Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
İki yaşamlılar ya da iki yaşayışlılar,amfibiler, amfibyumlar (Latince: Amphibia), sahip olmayan, değişkensıcaklı, derisi çıplak ve nemli, göğüs kemiği hiçbir zaman kaburgalarla bağlanmamış, çoğu ses çıkarabilen, omurgalı hayvan sınıfı. Sınıf, Gymnophiona, Anura ve Caudata olmak üzere 3 takımdan oluşur.
| İki yaşamlılar | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Ateş semenderi (Salamandra salamandra) | |||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||
| |||||||||
| Alt sınıflar ve Takımlar | |||||||||
| |||||||||
Amfibiler, değişken sıcaklı (ekzotermik) hayvanlardır ve yaşamlarının bir kısmını karada bir kısmını suda geçirdikleri için "iki yaşayışlı" ismini almışlardır. Günümüzde yaşayan 6,022 adet iki yaşayışlı türü olduğu bilinmektedir. Amfibi ve sürüngenleri inceleyen bilim dalına herpetoloji denir.
Etimoloji
Amfibi Türkçeye, Fransızca "su ve karada yaşayan canlı" veya "su ve karada hareket eden araç veya askeri birlik" anlamına gelmiş amphibie sözcüğünden alıntıdır. Fransızca sözcük Eski Yunanca "çift canlı" anlamındaki αμφιβίος (amphibíos) sözcüğünden alıntıdır. Bu sözcük Eski Yunanca βίος (bíos) "canlı" sözcüğünden amphi+ ön ekiyle türetilmiştir. Türkçede ilk kullanımı 1930 yılı öncesine tarihlenir.
Eski Türkçe kurbağa anlamındaki bağa (baka) sözcüğü hem suda hem karada yaşadığı görülen kurbağa, kaplumbağa, tosbağa, otlu bağa gibi hayvan adlarında kullanılagelmiştir; ancak bunun bilimsel sınıflandırmayla ilgisi yoktur.
Taksonomi
Yaşayan türlerin hepsi Lissamphibia alt sınıfındandır ve 3 takıma ayrılır:
- 1. Kuyruksuz iki yaşamlılar (Anura) takımından türler kurbağa olarak bilinir.
- 2. Kuyruklu iki yaşamlılar (Caudata) takımından türler semender olarak bilinir.
- 3. Ayaksız iki yaşamlılar (Gymnophiona) takımından türler Türkiye'de yaşamadığından halk tarafından verilmiş adları da yoktur.
Evrim
Gerek anatomi gerekse fizyolojik açıdan balıklarla, sürüngen arasında bir özellik gösteren Amphibia sınıfı, omurgalıların su dışında yaşayan ilk grubunu oluşturmaktadır. Omurgalılar su yaşamından kara yaşamına geçerken, birçok değişiklikler meydana gelmiştir. Devoniyen'in sonlarına doğru meydana gelen kuraklık nedeniyle, akciğerli balıkların bazı popülasyonları yaşadıkları ortamlardan çıkarak karadan diğer sulara geçmişlerdir. Daha sonra da tüm suların kurumasıyla zamanlarının büyük bir bölümünü karalarda geçirmeye başlamışlardır. Amfibyumlar ve bütün diğer tetrapodlar, balıklar arasında daha kompleks olan Teleostei grubu yerine görece ilkel Dipnoi grubuna evrimsel açıdan daha yakındır.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Amfibiler haber gazete kitap akademik JSTOR Agustos 2021 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu madde Ingilizce Vikipedi de yer alan ayni konulu maddeden Turkceye ceviri yapilarak genisletilebilir Baslica ceviri yonergeleri icin genislet dugmesine tiklayiniz Ingilizce maddenin makine ceviri surumunu goruntuleyin Google Ceviri gibi makine cevirileri yapacaginiz ceviriler icin iyi bir baslangic noktasidir ancak cevirmenler sadece makine tarafindan cevrilen metni kopyala yapistir yapmak yerine hatalari gerektigi gibi gozden gecirmeli ve cevirinin tutarli oldugunu onaylamalidir Guvenilmeyen ya da dusuk kaliteli gorunen icerikleri eklemeyiniz Mumkunse yabanci dil maddesinde verilen referanslar ile cevireceginiz metni dogrulayin Cevirinize eslik edecek bir sekilde dillerarasi baglanti ekleyerek degisiklik ozetinizde bir telif hakki atfi saglamalisiniz Degisiklik ozeti icin ornek bir atif Bu degisiklikteki icerik Ingilizce Vikipedi de yer alan en amphibia sayfasindan cevrilmistir atif icin sayfanin tarihine bakiniz Ayrica tartisma sayfasina Cevrilmis sayfa en amphibia sablonunu eklemelisiniz Daha fazla bilgi icin bkz Vikipedi Ceviri Iki yasamlilar ya da iki yasayislilar amfibiler amfibyumlar Latince Amphibia sahip olmayan degiskensicakli derisi ciplak ve nemli gogus kemigi hicbir zaman kaburgalarla baglanmamis cogu ses cikarabilen omurgali hayvan sinifi Sinif Gymnophiona Anura ve Caudata olmak uzere 3 takimdan olusur Iki yasamlilar Yasadigi donem araligi 367 5 0 myo Gunumuz PreYeYeOSDCPTJKPgNAtes semenderi Salamandra salamandra Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataUst sinif TetrapodaSinif Amphibia Linnaeus 1758Alt siniflar ve TakimlarAlt sinif Alt sinif Alt sinif LissamphibiaAnura Caudata Gymnophiona Amfibiler degisken sicakli ekzotermik hayvanlardir ve yasamlarinin bir kismini karada bir kismini suda gecirdikleri icin iki yasayisli ismini almislardir Gunumuzde yasayan 6 022 adet iki yasayisli turu oldugu bilinmektedir Amfibi ve surungenleri inceleyen bilim dalina herpetoloji denir EtimolojiAmfibi Turkceye Fransizca su ve karada yasayan canli veya su ve karada hareket eden arac veya askeri birlik anlamina gelmis amphibie sozcugunden alintidir Fransizca sozcuk Eski Yunanca cift canli anlamindaki amfibios amphibios sozcugunden alintidir Bu sozcuk Eski Yunanca bios bios canli sozcugunden amphi on ekiyle turetilmistir Turkcede ilk kullanimi 1930 yili oncesine tarihlenir Eski Turkce kurbaga anlamindaki baga baka sozcugu hem suda hem karada yasadigi gorulen kurbaga kaplumbaga tosbaga otlu baga gibi hayvan adlarinda kullanilagelmistir ancak bunun bilimsel siniflandirmayla ilgisi yoktur TaksonomiYasayan turlerin hepsi Lissamphibia alt sinifindandir ve 3 takima ayrilir 1 Kuyruksuz iki yasamlilar Anura takimindan turler kurbaga olarak bilinir 2 Kuyruklu iki yasamlilar Caudata takimindan turler semender olarak bilinir 3 Ayaksiz iki yasamlilar Gymnophiona takimindan turler Turkiye de yasamadigindan halk tarafindan verilmis adlari da yoktur EvrimTriadobatrachus iskelet diyagrami Gerek anatomi gerekse fizyolojik acidan baliklarla surungen arasinda bir ozellik gosteren Amphibia sinifi omurgalilarin su disinda yasayan ilk grubunu olusturmaktadir Omurgalilar su yasamindan kara yasamina gecerken bircok degisiklikler meydana gelmistir Devoniyen in sonlarina dogru meydana gelen kuraklik nedeniyle akcigerli baliklarin bazi populasyonlari yasadiklari ortamlardan cikarak karadan diger sulara gecmislerdir Daha sonra da tum sularin kurumasiyla zamanlarinin buyuk bir bolumunu karalarda gecirmeye baslamislardir Amfibyumlar ve butun diger tetrapodlar baliklar arasinda daha kompleks olan Teleostei grubu yerine gorece ilkel Dipnoi grubuna evrimsel acidan daha yakindir Kaynakca Turk Dil Kurumu 24 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Temmuz 2013 Dil Dernegi 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Temmuz 2013 Nisanyan Sozluk 17 Ekim 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Eylul 2021