Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
İslam felsefesi, İslâm dinine mensup kişilerce gerçekleştirilen felsefe etkinliğidir. Müslüman felsefesi ve Arapça felsefe olarak da adlandırılır. İslam felsefesi adlandırması sadece İslam'a dair bir felsefe olarak anlaşıldığından tartışmaya açıktır.:13 İslam dünyası felsefeyle 8. yüzyıldan itibaren sistematik hale gelen Bağdat merkezli tercüme hareketiyle tanışmıştır. 3. yüzyılda Plotinos'un öncülük ettiği, Yeni Platonculuk adlı felsefi akımın Eflâtun ve Aristoteles'i uzlaştırma çabaları İslam dünyasına aktarılan felsefenin temeli olmuştur. Müslüman filozoflar bu iki filozofun eserlerini şerh etme yoluna gitmişlerdir.:17
İslam dünyasında felsefenin Orta çağ batı dünyasından çok daha müsamahalı karşılandığı düşünülür. Bunun nedeni hakim anlayışın İslâm dininin temel esasları dışında ferdi düşünceye serbestlik tanıması, imani esasları alenen zedelememek şartıyla düşünceye verdiği özgürlük, diğer bir nedeni de akli ilimlerin gerek siyasi otoriteler gerekse dini otoriteler tarafından sürekli desteklenmiş olmasıdır. Bu sayede İslam coğrafyasında ve özellikle Arap dünyasında felsefe gelişmiş, gelişen felsefe de formel, doğa ve insani bilimlere katkılar sağlamıştır. İslam dünyasında felsefenin üstün konumu 14. yüzyılın sonlarına kadar devam etmiştir.
Tarih
Müslümanlar, modern anlamdaki felsefeyi teşkil eden Yunan felsefesi ile ilk defa Emevî bilgini Hâlid b. Yezîd b. Muâviye ile Ca'fer es-Sâdık aracılığıyla temasa geçmişlerdir. O zamanlar uğraşı alanları "gizli bilgiler" denilen sihirli ve sırlı bilgilerdi. Yine de felsefî çalışmaların başlamasına ve bu sahadaki eserlerin tanınmasına sebep oldular. Emevîler zamanında bu şekilde başlayan felsefî çalışmalar ağır da olsa devam etti. Abbasîler zamanında ise Yunan felsefesini çeviri ve yakından tanıma işi hızlandı. 832 yılında Halife tarafından kurulan (Felsefe Akademisi) bu sahada önemli görevler ve hizmetler ifa etti.
5 ve 6. yüzyıllarda İskenderiye'de geliştirilmeye başlayan Aristoteles araştırmaları İslam'ın buraya yayılması ile Yeni Platoncu çalışmalara katılmış ve uzlaştırmacı bir felsefe anlayışı sürdürülmüştür. İlk aşamada Yunanca, Süryanice ve Arapça bilen Hristiyanlar felsefenin İslam dünyasına aktarılmasında önemli bir rol oynamış, Yahudi, Sabi ve Hristiyan mütercimler de buna destek vermiştir.:20
İslamî Felsefe
Tarih boyunca felsefenin konusu olan insanın kendisi, başkaları ve kainatla olan ilişkisini ve doğaüstü güçlerin varlığı/yokluğunu, İslâmın temel esaslarını zedelemeden, yahut onlardan yola çıkarak akli delillerle sistemli bir şekilde yorumlama ve izah etme temelinde gelişmiş İslam düşünce akımlarına İslami felsefe denilebilir. İslami felsefe tarihi süreç içerisinde pek çok dal ve okullara ayrılmıştır.
İslam dininin itikadi esaslarının akıl temelinde ele alınarak incelenmesi, değerlendirilmesi ve izahı İslami felsefenin önemli bir rüknünü oluşturur ki bunun sistemli hale getirilmiş haline ilm-i kelâm denilmektedir.
İtikada ait meselelerin akıl perspektifinde değerlendirilmesinde farklı okullar oluşmuştur. Bunlara itikadi mezhepler denilmektedir. Başlıcaları:
olarak sıralanabilir.
İslam felsefesinde daha çok tasavvufi konuların ele alındığı ve değerlendirildiği saha, yer yer tasavvuf felsefesi olarak isimlendirilmişse de, tasavvufun tanımı gereği bu tabirin genel kabul gördüğü söylenemez.
İslam Dünyasında Gelişen Felsefî Akımlar
İslâmiyet'in Hicri 1. asırda hızla gelişmesi ve yayılması ile birlikte önceden müslümanların kendilerine yabancı olan kültürlerle etkileşimi artmıştır. İslamiyet'in akla verdiği önem ve serbesti, bu yeni kültürlerde mevcut felsefi birikimin tercümeler vasıtası ile hızla müslüman ilim adamları arasında yaygınlaşmasını da beraberinde getirmiştir. Henüz sistematik felsefe kültürü gelişmemiş olan Müslüman Arapların Yunan felsefesi ile bu ilk tanışıklıkları daha ziyade edilgen nitelikte ve etkilenme şeklinde olmuştur denebilir.
Her ne kadar, farklı bir kültürde yeni gelişen bu felsefenin içerdiği ekoller İslami temel esaslardan uzaklaşmamaya çalışmış olsalar da, Yunan felsefesi etkili olmuş ve itikadi esaslarla çelişen çeşitli ekoller de ortaya çıkmıştır. Fakat bu ekoller İslami esasları kabul eden ekollere göre azınlıktadırlar. İslam filozofları Yunan felsefesinde özellikle Platon ve Aristo gibi düşünürlerin görüşlerini benimsemişler ve bunu İslam düşüncesiyle birleştirmişlerdir. Geneli itibarıyla bu sistemi kuran 2. Öğretmen de denilen "Fârâbî" dir. Farabi'den sonra İslam'ın Tanrı anlayışıyla rasyonalizmi diğer İslam filozofları da birleştirmişlerdir.
İslami felsefe ile kelam bir süre birlikte yürümüş. Daha sonra genel olarak felsefe ekolü ile kelam ekolü arasında önemli görüş ayrılıkları çıkmış ve İslami ilimlerde felsefeden ayrı bir yere sahip olmuştur. İtikadi konularda felsefe ekolü ile kelam ekolü arasında görüş ayrılıkları mevcuttur. Her ne kadar bu iki farklı grubun düşünceleri diğer grup ve mezheplere oranla daha akli bir bazda olsa da, kelam felsefeye oranla klasik dini itikada ve nakile daha yakındır. İslam filozofları ve felsefi ekoller ise itikadi konularda daha çok aklı baz alırlar ve akıl ile naklin çeliştiği yerlerde aklı tercih eder, çoğu kez nakli tevil ederler.
İslam dunyasında ortaya çıkan felsefi yaklaşımlar ve pek çok hususiyetleri ve özellikle dine bakışları açısından farklılık arzederler. Fakat Maddeciler hariç tüm ekoller İslam'ın tevhit anlayışı esaslarına çok yakınlardır. Bu ekoller geneli itibarıyla Tanrı, ruh, vahiy, peygamber, kutsal kitap vb. dinsel varlık ve kavramları kabul ederler.
Başlıcaları:
Ayrıca İslam felsefesi tarihinde ekol kurmamış ve bir ekole de bağlanmamış birçok önemli filozof ve felsefe vardır, buna İbn Haldûn'un tarih felsefesini ve Ebû Bekir Râzî'nin felsefesini örnek olarak verebiliriz. Ayrıca Gazzâlî ve Ebü'l-Berekât el-Bağdâdî de diğer bağımsız filozoflara örnek olarak gösterilebilir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Islamic Philosophy Online*8 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Lew-Kopelew Barış Ödülü sahibi, ünlü Filistinli filozof Sari Nusseibeh ile söyleşi. Qantara.de
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Islam felsefesi Islam dinine mensup kisilerce gerceklestirilen felsefe etkinligidir Musluman felsefesi ve Arapca felsefe olarak da adlandirilir Islam felsefesi adlandirmasi sadece Islam a dair bir felsefe olarak anlasildigindan tartismaya aciktir 13 Islam dunyasi felsefeyle 8 yuzyildan itibaren sistematik hale gelen Bagdat merkezli tercume hareketiyle tanismistir 3 yuzyilda Plotinos un onculuk ettigi Yeni Platonculuk adli felsefi akimin Eflatun ve Aristoteles i uzlastirma cabalari Islam dunyasina aktarilan felsefenin temeli olmustur Musluman filozoflar bu iki filozofun eserlerini serh etme yoluna gitmislerdir 17 Islam dunyasinda felsefenin Orta cag bati dunyasindan cok daha musamahali karsilandigi dusunulur Bunun nedeni hakim anlayisin Islam dininin temel esaslari disinda ferdi dusunceye serbestlik tanimasi imani esaslari alenen zedelememek sartiyla dusunceye verdigi ozgurluk diger bir nedeni de akli ilimlerin gerek siyasi otoriteler gerekse dini otoriteler tarafindan surekli desteklenmis olmasidir Bu sayede Islam cografyasinda ve ozellikle Arap dunyasinda felsefe gelismis gelisen felsefe de formel doga ve insani bilimlere katkilar saglamistir Islam dunyasinda felsefenin ustun konumu 14 yuzyilin sonlarina kadar devam etmistir Haci Bektas i Veli Mistik seyyid ve Islam filozofudur Ogretisinin temeline insan hayvan doga tanri sevgisini yerlestirmistir Islam in kaynaginin tanri korkusuna degil tanri sevgisine dayandigini savunmustur TarihMuslumanlar modern anlamdaki felsefeyi teskil eden Yunan felsefesi ile ilk defa Emevi bilgini Halid b Yezid b Muaviye ile Ca fer es Sadik araciligiyla temasa gecmislerdir O zamanlar ugrasi alanlari gizli bilgiler denilen sihirli ve sirli bilgilerdi Yine de felsefi calismalarin baslamasina ve bu sahadaki eserlerin taninmasina sebep oldular Emeviler zamaninda bu sekilde baslayan felsefi calismalar agir da olsa devam etti Abbasiler zamaninda ise Yunan felsefesini ceviri ve yakindan tanima isi hizlandi 832 yilinda Halife tarafindan kurulan Felsefe Akademisi bu sahada onemli gorevler ve hizmetler ifa etti 5 ve 6 yuzyillarda Iskenderiye de gelistirilmeye baslayan Aristoteles arastirmalari Islam in buraya yayilmasi ile Yeni Platoncu calismalara katilmis ve uzlastirmaci bir felsefe anlayisi surdurulmustur Ilk asamada Yunanca Suryanice ve Arapca bilen Hristiyanlar felsefenin Islam dunyasina aktarilmasinda onemli bir rol oynamis Yahudi Sabi ve Hristiyan mutercimler de buna destek vermistir 20Islami FelsefeTarih boyunca felsefenin konusu olan insanin kendisi baskalari ve kainatla olan iliskisini ve dogaustu guclerin varligi yoklugunu Islamin temel esaslarini zedelemeden yahut onlardan yola cikarak akli delillerle sistemli bir sekilde yorumlama ve izah etme temelinde gelismis Islam dusunce akimlarina Islami felsefe denilebilir Islami felsefe tarihi surec icerisinde pek cok dal ve okullara ayrilmistir Islam dininin itikadi esaslarinin akil temelinde ele alinarak incelenmesi degerlendirilmesi ve izahi Islami felsefenin onemli bir ruknunu olusturur ki bunun sistemli hale getirilmis haline ilm i kelam denilmektedir Itikada ait meselelerin akil perspektifinde degerlendirilmesinde farkli okullar olusmustur Bunlara itikadi mezhepler denilmektedir Baslicalari Selefiyye Maturidiyye Es ariyye Mu tezile Kaderiyye Cebriyye Murcie Musebbihe olarak siralanabilir Islam felsefesinde daha cok tasavvufi konularin ele alindigi ve degerlendirildigi saha yer yer tasavvuf felsefesi olarak isimlendirilmisse de tasavvufun tanimi geregi bu tabirin genel kabul gordugu soylenemez Islam Dunyasinda Gelisen Felsefi AkimlarIslamiyet in Hicri 1 asirda hizla gelismesi ve yayilmasi ile birlikte onceden muslumanlarin kendilerine yabanci olan kulturlerle etkilesimi artmistir Islamiyet in akla verdigi onem ve serbesti bu yeni kulturlerde mevcut felsefi birikimin tercumeler vasitasi ile hizla musluman ilim adamlari arasinda yayginlasmasini da beraberinde getirmistir Henuz sistematik felsefe kulturu gelismemis olan Musluman Araplarin Yunan felsefesi ile bu ilk tanisikliklari daha ziyade edilgen nitelikte ve etkilenme seklinde olmustur denebilir Her ne kadar farkli bir kulturde yeni gelisen bu felsefenin icerdigi ekoller Islami temel esaslardan uzaklasmamaya calismis olsalar da Yunan felsefesi etkili olmus ve itikadi esaslarla celisen cesitli ekoller de ortaya cikmistir Fakat bu ekoller Islami esaslari kabul eden ekollere gore azinliktadirlar Islam filozoflari Yunan felsefesinde ozellikle Platon ve Aristo gibi dusunurlerin goruslerini benimsemisler ve bunu Islam dusuncesiyle birlestirmislerdir Geneli itibariyla bu sistemi kuran 2 Ogretmen de denilen Farabi dir Farabi den sonra Islam in Tanri anlayisiyla rasyonalizmi diger Islam filozoflari da birlestirmislerdir Islami felsefe ile kelam bir sure birlikte yurumus Daha sonra genel olarak felsefe ekolu ile kelam ekolu arasinda onemli gorus ayriliklari cikmis ve Islami ilimlerde felsefeden ayri bir yere sahip olmustur Itikadi konularda felsefe ekolu ile kelam ekolu arasinda gorus ayriliklari mevcuttur Her ne kadar bu iki farkli grubun dusunceleri diger grup ve mezheplere oranla daha akli bir bazda olsa da kelam felsefeye oranla klasik dini itikada ve nakile daha yakindir Islam filozoflari ve felsefi ekoller ise itikadi konularda daha cok akli baz alirlar ve akil ile naklin celistigi yerlerde akli tercih eder cogu kez nakli tevil ederler Islam dunyasinda ortaya cikan felsefi yaklasimlar ve pek cok hususiyetleri ve ozellikle dine bakislari acisindan farklilik arzederler Fakat Maddeciler haric tum ekoller Islam in tevhit anlayisi esaslarina cok yakinlardir Bu ekoller geneli itibariyla Tanri ruh vahiy peygamber kutsal kitap vb dinsel varlik ve kavramlari kabul ederler Baslicalari Tabiat felsefesi Tabiatcilar Dehriyye Batiniyye Messaiyye Israkiyye Kelam Ayrica Islam felsefesi tarihinde ekol kurmamis ve bir ekole de baglanmamis bircok onemli filozof ve felsefe vardir buna Ibn Haldun un tarih felsefesini ve Ebu Bekir Razi nin felsefesini ornek olarak verebiliriz Ayrica Gazzali ve Ebu l Berekat el Bagdadi de diger bagimsiz filozoflara ornek olarak gosterilebilir Ayrica bakinizIslam filozoflari kronolojisiKaynakca a b c Kaya M Cuneyt 2016 Islam Felsefesi Tarih ve Problemler Istanbul ISAM Suleyman Uludag Islam Dusuncesinin Yapisi s 219 A Weber Felsefe tarihi s 123 Ist 1964 Dis baglantilarIslamic Philosophy Online 8 Mayis 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Lew Kopelew Baris Odulu sahibi unlu Filistinli filozof Sari Nusseibeh ile soylesi Qantara de