Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Amman (Arapça: عمان), Ürdün'ün başkenti ve en büyük şehri olup ülkenin siyasi, kültürel ve ticari merkezidir. 2014 yılı itibarı ile nüfusu 4,007.526'dir.
| Amman عمّان | |
|---|---|
Şehir | |
 | |
 Bayrak | |
Takma ad: Yedi tepeli şehir | |
| Ülke |  Ürdün |
| İl | Başkent |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Akil Bilteci |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1.680 km² |
| Rakım | 773 m |
| Nüfus (2014) | |
| • Toplam | 4,007,526 |
| • Yoğunluk | 2380/km² |
| Zaman dilimi | (DAS) |
| • Yaz (YSU) | (DAYS) |
Resmî site ammancity.gov.jo | |
Tarihçe
Amman M.Ö. 7000 yılında kurulmuş olup tarihteki en eski şehirlerden biridir. Şehirdeki ilk insan yerleşimi belirtileri kalkolitik çağa (MÖ 4000-3000) kadar uzanmaktadır.
MÖ 13. yüzyılda Amman, şehrin sakinleri olan Ammonlular tarafından Rabbath Ammon veya Rabat Ammon olarak adlandırılmaktaydı. İncil'e göre şehir 'nın başkenti idi. dönemde şehrin adı Filadelfeia olup Dekapolis'e bağlıydı.
635 yılında Müslümanların eline geçen Amman, 1516'da Yavuz Sultan Selim'in Mısır seferi sırasında Osmanlı topraklarına katıldı. II. Abdülhamit devrinde Rusya'dan kaçarak Osmanlı devletine sürülen Çerkeslerin bir kısmı Amman civarına yerleştirildi.
1908'de tamamlanan Hicaz Demiryolu hattının Amman'dan geçmesi şehrin önemini arttırdı. I. Dünya Savaşı'ndan sonra İngiliz manda yönetimine giren Amman 1946'da Ürdün Krallığı'nın başkenti oldu.
Modern Amman, bir Çerkes köyü olarak başlamış olup, geliştirilerek büyük bir şehir haline getirilmiştir.
Coğrafya
Amman, Lut Gölü'nün 35 km kuzey doğusunda, Akdeniz'in 110 km doğusunda ve Kudüs'ün 65 km doğusunda yer almaktadır. Şehir, Ürdün bayrağındaki yedi köşeli yıldızını temsil eden yedi tepe üzerinde yer almaktadır. Amman'da Akdeniz iklimine benzer ancak ama yine de kıtasal olarak farklı bir iklim görülmektedir. Deniz seviyesinden 773 m yükseklikte olması bunu etkilemektedir. Şehirde sık sık yoğun sis görülebilmektedir.
 Amman iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 12,3 | 13,7 | 17,2 | 22,6 | 27,8 | 30,8 | 32,0 | 32,4 | 30,7 | 27,1 | 20,4 | 14,4 | 23,5 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 3,6 | 4,2 | 6,1 | 9,5 | 13,5 | 16,6 | 18,5 | 18,6 | 16,6 | 13,8 | 9,3 | 5,2 | 11,3 |
| Ortalama yağış (mm) | 63,4 | 61,7 | 43,1 | 13,7 | 3,3 | 0 | 0 | 0 | 0,3 | 6,6 | 28,0 | 49,2 | 269,3 |
| Kaynak: Dünya Meteoroloji Örgütü | |||||||||||||
Şehrin yapısı
Amman keskin bir şekilde ikiye ayrılmıştır. Şehrin doğu kesimi geleneksel bir İslam şehri olup eteklerindeki barınaklarda çok sayıda Filistinli mülteci yaşamaktadır. Batı kesimi ise yeşillik içinde olup kafeler ve sanat galerileri bulunmaktadır. Kraliyet Sarayı doğu kesiminde, Meclis ise batı kesiminde yer almaktadır. Şehrin en önemli tarihî eseri, Romalılar'dan kalma kalesidir. Kalenin içinde antik bir tiyatro bulunmaktadır.
Yönetim
Amman beş yılda bir doğrudan seçilen 41 üyeli belediye meclisi tarafından yönetilmektedir. Belediye meclisi 1909 yılında kurulmuş olup 1914 yılında ilk ilçe merkezi kuruldu. 18 yaşın üzerindeki tüm Ürdün vatandaşları belediye seçimlerinde oy kullanma hakkına sahiptirler. Ancak, belediye başkanı kral tarafından atanmaktadır.
Amman Büyükşehir Belediyesi 27 semtten oluşmaktadır:
| № | Semt | Yüzölçümü (km²) | Nüfus (2004) | № | Semt | Yüzölçümü (km²) | Nüfus (2004) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | El-Madine | 3.1 | 38,465 | 15 | Bedir El-Cedide | 19 | 15,000 |
| 2 | Basman | 13.4 | 223,816 | 16 | Süveyleh | 20 | 69,400 |
| 3 | Marka | 23 | 99,818 | 17 | Tla El-Ali | 19.8 | 129,812 |
| 4 | El-Nasır | 28.4 | 150,000 | 18 | Cubeyhe | 25.9 | 71,828 |
| 5 | El-Yermuk | 5.5 | 207,866 | 19 | Şefa Badran | 45 | 35,000 |
| 6 | Resülayn | 0.68 | 118,232 | 20 | Ebu Nseyr | 50 | 50,000 |
| 7 | Bedir | 0.01 | 250,000 | 21 | Uhud | 250 | 40,000 |
| 8 | Zahran | 13.8 | 60,000 | 22 | El-Cize | 558 | 57,000 |
| 9 | El-Abdali | 15 | 120,000 | 23 | Saheb | 12 | 60,000 |
| 10 | Tarık | 25 | 100,000 | 24 | El-Müvekker | 250 | 60,000 |
| 11 | Kuveisme | 45.9 | 156,781 | 25 | Husban El-Cedide | 55 | 30,000 |
| 12 | Herbet El-Suk | 0.5 | 100,000 | 26 | Naur | 87 | 50,000 |
| 13 | El-Mgableyn | 23 | 60,000 | 27 | Merc El-Hamam | 53 | 50,000 |
| 14 | Vadi es-Sir | 80 | 136,000 |
Ekonomi
Önemli bir sanayi merkezi olan şehirde 14 üniversite bulunmaktadır. Ürdün Üniversitesi Amman'daki en büyük üniversitedir.
Amman, Ortadoğu ve Afrika'da iş için seyahat edenler ve turistler tarafından en çok ziyaret edilen şehirler arasında 8. sırada, uluslararası ziyaretçilerin en çok para harcadığı şehirler arasında ise 9. sırada yer almaktadır. Şehri 2011'de ziyaret eden 1,8 milyon turist 1,3 milyar dolardan fazla harcama yapmıştır.
Spor
2009 Amman'da düzenlenmiştir.
Ulaşım
Karayolları ile ülkenin diğer şehirlerine bağlanan başkent Amman'ın 30 km güneyinde Kraliçe Aliye Uluslararası Havalimanı yer almaktadır. Şehir içi toplu ulaşım taksi ve otobüsle yapılmaktadır. Taksilerin bazılarında sabit bir yol ve ücret bulunmaktadır. Şehirde ayrıca Akabe kentine yolcu taşıyan çok sayıda özel otobüs şirketi bulunmaktadır.
Kardeş şehirler
Amman'ın aşağıdaki şehirler ile kardeş şehir anlaşması bulunmaktadır.
![image]()
Maskat, Umman (1986)![image]()
Bakü, Azerbaycan
![image]()
Cidde, Suudi Arabistan (1988)![image]()
Kahire, Mısır (1988)![image]()
Rabat, Fas (1988)![image]()
Sylhet, Bangladeş![image]()
Bağdat, Irak (1989)![image]()
San'a, Yemen (1989)![image]()
İslamabad, Pakistan (1989)![image]()
Pekin, Çin (1990)![image]()
Ankara, Türkiye (1992)![image]()
Hartum, Sudan (1993)![image]()
Nalçik, Rusya (1994)![image]()
Kırklareli, Türkiye (1994)
![image]()
Miami, Amerika Birleşik Devletleri (1995)![image]()
Doha, Katar (1995)![image]()
İstanbul, Türkiye (1997)![image]()
São Paulo, Brezilya (1997)![image]()
Cezayir, Cezayir (1998)![image]()
Bükreş, Romanya (1999)![image]()
Nuakşot, Moritanya (1999)![image]()
Tunus, Tunus (1999)![image]()
Beyrut, Lübnan (2000)![image]()
Edremit, Türkiye (2000)![image]()
Sofya, Bulgaristan (2000)
![image]()
Pretoria, Güney Afrika Cumhuriyeti (2002)![image]()
Tegucigalpa, Honduras (2002)![image]()
Chicago, Amerika Birleşik Devletleri (2004)![image]()
Cenevre, İsviçre (2005)![image]()
Milano, İtalya (2005)![image]()
Calabria, İtalya (2005)![image]()
Saraybosna, Bosna-Hersek (2005)![image]()
Moskova, Rusya (2005)![image]()
, Bahreyn (2006)![image]()
Bişkek, Kırgızistan (2006)![image]()
San Francisco, Amerika Birleşik Devletleri (2010)![image]()
Tokyo, Japonya (2011)![image]()
Düsseldorf, Almanya
![image]()
, Birleşik Krallık
-
![image]()
Amman şehir merkezi -
![image]()
Ebu Derviş Camii -
![image]()
Amman'da bir kıpti kilisesi -
![image]()
Kral I. Abdullah Camii -
![image]()
Hamleys -
![image]()
Abdün Köprüsü
Ayrıca Bakınız
Kaynakça
- ^ "Aqel Biltaji appointed as Amman mayor". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2016.
- ^ a b "Population stands at around 9.5 million, including 2.9 million guests". The Jordan Times. The Jordan News. 22 Ocak 2016. 29 Nisan 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mart 2016.
- ^ a b "Amman" (İngilizce). Encyclopedia Britannica. 26 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.
- ^ (İngilizce). Dünya Meteoroloji Örgütü. 9 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2013.
- ^ "Amman" (İngilizce). Lonely Planet. 11 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.
- ^ . Greater Amman Municipality. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2016.
- ^ . Greater Amman Municipality. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2016.
- ^ . Ammancity.gov.jo. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2016.
- ^ "Getting around" (İngilizce). Lonely Planet. 14 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.
- ^ "Getting there & Away" (İngilizce). Lonely Planet. 14 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Nisan 2013.
- ^ (İngilizce). Ammancity.gov.jo. 26 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2012.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Amman ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Vikigezgin'de Amman ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır. - Amman in Encyclopædia Britannica Online26 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Amman Arapca عمان Urdun un baskenti ve en buyuk sehri olup ulkenin siyasi kulturel ve ticari merkezidir 2014 yili itibari ile nufusu 4 007 526 dir Amman عم انSehirBayrakTakma ad Yedi tepeli sehirUlke UrdunIlBaskentIdare Belediye baskaniAkil BilteciYuzolcumu Toplam1 680 km Rakim773 mNufus 2014 Toplam4 007 526 Yogunluk2380 km Zaman dilimiUTC 02 00 DAS Yaz YSU UTC 03 00 DAYS Resmi site ammancity gov joTarihceAmman M O 7000 yilinda kurulmus olup tarihteki en eski sehirlerden biridir Sehirdeki ilk insan yerlesimi belirtileri kalkolitik caga MO 4000 3000 kadar uzanmaktadir MO 13 yuzyilda Amman sehrin sakinleri olan Ammonlular tarafindan Rabbath Ammon veya Rabat Ammon olarak adlandirilmaktaydi Incil e gore sehir nin baskenti idi donemde sehrin adi Filadelfeia olup Dekapolis e bagliydi 635 yilinda Muslumanlarin eline gecen Amman 1516 da Yavuz Sultan Selim in Misir seferi sirasinda Osmanli topraklarina katildi II Abdulhamit devrinde Rusya dan kacarak Osmanli devletine surulen Cerkeslerin bir kismi Amman civarina yerlestirildi 1908 de tamamlanan Hicaz Demiryolu hattinin Amman dan gecmesi sehrin onemini arttirdi I Dunya Savasi ndan sonra Ingiliz manda yonetimine giren Amman 1946 da Urdun Kralligi nin baskenti oldu Modern Amman bir Cerkes koyu olarak baslamis olup gelistirilerek buyuk bir sehir haline getirilmistir CografyaAmman Lut Golu nun 35 km kuzey dogusunda Akdeniz in 110 km dogusunda ve Kudus un 65 km dogusunda yer almaktadir Sehir Urdun bayragindaki yedi koseli yildizini temsil eden yedi tepe uzerinde yer almaktadir Amman da Akdeniz iklimine benzer ancak ama yine de kitasal olarak farkli bir iklim gorulmektedir Deniz seviyesinden 773 m yukseklikte olmasi bunu etkilemektedir Sehirde sik sik yogun sis gorulebilmektedir Amman iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilOrtalama en yuksek sicaklik C 12 3 13 7 17 2 22 6 27 8 30 8 32 0 32 4 30 7 27 1 20 4 14 4 23 5Ortalama en dusuk sicaklik C 3 6 4 2 6 1 9 5 13 5 16 6 18 5 18 6 16 6 13 8 9 3 5 2 11 3Ortalama yagis mm 63 4 61 7 43 1 13 7 3 3 0 0 0 0 3 6 6 28 0 49 2 269 3Kaynak Dunya Meteoroloji OrgutuSehrin yapisiAmman keskin bir sekilde ikiye ayrilmistir Sehrin dogu kesimi geleneksel bir Islam sehri olup eteklerindeki barinaklarda cok sayida Filistinli multeci yasamaktadir Bati kesimi ise yesillik icinde olup kafeler ve sanat galerileri bulunmaktadir Kraliyet Sarayi dogu kesiminde Meclis ise bati kesiminde yer almaktadir Sehrin en onemli tarihi eseri Romalilar dan kalma kalesidir Kalenin icinde antik bir tiyatro bulunmaktadir YonetimAmman bes yilda bir dogrudan secilen 41 uyeli belediye meclisi tarafindan yonetilmektedir Belediye meclisi 1909 yilinda kurulmus olup 1914 yilinda ilk ilce merkezi kuruldu 18 yasin uzerindeki tum Urdun vatandaslari belediye secimlerinde oy kullanma hakkina sahiptirler Ancak belediye baskani kral tarafindan atanmaktadir Amman Buyuksehir Belediyesi 27 semtten olusmaktadir Semt Yuzolcumu km Nufus 2004 Semt Yuzolcumu km Nufus 2004 1 El Madine 3 1 38 465 15 Bedir El Cedide 19 15 0002 Basman 13 4 223 816 16 Suveyleh 20 69 4003 Marka 23 99 818 17 Tla El Ali 19 8 129 8124 El Nasir 28 4 150 000 18 Cubeyhe 25 9 71 8285 El Yermuk 5 5 207 866 19 Sefa Badran 45 35 0006 Resulayn 0 68 118 232 20 Ebu Nseyr 50 50 0007 Bedir 0 01 250 000 21 Uhud 250 40 0008 Zahran 13 8 60 000 22 El Cize 558 57 0009 El Abdali 15 120 000 23 Saheb 12 60 00010 Tarik 25 100 000 24 El Muvekker 250 60 00011 Kuveisme 45 9 156 781 25 Husban El Cedide 55 30 00012 Herbet El Suk 0 5 100 000 26 Naur 87 50 00013 El Mgableyn 23 60 000 27 Merc El Hamam 53 50 00014 Vadi es Sir 80 136 000EkonomiOnemli bir sanayi merkezi olan sehirde 14 universite bulunmaktadir Urdun Universitesi Amman daki en buyuk universitedir Amman Ortadogu ve Afrika da is icin seyahat edenler ve turistler tarafindan en cok ziyaret edilen sehirler arasinda 8 sirada uluslararasi ziyaretcilerin en cok para harcadigi sehirler arasinda ise 9 sirada yer almaktadir Sehri 2011 de ziyaret eden 1 8 milyon turist 1 3 milyar dolardan fazla harcama yapmistir Spor2009 Amman da duzenlenmistir UlasimKarayollari ile ulkenin diger sehirlerine baglanan baskent Amman in 30 km guneyinde Kralice Aliye Uluslararasi Havalimani yer almaktadir Sehir ici toplu ulasim taksi ve otobusle yapilmaktadir Taksilerin bazilarinda sabit bir yol ve ucret bulunmaktadir Sehirde ayrica Akabe kentine yolcu tasiyan cok sayida ozel otobus sirketi bulunmaktadir Kardes sehirlerAmman in asagidaki sehirler ile kardes sehir anlasmasi bulunmaktadir Maskat Umman 1986 Baku Azerbaycan Cidde Suudi Arabistan 1988 Kahire Misir 1988 Rabat Fas 1988 Sylhet Banglades Bagdat Irak 1989 San a Yemen 1989 Islamabad Pakistan 1989 Pekin Cin 1990 Ankara Turkiye 1992 Hartum Sudan 1993 Nalcik Rusya 1994 Kirklareli Turkiye 1994 Miami Amerika Birlesik Devletleri 1995 Doha Katar 1995 Istanbul Turkiye 1997 Sao Paulo Brezilya 1997 Cezayir Cezayir 1998 Bukres Romanya 1999 Nuaksot Moritanya 1999 Tunus Tunus 1999 Beyrut Lubnan 2000 Edremit Turkiye 2000 Sofya Bulgaristan 2000 Pretoria Guney Afrika Cumhuriyeti 2002 Tegucigalpa Honduras 2002 Chicago Amerika Birlesik Devletleri 2004 Cenevre Isvicre 2005 Milano Italya 2005 Calabria Italya 2005 Saraybosna Bosna Hersek 2005 Moskova Rusya 2005 Bahreyn 2006 Biskek Kirgizistan 2006 San Francisco Amerika Birlesik Devletleri 2010 Tokyo Japonya 2011 Dusseldorf Almanya Birlesik Krallik Amman sehir merkezi Ebu Dervis Camii Amman da bir kipti kilisesi Kral I Abdullah Camii Hamleys Abdun KoprusuAyrica BakinizAmman Menkul Kiymetler BorsasiKaynakca Aqel Biltaji appointed as Amman mayor 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2016 a b Population stands at around 9 5 million including 2 9 million guests The Jordan Times The Jordan News 22 Ocak 2016 29 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mart 2016 a b Amman Ingilizce Encyclopedia Britannica 26 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2013 Ingilizce Dunya Meteoroloji Orgutu 9 Ocak 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Subat 2013 Amman Ingilizce Lonely Planet 11 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2013 Greater Amman Municipality 14 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2016 Greater Amman Municipality 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2016 Ammancity gov jo 23 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2016 Getting around Ingilizce Lonely Planet 14 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2013 Getting there amp Away Ingilizce Lonely Planet 14 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Nisan 2013 Ingilizce Ammancity gov jo 26 Aralik 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2012 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Amman ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikigezgin de Amman ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadir Amman in Encyclopaedia Britannica Online26 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde