Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Kasım 2023) () |
Patlıcan (Eski Türkçe: Bütüge), bilimsel adıyla Solanum melongena, Solanaceae familyasına ait olup, ılık iklimlerde tek yıllık, tropik iklimlerde ise küçük bir ağaç şeklinde büyüyen çok yıllık bir kültür bitkisidir. Patlıcanın ilk yetiştiriciliği M.Ö. 5. yüzyılda Hindistan'da gerçekleştirilmiştir. Bu tarihten sonra Afrika'ya, sonra Doğu Akdeniz'e ve Avrupa'ya getirilmiştir. Avrupa'ya getirilmesi 16. yüzyılda İspanyollar tarafından gerçekleştirilmiştir.
| Patlıcan | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Solanum melongena L. |
Avrupa'ya ilk getirilişinde süs bitkisi olarak kullanılan patlıcan, dünyada üretilen yaş sebzeler arasında 6. sırada yer almaktadır. İçeriğinde düşük nikotin barındırır. Tropik bölgelerde çok yıllık bitki özelliği gösterirken bu kuşağın dışındaki iklim kuşaklarında bir yıllıktır.
Tüketim
Patlıcanın insan sağlığındaki yerinin diğer sebze türlerinden küçümsenmeyecek düzeyde olduğu bilinmektedir. 100 gr patlıcanın kalori değeri 24’dür. 100 gr patlıcanda 1.1 g protein, 2 g yağ ve 5.5 g karbonhidrat vardır. Vitamin içeriği bakımından ise; 100 gramında 30 IU A vitamini, 0.4 mg B1 vitamini, 0.5 mg B2 vitamini ve 5 mg C vitamini bulunmaktadır.
Üretim
Dünya'da üretim
Patlıcan; dünyada üretilen sebzeler içerisinde; domates, biber ve hıyar üretiminden sonra gelmektedir.
Dünya patlıcan üretimi 1994 yılından itibaren düzenli olarak artarak, 2003 yılında %84 artışla 29,5 milyon tona ulaşmıştır. Bu artışta önemli patlıcan üreticisi ülkelerin payı olduğu görülmektedir. Nitekim dünyada önemli üretici ülkeler olan Çin, Hindistan, Türkiye, Mısır, İtalya ve İspanya’da patlıcan üretimi son on yılda %21 ile %1,8 arasında artmıştır.
Son on yıllık veriler incelendiğinde; dünya patlıcan üretiminde Çin’in %50,6, Hindistan’ın %30,1, Türkiye’nin %3,8 ile ilk üç sırayı paylaştıkları, özellikle son beş yılda Çin üretiminin arttığı; Hindistan ve Türkiye üretimlerinin ise fazla değişmediği görülmektedir. Dünya üretiminde ilk üç sırayı %84,5 oranı ile Çin, Hindistan ve Türkiye almaktadır. 2003-2004 yılına ait dünya patlıcan üretimi istatistikleri, FAO Birleşmiş Milletler'in Gıda ve Tarım Örgütü verileri şu tabloda özetlenmektedir:
| Patlıcan Üretimi (ton). Yıllar 2003-2004 | |||||
| Çin | 16.029.929 | %56 | 16.529.300 | %55 | |
| Hindistan | 7.830.000 | %27 | 8.200.000 | %28 | |
| Türkiye | 970.000 | %3 | 970.000 | %3 | |
| Mısır | 710.000 | %2 | 710.000 | %2 | |
| Japonya | 395.000 | %1 | 400.000 | %1 | |
| İtalya | 376.553 | %1 | 385.000 | %1 | |
| Endonezya | 301.030 | %1 | 301.030 | %1 | |
| Diğer ülkeler | 1.984.858 | %7 | 1.966.653 | %7 | |
| Toplam | 28.597.370 | %100 | 29.461.983 | %100 | |
| En Çok Patlıcan Üreten 10 Ülke— 11 Haziran 2008 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Ülke | Üretim (Ton) | Dipnot | ||
 Çin | 18 033 000 | F | ||
 Hindistan | 8 450 200 | |||
 Mısır | 1 000 000 | F | ||
 Türkiye | 791 190 | |||
 Endonezya | 390 000 | F | ||
 Irak | 380 000 | F | ||
 Japonya | 375 000 | F | ||
 İtalya | 271 358 | |||
 Sudan | 230 000 | F | ||
 Birleşik Krallık | 198 000 | F | ||
| Dünya | 32 072 972 | A | ||
| No symbol = official figure, P = official figure, F = FAO estimate, * = Unofficial/Semi-official/mirror data, C = Calculated figure A = Aggregate(may include official, semi-official or estimates); Kaynak: Food And Agricultural Organization of United Nations: Economic And Social Department: The Statistical Devision25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .[] | ||||
Bu ülkelerin ihracattaki payları incelendiğinde ise; Çin’in ihracatının %5,5, Türkiye ihracatının %1,5 olduğu, Hindistan ihracatının ise kayda değer olmadığı görülmektedir. Diğer yandan dünya patlıcan ihracatının %21,8’ini İspanya, %21,7’sini Meksika, %5,5’ni Çin, %3,4’ünü İtalya, %1,5’ini ise Türkiye karşılamaktadır. Son verilere göre üretilen patlıcanın yaklaşık %2’si ticarete (ihracat-ithalat) konu olmakta, taze olarak stok olmadığı için de kalan miktarın tüketimde kullanıldığı varsayılmaktadır.
Türkiye'de üretim
Türkiye’de farklı iklim ve toprak yapısı nedeni ile birçok sebze türü üretilebilmektedir. Patlıcan da bu sebze türlerinden biridir, Türkiye şartlarında patlıcan üretimi hem tarlada hem serada yapılabilmekte, fakat iklim ve toprak isteği yanında bakım şartları ve ekim nöbeti tercihinden dolayı her bölgede yetiştirilememektedir. Türkiye’de patlıcan üretimi yapılan en önemli iller; İçel, Antalya, Şanlıurfa, Hatay, Aydın, Bursa, Adana ve Samsun’dur. Türkiye’nin 1997-2002 yılları arasında patlıcan üretimi 1992 ve 1993 yılında 750.000 ton olarak gerçekleşmiş, 1994 – 1998 yıllarında ise, 750.000 ton ile 850.000 ton arasında değişim göstermiştir. 1998 yılından sonra da üretim 900.000 tonu asarak 2002 yılında 955.000 tona ulaşmıştır. 1991- 2002 yılları arasında Türkiye patlıcan verimi hektara 19.621 kg ile 29.216 kg arasında değişmiştir. Türkiye’nin patlıcan ihracatı 2.600 ton ile 5.600 ton arasında değişmektedir. ihracat, 1993 yılında olduğu gibi bazı yıllarda 1.000 ton seviyesine düşerken, 2001 yılı gibi bazı yıllarda ise 5.500 tona ulaşmıştır. Diğer yandan Türkiye’nin en fazla patlıcan ihraç ettiği ülkeler arasında Almanya, Avusturya, Bulgaristan, Hollanda, Romanya, Rusya ve Belçika yer almaktadır.
Türkiye'de çeşitleri
- Birecik patlıcanı 19.06.2017 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve Şanlıurfa için coğrafi işaret almıştır.
- Nizip patlıcanı 20.11.2020 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve Gaziantep için coğrafi işaret almıştır.
- Yamula patlıcanı 25.02.2010 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve Kayseri için coğrafi işaret almıştır.
Etimoloji
Arapça aynı anlama gelen bādincān بادنجان sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Farsça aynı anlama gelen bādingān بادنگان sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Sanskritçe yazılı örneği bulunmayan *vaṭingana sözcüğünden alıntıdır.
Galeri
-
![image]()
Patlıcan tipleri -
![image]()
İnce uzun patlıcanlar -
![image]()
Patlıcan çiçeği -
![image]()
Dalında bir patlıcan -
![image]()
Dalında beyaz renkli bir patlıcan -
![image]()
Gaziantep'ten
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Nisan 2023.
- ^ "Birecik Patlıcanı". Türk Patent ve Marka Kurumu.
- ^ "Nizip Patlıcanı". Türk Patent ve Marka Kurumu. 24 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Aralık 2023.
- ^ "Yamula Patlıcanı". Türk Patent ve Marka Kurumu,.
- ^ "Kelime Kökeni, Kelimesinin Anlamı - Etimoloji". www.etimolojiturkce.com. 26 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Kasım 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Patlican haber gazete kitap akademik JSTOR Kasim 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Patlican Eski Turkce Butuge bilimsel adiyla Solanum melongena Solanaceae familyasina ait olup ilik iklimlerde tek yillik tropik iklimlerde ise kucuk bir agac seklinde buyuyen cok yillik bir kultur bitkisidir Patlicanin ilk yetistiriciligi M O 5 yuzyilda Hindistan da gerceklestirilmistir Bu tarihten sonra Afrika ya sonra Dogu Akdeniz e ve Avrupa ya getirilmistir Avrupa ya getirilmesi 16 yuzyilda Ispanyollar tarafindan gerceklestirilmistir PatlicanBiyolojik siniflandirmaAlem PlantaeKlad Angiosperms Kapali tohumlular Klad Eudicots Iki cenekliler Klad Core eudicotsKlad RosidsKlad Eurosids IFamilya SolanaceaeCins SolanumTur S melongenaIkili adlandirmaSolanum melongena L Avrupa ya ilk getirilisinde sus bitkisi olarak kullanilan patlican dunyada uretilen yas sebzeler arasinda 6 sirada yer almaktadir Iceriginde dusuk nikotin barindirir Tropik bolgelerde cok yillik bitki ozelligi gosterirken bu kusagin disindaki iklim kusaklarinda bir yilliktir TuketimPatlicanin insan sagligindaki yerinin diger sebze turlerinden kucumsenmeyecek duzeyde oldugu bilinmektedir 100 gr patlicanin kalori degeri 24 dur 100 gr patlicanda 1 1 g protein 2 g yag ve 5 5 g karbonhidrat vardir Vitamin icerigi bakimindan ise 100 graminda 30 IU A vitamini 0 4 mg B1 vitamini 0 5 mg B2 vitamini ve 5 mg C vitamini bulunmaktadir UretimDunya da uretim Patlican dunyada uretilen sebzeler icerisinde domates biber ve hiyar uretiminden sonra gelmektedir Dunya patlican uretimi 1994 yilindan itibaren duzenli olarak artarak 2003 yilinda 84 artisla 29 5 milyon tona ulasmistir Bu artista onemli patlican ureticisi ulkelerin payi oldugu gorulmektedir Nitekim dunyada onemli uretici ulkeler olan Cin Hindistan Turkiye Misir Italya ve Ispanya da patlican uretimi son on yilda 21 ile 1 8 arasinda artmistir Son on yillik veriler incelendiginde dunya patlican uretiminde Cin in 50 6 Hindistan in 30 1 Turkiye nin 3 8 ile ilk uc sirayi paylastiklari ozellikle son bes yilda Cin uretiminin arttigi Hindistan ve Turkiye uretimlerinin ise fazla degismedigi gorulmektedir Dunya uretiminde ilk uc sirayi 84 5 orani ile Cin Hindistan ve Turkiye almaktadir 2003 2004 yilina ait dunya patlican uretimi istatistikleri FAO Birlesmis Milletler in Gida ve Tarim Orgutu verileri su tabloda ozetlenmektedir Patlican Uretimi ton Yillar 2003 2004 FAOSTAT verileri FAO Birlesmis Milletler in Gida ve Tarim Orgutu Cin 16 029 929 56 16 529 300 55Hindistan 7 830 000 27 8 200 000 28Turkiye 970 000 3 970 000 3Misir 710 000 2 710 000 2Japonya 395 000 1 400 000 1Italya 376 553 1 385 000 1Endonezya 301 030 1 301 030 1Diger ulkeler 1 984 858 7 1 966 653 7Toplam 28 597 370 100 29 461 983 100En Cok Patlican Ureten 10 Ulke 11 Haziran 2008Ulke Uretim Ton Dipnot Cin 18 033 000 F Hindistan 8 450 200 Misir 1 000 000 F Turkiye 791 190 Endonezya 390 000 F Irak 380 000 F Japonya 375 000 F Italya 271 358 Sudan 230 000 F Birlesik Krallik 198 000 FDunya 32 072 972 ANo symbol official figure P official figure F FAO estimate Unofficial Semi official mirror data C Calculated figure A Aggregate may include official semi official or estimates Kaynak Food And Agricultural Organization of United Nations Economic And Social Department The Statistical Devision25 Aralik 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde kaynak dogrulanamadi Bu ulkelerin ihracattaki paylari incelendiginde ise Cin in ihracatinin 5 5 Turkiye ihracatinin 1 5 oldugu Hindistan ihracatinin ise kayda deger olmadigi gorulmektedir Diger yandan dunya patlican ihracatinin 21 8 ini Ispanya 21 7 sini Meksika 5 5 ni Cin 3 4 unu Italya 1 5 ini ise Turkiye karsilamaktadir Son verilere gore uretilen patlicanin yaklasik 2 si ticarete ihracat ithalat konu olmakta taze olarak stok olmadigi icin de kalan miktarin tuketimde kullanildigi varsayilmaktadir Turkiye de uretim Turkiye de farkli iklim ve toprak yapisi nedeni ile bircok sebze turu uretilebilmektedir Patlican da bu sebze turlerinden biridir Turkiye sartlarinda patlican uretimi hem tarlada hem serada yapilabilmekte fakat iklim ve toprak istegi yaninda bakim sartlari ve ekim nobeti tercihinden dolayi her bolgede yetistirilememektedir Turkiye de patlican uretimi yapilan en onemli iller Icel Antalya Sanliurfa Hatay Aydin Bursa Adana ve Samsun dur Turkiye nin 1997 2002 yillari arasinda patlican uretimi 1992 ve 1993 yilinda 750 000 ton olarak gerceklesmis 1994 1998 yillarinda ise 750 000 ton ile 850 000 ton arasinda degisim gostermistir 1998 yilindan sonra da uretim 900 000 tonu asarak 2002 yilinda 955 000 tona ulasmistir 1991 2002 yillari arasinda Turkiye patlican verimi hektara 19 621 kg ile 29 216 kg arasinda degismistir Turkiye nin patlican ihracati 2 600 ton ile 5 600 ton arasinda degismektedir ihracat 1993 yilinda oldugu gibi bazi yillarda 1 000 ton seviyesine duserken 2001 yili gibi bazi yillarda ise 5 500 tona ulasmistir Diger yandan Turkiye nin en fazla patlican ihrac ettigi ulkeler arasinda Almanya Avusturya Bulgaristan Hollanda Romanya Rusya ve Belcika yer almaktadir Turkiye de cesitleriBirecik patlicani 19 06 2017 tarihinde Turk Patent ve Marka Kurumu tarafindan tescillenmis ve Sanliurfa icin cografi isaret almistir Nizip patlicani 20 11 2020 tarihinde Turk Patent ve Marka Kurumu tarafindan tescillenmis ve Gaziantep icin cografi isaret almistir Yamula patlicani 25 02 2010 tarihinde Turk Patent ve Marka Kurumu tarafindan tescillenmis ve Kayseri icin cografi isaret almistir EtimolojiArapca ayni anlama gelen badincan بادنجان sozcugunden alintidir Arapca sozcuk Farsca ayni anlama gelen badingan بادنگان sozcugunden alintidir Bu sozcuk Sanskritce yazili ornegi bulunmayan vaṭingana sozcugunden alintidir GaleriPatlican tipleri Ince uzun patlicanlar Patlican cicegi Dalinda bir patlican Dalinda beyaz renkli bir patlican Gaziantep tenKaynakca Arsivlenmis kopya 29 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Nisan 2023 Birecik Patlicani Turk Patent ve Marka Kurumu Nizip Patlicani Turk Patent ve Marka Kurumu 24 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Aralik 2023 Yamula Patlicani Turk Patent ve Marka Kurumu Kelime Kokeni Kelimesinin Anlami Etimoloji www etimolojiturkce com 26 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Kasim 2023