Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
I. Hantili yaklaşık olarak MÖ 1590-1560 yıllarında hüküm sürmüş Hitit kralıdır.
| I. Hantili | |
|---|---|
| Hitit Kralı | |
| Hüküm süresi | MÖ 1590-1560 |
| Önce gelen | I. Murşili |
| Sonra gelen | I. Zidanta |
| Eş(ler)i | Harapsili |
| Çocuk(lar)ı | Piseni |
| Hitit kralları listesi |
|---|
| Hititler-Dönemler MÖ 23. yüzyıl- MÖ 12. yüzyıl (Orta kronoloji) |
Hatti Kralları (Beylikler Dönemi) |
| Pamba |
| Pithana |
| Piyusti |
| Anitta |
Eski Krallık MÖ 17. yüzyıl - MÖ 16. yüzyıl |
| Labarna |
| I. Hattuşili |
| I. Murşili |
| I. Hantili I. Zidanta Ammuna I. Huzziya Telepinu |
Orta Krallık MÖ 15. yüzyıl |
| Alluvamna |
| Tahurvaili |
| II. Hantili |
| II. Zidanta |
| II. Huzziya |
| I. Muvatalli |
Yeni (Büyük) Krallık Dönemi MÖ 14. yüzyıl - MÖ 12. yüzyıl |
| I. Tuthaliya |
| I. Arnuvanda |
| II. Hattuşili(?) |
| II. Tuthaliya |
| Genç Tuthaliya(?) |
| I. Şuppiluliuma |
| II. Arnuvanda |
| II. Murşili |
| II. Muvatalli |
| III. Murşili |
| III. Hattuşili |
| IV. Tuthaliya |
| Kurunta(?) |
| III. Arnuvanda |
| II. Şuppiluliuma |
Hükümdarlığı
I. Hantili'nin tahta halefi I. Murşili'yi devirerek çıktığı bilinmektedir. Hükümdarlığı ile ilgili en önemli kaynak olarak bilinen dokümandır. Bu dokümanda tahta çıkışı ile ilgi şöyle denmektedir:
"Hantili Murşili'nin yanında bir sâkiydi. Murşili'nin kızkardeşi Harapsili'yi eş olarak aldı. Zidanta [...] Hantili'nin kızı [...] ile evlendi ve Hantili ile iş birliği yapıp çok kötü bir günah işlediler. Murşili'yi öldürdüler, kan döktüler."
Hitit tahtını kan akıtarak ele geçirmesine rağmen Hantili'nin ilk dönemlerinde ülkede çok büyük bir sıkıntı olmadığı anlaşılmaktadır. Kısmen hasarlı olan yazılarda hepsi kuzey Suriye'de bulunan Astata, Sukziya, Hurpana ve Karkamış şehirlerinin ismi geçmektedir ki bu da Hititlerin bu bölge üzerinde I. Hattuşili ve I. Murşili zamanında başlayan ilgilerinin halen devam ettiğini göstermektedir. Ayrıca I. Murşili ile çarpışmış olan Hurriler'in Hantili'ye karşı da düşmanlıkları devam etmektedir. Gene kısmen korunmuş olan paragraflarda önce Tegarama şehrindeyken Hantili'yi tanrıların Murşili'nin intikamını alacağına dair bir korku sardığı, daha sonra ise Sukziya şehrindeyken eşi kraliçe Harapsili'nin hastalandığı belirtilmiştir. Harapsili burada bazı çocuklarıyla birlikte ölmüş olabilir.
Yeni Hitit dönemine ait dokümanlarda Hattuşa'nın kuzeyindeki şehirler Nerik ve Tiliura'nın Hantili zamanında Kaşkalar tarafından alındığından bahsedilir ancak ismi geçen kişinin II. Hantili olma ihtimali daha yüksektir.
Hantili yaşlanana kadar tahtta kalmıştır. Ancak ölümüne yakın bir zamanda büyük bir ihtimalle taht varisi olan oğlu Piseni de Hantili'nin eski suç ortağı ve damadı Zidanta tarafından öldürülür:
"Hantili yaşlandığı zaman ve neredeyse tanrı olmak üzereyken Zidanta, Hantili'nin oğlu Piseni'yi ve oğullarını öldürdü ve belli başlı adamlarını da öldürdü."
Böylece taht varisini öldürerek Hantili'nin ardından I. Zidanta tahta çıkmıştır.
Kaynakça
- Brandau, B. & Schickert, H. (2003) Hititler, Ankara: Arkadaş Yayınları.
- (İngilizce) Bryce, T. (2005) Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, Oxford; Oxford University Press.
- (Almanca) Klengel, H. (1999) Geschichte des hethitischen Reichs, Leiden: Brill.
Notlar
- ^ Bu tarihler takribidir ve "orta" kronolojiye dayanmaktadır: (İngilizce) Bryce, T (2005) The Kingdom of the Hittites 2nd. ed.
Hitit krallarının 'uzun', 'orta' ve 'kısa' kronolojiye göre karşılaştırmalı bir listesi için: Alpaslan, M. (2009) Hititolojiye Giriş, s. 155. - ^ Sâki bazı üst düzey saray görevlileri için kullanılan bir unvandı.
- ^ Telipinu Fermanı §10-11, bakınız: (İngilizce) Telipinu Proclamation 16 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Telipinu Fermanı §12
- ^ Telipinu Fermanı §14
- ^ Günümüzdeki Gürün şehri.
- ^ Telipinu Fermanı §13 ve §15; çok hasarlı olduğu için yoruma açıktır; Bryce, p. 101; (Almanca) Soysal, O. (1990) "Noch einmal zur Sukziya-Episode im Erlass Telipinus", Orientalia 59: 271–9.
- ^ Klengel, s. 71
- ^ ‘Tanrı olmak’ Hititçe'de ‘ölmek’ manasına gelen ancak sadece krallar için kullanılan bir deyimdir.
- ^ Telipinu Fermanı §18
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- (İngilizce) I. Hantili'nin hükümdarlığı10 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
I Hantili yaklasik olarak MO 1590 1560 yillarinda hukum surmus Hitit kralidir I HantiliHitit KraliHukum suresiMO 1590 1560Once gelenI MursiliSonra gelenI ZidantaEs ler iHarapsiliCocuk lar iPiseniHitit krallari listesiHititler Donemler MO 23 yuzyil MO 12 yuzyil Orta kronoloji Hatti Krallari Beylikler Donemi PambaPithanaPiyustiAnittaEski Krallik MO 17 yuzyil MO 16 yuzyilLabarnaI HattusiliI MursiliI Hantili I Zidanta Ammuna I Huzziya TelepinuOrta Krallik MO 15 yuzyilAlluvamnaTahurvailiII HantiliII ZidantaII HuzziyaI MuvatalliYeni Buyuk Krallik Donemi MO 14 yuzyil MO 12 yuzyilI TuthaliyaI ArnuvandaII Hattusili II TuthaliyaGenc Tuthaliya I SuppiluliumaII ArnuvandaII MursiliII MuvatalliIII MursiliIII HattusiliIV TuthaliyaKurunta III ArnuvandaII SuppiluliumaHukumdarligiI Hantili nin tahta halefi I Mursili yi devirerek ciktigi bilinmektedir Hukumdarligi ile ilgili en onemli kaynak olarak bilinen dokumandir Bu dokumanda tahta cikisi ile ilgi soyle denmektedir Hantili Mursili nin yaninda bir sakiydi Mursili nin kizkardesi Harapsili yi es olarak aldi Zidanta Hantili nin kizi ile evlendi ve Hantili ile is birligi yapip cok kotu bir gunah islediler Mursili yi oldurduler kan doktuler Hitit tahtini kan akitarak ele gecirmesine ragmen Hantili nin ilk donemlerinde ulkede cok buyuk bir sikinti olmadigi anlasilmaktadir Kismen hasarli olan yazilarda hepsi kuzey Suriye de bulunan Astata Sukziya Hurpana ve Karkamis sehirlerinin ismi gecmektedir ki bu da Hititlerin bu bolge uzerinde I Hattusili ve I Mursili zamaninda baslayan ilgilerinin halen devam ettigini gostermektedir Ayrica I Mursili ile carpismis olan Hurriler in Hantili ye karsi da dusmanliklari devam etmektedir Gene kismen korunmus olan paragraflarda once Tegarama sehrindeyken Hantili yi tanrilarin Mursili nin intikamini alacagina dair bir korku sardigi daha sonra ise Sukziya sehrindeyken esi kralice Harapsili nin hastalandigi belirtilmistir Harapsili burada bazi cocuklariyla birlikte olmus olabilir Yeni Hitit donemine ait dokumanlarda Hattusa nin kuzeyindeki sehirler Nerik ve Tiliura nin Hantili zamaninda Kaskalar tarafindan alindigindan bahsedilir ancak ismi gecen kisinin II Hantili olma ihtimali daha yuksektir Hantili yaslanana kadar tahtta kalmistir Ancak olumune yakin bir zamanda buyuk bir ihtimalle taht varisi olan oglu Piseni de Hantili nin eski suc ortagi ve damadi Zidanta tarafindan oldurulur Hantili yaslandigi zaman ve neredeyse tanri olmak uzereyken Zidanta Hantili nin oglu Piseni yi ve ogullarini oldurdu ve belli basli adamlarini da oldurdu Boylece taht varisini oldurerek Hantili nin ardindan I Zidanta tahta cikmistir KaynakcaBrandau B amp Schickert H 2003 Hititler Ankara Arkadas Yayinlari Ingilizce Bryce T 2005 Kingdom of the Hittites 2nd Edition Oxford Oxford University Press Almanca Klengel H 1999 Geschichte des hethitischen Reichs Leiden Brill Notlar Bu tarihler takribidir ve orta kronolojiye dayanmaktadir Ingilizce Bryce T 2005 The Kingdom of the Hittites 2nd ed Hitit krallarinin uzun orta ve kisa kronolojiye gore karsilastirmali bir listesi icin Alpaslan M 2009 Hititolojiye Giris s 155 Saki bazi ust duzey saray gorevlileri icin kullanilan bir unvandi Telipinu Fermani 10 11 bakiniz Ingilizce Telipinu Proclamation 16 Agustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Telipinu Fermani 12 Telipinu Fermani 14 Gunumuzdeki Gurun sehri Telipinu Fermani 13 ve 15 cok hasarli oldugu icin yoruma aciktir Bryce p 101 Almanca Soysal O 1990 Noch einmal zur Sukziya Episode im Erlass Telipinus Orientalia 59 271 9 Klengel s 71 Tanri olmak Hititce de olmek manasina gelen ancak sadece krallar icin kullanilan bir deyimdir Telipinu Fermani 18Ayrica bakinizHitit krallari listesi Hitit ImparatorluguDis baglantilar Ingilizce I Hantili nin hukumdarligi10 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde