Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Çuvaşlar (Çăvaşsem), Orta Volga bölgesinde özerk Çuvaşistan Cumhuriyeti'nde yaşamakta olan, Çuvaşça konuşan yaklaşık 2 milyon nüfuslu bir Türk halkıdır. Ortodoks Hristiyan olan iki Türk halkından (diğeri Gagavuzlar) biridir.
 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 Rusya | 1.637.094 |
 Kazakistan | 22.305 |
 Ukrayna | 10.593 |
 Özbekistan | 10.074 |
 Türkmenistan | 2.281 |
 Belarus | 2.242 |
 Letonya | 534 |
 Moldova | 1.204 |
 Kırgızistan | 848 |
 Gürcistan | 542 |
 Azerbaycan | 489 |
 Estonya | 357 |
| Diller | |
| Din | |
Etimoloji
"Çuvaş" etnoniminin kökeni ve anlamı üzerine kabul edilmiş evrensel bir karar yoktur.
Bir varsayıma göre "Çuvaş", Suvar sözcüğünün Şaz Türkçesinden Lir Türkçesine dönüşmüş şeklidir. Bir diğer teori ise Türk dillerinde ortak kullanımı olan "yavaş" sözcüğünden geldiği yönündedir. Gerard Clauson'a göre ise etnonim, bir dizi ses değişikliği ile Tabgaç sözcüğünden evrilmiş olabilir.
Kökenler
Çuvaşların milat yıllarında Orta Asya'dan Doğu Avrupa'ya göç eden Hunlar, Hazarlar, Peçenekler, Bulgarlar gibi Türk toplulukları arasında yer aldıkları bilinmektedir. Bugün Ön Bulgarlar'ın konuştuğu Ogur Türkçesi'ni (Batı Türkçesi ya da(Batı Hunca)) konuşan tek halk olan Çuvaşların kökeninin Ön Bulgarlar dağıldıktan sonra bugünkü İdil bölgesine yerleşen İdil Bulgarları'ndan geldiği düşünülmektedir. 2-4. yüzyıllardan başlayarak bölgeye yerleşen çok sayıda Türk topluluğu ile birlikte bazı yerli Fin-Ugor halklarının da Türkleşip Çuvaşların etnik kökeninde yer aldıkları düşünülüyor.
Tarih
1237 yılında İdil Bulgar devleti Moğol-Türk ordusu tarafından yıkılmıştır. Daha sonra aynı bölgede kurulan Altın Ordu devletinin sınırları bugünkü Çuvaşistan topraklarını kaplıyordu. 14. yüzyılda Altın Ordu devleti parçalanmaya başlamış, 15. yüzyıl sıralarında ise Kazan Hanlığı bugünkü Çuvaşistan topraklarını içine alıyordu. Daha sonra Kazan Hanlığı Rus çarı Korkunç İvan tarafından 1552'de yıkılmıştır. Çuvaş adına da ilk defa 15. yüzyılın ilk çeyreğinde, Rus kaynaklarında rastlanmaktadır.
Bu tarihten sonra ellerindeki bütün topraklarını yitiren ve Ruslara haraç ödemek zorunda kalan yoksul Çuvaş köylüleri, daha önce uğraşmakta oldukları çiftçiliklerini bırakıp işçilik ve taşımacılık yapmaya başlamışlardır. İş arayan Çuvaşların bir bölümü de Türkiye'ye göç etmiştir. 1650 yılında Moskova ve Çuvaşistan birleşmiş, Çuvaşistan toprakları 17. yüzyılda Simbirsk ve Kazan eyaletleri arasında paylaşılmıştır.
Hristiyanlaşma
9. yüzyılla birlikte ve daha sonra Altın Ordu devleti sıralarında çoğu müslüman olan Çuvaşlar, Rus egemenliği altına girdikten sonra hızla Hristiyanlaşmışlardır. Tatarların tersine Çuvaşların çoğu vaftiz olmuştur. Ruslar bu bölgede misyonerlik amacı ile İncil'i Çuvaşça'ya çevirmeye çalışmış, misyonerlere Çuvaşça gramer eğitimi vermek amacıyla 1769'da ilk Çuvaşça gramer hazırlanmıştır. Kazan Üniversitesi "Doğu dilleri fakültesi" dil alanındaki çalışmalara öncülük yapmış, 1836'da V. P. Vishnevskiy'in gramer ve sözlüğü yayımlanmıştır.
Çuvaş Cumhuriyeti
20. yüzyılın başlarında bugünkü Çuvaşistan bölgesinde hükûmet karşıtı gelişmelerin yaşanması ile birlikte 1917'nin Mart ayında Şupaşkar'da bir Sovyet gücü oluşturulup 1918 yılının Mayıs ayında bütün Çuvaşistana yayıldı. Karşıt görüşler sivil savaş boyunca bu bölgede sürekli çatışma halindeydi ve sonunda Bolşevikler kontrolü kazandı. Bunun sonucunda 24 Haziran 1920 yılında Sovyetler Birliği içerisinde Çuvaş Özerk Bölgesi oluşturuldu. 1925'te de adı Çuvaş Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne (Çuvaş ASSR) dönüştürüldü. 1990'dan sonra Sovyetler birliğinin dağılmasının ardına Rusya içerisinde Çuvaş Cumhuriyeti adını aldı.
Görseller
-
![image]()
Bir Çuvaş şenliği portresi. -
![image]()
Çuvaşlar orta grubun -
![image]()
orta grubun çuvaş çocukları -
![image]()
Geleneksel giysileriyle Çuvaşlar. -
![image]()
Rus kış festivalinde Çuvaşlar oyun sergiliyor. -
![image]()
Şenlikli ulusal kıyafetlerdeki Çuvaş kızı -
![image]()
Şenlikli ulusal kıyafetlerdeki Çuvaş kızı
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ 2002 Russian Census 9 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça)
- ^ 1989 Soviet Census in Kazakh SSR 4 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça)
- ^ 2001 Ukrainian Census[](Rusça)
- ^ Atlas of Uzbekistan's Ethnic Minorities[](Rusça)
- ^ 1989 Soviet Census in Turkmen SSR 14 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça)
- ^ 1999 Belarusian Census 7 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça)
- ^ [1] 7 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (Letonca)
- ^ 1989 Soviet Census in Moldavian SSR 25 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça)
- ^ 1999 Kyrgyzstani Census 6 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça)
- ^ 1989 Soviet Census in Georgian SSR 19 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça)
- ^ 1989 Soviet Census in Azerbaijan SSR 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça)
- ^ 2011 Estonian Census 17 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- ^ Clauson, Routledge, 2002, p. 23.
- ^ Emine Yılmaz, “Çuvaşlar ve Çuvaşça”, Türkler, c. 20, 110-118, Yeni Türkiye yay., Ankara2002.
- ^ A. N. Kurat 1949a: 782.
- ^ Türkler: "Çuvaşlar ve Çuvaşça", Yeni Türkiye yayınları.2002
- ^ a b Sh. Akiner 1983: 71.
- ^ J. R. Krueger 1961: 8-10.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cuvaslar Căvassem Orta Volga bolgesinde ozerk Cuvasistan Cumhuriyeti nde yasamakta olan Cuvasca konusan yaklasik 2 milyon nufuslu bir Turk halkidir Ortodoks Hristiyan olan iki Turk halkindan digeri Gagavuzlar biridir Cuvaslar ChăvashOnemli nufusa sahip bolgelerRusya1 637 094Kazakistan22 305Ukrayna10 593Ozbekistan10 074Turkmenistan2 281Belarus2 242Letonya534Moldova1 204Kirgizistan848Gurcistan542Azerbaycan489Estonya357DillerCuvasca Rusca 2 Dil olarak DinOrtodoks HristiyanEtimoloji Cuvas etnoniminin kokeni ve anlami uzerine kabul edilmis evrensel bir karar yoktur Bir varsayima gore Cuvas Suvar sozcugunun Saz Turkcesinden Lir Turkcesine donusmus seklidir Bir diger teori ise Turk dillerinde ortak kullanimi olan yavas sozcugunden geldigi yonundedir Gerard Clauson a gore ise etnonim bir dizi ses degisikligi ile Tabgac sozcugunden evrilmis olabilir KokenlerCuvaslarin milat yillarinda Orta Asya dan Dogu Avrupa ya goc eden Hunlar Hazarlar Pecenekler Bulgarlar gibi Turk topluluklari arasinda yer aldiklari bilinmektedir Bugun On Bulgarlar in konustugu Ogur Turkcesi ni Bati Turkcesi ya da Bati Hunca konusan tek halk olan Cuvaslarin kokeninin On Bulgarlar dagildiktan sonra bugunku Idil bolgesine yerlesen Idil Bulgarlari ndan geldigi dusunulmektedir 2 4 yuzyillardan baslayarak bolgeye yerlesen cok sayida Turk toplulugu ile birlikte bazi yerli Fin Ugor halklarinin da Turklesip Cuvaslarin etnik kokeninde yer aldiklari dusunuluyor Tarih1237 yilinda Idil Bulgar devleti Mogol Turk ordusu tarafindan yikilmistir Daha sonra ayni bolgede kurulan Altin Ordu devletinin sinirlari bugunku Cuvasistan topraklarini kapliyordu 14 yuzyilda Altin Ordu devleti parcalanmaya baslamis 15 yuzyil siralarinda ise Kazan Hanligi bugunku Cuvasistan topraklarini icine aliyordu Daha sonra Kazan Hanligi Rus cari Korkunc Ivan tarafindan 1552 de yikilmistir Cuvas adina da ilk defa 15 yuzyilin ilk ceyreginde Rus kaynaklarinda rastlanmaktadir Bu tarihten sonra ellerindeki butun topraklarini yitiren ve Ruslara harac odemek zorunda kalan yoksul Cuvas koyluleri daha once ugrasmakta olduklari ciftciliklerini birakip iscilik ve tasimacilik yapmaya baslamislardir Is arayan Cuvaslarin bir bolumu de Turkiye ye goc etmistir 1650 yilinda Moskova ve Cuvasistan birlesmis Cuvasistan topraklari 17 yuzyilda Simbirsk ve Kazan eyaletleri arasinda paylasilmistir Cuvaslarin Volga daki kentsel ve kirsal yerlesimlere yerlesmesi Hristiyanlasma 9 yuzyilla birlikte ve daha sonra Altin Ordu devleti siralarinda cogu musluman olan Cuvaslar Rus egemenligi altina girdikten sonra hizla Hristiyanlasmislardir Tatarlarin tersine Cuvaslarin cogu vaftiz olmustur Ruslar bu bolgede misyonerlik amaci ile Incil i Cuvasca ya cevirmeye calismis misyonerlere Cuvasca gramer egitimi vermek amaciyla 1769 da ilk Cuvasca gramer hazirlanmistir Kazan Universitesi Dogu dilleri fakultesi dil alanindaki calismalara onculuk yapmis 1836 da V P Vishnevskiy in gramer ve sozlugu yayimlanmistir Cuvas Cumhuriyeti 20 yuzyilin baslarinda bugunku Cuvasistan bolgesinde hukumet karsiti gelismelerin yasanmasi ile birlikte 1917 nin Mart ayinda Supaskar da bir Sovyet gucu olusturulup 1918 yilinin Mayis ayinda butun Cuvasistana yayildi Karsit gorusler sivil savas boyunca bu bolgede surekli catisma halindeydi ve sonunda Bolsevikler kontrolu kazandi Bunun sonucunda 24 Haziran 1920 yilinda Sovyetler Birligi icerisinde Cuvas Ozerk Bolgesi olusturuldu 1925 te de adi Cuvas Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ne Cuvas ASSR donusturuldu 1990 dan sonra Sovyetler birliginin dagilmasinin ardina Rusya icerisinde Cuvas Cumhuriyeti adini aldi GorsellerBir Cuvas senligi portresi Cuvaslar orta grubun orta grubun cuvas cocuklari Geleneksel giysileriyle Cuvaslar Rus kis festivalinde Cuvaslar oyun sergiliyor Senlikli ulusal kiyafetlerdeki Cuvas kizi Senlikli ulusal kiyafetlerdeki Cuvas kiziAyrica bakinizCuvasistan CuvascaKaynakca 2002 Russian Census 9 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca 1989 Soviet Census in Kazakh SSR 4 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca 2001 Ukrainian Census olu kirik baglanti Rusca Atlas of Uzbekistan s Ethnic Minorities olu kirik baglanti Rusca 1989 Soviet Census in Turkmen SSR 14 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca 1999 Belarusian Census 7 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca 1 7 Temmuz 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Letonca 1989 Soviet Census in Moldavian SSR 25 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca 1999 Kyrgyzstani Census 6 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca 1989 Soviet Census in Georgian SSR 19 Kasim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca 1989 Soviet Census in Azerbaijan SSR 28 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca 2011 Estonian Census 17 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Clauson Routledge 2002 p 23 Emine Yilmaz Cuvaslar ve Cuvasca Turkler c 20 110 118 Yeni Turkiye yay Ankara2002 A N Kurat 1949a 782 Turkler Cuvaslar ve Cuvasca Yeni Turkiye yayinlari 2002 a b Sh Akiner 1983 71 J R Krueger 1961 8 10