Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Muvahhidler (Berberice: ⵉⵎⵡⵃⵃⴷⵏ Imweḥḥden, Arapça: الموحدون al-Muwaḥḥidūn, Türkçe: Birleyenler, Tek Olanı Kabul Edenler; 1121-1269), bugünkü Kuzey Afrika, İspanya ve Batı Sahra topraklarına egemen olan Murabıtlar Devleti'ni yıkarak onun yerine geçen Berberi hanedan ve devletidir. 1146 ila 1248 yılları arasında, bugünkü İspanya topraklarının büyük bölümünün yanı sıra Kuzey Afrika'daki bazı toprakları da denetimleri altında tutmuşlardır. Hristiyan saldırıları ve bazı iç karışıklıklar sonucu 1269'da yıkılmışlardır. İber Yarımadası üzerinde egemen olmuş son büyük Müslüman devlettir.
Muvahhidler | |||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1121-1269 | |||||||||||||||||||||||||||
 Muvahhid İmparatorluğu haritası. | |||||||||||||||||||||||||||
| Tür | Hilâfet (1147'den itibaren) | ||||||||||||||||||||||||||
| Başkent | (1121-1147) Marakeş (1147-1269) | ||||||||||||||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Berberi dilleri, Arapça, Mozarapça | ||||||||||||||||||||||||||
| Resmî din | İslam | ||||||||||||||||||||||||||
| Hükûmet | Hilâfet | ||||||||||||||||||||||||||
| Mehdi | |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| Halife | |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||||||||||||||
| 1150 | 2.300.000 km2 | ||||||||||||||||||||||||||
| 1200 | 2.000.000 km2 | ||||||||||||||||||||||||||
| Para birimi | Dinar | ||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||
Kuruluş
Muvahhidler, Murabıtlar’n bazı dinî uygulamalarını karşı yeni bir iyileştirme hareketinin temsilcisi olarak Kuzey Afrika’da ortaya çıktı. 1116'dan itibaren Trablusgarp'tan Moritanya'ya kadar Kuzey Afrika'daki kumsal şehirlerini gezip dinî eğitim vererek kendisine taraftar kazandırmıştır. İbn Tûmert 1121 yılında Mehdiliğini ilan ederek Murabıtlar Devleti’ne karşı harekete geçmiş ve bu tarih devletin kuruluşu olarak kabul edilmiştir.
Yükseliş
İbn Tûmert'in 1130'da ölümünden sonra devletin kuruluşu öğrencisi olan Abdülmümin el-Kûmî tarafından gerçekleştirilmiştir. Sûs bölgesine egemen olan Abdülmü’min, Murabıtlar'la uzun süre uğraşmıştır. 1139-1146 yılları arasında devamlı yaşanan savaşların sonrasında 1147'de Marakeş'in de alınmasıyla Murabıtlar devleti tamamen yıkılmış ve bölgeye Muvahhidler tamamen egemen olmuştur. Topraklarında çıkan isyanları bastıran Abdülmü’min, sonrasında 1147-1163 yıllarını kapsayan dönemde Libya'dan Moritanya'ya kadar uzanan Kuzey Afrika sahilinde ve Endülüs'te egemenliğini yürüten bir devlet kurmuştur.
Gerileme ve Dağılış
Abdulmümin'in ölümünden sonra hükümdarlarda önemli bir toprak kazanımı olmamakla birlikte özellikle Yusuf, Yakup (Mansur) ve Muhammed Nasır dönemlerinde Muvahhidlerin düzen ve yükseliş dönemleri olmuştur. Ancak 1212 yılında İkab Savaşı'nda Hristiyanlar karşısında ağır bir yenilgi alınması ve sonrasında 1213 yılında Muhammed'in ölümüyle Endülüs'teki egemenliğini yitirmeye başlamasına ve Muvahhidlerin siyasi düzensizlik dönemine girmesine yol açmıştır. Muhammed Nasır'ın ölümünden sonra tahta çıkan genç yaştaki oğlu Yusuf el-Müstansır’ın yönetimsel açıdan güçsüz bir hükümdar olması nedeniyle bazı devlet adamları ve yerel yöneticiler güç kazanmaya başladı ve devletin otoritesi sarsılmaya başladı. Bu dönemde Endülüs’te yerel hanedanlıklar kurulurken diğer taraftan Portekiz, Kastilya ve Aragon krallıkları da Turtûşe (Tartosa), Belensiye (Valensiya), Batalyevs (Badajoz), Mürsiye (Murcia), Mâride (Merida), Kurtuba (Córdoba) ve İşbîliye (Sevilla) gibi birçok Endülüs şehrini ele geçirdiler.
İdris Memun'un Maliki olan toplumun desteğini sağlamak amacıyla İbn Tûmert’in görüşlerinden vazgeçtiğini ilan etmesi istediği sonucu vermediği gibi devletinde parçalanmasına neden oldu. 1228 tarihinde Tunus’u Muvahhidler adına yöneten Ebü Zekeriyya Yahya, İbn Tûmert’in davasını kendisinin savunduğunu söyleyerek bağımsızlığını ilan ederek Hafsiler hanedanlığını kurdu. 1235 yılında Tilimsan ve civarında büyük Berberi kabilesi Zenâte’ye üye Abdülvadiler bu adla hanedanlık kurdular. Muvahhidler devletinin yıkılmasını sağlayan en önemli hareket ise 1196'dan beri Magrib-i Aksa’da bağımsız yaşayan Meriniler olup, 1247'de Miknâs’ı, 1248'da Fas, Selâ ve Tâze’yi, 1250-1255 arasında Magrib-i Aksa’nın büyük bölümünü Muvahhidler’den aldılar. Muvahhidler bir süre daha direnç gösterse de 1269'da Meriniler tarafından Marakeş'in alınmasıyla Muvahhidler Devleti son buldu.
Hükümdarlar, 1121–1269
- Ebu Abdullah Muhammed İbn Tûmert (Mehdi, 1121-1130)
- Abdülmü’min el-Kûmî (1130-1163)
- Ebu Yusuf Yakup el-Mansur (1163-1184)
- (1184-1199)
- Muhammed Nasır (1199-1213)
- (1213-1224)
- (1224)
- (1224-1227)
- (1227–1229)
- (1229-1232)
- (1232–1242)
- (1242-1248)
- (1248-1266)
- (1266-1269)
1.(1130-1163) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ebu Yusuf Yakup el-Mansur 2.(1163-1184) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3.(1184-1199) | 6.(1224) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Muhammed Nasır 4.(1199-1213) | 7.(1224-1227) | Mamun 8.(1229-1232) | Zahir | Ömer | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Mustansir 5.(1199-1214) | 9.(1227-1235) | Reşid 10.(1232-1242) | Sayyid 11.(1242-1248) | İshak | Muhammed | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ömer Murtaza 12.(1248-1266) | Vasik İdris 13.(1266-1269) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kaynakça
- ^ Le Moyen Âge, XIe- XVe siècle, par Michel Kaplan & Patrick Boucheron. p.213, Ed. Breal 1994 ()[1] 24 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ (Fransızca) P. Buresi, La frontière entre chrétienté et islam dans la péninsule Ibérique, pp.101-102. Ed. Publibook 2004, [2] 5 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ ""ABDULMÜMİN B. ALİ DÖNEMİNDE MUVAHHİDLER DEVLETİ" Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara-2005, Adnan ADIGÜZEL" (PDF). 11 Aralık 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.
- ^ ""MUVAHHİDLER" İslam Ansiklopedisi, cilt: 31, sayfa: 410-412, Yıl: 2006". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Muvahhidler Berberice ⵉⵎⵡⵃⵃⴷⵏ Imweḥḥden Arapca الموحدون al Muwaḥḥidun Turkce Birleyenler Tek Olani Kabul Edenler 1121 1269 bugunku Kuzey Afrika Ispanya ve Bati Sahra topraklarina egemen olan Murabitlar Devleti ni yikarak onun yerine gecen Berberi hanedan ve devletidir 1146 ila 1248 yillari arasinda bugunku Ispanya topraklarinin buyuk bolumunun yani sira Kuzey Afrika daki bazi topraklari da denetimleri altinda tutmuslardir Hristiyan saldirilari ve bazi ic karisikliklar sonucu 1269 da yikilmislardir Iber Yarimadasi uzerinde egemen olmus son buyuk Musluman devlettir Muvahhidlerٱل م و ح د ون Arapca al Muwaḥḥidun1121 1269Muvahhid Imparatorlugu haritasi TurHilafet 1147 den itibaren Baskent 1121 1147 Marakes 1147 1269 Yaygin dil ler Berberi dilleri Arapca MozarapcaResmi dinIslamHukumetHilafetMehdi 1121 1130Ibn TumertHalife 1130 1163Abdulmu min el Kumi ilk 1266 1269 son Tarihce Kurulusu1121 Las Navas de Tolosa Muharebesi1212 Dagilisi1269Yuzolcumu11502 300 000 km212002 000 000 km2Para birimiDinarOnculler ArdillarMurabitlarTavaif i Muluk MerinilerHafsilerTilimsan KralligiTavaif i MulukKastilya KralligiAragon KralligiPortekiz KralligiLeon KralligiGirnata EmirligiKurulusMuvahhidler Murabitlar n bazi dini uygulamalarini karsi yeni bir iyilestirme hareketinin temsilcisi olarak Kuzey Afrika da ortaya cikti 1116 dan itibaren Trablusgarp tan Moritanya ya kadar Kuzey Afrika daki kumsal sehirlerini gezip dini egitim vererek kendisine taraftar kazandirmistir Ibn Tumert 1121 yilinda Mehdiligini ilan ederek Murabitlar Devleti ne karsi harekete gecmis ve bu tarih devletin kurulusu olarak kabul edilmistir YukselisIbn Tumert in 1130 da olumunden sonra devletin kurulusu ogrencisi olan Abdulmumin el Kumi tarafindan gerceklestirilmistir Sus bolgesine egemen olan Abdulmu min Murabitlar la uzun sure ugrasmistir 1139 1146 yillari arasinda devamli yasanan savaslarin sonrasinda 1147 de Marakes in de alinmasiyla Murabitlar devleti tamamen yikilmis ve bolgeye Muvahhidler tamamen egemen olmustur Topraklarinda cikan isyanlari bastiran Abdulmu min sonrasinda 1147 1163 yillarini kapsayan donemde Libya dan Moritanya ya kadar uzanan Kuzey Afrika sahilinde ve Endulus te egemenligini yuruten bir devlet kurmustur Gerileme ve DagilisAbdulmumin in olumunden sonra hukumdarlarda onemli bir toprak kazanimi olmamakla birlikte ozellikle Yusuf Yakup Mansur ve Muhammed Nasir donemlerinde Muvahhidlerin duzen ve yukselis donemleri olmustur Ancak 1212 yilinda Ikab Savasi nda Hristiyanlar karsisinda agir bir yenilgi alinmasi ve sonrasinda 1213 yilinda Muhammed in olumuyle Endulus teki egemenligini yitirmeye baslamasina ve Muvahhidlerin siyasi duzensizlik donemine girmesine yol acmistir Muhammed Nasir in olumunden sonra tahta cikan genc yastaki oglu Yusuf el Mustansir in yonetimsel acidan gucsuz bir hukumdar olmasi nedeniyle bazi devlet adamlari ve yerel yoneticiler guc kazanmaya basladi ve devletin otoritesi sarsilmaya basladi Bu donemde Endulus te yerel hanedanliklar kurulurken diger taraftan Portekiz Kastilya ve Aragon kralliklari da Turtuse Tartosa Belensiye Valensiya Batalyevs Badajoz Mursiye Murcia Maride Merida Kurtuba Cordoba ve Isbiliye Sevilla gibi bircok Endulus sehrini ele gecirdiler Idris Memun un Maliki olan toplumun destegini saglamak amaciyla Ibn Tumert in goruslerinden vazgectigini ilan etmesi istedigi sonucu vermedigi gibi devletinde parcalanmasina neden oldu 1228 tarihinde Tunus u Muvahhidler adina yoneten Ebu Zekeriyya Yahya Ibn Tumert in davasini kendisinin savundugunu soyleyerek bagimsizligini ilan ederek Hafsiler hanedanligini kurdu 1235 yilinda Tilimsan ve civarinda buyuk Berberi kabilesi Zenate ye uye Abdulvadiler bu adla hanedanlik kurdular Muvahhidler devletinin yikilmasini saglayan en onemli hareket ise 1196 dan beri Magrib i Aksa da bagimsiz yasayan Meriniler olup 1247 de Miknas i 1248 da Fas Sela ve Taze yi 1250 1255 arasinda Magrib i Aksa nin buyuk bolumunu Muvahhidler den aldilar Muvahhidler bir sure daha direnc gosterse de 1269 da Meriniler tarafindan Marakes in alinmasiyla Muvahhidler Devleti son buldu Hukumdarlar 1121 1269Ebu Abdullah Muhammed Ibn Tumert Mehdi 1121 1130 Abdulmu min el Kumi 1130 1163 Ebu Yusuf Yakup el Mansur 1163 1184 1184 1199 Muhammed Nasir 1199 1213 1213 1224 1224 1224 1227 1227 1229 1229 1232 1232 1242 1242 1248 1248 1266 1266 1269 1 1130 1163 Ebu Yusuf Yakup el Mansur 2 1163 1184 3 1184 1199 6 1224 Muhammed Nasir 4 1199 1213 7 1224 1227 Mamun 8 1229 1232 Zahir Omer Mustansir 5 1199 1214 9 1227 1235 Resid 10 1232 1242 Sayyid 11 1242 1248 Ishak Muhammed Omer Murtaza 12 1248 1266 Vasik Idris 13 1266 1269 Kaynakca Le Moyen Age XIe XVe siecle par Michel Kaplan amp Patrick Boucheron p 213 Ed Breal 1994 ISBN 2 85394 732 7 1 24 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fransizca P Buresi La frontiere entre chretiente et islam dans la peninsule Iberique pp 101 102 Ed Publibook 2004 2 5 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde ABDULMUMIN B ALI DONEMINDE MUVAHHIDLER DEVLETI Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Islam Tarihi ve Sanatlari Anabilim Dali Doktora Tezi Ankara 2005 Adnan ADIGUZEL PDF 11 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 10 Aralik 2015 MUVAHHIDLER Islam Ansiklopedisi cilt 31 sayfa 410 412 Yil 2006 22 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Aralik 2015