Sahacada ise bu imce S olmustur TURKCE Y KIRGIZCA C SAHACA S kyrgyzcha saha tyla Turkce Kiril harfliYil Cil Sil zhyl Syl jyl Yagmur Camgir Samiir zhamgyr camyyr yagmur Yaka Caka Saga zhaka saҕa yaka Yalamak Caloo Salaa zhaloo salaa yalamak Yas Cas Saas zhash saas yash Yasdas Castas Saastii kihi zhashtash saastyy kiһi yashdash Yat Cat Sit zhat sit yat Yedi Ceti Sette zheti sette edi Yel Cel Siel zhel siel el Yeni Cani Sana zhany saҥa eni Yeniden Canidan Sanattan zhanydan saҥattan eniden Yer Cer Sir zher sir er Yumak yikamak Cuu Suuy zhuu suuj yumak jykamak Yildiz Cildiz Sulus zhyldyz sulus jyldyz Yirmi Ciyirma Suurbe zhyjyrma sүүrbe jirmi Yok hayir Cok Suox zhok suoh yok hajyr Yol Col Suol zhol suol yol Yumurta Cumurtka Simmiit zhumurtka symyyt yumurta Yumusak Cumsak Simnagas zhumshak symnaҕas yumushak Yuz Cuz Suus zhүz sүүs jүz Yazi sistemiYakutca Kiril alfabesiyle yazilir Modern Yakut alfabesi 1939 yilinda Sovyetler Birligi tarafindan Ruscada bulunanlarla birlikte Ҕҕ Ҥҥ Өo Һһ Үү harflerinin de eklenmesiyle olusturuldu Sahalyy suruk bichige Saqalii suruk bicige Yakut alfabesi Harf Soylenis UFA Not Turkce Romanizasyon A a a a A aB b be b B bV v ve v yalnizca Ruscadan alinan sozcuklerde bulunur V vG g ge ɡ G gҔ ҕ ҕe ɣ ʁ G gD d de d D dD d de ɟ C cE e e e je yalnizca Ruscadan alinan sozcuklerde bulunur Ye ye or eYo yo yo jo yalnizca Ruscadan alinan sozcuklerde bulunur Yo yoZh zh zhe ʒ yalnizca Ruscadan alinan sozcuklerde bulunur J jZ z ze z yalnizca Ruscadan alinan sozcuklerde bulunur Z zI i i i I iJ j yj j ȷ Y yK k ky k K kL l el l L lM m em m M mN n en n N nҤ ҥ ҥe ŋ N nN n ne ɲ N nO o o o O oӨ o o o O oP p pe p P pR r er ɾ R rS s es s S sҺ һ һe h H hT t te t T tU u u u U uҮ ү ү y U uF f ef f yalnizca Ruscadan alinan sozcuklerde bulunur F fH h he q x X x Q q C c ce ts yalnizca Ruscadan alinan sozcuklerde bulunur S s Ts ts Ch ch che c C cSh sh sha ʃ yalnizca Ruscadan alinan sozcuklerde bulunur S sSh sh sha ɕː yalnizca Ruscadan alinan sozcuklerde bulunur S s kytaanah belie yalnizca Ruscadan alinan sozcuklerde bulunur Y y y ɯ I i symnatar belie ʲ Ruscadan alinan sozcuklerde bu harf kullanilirken Yakut kokenli sozcuklerde d ve n harfleri kullanilir E e e e E eYu yu yu ju yalnizca Ruscadan alinan sozcuklerde bulunur Yu yuYa ya ya ja yalnizca Ruscadan alinan sozcuklerde bulunur Ya yaAyrica bakinizYakutlar Dolganca IPA ya uyarlanmis ilk Yakut alfabesinin yaraticisi Notlar The Ablative suffix appears as TAn following a consonant and TTAn following a vowel Clear examples of the former are ox arrow oxto from an the arrow oxtorton from the arrows Kaynakca 2010 Rusya nufus sayimi 27 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkce Edebiyat ve Dilin Kullanimdan Dogan Turleri Lehce Sive Agiz Jargon Argo Nedir 4 Haziran 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ekim 2023 Yuriy Vasiliev Cargistay 1995 Turkce Sahaca Yakutca sozluk Ankara Ataturk kultur dil ve tarih yursek kurumu turk dil kurumu yayinlari s 312 ISBN 975 16 0731 0 Krueger John R 1962 Yakut Manual Bloomington Indiana U Press Sahaca karsilastirmali sozluklerYuriy Vasiliev Cargistay Turkce Sahaca Yakutca Sozluk Turkish Sakha Dictionary Ankara Turk Dil Kurumu 1995 Orijinal yumusak plastik cildinde Cildi cok az yorgun 312 s 13x19 ISBN Dis baglantilarVikipedi Ozgur Ansiklopedi Vikipedi nin Yakutca sah surumu Vikigezgin de Sakha phrasebook ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadir Yakutca icerikler Sakha Open World Orto Dojdu Orto Doydu 29 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Internet uzerinde Yakutcayi tanitmak icin kurulmus haber siir muzik forum ve videolar iceren site Yakutca Kyym ru 11 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yakutistan haberler sitesi Sahaca Ingilizce Sozluk 9 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mukayeseli Yakut Turkcesi ve Mogolca kelimeler9 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Yakut texts with Russian translations26 Temmuz 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kahramanlik siirleri peri masallari efsane atasozleri vb Sakhalyy suruk 27 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Saha Unicode fontlari ve bilgisayar icin klavye Sakhatyla ru 27 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cevrimici Saha Turkcesi Rusca Rusca Saha Turkcesi sozluk Saha Turkcesi Ingilizce Sozluk 9 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Saha Alfabesi 12 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Saha Yeri ve Saha Turkcesi