Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Terapsitler (Therapsida),memelileri ve soyu tükenmiş akrabalarını içeren, gelişmiş bir sinapsit kladıdır. Başka bir deyişle terapsitler, Sinapsida'nın hayatta kalan tek sınıfı olan memelilerin tümünü ve onların soyu tükenmiş akrabalarını içeren sphenacodont grubudur. Ancak bu isim, daha çok memeli olmayan terapsitler için kullanılır.
| Therapsida | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Soyu tükenmiş terapsitlerin fosilleri ve iskelet rekonstrüksiyonları. | |||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||
| |||||||||
| Alt gruplar | |||||||||
| |||||||||
Günümüzde memelilere özgü olarak bilinen çoğu özelliklerin kökeni (laktasyon, kıl, dik duruş) terapsitlere dayanır. Therapsida'ya atfedilen en eski fosil, 'tir (orta Permiyen döneminden). Terapsitler, 275 milyon yıl önce yaşamış pelikozorlardan (özellikle sphenacodontlardan) evrimleşmiş ve eski egemen kara omurgalıları olan pelikozorların yerini almışlardır. Permiyen-Triyas yok oluşundan hemen önce (260 myö) ortaya çıkan sinodontlardan (gelişmiş bir terapsit grubu) erken memeliler (Mammaliaformes, 220 myö) türemiştir. Memeliler dışındaki hayatta kalmış en son terapsit grubu olan 'nın nesli Kretase-Tersiyer yok oluşunda tükenmiştir.
Karakteristik özellikleri
Terapsitlerin şakak kemiğindeki fenestra penceresi, pelikozorlara oranla daha büyüktür. Terapsitlerin çeneleri daha karmaşık ve güçlü olup öndeki kesici dişler kesme işlemine dair farklılaşma gösterir. Yanlarda yer alan köpek dişleri ise delme ve parçalama işlemleri için kullanılırken besinleri kesme ve çiğnemek için azı dişleri bulunur. Ayakları vücutlarının altında, sürüngenler ve pelikozorların –sürüngen benzeri– yayılan bacaklarında olduğundan daha dikey olarak konumlandırılmıştır.
Keşfedilişleri
İlk terapsit fosilleri 1838 yılında Rusya'da ve 1845 yılında () Güney Afrika'da bulunmuştur. İlk araştırmacılar arasında Richard Owen (1804-1892) yer alır. 1876 yılında Owen, erken mezozoik dönem kara sürüngenlerinin hem amfibilere hem de memelilere benzerlik gösterenlerinu, British Museum, Güney Afrika sürüngenler kataloğunda Anomodontia (memeli benzeri sürüngenler, Therapsida) olarak tanımlamıştır.
Sınıflandırma
- Üst âlem: Eukaryota
- Âlem: Animalia
- Alt âlem: Eumetazoa
- Cladus: Bilateria
- Cladus: Nephrozoa
- Cladus: Deuterostomia
- Şube: Chordata
- Cladus:
- Alt şube: Vertebrata
- Ara şube: Gnathostomata
- Üst sınıf: Tetrapoda
- Sınıf: Synapsida
- Takım: Therapsida
- Alt takımlar: †Anomodontia - † - Cynodontia - †Dinocephalia - † - Theriodontia
Filogeni
| Synapsida |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ayrıca bakınız
Galeri
Açıklayıcı notlar
Dipnotlar
- ^ "Therapsida". paleobiodb.org. Erişim tarihi: 8 Eylül 2021.
- ^ Romer, A.S. (1933). Vertebrate Paleontology. University of Chicago Press., 3rd ed., 1966.
- ^ M.Laurin & R.R. Reisz. 1996. The osteology and relationships of Tetraceratops insignis, the oldest known therapsid. Journal of Vertebrate Paleontology 16(1): 95-102.
- ^ J. Liu, B. Rubidge & J. Li, New basal synapsid supports Laurasian origin for therapsids, 2009, Acta Palaeontol. Pol., 54 (3): 393-400
- ^ The Origin of The Idea of the Mammal-like Reptile Richard P. Aulie, The American Biology Teacher > Vol. 37, No. 1, Jan., 1975, National Association of Biology Teachers
Kitap
- Benton, M.J. (2004). Vertebrate Paleontology. 3rd ed. Blackwell Science Ltd
- Carroll, R.L. (1988). Vertebrate Paleontology & Evolution. W.H. Freeman & Company, NY
- Kemp, T.S. (2005). The origin and evolution of mammals. Oxford University Press
- Romer, A.S. (1966). Vertebrate Paleontology. University of Chicago Press, 1933; 3rd ed.
Dış bağlantılar
![image]()
Wikimedia Commons'ta Therapsida ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur![image]()
Vikitür'de Therapsida ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.- "Therapsida: Mammals and extinct relatives21 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." Tree of Life (İngilizce)
- "" Palaeos (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Terapsitler Therapsida memelileri ve soyu tukenmis akrabalarini iceren gelismis bir sinapsit kladidir Baska bir deyisle terapsitler Sinapsida nin hayatta kalan tek sinifi olan memelilerin tumunu ve onlarin soyu tukenmis akrabalarini iceren sphenacodont grubudur Ancak bu isim daha cok memeli olmayan terapsitler icin kullanilir Therapsida Yasadigi donem araligi 272 95 0 myo Guadalupiyen Gunumuz PreYeYeOSDCPTJKPgNSoyu tukenmis terapsitlerin fosilleri ve iskelet rekonstruksiyonlari Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataKlad SphenacodontoideaKlad Therapsida Gregory 1910Alt gruplar Eutherapsida Dinocephalia Neotherapsida Anomodontia Theriodontia Gorgonopsia Eutheriodontia Cynodontia Mammalia Gunumuzde memelilere ozgu olarak bilinen cogu ozelliklerin kokeni laktasyon kil dik durus terapsitlere dayanir Therapsida ya atfedilen en eski fosil tir orta Permiyen doneminden Terapsitler 275 milyon yil once yasamis pelikozorlardan ozellikle sphenacodontlardan evrimlesmis ve eski egemen kara omurgalilari olan pelikozorlarin yerini almislardir Permiyen Triyas yok olusundan hemen once 260 myo ortaya cikan sinodontlardan gelismis bir terapsit grubu erken memeliler Mammaliaformes 220 myo turemistir Memeliler disindaki hayatta kalmis en son terapsit grubu olan nin nesli Kretase Tersiyer yok olusunda tukenmistir Karakteristik ozellikleriTerapsitlerin sakak kemigindeki fenestra penceresi pelikozorlara oranla daha buyuktur Terapsitlerin ceneleri daha karmasik ve guclu olup ondeki kesici disler kesme islemine dair farklilasma gosterir Yanlarda yer alan kopek disleri ise delme ve parcalama islemleri icin kullanilirken besinleri kesme ve cignemek icin azi disleri bulunur Ayaklari vucutlarinin altinda surungenler ve pelikozorlarin surungen benzeri yayilan bacaklarinda oldugundan daha dikey olarak konumlandirilmistir KesfedilisleriIlk terapsit fosilleri 1838 yilinda Rusya da ve 1845 yilinda Guney Afrika da bulunmustur Ilk arastirmacilar arasinda Richard Owen 1804 1892 yer alir 1876 yilinda Owen erken mezozoik donem kara surungenlerinin hem amfibilere hem de memelilere benzerlik gosterenlerinu British Museum Guney Afrika surungenler katalogunda Anomodontia memeli benzeri surungenler Therapsida olarak tanimlamistir Siniflandirma bir bir dinocephalian bir bir gorgonopsid bir bir cynodontUst alem Eukaryota Alem Animalia Alt alem Eumetazoa Cladus Bilateria Cladus Nephrozoa Cladus Deuterostomia Sube Chordata Cladus Alt sube Vertebrata Ara sube Gnathostomata Ust sinif Tetrapoda Sinif Synapsida Takim Therapsida Alt takimlar Anomodontia Cynodontia Dinocephalia TheriodontiaFilogeniSynapsida Sphenacodontia Therapsida Eutherapsida Dinocephalia Neotherapsida Anomodontia Theriodontia Gorgonopsia Eutheriodontia Cynodontia Mammalia Ayrica bakinizMemelilerin evrimi Yasamin evrimsel tarihi Evrim zaman cizelgesiGaleri Dinocephalia AnomodontiaAciklayici notlar Therapsid Yunancada canavar kemer anlamina gelir Eski memelileri icermeyen bir takim olarak kabul edilirdi Dipnotlar Therapsida paleobiodb org Erisim tarihi 8 Eylul 2021 Romer A S 1933 Vertebrate Paleontology University of Chicago Press 3rd ed 1966 M Laurin amp R R Reisz 1996 The osteology and relationships of Tetraceratops insignis the oldest known therapsid Journal of Vertebrate Paleontology 16 1 95 102 J Liu B Rubidge amp J Li New basal synapsid supports Laurasian origin for therapsids 2009 Acta Palaeontol Pol 54 3 393 400 The Origin of The Idea of the Mammal like Reptile Richard P Aulie The American Biology Teacher gt Vol 37 No 1 Jan 1975 National Association of Biology TeachersKitapBenton M J 2004 Vertebrate Paleontology 3rd ed Blackwell Science Ltd Carroll R L 1988 Vertebrate Paleontology amp Evolution W H Freeman amp Company NY Kemp T S 2005 The origin and evolution of mammals Oxford University Press Romer A S 1966 Vertebrate Paleontology University of Chicago Press 1933 3rd ed Dis baglantilarWikimedia Commons ta Therapsida ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Vikitur de Therapsida ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Therapsida Mammals and extinct relatives21 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tree of Life Ingilizce Palaeos Ingilizce