Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Tibet takvimi bir yılın 12 ya da 13 aydan oluştuğu ve her ayın yeniayla başladığı bir ay-güneş takvimidir. Her üç yılda bir eklenen onüçüncü ayla birlikte bir Tibet yılının güneş yılına denk düşmesi sağlanmaktadır. Ayların belirli adları yoktur. Tibet yeni yıl kutlamasına adı verilir.
Her yıl bir hayvan bir elementle ilişkilendirilmektedir. andıran bu düzen aşağıdaki sırayı izler.
| Yabani tavşan | Ejderha | Yılan | At | Koyun | Maymun | Kuş | Köpek | Domuz | Fare | Boğa | Kaplan |
Elementler ise aşağıdaki sırayı izlemektedirler.
| Ateş | Toprak | Metal | Su | Tahta |
Her element biri erkek diğeri dişi olmak üzere sonraki iki yılla ilişkilendirilir. Örneğin; erkek Toprak-Ejderha yılını dişi Toprak-Yılan yılı izlerken bu yılın hemen ardından erkek Metal-At yılı gelir. Cinsiyet, hayvan adından da anlaşılabildiğinden kullanılmayabilir.
Element-hayvan eşlendirmesi her 60 yılda bir (Altmışlık döngü) yinelenir. Döngü, (dişi) Ateş-Yabani Tavşan yılı ile başlamaktadır. Bu döngüler tarih boyunca numaralandırılmışlardır. Buna göre 2013 yılı 25. döngünün (dişi) Yılan-Metal yılına karşılık gelmektedir.
Haftanın günleri
Haftanın günleri atfedilmiştir.
| Gün | Tibetçe (Wylie) | Okunuşu | Nesne |
|---|---|---|---|
| Pazartesi | གཟའ་ཟླ་བ་ (gza' zla ba) | Sa da-wa | Ay |
| Salı | གཟའ་མིག་དམར་ (gza' mig dmar) | Sa Mik-mar | Mars |
| Çarşamba | གཟའ་ལྷག་པ་ (gza' lhag pa) | Sa Lhak-ba | Merkür |
| Perşembe | གཟའ་ཕུར་པུ་ (gza' phur bu) | Sa Phur-bu | Jüpiter |
| Cuma | གཟའ་པ་སངས་ (gza' pa sangs) | Sa Ba-sang | Venüs |
| Cumartesi | གཟའ་སྤེན་པ་ (gza' spen pa) | Sa ben-ba | Satürn |
| Pazar | གཟའ་ཉི་མ་ (gza' nyi ma) | Sa nyi-ma | Güneş |
Nyima "Güneş", Dawa "Ay" ve Lhagpa "Merkür", sırasıyla Pazar, Pazartesi ve Çarşamba günü doğanlara verilen popüler adlardandır.
Tarihçe
Prenses Wencheng Tang Hanedanı'nın kullandığı takvimi 7. yüzyılda Tibet'e getirmiştir. Ne var ki, Tubo Hanedanı'nın çöküşünün ardından oluşan karışıklık ortamında Çin takvimlerinin ülkeye aktarımı sekteye uğramıştır.
9. yüzyılda Hindistan'a yayılan Müslümanlıktan kaçan Hint Budistler kendileriyle birlikte 'ni de Tibet'e getirmişlerdir. Tibetliler, Hint Astronomisi ile Çin takvimlerini birleştirerek kendi takvimlerini yaratmışlardır. Tibet takvimi sonraki yıllarda yapılan eklemelerle bugünkü şeklini almıştır.
Kaynakça
- Norbu, Thubten & Harrer, Heinrich (1960). Tibet Benim Ülkem. Londra: Readers Union, Rupert Hart-Davis.
- (1967). Tibet: Politik Tarih Üzerine. New Haven ve Londra: Yale University Press.
- Tournadre, Nicolas & Sangda Dorje (2003). Tibetli Yurttaşın El Kitabı: Dil ve Medeniyet. Ithaca: Snow Lion Publications. .
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Tibet takvimi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tibet takvimi bir yilin 12 ya da 13 aydan olustugu ve her ayin yeniayla basladigi bir ay gunes takvimidir Her uc yilda bir eklenen onucuncu ayla birlikte bir Tibet yilinin gunes yilina denk dusmesi saglanmaktadir Aylarin belirli adlari yoktur Tibet yeni yil kutlamasina adi verilir Her yil bir hayvan bir elementle iliskilendirilmektedir andiran bu duzen asagidaki sirayi izler Yabani tavsan Ejderha Yilan At Koyun Maymun Kus Kopek Domuz Fare Boga Kaplan Elementler ise asagidaki sirayi izlemektedirler Ates Toprak Metal Su Tahta Her element biri erkek digeri disi olmak uzere sonraki iki yilla iliskilendirilir Ornegin erkek Toprak Ejderha yilini disi Toprak Yilan yili izlerken bu yilin hemen ardindan erkek Metal At yili gelir Cinsiyet hayvan adindan da anlasilabildiginden kullanilmayabilir Element hayvan eslendirmesi her 60 yilda bir Altmislik dongu yinelenir Dongu disi Ates Yabani Tavsan yili ile baslamaktadir Bu donguler tarih boyunca numaralandirilmislardir Buna gore 2013 yili 25 dongunun disi Yilan Metal yilina karsilik gelmektedir Haftanin gunleriHaftanin gunleri atfedilmistir Gun Tibetce Wylie Okunusu NesnePazartesi གཟའ ཟ བ gza zla ba Sa da wa AySali གཟའ མ ག དམར gza mig dmar Sa Mik mar MarsCarsamba གཟའ ལ ག པ gza lhag pa Sa Lhak ba MerkurPersembe གཟའ ཕ ར པ gza phur bu Sa Phur bu JupiterCuma གཟའ པ སངས gza pa sangs Sa Ba sang VenusCumartesi གཟའ ས ན པ gza spen pa Sa ben ba SaturnPazar གཟའ ཉ མ gza nyi ma Sa nyi ma Gunes Nyima Gunes Dawa Ay ve Lhagpa Merkur sirasiyla Pazar Pazartesi ve Carsamba gunu doganlara verilen populer adlardandir TarihcePrenses Wencheng Tang Hanedani nin kullandigi takvimi 7 yuzyilda Tibet e getirmistir Ne var ki Tubo Hanedani nin cokusunun ardindan olusan karisiklik ortaminda Cin takvimlerinin ulkeye aktarimi sekteye ugramistir 9 yuzyilda Hindistan a yayilan Muslumanliktan kacan Hint Budistler kendileriyle birlikte ni de Tibet e getirmislerdir Tibetliler Hint Astronomisi ile Cin takvimlerini birlestirerek kendi takvimlerini yaratmislardir Tibet takvimi sonraki yillarda yapilan eklemelerle bugunku seklini almistir KaynakcaNorbu Thubten amp Harrer Heinrich 1960 Tibet Benim Ulkem Londra Readers Union Rupert Hart Davis KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link 1967 Tibet Politik Tarih Uzerine New Haven ve Londra Yale University Press Tournadre Nicolas amp Sangda Dorje 2003 Tibetli Yurttasin El Kitabi Dil ve Medeniyet Ithaca Snow Lion Publications ISBN 1 55939 189 8 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Tibet takvimi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir