Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Rumeli (Osmanlı Türkçesi: روم ایلى Rum-İli, Bulgarca: Румелия, Rumeliya Yunanca: Ρούμελη, Roúmeli), Osmanlı İmparatorluğu döneminde 15. yüzyıldan itibaren Balkanlar’ın güneyine verilen addır. Aslı Rum İli olan coğrafik terim zamanla Rum Eli olarak dile otursa da 19. asra kadar evrakta Rum İli olarak yazımı devam etmiştir. Rumeli, sözündeki "Rum" kelimesi "Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde olan toprak, halklar" anlamıyla kelimenin yapısına katılmıştır.
Osmanlı Türkleri, Avrupa’ya ayak bastıktan sonra, burada fethettikleri yerlere Rumeli adını verdiler. Hâlbuki bu isim evvelce bugünkü Anadolu için kullanılmış, hatta Orta Çağ Avrupa kaynaklarında Romanie şeklinde tercüme edilmiş iken bu son şekil, Rumeli’nin Anadolu’ya mütenazır olarak kullanılması gibi, Balkan yarımadasına tatbik olunmuş ve garp kaynaklarında “Peninsule romaine” tarzında da kullanılmıştır. Yeni çağlardan itibaren, Avrupa harita ve kitaplarında bu yarımadaya “Turquie d'Europe” veya “Empire ottoman d'Europe” denildiği görülüyor ki, sonradan Türkçe neşriyatta, bu adlara muadil olmak üzere, “Avrupa-i Osmânî” ve “Rumeli-i Şâhâne” tabirleri kullanılmıştır.
11. ve 12. yüzyıllarda, Bizans egemenliği altındaki Anadolu toprakları Diyar-ı Rum (Roma ülkesi, Rum ülkesi), Anadolu’da egemen olan Selçuklu Hanedanına da Rum Selçukluları (Anadolu Selçukluları) denmiştir.
Etimoloji
Rum+el+i (< Rum Eli: Rum (Ad) El (Ad) +i (3. teklik iyelik eki) yapısındaki sözün kökündeki “Rum” kelimesi “Doğu Roma İmparatorluğu sınırları içinde olan toprak, halklar” anlamındadır. “Roma” sözünün bir biçimidir: (Lat.) Roma > Rum (Osm.Tr.). Rumeli yani “Romalıların ülkesi” ifadesi genel olarak Doğu Roma İmparatorluğu'nun sahip olduğu topraklar karşılığında kullanılmıştır.
Anlam dünyası
- Rum diyârı.
- Osmanlı İmparatorluğu'nun Güneydoğu Avrupa'daki topraklarının tümü.
- Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlar kurulan eyaletinin adı.
- Osmanlı İmparatorluğu döneminde merkezi Manastır olan vilayetin adı olup Rumeli Vilayeti olarak adlandırılır ve Osmanlı İmparatorluğu’nun yenileşme ve yeni uygulamaları başlattığı ilk ildir. İlk ’dir. Kayıların Rumeli’de ilk mesken tuttuğu yerdir. Kemal Karpat'ın Ottoman Population'ına göre halkı kahir ekseriyetle Türk’tür.
Coğrafya
Bu alt başlığın geliştirilmesi gerekiyor. |
Rumeli'nin sınırları
Kuzey Bulgaristan, Batı Arnavutluk ve Mora Yarımadası tarafındaki Güney Arnavutluk’u, veya diğer bir ifadeyle içerisinde İstanbul ve Selanik, Trakya ve Makedonya’nın dâhil olduğu bölgeleri ifade eder.
16. yüzyıl
Rumeli eyaletinin kapsadığı alan günümüz Bulgaristan'ı, güney Sırbistan, Makedonya, Bosna-Hersek, Karadağ, Arnavutluk ve Teselya (orta Yunanistan) bölgelerini içermekteydi.
17. yüzyıl
17. yüzyıldan başlayarak kurulan yeni eyaletler sonucunda Rumeli eyaletinin sahası giderek daralmış ve 1864'e gelindiğinde sadece Arnavutluk ve batı Makedonya mıntıkalarından ibaret olmuştur. 1864'ten sonra yürürlüğe giren ile birlikte Rumeli eyaleti ortadan kaldırılmıştır.
Son olarak Rumeli
Rumeli ismi son olarak daha çok merkezi Arnavutluk'la çizilen ve Garbi (Batı) Makedonya'yı ve Manastır Vilayetini de içine alan bölgenin adıdır. İdari yapıdaki değişikliklerle,1870 ve 1875'te Rumeli ismi de mülki taksimatla uyumlu hale getirilmiş ve temsili de durdurulmuştur
Doğu Rumeli
1878'de Berlin Antlaşması ile Osmanlı İmparatorluğu ile özerk bölge hâline getirilmiştir, fakat 18 Kasım 1885 tarihinde savaşsız bir ihtilalden sonra Bulgaristan'la bütünleşti.
Bugün Rumeli
Bugün "Rumeli" ismi bazı zamanlar Türkiye'nin Avrupa kıtasındaki toprakları (Edirne, Kırklareli, Tekirdağ illerinin tamamı, İstanbul ve Çanakkale illerinin Avrupa Yakası) için kullanılır.
Rumeli ve Trakya
Bazen Rumeli bölge adı ile Trakya adı denkleştirilir ama ikisinin sınırları farklıdır. “Rumeli” ve “Trakya”, aynı yer değildir, sadece kesiştikleri kısımlar vardır.
İdare
Rumeli'nin ilk beylerbeyi () Lala Şahin Paşa, özel öğretmen (tutor), mürşit, muallim, hadim, , sadrazam I. Murad’ın lalasıdır. Filibe’de 1362den itibaren oturdu. 1382 Rumeli’nin başkenti Sofya’ya taşındı.
- (1436)
- (17. yüzyıl)
- Ali Paşa (1741-1822)
- (1905)
Görevliler
- Yazıcı (il yazıcı): Osmanlılarda yeni alınmış toprakların yazımını yapmakla yükümlü görevli. Yazıcı Osmanlı Devleti’nde divan-ı hümayunda ve devlet teşkilâtının diğer kısımlarında, yazı ve kayıt işlerini görmekle vazifeli memur
- Kadı: Osmanlı devlet yapısında bir mevki ve makamın adıdır. Günümüzdeki yargı sistemi bağlamında görevleri hâkime denk gelmekle birlikte o dönemin yapısı itibarıyla kentlerde dini bir otoritedirler. Kadı, en genel tarifle kaza yani yargı işlerine bakan görevliye verilen bir unvandı
- Kazasker: Osmanlı Devleti’nde en yüksek yönetsel görevlerden birisi. Osmanlı döneminde askeri sınıfa ait şeri ve hukuki davalara bakan kazaskerlik ilmiye mesleğinin en yüksek mertebelerinden biri olup teşkilat tarihi bakımından ordu kadısı demektir
- Müderris: Osmanlı ve Selçuk devlet ve toplum yapısında günümüz öğretim üyesine karşılık olarak kullanılan bir kavramdır. Medreselerde eğitim veren öğretim üyeliğinin bugünkü tam karşılığı profesörlük unvanıdır
- Tahrir eminliği: Son derece önemli bir görev olduğu için sancakbeyleri, kadılar, müderrisler, tımar defterdarları, kazaskerler ve merkez bürokrasisi kâtipleri gibi üst düzey devlet memurları görevlendirilirlerdi. Tahrir eminine ilyazıcı, muharrir-i memleket, defter emini de denilirdi.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Türk Dil Kurumu 24 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . "Rum" sözü
- ^ İslam Ansiklopedisi (MEB), Cilt 2, s. 280-281.
- Andreas Birken: Die Provinzen des Osmanischen Reiches. Beihefte zum TAVO (Wiesbaden: Ludwig Reichert, 1976).
- Halil İnalcık: The Ottoman Empire. The Classical Age. Çevirenler: N.Itzkowitz ve C.Imber (New York: Aristide D. Caratzas, 1989).
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Rumeli Osmanli Turkcesi روم ایلى Rum Ili Bulgarca Rumeliya Rumeliya Yunanca Roymelh Roumeli Osmanli Imparatorlugu doneminde 15 yuzyildan itibaren Balkanlar in guneyine verilen addir Asli Rum Ili olan cografik terim zamanla Rum Eli olarak dile otursa da 19 asra kadar evrakta Rum Ili olarak yazimi devam etmistir Rumeli sozundeki Rum kelimesi Dogu Roma Imparatorlugu sinirlari icinde olan toprak halklar anlamiyla kelimenin yapisina katilmistir 1801 yilindaki Rumeli haritasi Osmanli Turkleri Avrupa ya ayak bastiktan sonra burada fethettikleri yerlere Rumeli adini verdiler Halbuki bu isim evvelce bugunku Anadolu icin kullanilmis hatta Orta Cag Avrupa kaynaklarinda Romanie seklinde tercume edilmis iken bu son sekil Rumeli nin Anadolu ya mutenazir olarak kullanilmasi gibi Balkan yarimadasina tatbik olunmus ve garp kaynaklarinda Peninsule romaine tarzinda da kullanilmistir Yeni caglardan itibaren Avrupa harita ve kitaplarinda bu yarimadaya Turquie d Europe veya Empire ottoman d Europe denildigi goruluyor ki sonradan Turkce nesriyatta bu adlara muadil olmak uzere Avrupa i Osmani ve Rumeli i Sahane tabirleri kullanilmistir 11 ve 12 yuzyillarda Bizans egemenligi altindaki Anadolu topraklari Diyar i Rum Roma ulkesi Rum ulkesi Anadolu da egemen olan Selcuklu Hanedanina da Rum Selcuklulari Anadolu Selcuklulari denmistir EtimolojiRum el i lt Rum Eli Rum Ad El Ad i 3 teklik iyelik eki yapisindaki sozun kokundeki Rum kelimesi Dogu Roma Imparatorlugu sinirlari icinde olan toprak halklar anlamindadir Roma sozunun bir bicimidir Lat Roma gt Rum Osm Tr Rumeli yani Romalilarin ulkesi ifadesi genel olarak Dogu Roma Imparatorlugu nun sahip oldugu topraklar karsiliginda kullanilmistir Anlam dunyasi Rum diyari Osmanli Imparatorlugu nun Guneydogu Avrupa daki topraklarinin tumu Osmanli Imparatorlugu nun Balkanlar kurulan eyaletinin adi Osmanli Imparatorlugu doneminde merkezi Manastir olan vilayetin adi olup Rumeli Vilayeti olarak adlandirilir ve Osmanli Imparatorlugu nun yenilesme ve yeni uygulamalari baslattigi ilk ildir Ilk dir Kayilarin Rumeli de ilk mesken tuttugu yerdir Kemal Karpat in Ottoman Population ina gore halki kahir ekseriyetle Turk tur CografyaBu alt basligin gelistirilmesi gerekiyor Rumeli nin sinirlari Kuzey Bulgaristan Bati Arnavutluk ve Mora Yarimadasi tarafindaki Guney Arnavutluk u veya diger bir ifadeyle icerisinde Istanbul ve Selanik Trakya ve Makedonya nin dahil oldugu bolgeleri ifade eder 16 yuzyil Rumeli eyaletinin kapsadigi alan gunumuz Bulgaristan i guney Sirbistan Makedonya Bosna Hersek Karadag Arnavutluk ve Teselya orta Yunanistan bolgelerini icermekteydi 17 yuzyil 17 yuzyildan baslayarak kurulan yeni eyaletler sonucunda Rumeli eyaletinin sahasi giderek daralmis ve 1864 e gelindiginde sadece Arnavutluk ve bati Makedonya mintikalarindan ibaret olmustur 1864 ten sonra yururluge giren ile birlikte Rumeli eyaleti ortadan kaldirilmistir Son olarak Rumeli Rumeli ismi son olarak daha cok merkezi Arnavutluk la cizilen ve Garbi Bati Makedonya yi ve Manastir Vilayetini de icine alan bolgenin adidir Idari yapidaki degisikliklerle 1870 ve 1875 te Rumeli ismi de mulki taksimatla uyumlu hale getirilmis ve temsili de durdurulmustur Dogu Rumeli 1878 de Berlin Antlasmasi ile Osmanli Imparatorlugu ile ozerk bolge haline getirilmistir fakat 18 Kasim 1885 tarihinde savassiz bir ihtilalden sonra Bulgaristan la butunlesti Bugun Rumeli Bugun Rumeli ismi bazi zamanlar Turkiye nin Avrupa kitasindaki topraklari Edirne Kirklareli Tekirdag illerinin tamami Istanbul ve Canakkale illerinin Avrupa Yakasi icin kullanilir Rumeli ve TrakyaBazen Rumeli bolge adi ile Trakya adi denklestirilir ama ikisinin sinirlari farklidir Rumeli ve Trakya ayni yer degildir sadece kesistikleri kisimlar vardir IdareRumeli nin ilk beylerbeyi Lala Sahin Pasa ozel ogretmen tutor mursit muallim hadim sadrazam I Murad in lalasidir Filibe de 1362den itibaren oturdu 1382 Rumeli nin baskenti Sofya ya tasindi 1436 17 yuzyil Ali Pasa 1741 1822 1905 Gorevliler Yazici il yazici Osmanlilarda yeni alinmis topraklarin yazimini yapmakla yukumlu gorevli Yazici Osmanli Devleti nde divan i humayunda ve devlet teskilatinin diger kisimlarinda yazi ve kayit islerini gormekle vazifeli memur Kadi Osmanli devlet yapisinda bir mevki ve makamin adidir Gunumuzdeki yargi sistemi baglaminda gorevleri hakime denk gelmekle birlikte o donemin yapisi itibariyla kentlerde dini bir otoritedirler Kadi en genel tarifle kaza yani yargi islerine bakan gorevliye verilen bir unvandi Kazasker Osmanli Devleti nde en yuksek yonetsel gorevlerden birisi Osmanli doneminde askeri sinifa ait seri ve hukuki davalara bakan kazaskerlik ilmiye mesleginin en yuksek mertebelerinden biri olup teskilat tarihi bakimindan ordu kadisi demektir Muderris Osmanli ve Selcuk devlet ve toplum yapisinda gunumuz ogretim uyesine karsilik olarak kullanilan bir kavramdir Medreselerde egitim veren ogretim uyeliginin bugunku tam karsiligi profesorluk unvanidir Tahrir eminligi Son derece onemli bir gorev oldugu icin sancakbeyleri kadilar muderrisler timar defterdarlari kazaskerler ve merkez burokrasisi katipleri gibi ust duzey devlet memurlari gorevlendirilirlerdi Tahrir eminine ilyazici muharrir i memleket defter emini de denilirdi Ayrica bakinizRumeli agizlari Balkanlar Balkan YarimadasiKaynakca a b Turk Dil Kurumu 24 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rum sozu Islam Ansiklopedisi MEB Cilt 2 s 280 281 Andreas Birken Die Provinzen des Osmanischen Reiches Beihefte zum TAVO Wiesbaden Ludwig Reichert 1976 Halil Inalcik The Ottoman Empire The Classical Age Cevirenler N Itzkowitz ve C Imber New York Aristide D Caratzas 1989