Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Ali Kuşçu (Özbekçe: Ali Qushchi Samarqandiy) veya asıl adıyla Ali bin Muhammed (1403, Semerkand - 16 Aralık 1474, İstanbul), Timur İmparatorluğu ile Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşamış olan astronom, matematikçi, fizikçi, filozof ve dil bilimcidir. En önemli tanınma nedeni Ay'ın ilk haritasını çıkaran âlim olmasıdır.
Ali Kuşçu | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Ali bin Muhammed 1403 Semerkand, Timur İmparatorluğu |
| Ölüm | 16 Aralık 1474 (70-71 yaşlarında) İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Defin yeri | Eyüp Sultan Türbesi, İstanbul, Türkiye |
| Eğitim | Sahn-ı Seman Medresesi, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Meslek | Astronom, matematikçi, dil bilimci |
| Dönem | Timur İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu dönemi |
Hayatı ve bilimsel çalışmaları
Astronom, matematikçi ve kelâm âlimi olan Ali Kuşçu, 1403'te Semerkand'da, Timur İmparatorluğu topraklarında doğdu. Babası Muhammed, Timur İmparatorluğu hükümdarı ve astronomu olan ve aynı zamanda Timur'un torunu olan Uluğ Bey'in kuşçusu olduğu için, ailesi "Kuşçu" lakabıyla meşhur olmuştur. Küçük yaştan itibaren matematik ve astronomiye pek ilgi duyan Ali Kuşçu, bu alanlarda Bursalı Kadızâde Rûmî, Gıyaseddin Cemşid ve Muînuddîn Kâşî gibi isimlerden ders aldı. Daha sonra bilgisini artırmak için Kirman'a gitti. Burada Hall-ü Eşkâl-i Kamer (Ay Safhalarının Açıklanması) adlı risale ile Şerh-i Tecrid adlı eserini yazdı. Ali Kuşçu, Semerkand ve Kirman'da eğitimini tamamladıktan sonra Uluğ Bey'e yardımcı ve rasathanesine müdür oldu.
Uluğ Bey tarafından Çin'e yollandığı ve dönüşte de Dünya'nın yüzölçümünü ve ekliptiği 24 derece olarak hesapladığı bilinir.
1449'da hacca gitmek istedi. Tebriz'de Akkoyunlu Devleti hükümdarı Uzun Hasan kendisine büyük saygı gösterdi ve Osmanlı Devleti ile barış görüşmelerinde yardımını istedi. Bunun üzerine Ali Kuşçu, bir süre Uzun Hasan'ın sözcülüğünü yaptı. Ardından, Osmanlı padişahı II. Mehmed'in davetiyle İstanbul'a gitti.
Osmanlı - Akkoyunlu sınırında Fatih Sultan Mehmed'in emriyle büyük bir törenle karşılanan Ali Kuşçu, Fatih tarafından Sahn-ı Seman Medresesi'ne müderris olarak göreve başladı.
Burada bir yandan talebe yetiştirip bir yandan Gök Cisimleri'ni araştırarak bilim eserleri yazdı. Güneş saatleri icat edip İstanbul'un enlem ve boylamını bugünkü değerle bire bir hesapladı. Gezegenler arası uzaklıkları hesaplayıp Ay'ın ilk haritasını çıkardı. Çıkardığı Yıldız haritaları Kristof Kolomb'a Amerika kıtasının keşfinde yardımcı oldu.
Ali Kuşçu, 16 Aralık 1474 tarihinde, 71 yaşındayken İstanbul'da öldü. 15. yüzyıla özgü olan mezarı, İstanbul'un Eyüp Sultan Türbesi etrafındaki hazirededir. Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim'in Maraş'ı fethetmesinden kısa bir süre sonra o bölgede Şiî mezhebinin tekrar artması sonucu Ali Kuşçu'nun torunlarından bir kısmı, ferman ile Maraş'a gönderilmiştir. Geriye kalan torunları ise daha sonra Düzce'ye kendi arzularıyla göç etmişlerdir. Maraş'ta bulunan ailenin bir kısmı da cumhuriyetin ilanından sonra Bursa'ya yerleşmişlerdir. Bursa'daki Fuat Kuşçuoğlu Caddesi de ismini Ali Kuşçu'nun torunlarından Fuat Bey'in isminden almıştır. Soyu Kahramanmaraş, Düzce ve Bursa'da Kuşçuoğlu soy isimleriyle devam etmektedir.
Eserleri
- Astronomi
- Sharḥ e Zîj e Ulugh Beg
- Risāla fī Halle Eshkale Moadeleye Ghamar lil-Masir
- Risāla fī aṣl al-Hâric yumkin fī al-sufliyyeyn
- Sharḥ ʿalā al-tuḥfat al-shāhiyya fī al-hayāt
- Risāla dar elm-i ḥeyāt
- Al-Fatḥīya fī ʿilm al-hayʾa
- Risāla fi Hall-e Eshkal-i Ghammar
- Matematik
- Risāla al-muḥhammadiyya fi-ḥisāb
- Risāla dār ʿilm al-ḥisāb: Suleymaniye
- Kelâm ve Fıkıh
- Sharh e Jadid ale't-Tejrîd
- Hashiye ale't-Telvîh
- Unkud-üz-Zevahir fi Nazm-al-Javaher
- Mekanik
- Tazkare fi Âlâti'r-Ruhâniyye
- Dil ve Belagat
- Sharh Risâleti'l-Vadiyye
- El-Ifsâh
- El-Unkûdu'z-Zevâhir fî Nazmi'l-Javâher
- Sharh e'Sh-Shâfiye
- Resale fî Beyâni Vadi'l-Mufredât
- Fâ'ide li-Tahkîki Lâmi't-Ta'rîf
- Resale mâ Ene Kultu
- Resale fî'l-Hamd
- Resale fî Ilmi'l-Me'ânî
- Resale fî Bahsi'l-Mufred
- Resale fî'l-Fenni's-Sânî min Ilmihal-Beyân
- Tafsir e-Bakara ve Âli Imrân
- Risâle fî'l-İstişâre
- Mahbub-al-Hamail fi kashf-al-mesail
- Tajrid-al-Kalam
Galeri
-
![image]()
Ali Kuşçu'nun Orta Asya'dan İstanbul'a seyahati -
![image]()
Ali Kuşçu'nun Eyüp'teki mezarı, baş taşı -
![image]()
Ali Kuşçu'nun Mezar Taşı (ayak taşı ön yüz) -
![image]()
Ali Kuşçu'nun Mezar Taşı (baş taşı ön yüz) -
![image]()
Ali Kuşçu'nun Mezar Taşı (baş taşı arka yüzü) -
![image]()
Ali Kuşçu'nun Mezar Taşı (genel görünüm) -
![image]()
Ali Kuşçu'nun Eyüp'teki mezarı, zarar görmüş ayak taşı
Kaynakça
- Özel
- ^ Aydüz, Salim. . bilimvetarih.com. 13 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2016.
- ^ Haskan, Mehmet Nermi:Eyüplü Meşhurlar, Eyüp Belediyesi Yayınları, cilt.2, s. 40-41, İstanbul 2014
- ^ King, David A. (Haziran 2001). "Osmanli astronomi literatürü tarihi (History of Astronomy Literature during the Ottoman Period). Ekmeleddin İhsanoğluOsmanli matematik literatürü tarihi (History of Mathematics Literature during the Ottoman Period). Ekmeleddin İlhsanoğlu". Isis. 92 (2): 357-359. doi:10.1086/385190. ISSN 0021-1753.
- ^ ERCAN, Yavuz (1991). "SEYYİD MEHMED EMİN VAHÎD EFENDİ'NİN FRANSA SEFARETNAMESl". OTAM(Ankara. doi:10.1501/otam_0000000320. ISSN 1019-469X.
- ^ SÜMER, Neslihan (1998). "BİR KÜLTÜR ÜRÜNÜ OLARAK HUKUK". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi: 313-321. doi:10.1501/dtcfder_0000001259. ISSN 0378-2905.
- Genel
- Yavuz Unat, Ali Kuşçu, Kaynak Yayınları, 2000
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ali Kuscu Ozbekce Ali Qushchi Samarqandiy veya asil adiyla Ali bin Muhammed 1403 Semerkand 16 Aralik 1474 Istanbul Timur Imparatorlugu ile Osmanli Imparatorlugu nda yasamis olan astronom matematikci fizikci filozof ve dil bilimcidir En onemli taninma nedeni Ay in ilk haritasini cikaran alim olmasidir Ali KuscuDogumAli bin Muhammed 1403 Semerkand Timur ImparatorluguOlum16 Aralik 1474 70 71 yaslarinda Istanbul Osmanli ImparatorluguDefin yeriEyup Sultan Turbesi Istanbul TurkiyeEgitimSahn i Seman Medresesi Istanbul Osmanli ImparatorluguMeslekAstronom matematikci dil bilimciDonemTimur Imparatorlugu ve Osmanli Imparatorlugu donemiHayati ve bilimsel calismalariAstronom matematikci ve kelam alimi olan Ali Kuscu 1403 te Semerkand da Timur Imparatorlugu topraklarinda dogdu Babasi Muhammed Timur Imparatorlugu hukumdari ve astronomu olan ve ayni zamanda Timur un torunu olan Ulug Bey in kuscusu oldugu icin ailesi Kuscu lakabiyla meshur olmustur Kucuk yastan itibaren matematik ve astronomiye pek ilgi duyan Ali Kuscu bu alanlarda Bursali Kadizade Rumi Giyaseddin Cemsid ve Muinuddin Kasi gibi isimlerden ders aldi Daha sonra bilgisini artirmak icin Kirman a gitti Burada Hall u Eskal i Kamer Ay Safhalarinin Aciklanmasi adli risale ile Serh i Tecrid adli eserini yazdi Ali Kuscu Semerkand ve Kirman da egitimini tamamladiktan sonra Ulug Bey e yardimci ve rasathanesine mudur oldu Ulug Bey tarafindan Cin e yollandigi ve donuste de Dunya nin yuzolcumunu ve ekliptigi 24 derece olarak hesapladigi bilinir Ekliptik eksen ile dunyanin ekseni aralarinda 23 5 derecelik bir egiklik vardir Dunya kendi ekseni etrafinda yaklasik 23 5 derecelik bir aciyla doner Bir yil boyunca ekliptik duzlemin ekvatorla yaptigi aci iki kez ve en fazla 23 5 derece olur 1449 da hacca gitmek istedi Tebriz de Akkoyunlu Devleti hukumdari Uzun Hasan kendisine buyuk saygi gosterdi ve Osmanli Devleti ile baris gorusmelerinde yardimini istedi Bunun uzerine Ali Kuscu bir sure Uzun Hasan in sozculugunu yapti Ardindan Osmanli padisahi II Mehmed in davetiyle Istanbul a gitti Osmanli Akkoyunlu sinirinda Fatih Sultan Mehmed in emriyle buyuk bir torenle karsilanan Ali Kuscu Fatih tarafindan Sahn i Seman Medresesi ne muderris olarak goreve basladi Ali Kuscu nun Gokbilim e yaptigi en buyuk katkilardan olarak cizdigi bir Yildiz Haritasi Burada bir yandan talebe yetistirip bir yandan Gok Cisimleri ni arastirarak bilim eserleri yazdi Gunes saatleri icat edip Istanbul un enlem ve boylamini bugunku degerle bire bir hesapladi Gezegenler arasi uzakliklari hesaplayip Ay in ilk haritasini cikardi Cikardigi Yildiz haritalari Kristof Kolomb a Amerika kitasinin kesfinde yardimci oldu Semerkant ta Ulug Bey Rasathanesi nin girisi Ali Kuscu 16 Aralik 1474 tarihinde 71 yasindayken Istanbul da oldu 15 yuzyila ozgu olan mezari Istanbul un Eyup Sultan Turbesi etrafindaki hazirededir Osmanli padisahi Yavuz Sultan Selim in Maras i fethetmesinden kisa bir sure sonra o bolgede Sii mezhebinin tekrar artmasi sonucu Ali Kuscu nun torunlarindan bir kismi ferman ile Maras a gonderilmistir Geriye kalan torunlari ise daha sonra Duzce ye kendi arzulariyla goc etmislerdir Maras ta bulunan ailenin bir kismi da cumhuriyetin ilanindan sonra Bursa ya yerlesmislerdir Bursa daki Fuat Kuscuoglu Caddesi de ismini Ali Kuscu nun torunlarindan Fuat Bey in isminden almistir Soyu Kahramanmaras Duzce ve Bursa da Kuscuoglu soy isimleriyle devam etmektedir EserleriAstronomiSharḥ e Zij e Ulugh Beg Risala fi Halle Eshkale Moadeleye Ghamar lil Masir Risala fi aṣl al Haric yumkin fi al sufliyyeyn Sharḥ ʿala al tuḥfat al shahiyya fi al hayat Risala dar elm i ḥeyat Al Fatḥiya fi ʿilm al hayʾa Risala fi Hall e Eshkal i GhammarMatematikRisala al muḥhammadiyya fi ḥisab Risala dar ʿilm al ḥisab SuleymaniyeKelam ve FikihSharh e Jadid ale t Tejrid Hashiye ale t Telvih Unkud uz Zevahir fi Nazm al JavaherMekanikTazkare fi Alati r RuhaniyyeDil ve BelagatSharh Risaleti l Vadiyye El Ifsah El Unkudu z Zevahir fi Nazmi l Javaher Sharh e Sh Shafiye Resale fi Beyani Vadi l Mufredat Fa ide li Tahkiki Lami t Ta rif Resale ma Ene Kultu Resale fi l Hamd Resale fi Ilmi l Me ani Resale fi Bahsi l Mufred Resale fi l Fenni s Sani min Ilmihal Beyan Tafsir e Bakara ve Ali Imran Risale fi l Istisare Mahbub al Hamail fi kashf al mesail Tajrid al KalamGaleriAli Kuscu nun Orta Asya dan Istanbul a seyahati Ali Kuscu nun Eyup teki mezari bas tasi Ali Kuscu nun Mezar Tasi ayak tasi on yuz Ali Kuscu nun Mezar Tasi bas tasi on yuz Ali Kuscu nun Mezar Tasi bas tasi arka yuzu Ali Kuscu nun Mezar Tasi genel gorunum Ali Kuscu nun Eyup teki mezari zarar gormus ayak tasiKaynakcaOzel Ayduz Salim bilimvetarih com 13 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2016 Haskan Mehmet Nermi Eyuplu Meshurlar Eyup Belediyesi Yayinlari cilt 2 s 40 41 Istanbul 2014 King David A Haziran 2001 Osmanli astronomi literaturu tarihi History of Astronomy Literature during the Ottoman Period Ekmeleddin IhsanogluOsmanli matematik literaturu tarihi History of Mathematics Literature during the Ottoman Period Ekmeleddin Ilhsanoglu Isis 92 2 357 359 doi 10 1086 385190 ISSN 0021 1753 ERCAN Yavuz 1991 SEYYID MEHMED EMIN VAHID EFENDI NIN FRANSA SEFARETNAMESl OTAM Ankara doi 10 1501 otam 0000000320 ISSN 1019 469X SUMER Neslihan 1998 BIR KULTUR URUNU OLARAK HUKUK Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya Fakultesi Dergisi 313 321 doi 10 1501 dtcfder 0000001259 ISSN 0378 2905 GenelYavuz Unat Ali Kuscu Kaynak Yayinlari 2000