Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Sürtünmeli ünsüzler, birbirine çok yakın konulmuş iki farklı arasındaki dar aralıktan havanın geçmesiyle üretilen ünsüz sesleridir. Eklemleyicilerin arasındaki darlık, aralıktan geçen hava akımının çalkıntılı olmasına ve bir sürtünme etkisinin oluşmasına neden olur.
Türler
Uluslararası Fonetik Alfabe'ye (IPA) çevrilmiş sürtünmeli ünsüzler şunlardır:
Islıklı sesler
- Ötümsüz taçsı ıslıklı ünsüz, ör. İngilizce "sip"
- Ötümlü taçsı ıslıklı ünsüz, ör. İngilizce "zip"
- Ötümsüz ıslıklı dil palası ünsüzü (; dil ucu alt dişlere konulur)
- Ötümlü dil ortası ıslıklı ünsüz (dil palası seslemesi)
- ötümsüz artdişyuvasıl ıslıklı ünsüz (dil palası seslemesi)
- ötümlü artdişyuvasıl ıslıklı ünsüz (dil palası seslemesi)
- ötümsüz damaksıl dişyuvasıl ıslıklı ünsüz, ör. İngilizce "ship"
- ötümlü damaksıl dişyuvasıl ıslıklı ünsüz, ör. İngilizce "vision"'ın "si"'sı
- ötümsüz dişyuvasıl damaksıl ıslıklı ünsüz (dil palası seslemesi, damaksıllaşmış)
- ötümlü dişyuvasıl damaksıl ıslıklı ünsüz (dil palası seslemesi, damaksıllaşmış)
- ötümsüz üstdamaksıl ıslıklı ünsüz ( veya ünsüzü)
- ötümlü üstdamaksıl ıslıklı ünsüz (dil ucu veya dil ucu altı ünsüzü)
Tüm ünsüzler : dişsil, dişyuvasıl, artdişyuvasıl, veya (üstdamaksıl) bir sahip olabilir. Ancak artdişyuvasıl eklemleme yerinde ses, dilin aldığı şekle göre damaksıl-dişyuvasıl sesleme, dil palası seslemesi, veya dil ucu seslemesi olarak gerçekleşebilir; bu sesleme biçimlerinin her birine ayrı bir sembol ve isim verilir. Prototipik üstdamaksıl ünsüzler dil ucu altı seslemesi veya damaksıl sesleme olarak gerçekleşebilir, fakat bunlar çoğunlukla dil ucu seslemeli artdişyuvasıl ünsüzler için kullanılan aynı sembollerle gösterilir. Dişyuvasıl ve dişsil ünsüzler de dil ucu veya dil palası seslemeleri olarak gerçekleşebilirler, fakat bu fark ayrı sembollerle değil, özel diyakritiklerle gösterilir.
Merkezî ıslıksız sürtünmeli ünsüzler
- ötümsüz çiftdudaksıl sürtünmeli ünsüz
- ötümlü çiftdudaksıl sürtünmeli ünsüz
- ötümsüz dişsil-dudaksıl sürtünmeli ünsüz, ör. İngilizce fine
- ötümlü dişsil-dudaksıl sürtünmeli ünsüz, ör. İngilizce vine
- ötümsüz dişsil ıslıksız sürtünmeli ünsüz, ör. İngilizce thing
- ötümlü dişsil ıslıksız sürtünmeli ünsüz, ör. İngilizce that
- ötümsüz damaksıl sürtünmeli ünsüz
- ötümlü damaksıl sürtünmeli ünsüz
- ötümsüz artdamaksıl sürtünmeli ünsüz
- ötümlü artdamaksıl sürtünmeli ünsüz
- (bu sesin asıl eklemlenmesi konusunda anlaşmazlıklar mevcuttur)
- ötümsüz küçükdilsil sürtünmeli ünsüz
- ötümsüz yutaksıl sürtünmeli ünsüz
IPA'de üstgırtlaksıl sürtünmeli ünsüzlerin harfleri aşağıda gösterilir. Bunlarda söz konusudur, fakat bunlar yutaksıl titrek ünsüz olarak da yorumlanabilirler.
Aşağıdaki sesler damak yarığı olan insanların konuşmalarında sık rastlanır:
Yansürtünmeli ünsüzler
- ötümsüz dişyuvasıl yansürtünmeli ünsüz
- ötümlü dişyuvasıl yansürtünmeli ünsüz
- ()
- veya extIPA
- veya extIPA ()
- veya veya extIPA (PUA )
- veya extIPA ( altsesbirim olarak yer alır)
- veya extIPA (PUA )
- veya extIPA
Yansürtünmeli ünsüzler Galce, Moğolca, ve Afrika'nın güneyinde konuşulan birçok dilde (ör. Xhosa ve Zulu) rastlanır.
- veya ve (yanpelteklenmiş veya ) (Çağdaş Güney Arap dilleri)
- veya ve (yanpelteklenmiş veya ) (Çağdaş Güney Arap dilleri)
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Surtunmeli unsuzler birbirine cok yakin konulmus iki farkli en arasindaki dar araliktan havanin gecmesiyle uretilen unsuz sesleridir Eklemleyicilerin arasindaki darlik araliktan gecen hava akiminin calkintili olmasina ve bir surtunme etkisinin olusmasina neden olur TurlerUluslararasi Fonetik Alfabe ye IPA cevrilmis surtunmeli unsuzler sunlardir Islikli sesler s Otumsuz tacsi islikli unsuz or Ingilizce sip z Otumlu tacsi islikli unsuz or Ingilizce zip s z s z s Otumsuz islikli dil palasi unsuzu en dil ucu alt dislere konulur z Otumlu dil ortasi islikli unsuz dil palasi seslemesi s otumsuz artdisyuvasil islikli unsuz dil palasi seslemesi z otumlu artdisyuvasil islikli unsuz dil palasi seslemesi ʃ otumsuz damaksil disyuvasil islikli unsuz or Ingilizce ship ʒ otumlu damaksil disyuvasil islikli unsuz or Ingilizce vision in si si ɕ otumsuz disyuvasil damaksil islikli unsuz dil palasi seslemesi damaksillasmis ʑ otumlu disyuvasil damaksil islikli unsuz dil palasi seslemesi damaksillasmis ʂ otumsuz ustdamaksil islikli unsuz en veya en unsuzu ʐ otumlu ustdamaksil islikli unsuz dil ucu veya dil ucu alti unsuzu Tum en unsuzler dissil disyuvasil artdisyuvasil veya ustdamaksil bir en sahip olabilir Ancak artdisyuvasil eklemleme yerinde ses dilin aldigi sekle gore damaksil disyuvasil sesleme dil palasi seslemesi veya dil ucu seslemesi olarak gerceklesebilir bu sesleme bicimlerinin her birine ayri bir sembol ve isim verilir Prototipik ustdamaksil unsuzler dil ucu alti seslemesi veya damaksil sesleme olarak gerceklesebilir fakat bunlar cogunlukla dil ucu seslemeli artdisyuvasil unsuzler icin kullanilan ayni sembollerle gosterilir Disyuvasil ve dissil unsuzler de dil ucu veya dil palasi seslemeleri olarak gerceklesebilirler fakat bu fark ayri sembollerle degil ozel diyakritiklerle gosterilir Merkezi isliksiz surtunmeli unsuzler ɸ otumsuz ciftdudaksil surtunmeli unsuz b otumlu ciftdudaksil surtunmeli unsuz f otumsuz dissil dudaksil surtunmeli unsuz or Ingilizce fine v otumlu dissil dudaksil surtunmeli unsuz or Ingilizce vine 8 d 8 8 otumsuz dissil isliksiz surtunmeli unsuz or Ingilizce thing d d otumlu dissil isliksiz surtunmeli unsuz or Ingilizce that 8 ɹ d ɹ r r c otumsuz damaksil surtunmeli unsuz ʝ otumlu damaksil surtunmeli unsuz x otumsuz artdamaksil surtunmeli unsuz ɣ otumlu artdamaksil surtunmeli unsuz ɧ bu sesin asil eklemlenmesi konusunda anlasmazliklar mevcuttur x otumsuz kucukdilsil surtunmeli unsuz ħ otumsuz yutaksil surtunmeli unsuz IPA de ustgirtlaksil surtunmeli unsuzlerin harfleri asagida gosterilir Bunlarda en soz konusudur fakat bunlar yutaksil titrek unsuz olarak da yorumlanabilirler ʜ otumsuz ustgirtlaksil surtunmeli unsuz ʢ otumlu ustgirtlaksil surtunmeli unsuz Asagidaki sesler damak yarigi olan insanlarin konusmalarinda sik rastlanir ʩ ʩ Yansurtunmeli unsuzler ɬ ɮ ɬ otumsuz disyuvasil yansurtunmeli unsuz ɮ otumlu disyuvasil yansurtunmeli unsuz ɬ en ɭ veya extIPA ꞎ ɭ veya extIPA 𝼅 en ʎ veya ʎ veya extIPA 𝼆 PUA ʎ veya extIPA 𝼆 en altsesbirim olarak yer alir ʟ veya extIPA 𝼄 PUA ʟ veya extIPA 𝼄 Yansurtunmeli unsuzler Galce Mogolca ve Afrika nin guneyinde konusulan bircok dilde or Xhosa ve Zulu rastlanir ʪ veya ɬ s ve 8 ɬ yanpelteklenmis s veya 8 Cagdas Guney Arap dilleri ʫ veya ɮ z ve d ɮ yanpelteklenmis z veya d Cagdas Guney Arap dilleri Kaynakca Pountain 2014 Exploring the Spanish Language s 18 John Esling 2010 Phonetic Notation in Hardcastle Laver amp Gibbon eds The Handbook of Phonetic Sciences 2nd ed p 695