Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
II. Muvatalli (MÖ 1295-1272), yıllarında hüküm sürmüş ve Mısır kralı II. Ramses'le Kadeş Savaşı'nı yapmış olan Hitit kralıdır.
| II. Muvatalli | |
|---|---|
 | |
| Hitit Kralı | |
| Hüküm süresi | MÖ 1295-1272 |
| Önce gelen | II. Murşili |
| Sonra gelen | III. Murşili |
| Ölüm | MÖ 1272 |
| Eş(ler)i | (?) |
| Çocuk(lar)ı | III. Murşili, Kurunta |
| Babası | II. Murşili |
| Annesi | |
| Hitit kralları listesi |
|---|
| Hititler-Dönemler MÖ 23. yüzyıl- MÖ 12. yüzyıl (Orta kronoloji) |
Hatti Kralları (Beylikler Dönemi) |
| Pamba |
| Pithana |
| Piyusti |
| Anitta |
Eski Krallık MÖ 17. yüzyıl - MÖ 16. yüzyıl |
| Labarna |
| I. Hattuşili |
| I. Murşili |
| I. Hantili I. Zidanta Ammuna I. Huzziya Telepinu |
Orta Krallık MÖ 15. yüzyıl |
| Alluvamna |
| Tahurvaili |
| II. Hantili |
| II. Zidanta |
| II. Huzziya |
| I. Muvatalli |
Yeni (Büyük) Krallık Dönemi MÖ 14. yüzyıl - MÖ 12. yüzyıl |
| I. Tuthaliya |
| I. Arnuvanda |
| II. Hattuşili(?) |
| II. Tuthaliya |
| Genç Tuthaliya(?) |
| I. Şuppiluliuma |
| II. Arnuvanda |
| II. Murşili |
| II. Muvatalli |
| III. Murşili |
| III. Hattuşili |
| IV. Tuthaliya |
| Kurunta(?) |
| III. Arnuvanda |
| II. Şuppiluliuma |
Hükümdarlığı
Muvatalli, babası II. Murşili öldüğünde, hayattaki en büyük oğul olarak tahta çıkmıştır. Babası gibi II. Muvatalli de Hitit devletini başarılı bir şekilde idare etmiş, özellikle Mısır'a karşı güney sınırlarını genişletmiştir. Batı Anadolu'ya sefer yaptığı, Vilusa kralı Alaksandu ile yaptığı vasal antlaşmasından bilinmektedir. Gene Batı Anadolu'daki bir diğer Hitit vasalı olan Seha Nehri ülkesi kralı ile kızkardeşi Massanauzzi'yi evlendirmiştir. II. Muvatalli döneminde kuzeydeki Kaşka kavimlerinin Hititlere karşı saldırıları devam etmiş ancak, Muvatalli Kaşkalara karşı mücadeleyi genellikle Yukarı Ülke valiliğine atadığı kardeşi Hattuşili'ye bırakarak kendisi daha çok Mısır'a karşı yürüttüğü savaşa odaklanmıştır. Bu sebeple, Muvatalli Hitit devlet merkezini de Hattuşa'dan daha güneydeki Tarhuntassa şehrine taşımıştır. Muvatalli'nin ölümünden sonra devlet merkezi tekrar Hattuşa'ya taşınmıştır. Muvatalli'nin Tarhuntassa'da kaldığı dönem boyunca Hattuşa'nın yönetimini de gene kardeşi Hattuşili'ye devredilmiştir.
Kadeş Savaşı, Muvatalli'nin hükümdarlığının sonlarına doğru MÖ 1274 tarihinde güney Suriye'deki Kadeş şehri yakınında yapılmıştır. Her ne kadar II. Ramses Karnak tapınağındaki ve çeşitli diğer anıtlarındaki yazıt ve betimlemelerinde savaşı bir Mısır zaferi olarak nakletmişse de, tarihçiler bunların iç propaganda amaçlı abartı olduğunu düşünmektedir. Mevcut Hitit kaynaklarında savaşla ilgili bir detay bulunamamıştır, ancak Muvatalli'nin kardeşi Hattuşili dönemine ait bir dokümanda "Kardeşim Mısır ordusunu yendikten sonra ..." şeklinde geçen göndermeler Hitit tarafının da bunu kendi zaferi olarak gördüğünü belirtir. Tarihçiler arasındaki genel kanı aslında iki tarafın da bariz bir üstünlük sağlayamadığı, ancak savaş sonrasında Mısır ordusunun geri çekilmesi ve ihtilaflı bölge olan Amurru ve Amka'nın Hitit yönetiminde kalmış olması sebebiyle, sonuçların daha çok Hititler lehine olduğunu şeklindedir.
Adana, Ceyhan'da Sirkeli-Höyük'teki kaya anıtı II. Muvatalli'yi temsil eder ve tarihlenebilen en eski Hitit kaya anıtıdır.
II. Muvatalli'nin kimi dokümanlarda ve bazı mühürlerde kullandığı Hurrice ismi Şarri-Teşup'tur.
II. Muvatalli'nin hükümdarlığı, Mısır'da I. Seti ve II. Ramses, Asur'da ve dönemlerine denk gelir.
Ailesi
Babası II. Murşili ve annesi kraliçe 'dır. Gassulaviya'dan doğan iki erkek kardeşi, Halpasulupi ve Hattuşili ve bir kız kardeşi olduğu bilinmektedir. II. Muvatalli'nin eşinin kim olduğu tartışmalıdır ancak öne sürülen isimlerden biri 'dır. Asıl eşinden oğlu olmamıştır. Bilinen iki oğlu ikinci derece eşlerden doğmuştur. Biri kendisinden sonra III. Murşili ismiyle kral olan Urhi-Teşup, diğeri de III. Hattuşili zamanında Tarhuntassa bölgesine vassal kral olarak atanan Kurunta'dır. Ulmi-Teşup isimli üçüncü bir oğlu olduğu önerilmişse de bu büyük ihtimalle Kurunta'nın Hurrice adıdır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Brandau, B. & Schickert, H. (2003) Hititler, Ankara: Arkadaş Yayınları.
- (İngilizce) Bryce, T. (2005) Kingdom of the Hittites, 2nd Edition, Oxford: Oxford University Press
- (Almanca) Klengel, H. (1999) Geschichte des hethitischen Reichs, Brill, Leiden.
Notlar
- ^ Verilen tarihler takribidir ve "orta" kronolojiye dayanmaktadır. Hitit krallarının 'uzun', 'orta' ve 'kısa' kronolojiye göre karşılaştırmalı bir listesi için: Alpaslan, M. (2009) 'Hititolojiye Giriş', s. 155.
- ^ Vilusa şehri büyük ihtimalle antik çağdaki Truva'dır.
- ^ Antlaşmanın ingilizce tercümesi için: Beckman, G. (2005) Hittite Diplomatic Texts, Atlanta; Scholars, s. 82-88.
- ^ Bu bilgi IV. Tuthaliya dönemine ait bir antlaşmada aktarılmaktadır. Antlaşmanın ingilizce tercümesi için: Beckman ibd. s. 98-102.
- ^ Hattuşa'nın doğu ve kuzey doğusunu kapsayan bölgeye Hititlerin verdigi ad.
- ^ Hattuşili daha sonra Hitit kralı olan III. Hattuşili'dir.
- ^ Tarhuntassa'nın coğrafi konumu ile ilgili çeşitli öneriler yapılmışsa da tam olarak neresi olduğu kesinleşmemiştir. Boğazköy'de ele geçen Hitit dokümanları arasında Muvatalli'ye ait olanların azlığı da muhtemelen bu döneme ait arşivlerin Tarhuntassa şehrinde bırakılmış olmasından kaynaklanmaktadır; Bryce, 2005: 230
- ^ Brandau & Schickert, s. 234-5; Bryce, s. 239-40; Klengel, s. 217.
- ^ (İngilizce) www.hittitemonuments.com/sirkeli 2 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Nowicki, H. (1983) "Der hurritiche Name des Muwatalli," Hethitica 5, s. 111-8.
- ^ Halpasulupi tahminen daha büyüktür dolayısıyla Muvatalli'den önce ölmüş olduğu düşünülmektedir.
- ^ Cammarosano, M. (2010) "Tanuhepa: A Hittite Queen in Troubled Times," Mesopotamia 45, s. 47-64.
- ^ Houwink ten Cate, Ph. H. J. (1994) "Urhi-Tessup revisited," 'Bibliotheca Orientalis' 51, s. 233-59
- ^ Gurney, O. R. "Ulmi-Tešup Treaty," 'Anatolian Studies' 43, s. 13-28; Bryce, 2005 s. 270-1
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
II Muvatalli MO 1295 1272 yillarinda hukum surmus ve Misir krali II Ramses le Kades Savasi ni yapmis olan Hitit kralidir II MuvatalliHitit KraliHukum suresiMO 1295 1272Once gelenII MursiliSonra gelenIII MursiliOlumMO 1272Es ler i Cocuk lar iIII Mursili KuruntaBabasiII MursiliAnnesiHitit krallari listesiHititler Donemler MO 23 yuzyil MO 12 yuzyil Orta kronoloji Hatti Krallari Beylikler Donemi PambaPithanaPiyustiAnittaEski Krallik MO 17 yuzyil MO 16 yuzyilLabarnaI HattusiliI MursiliI Hantili I Zidanta Ammuna I Huzziya TelepinuOrta Krallik MO 15 yuzyilAlluvamnaTahurvailiII HantiliII ZidantaII HuzziyaI MuvatalliYeni Buyuk Krallik Donemi MO 14 yuzyil MO 12 yuzyilI TuthaliyaI ArnuvandaII Hattusili II TuthaliyaGenc Tuthaliya I SuppiluliumaII ArnuvandaII MursiliII MuvatalliIII MursiliIII HattusiliIV TuthaliyaKurunta III ArnuvandaII SuppiluliumaHukumdarligiMuvatalli babasi II Mursili oldugunde hayattaki en buyuk ogul olarak tahta cikmistir Babasi gibi II Muvatalli de Hitit devletini basarili bir sekilde idare etmis ozellikle Misir a karsi guney sinirlarini genisletmistir Bati Anadolu ya sefer yaptigi Vilusa krali Alaksandu ile yaptigi vasal antlasmasindan bilinmektedir Gene Bati Anadolu daki bir diger Hitit vasali olan Seha Nehri ulkesi krali ile kizkardesi Massanauzzi yi evlendirmistir II Muvatalli doneminde kuzeydeki Kaska kavimlerinin Hititlere karsi saldirilari devam etmis ancak Muvatalli Kaskalara karsi mucadeleyi genellikle Yukari Ulke valiligine atadigi kardesi Hattusili ye birakarak kendisi daha cok Misir a karsi yuruttugu savasa odaklanmistir Bu sebeple Muvatalli Hitit devlet merkezini de Hattusa dan daha guneydeki Tarhuntassa sehrine tasimistir Muvatalli nin olumunden sonra devlet merkezi tekrar Hattusa ya tasinmistir Muvatalli nin Tarhuntassa da kaldigi donem boyunca Hattusa nin yonetimini de gene kardesi Hattusili ye devredilmistir Kades Savasi Muvatalli nin hukumdarliginin sonlarina dogru MO 1274 tarihinde guney Suriye deki Kades sehri yakininda yapilmistir Her ne kadar II Ramses Karnak tapinagindaki ve cesitli diger anitlarindaki yazit ve betimlemelerinde savasi bir Misir zaferi olarak nakletmisse de tarihciler bunlarin ic propaganda amacli abarti oldugunu dusunmektedir Mevcut Hitit kaynaklarinda savasla ilgili bir detay bulunamamistir ancak Muvatalli nin kardesi Hattusili donemine ait bir dokumanda Kardesim Misir ordusunu yendikten sonra seklinde gecen gondermeler Hitit tarafinin da bunu kendi zaferi olarak gordugunu belirtir Tarihciler arasindaki genel kani aslinda iki tarafin da bariz bir ustunluk saglayamadigi ancak savas sonrasinda Misir ordusunun geri cekilmesi ve ihtilafli bolge olan Amurru ve Amka nin Hitit yonetiminde kalmis olmasi sebebiyle sonuclarin daha cok Hititler lehine oldugunu seklindedir Adana Ceyhan da Sirkeli Hoyuk teki kaya aniti II Muvatalli yi temsil eder ve tarihlenebilen en eski Hitit kaya anitidir II Muvatalli nin kimi dokumanlarda ve bazi muhurlerde kullandigi Hurrice ismi Sarri Tesup tur II Muvatalli nin hukumdarligi Misir da I Seti ve II Ramses Asur da ve donemlerine denk gelir AilesiBabasi II Mursili ve annesi kralice dir Gassulaviya dan dogan iki erkek kardesi Halpasulupi ve Hattusili ve bir kiz kardesi oldugu bilinmektedir II Muvatalli nin esinin kim oldugu tartismalidir ancak one surulen isimlerden biri dir Asil esinden oglu olmamistir Bilinen iki oglu ikinci derece eslerden dogmustur Biri kendisinden sonra III Mursili ismiyle kral olan Urhi Tesup digeri de III Hattusili zamaninda Tarhuntassa bolgesine vassal kral olarak atanan Kurunta dir Ulmi Tesup isimli ucuncu bir oglu oldugu onerilmisse de bu buyuk ihtimalle Kurunta nin Hurrice adidir Ayrica bakinizHitit krallari listesi Hitit ImparatorluguKaynakcaBrandau B amp Schickert H 2003 Hititler Ankara Arkadas Yayinlari Ingilizce Bryce T 2005 Kingdom of the Hittites 2nd Edition Oxford Oxford University Press Almanca Klengel H 1999 Geschichte des hethitischen Reichs Brill Leiden Notlar Verilen tarihler takribidir ve orta kronolojiye dayanmaktadir Hitit krallarinin uzun orta ve kisa kronolojiye gore karsilastirmali bir listesi icin Alpaslan M 2009 Hititolojiye Giris s 155 Vilusa sehri buyuk ihtimalle antik cagdaki Truva dir Antlasmanin ingilizce tercumesi icin Beckman G 2005 Hittite Diplomatic Texts Atlanta Scholars s 82 88 Bu bilgi IV Tuthaliya donemine ait bir antlasmada aktarilmaktadir Antlasmanin ingilizce tercumesi icin Beckman ibd s 98 102 Hattusa nin dogu ve kuzey dogusunu kapsayan bolgeye Hititlerin verdigi ad Hattusili daha sonra Hitit krali olan III Hattusili dir Tarhuntassa nin cografi konumu ile ilgili cesitli oneriler yapilmissa da tam olarak neresi oldugu kesinlesmemistir Bogazkoy de ele gecen Hitit dokumanlari arasinda Muvatalli ye ait olanlarin azligi da muhtemelen bu doneme ait arsivlerin Tarhuntassa sehrinde birakilmis olmasindan kaynaklanmaktadir Bryce 2005 230 Brandau amp Schickert s 234 5 Bryce s 239 40 Klengel s 217 Ingilizce www hittitemonuments com sirkeli 2 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Nowicki H 1983 Der hurritiche Name des Muwatalli Hethitica 5 s 111 8 Halpasulupi tahminen daha buyuktur dolayisiyla Muvatalli den once olmus oldugu dusunulmektedir Cammarosano M 2010 Tanuhepa A Hittite Queen in Troubled Times Mesopotamia 45 s 47 64 Houwink ten Cate Ph H J 1994 Urhi Tessup revisited Bibliotheca Orientalis 51 s 233 59 Gurney O R Ulmi Tesup Treaty Anatolian Studies 43 s 13 28 Bryce 2005 s 270 1