Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, ; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Eylül 2022) |
Plastik ektruzyon ham plastiğin eritildiği ve sürekli bir profil olarak şekillendirildiği yüksek-hacımlı bir üretim prosesidir. Ekstruzyon ile boru/hortum, plastik fitil, çit, güverte korkuluğu, pencere profili, plastik filmler ve tabakalar, termoplastik kaplamalar ve kablo yalıtımı gibi ürünler üretilir. Bu işlem, bir huniden plastik malzemenin (peletler, granüller, pullar veya tozlar) ekstrüderin haznesine beslenmesiyle başlar. Malzeme vida döndürülerek üretilen mekanik enerji ve plastik ocağı boyunca düzenlenmiş ısıtıcılar ile kademeli olarak eritilir. Erimiş polimer daha sonra polimeri soğutma sırasında sertleşecek bir şekle sokan bir kalıba basılır.
Proses
Plastiklerin ekstrüzyonunda hammadde, genellikle üstteki huniden ekstrüderin ocağına yerçekimi ile verilen granül (küçük boncuklar genellikle reçine olarak adlandırılır) şeklindedir. Renklendiriciler ve UV inhibitörleri (sıvı veya pelet formunda) gibi katkı maddeleri de sıklıkla kullanılır ve hazneye ulaşmadan önce granülle karıştırılabilir. Prosesin ekstrüder teknolojisi açısından plastik enjeksiyonla kalıplama ile pek çok ortak yanı vardır ancak sürekli işlem olmasıyla ondan farklıdır.
Malzeme verme boğazından (ocağın arkasına yakın bir delik) girer ve vida ile temas eder. Dönen vida (normalde örneğin 120 devir/dak’da döner) plastik granülleri ısıtılmış kovana doğru iter. İstenilen ekstrüzyon sıcaklığı, viskoz ısınma ve diğer etkiler nedeniyle nadiren ocağın ayarlanan sıcaklığına eşittir. Çoğu işlemde üç veya daha fazla bağımsız PID kontrolör kontrollü ısıtıcı bölgelerinin ocak sıcaklığını arkadan (plastiğin girdiği yerden) öne doğru kademeli olarak artırdığı ocak için ısıtma profili ayarlanır. Bu ıısıtma profili plastik boncukların ocak boyunca itildikçe kademeli olarak erimesini sağlar ve polimerde bozulmaya neden olabilecek aşırı ısınma riskini azaltır.
Ekstra oluşan ısı kovan içinde oluşan yüksek basınç ve sürtünmeden kaynaklanır. Aslında ekstrüzyon hattı belirli malzemelerde yeterince hızlı çalışıyorsa ısıtıcılar kapatılabilir ve eriyik sıcaklığı yalnızca ocak içindeki basınç ve sürtünme ile korunabilir. Çok fazla ısı oluşursa çoğu ekstruderlerde sıcaklığı belirli bir değerin altında tutmak için soğutma fanları bulunur. Cebri hava soğutmanın yetersiz olduğu görülürse döküm soğutma ceketleri kullanılır.
Ocağın ön tarafında erimiş plastik vidayı terk eder ve eriyikteki kirleticileri çıkarmak için bir süzgeç paketinden geçer. Bu noktadaki basınç 34 MPa (5,000 psi) değerini aşabileceğinden süzgeçler bir kırıcı plaka (içinden birçok delik açılmış kalın bir metal disk) ile sağlamlaştırılmiştır. Elek paketi/kırıcı plaka düzeneği ayrıca ocakta geri basınç yapmaya da yarar. Polimerin homojen eritilmesi ve uygun şekilde karıştırılması için geri basınç gereklidir ve ne kadar basınç üretildiği değişen elek paketi bileşimi (elek sayısı, tel örgü boyutu ve diğer parametreler) tarafından "ince ayar yapılabilir". Bu kırıcı plaka ve elek paketi kombinasyonu ayrıca erimiş plastiğin "dönme belleğini" ortadan kaldırır ve bunun yerine "uzunlamasına bellek" oluşturur.
Kırıcı plakadan geçtikten sonra erimiş plastik kalıba girer. Kalıp nihai ürüne profil şeklini verir ve kalıp erimiş plastiğin silindirik profilden ürünün kendi profil şekline eşit şekilde akmasına uygun tasarlanmalıdır. Bu aşamadaki düzensiz akış profilin belirli noktalarında istenmeyen artık gerilmelere sahip ürüne neden olabilir ve bu da soğumaya bağlı olarak profilde sonradan eğrilmeye neden olabilir. Sürekli profillerle sınırlı olmak üzere çok çeşitli şekiller oluşturulabilir.
Ürün artık soğutulmalıdır ve bu genellikle ocaktan çıkan profilin su banyosundan geçirilmesiyle yapılır. Plastikler çok iyi ısıl yalıtkanlardır bu nedenle çabuk soğumaları zordur. Çelik ile karşılaştırıldığında plastik ısısını 2,000 kat daha az iletir. Bir hortum veya boru ekstrüzyon hattında yeni oluşan ve hala erimiş durumda olan hortum veya borunun çökmesini önlemek için ürüne kontrollü vakumda dikkatlice sızdırmaz su banyosu yaptırılır. Plastik kaplama gibi ürünler için soğutma bir dizi soğutma rulosu içinden çekilerek yapılır. Filmler ve çok ince tabakalar için havayla soğutma üflemeli film ekstrüzyonunda olduğu gibi ilk soğutma aşamasında etkili olabilir.
Plastik ekstrüderler ayrıca geri dönüştürülecek plastik atık veya diğer ham maddeleri temizlik, ayırma ve/veya harmanlamadan sonra yeniden işlemek için de yaygın olarak kullanılır. Bu malzeme genellikle daha sonraki işlemler için bir ön madde olarak kullanılmak üzere boncuk veya pelet stoğu halinde doğramaya uygun filamanlar halinde ekstrude edilir.
Vida tasarımı
Termoplastik bir vidada beş olası bölge vardır. Terminoloji endüstride standartlaştırılmadığından bu bölgelere farklı isimler verilebilir. Farklı polimer türlerinin bazıları olası tüm bölgeleri içermeyen farklı vida tasarımları olur.
Çoğu vidada şu üç bölge vardır:
- Besleme bölgesi (katı madde taşıma bölgesi olarak da adlandırılır): Bu bölge plastik reçineyi ekstrüdere besler ve kanal derinliği genellikle bölge boyunca aynıdır.
- Erime bölgesi (geçiş veya sıkıştırma bölgesi olarak da adlandırılır): Polimerin çoğu bu bölümde eritilir ve kanal derinliği giderek küçülür.
- Ölçüm bölgesi (eriyik taşıma bölgesi olarak da adlandırılır): bu bölge son parçacıkları eritir ve homojen bir sıcaklık ve bileşime ulaştırır. Besleme bölgesi gibi kanal derinliği bu bölge boyunca sabittir.
Ek olarak delikli (iki aşamalı) bir vidada şunlar bulunur:
- Dekompresyon bölgesi. Vidanın yaklaşık üçte ikisi olan bu bölgede kanal aniden derinleşir bu ise plastik basıncını azaltır ve sıkışmış gazların (nem, hava, çözücüler veya tepkiyen malzemeler) vakumla alınmasına imkan verir.
- İkinci ölçüm bölgesi. Bu bölge ilk ölçüm bölgesine benzer ancak daha büyük kanal derinliği vardır. Erimiş plastiğin süzgeçlerin ve kalıbın direncinden geçebilmesi için eriyiği basınçlandırır.
Genellikle ölçülendirirken vida uzunluğunun çapına L:D oranında bahsedilir. Örneğin, 24:1'de 6 inç çapında vida 144 inç uzunluğundadır ve 32:1'de 192 inç (16 ft uzunluğunda. 25:1'lik L:D oranı yaygındır ancak bazı makineler aynı vida çapında daha fazla karıştırma ve daha fazla çıktı için 40:1 vida kullanır. İki aşamalı (havalandırmalı) vidalar ise iki ek bölgeyi hesaba katmak için genelde 36:1'dir.
Her bölge sıcaklık kontrolü için ocak duvarında bir veya daha çok termokupl veya ile donatılmıştır. "Sıcaklık profili" yani her bölgenin sıcaklığı son ürünün kalitesi ve özellikleri için çok önemlidir.
Tipik ekstrüzyon malzemeleri
Ekstrüzyonda kullanılan tipik plastik malzemeler bunlarla sınırlı kalmamak üzere şunlardır: polietilen (PE), polipropilen, asetal, , naylon (poliamidler), polistiren, polivinil klorür (PVC), akrilonitril bütadien stiren (ABS) ve polikarbonat.
Kalıp tipleri
Plastik ekstrüzyonda kullanılan çeşitli kalıplar vardır. Kalıp türleri ve karmaşıklık arasında önemli farklılıklar olsa da tüm kalıplar, enjeksiyonla kalıplama gibi sürekli olmayan işlemlerin aksine polimer eriyiğinin sürekli ekstrüzyonuna imkan verir.
Üflemeli film ekstrüzyonu
Alışveriş çantası gibi ürünler için plastik film üretimi ve sürekli kaplama, şişirilmiş film hattı kullanılarak gerçekleştirilir.
Bu işlem kalıba kadar normal bir ekstrüzyon işlemiyle aynıdır. Bu işlemde kullanılan üç kalıp türü vardır: halka (veya çapraz kafa), örümcek ve spiral. Halka şeklindeki kalıplar en basit olanıdır ve kalıptan çıkmadan önce kalıbın tüm kesiti çevresinde eriyik plastiğin kanalize olmasına dayanır; bu düzensiz akışa neden olabilir. Örümcek kalıpları bir dizi "ayak" vasıtasıyla dış kalıp halkasına bağlanan bir merkezi mandrenden oluşur; akış dairesel kalıplara göre daha simetrik iken filmi zayıflatan bir dizi kaynak hattı üretilir. Spiral kalıplar, kaynak hatları ve asimetrik akış sorununu ortadan kaldırır ama açık ara en karmaşık olanlardır.
Zayıf yarı katı bir plastik hortum elde etmek için kalıptan ayrılmadan önce eriyik biraz soğutulur. Bu poşetin çapı hava basıncıyla hızla genişletilir ve poşet film silindirlerle yukarı doğru çekilerek plastiği hem enine hem de çekme yönlerinde gerer. Çekme ve üfleme filmin ekstrüde poşetin incelmesine neden olur ve ayrıca plastik molekül zincirlerini en çok görülen yönde plastik gerilime hizalar. Film şişirildiğinden daha fazla çekilirse (son poşet film çapı ekstrüde edilen çapa yakınsa) plastik molekülleri çekme yönünde hizalanır ve bu yönde güçlü, ancak enine yönde zayıf bir film oluşur. Ekstrüde edilmiş çaptan önemli ölçüde daha büyük çapa sahip film enine yönde daha fazla mukavemete sahip olacak ancak çekme yönünde daha az olacaktır.
Polietilen ve diğer yarı kristalli polimerler söz konusu olduğunda film soğudukça donma çizgisi olarak bilinen yerde kristalleşir. Film soğumaya devam ederken, birkaç set kıstırma silindiri içinden çekilerek düz bir boruya düzleştirilir bu daha sonra makaraya sarılabilir veya iki veya daha fazla tabaka rulosu halinde kesilebilir.
Levha/film ekstrüzyonu
Levha/ film ekstrüzyonu üflenemeyecek kadar kalın olan plastik tabakaları veya filmleri ekstrüzyonla yapmak için kullanılır. Kullanılan iki tür kalıp vardır: T-şekilli ve elbise askısı. Bu kalıpların amacı ekstrüderden gelen tek yuvarlak çıktıdan eriyik polimerin akışını yeniden yönlendirmek ve ince, düz bir düzlemsel akışa yönlendirmektir. Her iki kalıp tipinde de kalıbın tüm kesit alanı boyunca sabit, homojen akış sağlar.
Soğutma genellikle plastik bir dizi soğutma rulosu içinden çekilerek yapılır. Levha ekstrüzyonunda bu rulolar sadece gerekli soğutmayı sağlamakla kalmaz aynı zamanda levha kalınlığını ve yüzey dokusunu da belirler. UV emilimi doku, oksijen geçirgenlik direnci veya enerji yansıması gibi spesifik özellikler elde etmek için temel malzemenin üzerine bir veya daha fazla katman uygulamak için sıklıkla ortak- ekstrüzyon kullanılır.
Plastik levha için yaygın bir ekstrüzyon sonrası işlem plastik tabakanın yumuşayana kadar ısıtıldığı ve bir kalıp aracılığıyla yeni şekle dönüştürüldüğü termoform şekillendirmedir. Vakum kullanıldığında bu genellikle buna vakumlu şekillendirme denir. Oryantasyon (yani genelde 1 - 36 inç arasında değişen derinliklerde değişebilen, kalıba çekilecek plastik plakanın kabiliyeti /mevcut yoğunluğu) oldukça önemlidir ve çoğu plastik için döngü sürelerini büyük ölçüde etkiler.
Boru ekstrüzyonu
PVC boru gibi ekstruzyon yapılmış boru üflemeli film ekstrüzyonunda kullanılana benzeyen kalıplar kullanılarak üretilir. Pim aracılığıyla iç boşluklara pozitif basınç uygulanabilir veya doğru nihai boyutları sağlamak için bir vakum ölçekleyici kullanılarak dış çapa negatif basınç uygulanabilir. Kalıba uygun iç mandreller eklenerek ek lümenler veya delikler eklenebilir.
Çok katmanlı boru uygulamaları otomotiv endüstrisi, sıhhi tesisat ve ısıtma endüstrisi ve paketleme endüstrisinde de vardır.
Mantolama ekstrüzyonu
Mantolama ekstrüzyonu bir dış plastik tabakasının mevcut bir tel veya kablo üzerine uygulanmasına imkan verir. Bu telleri yalıtmak için de yapılan bir işlemdir.
Bir tel, boru (veya mantolama) ve basınç üzerine kaplama için kullanılan iki farklı tipte kalıp vardır. Mantolama aletlerinde polimer eriyiği kalıp dudaklarından hemen öncesine kadar iç tele temas etmez. Basınçlı alet işlemede eriyik iç telle kalıp dudaklarına ulaşmadan çok önce temas eder; bu eriyiğin iyi yapışmasını sağlamak için yüksek basınçta yapılır. Yeni katman ile mevcut tel arasında yakın temas veya yapışma gerekirse basınçlı aletler kullanılır. Yapışma istenmiyorsa/gerekli değilse bunun yerine mantolama aleti kullanılır.
Koekstrüzyon
Koekstrüzyon, birden fazla malzeme katmanının aynı anda ekstrüzyonudur. Bu tip ekstrüzyon farklı viskoz plastikleri eritmek ve malzemeleri istenen formda ekstrüde edecek tek bir ekstrüzyon kafasına (kalıp) vermek için iki veya daha fazla ekstrüder kullanır. Bu teknoloji, yukarıda açıklanan işlemlerin herhangi birinde kullanılır (şişirilmiş film, üst ceket, boru, tabaka). Katman kalınlıkları, malzemeleri ileten ayrı ekstrüderlerin nispi hızları ve boyutları tarafından kontrol edilir.
Pek çok gerçek dünya senaryosunda, tek bir polimer bir uygulamanın tüm taleplerini karşılayamaz. Bileşik ekstrüzyon, harmanlanmış bir malzemenin ekstrüde edilmesine izin verir ancak birlikte ekstrüzyon ayrı malzemeleri ekstrüde edilmiş üründe farklı katmanlar olarak tutar ve oksijen geçirgenliği, mukavemet, sertlik ve aşınma direnci gibi farklı özelliklere sahip malzemelerin uygun şekilde yerleştirilmesine izin verir.
Ekstrüzyon kaplama
Ekstrüzyon kaplama, kağıt, folyo veya film rulo stoğu üzerine ek bir tabaka kaplamak için üflemeli veya döküm film işlemi kullanır. Örneğin, bu işlem kağıdın özelliklerini polietilen ile kaplayarak suya karşı daha dayanıklı hale getirmek için kullanılabilir. Ekstrüde katman, diğer iki malzemeyi bir araya getirmek için bir yapışkan olarak da kullanılabilir. Tetrapak, bu sürecin ticari bir örneğidir.
Bileşik ekstrüzyonlar
Bileşik ekstrüzyon, bir veya daha fazla polimeri katkı maddeleri ile karıştırarak plastik bileşikler elde eden bir işlemdir. Beslemeler peletler, toz ve/veya sıvılar olabilir ancak ürün genellikle ekstrüzyon ve enjeksiyonla kalıplama gibi diğer plastik şekillendirme işlemlerinde kullanılmak üzere pelet formundadır. Geleneksel ekstrüzyonda olduğu gibi, uygulamaya ve istenen verime bağlı olarak makine boyutlarında geniş bir yelpazede bulunmaktadır. Tek veya çift vidalı ekstrüderler geleneksel ekstrüzyonda kullanılabilirken birleştirme ekstrüzyonunda yeterli karıştırma gerekliliği, çift vidalı ekstrüderleri zorunlu kılar.
Ekstrüder türleri
İki alt tip çift vidalı ekstruder vardır: birlikte dönen ve ters dönüşlü. Bu isimlendirme her bir vidanın diğerine kıyasla döndüğü göreceli yönü ifade eder. Birlikte dönüş modunda her iki vida da saat yönünde veya saat yönünün tersine döner; ters dönüşte bir vida saat yönünde dönerken diğeri saat yönünün tersine döner. Belirli bir enine kesit alanı ve üst üste binme derecesi (birbirine geçme) için, birlikte dönen ikiz ekstrüderlerde eksenel hızın ve karıştırma derecesinin daha yüksek olduğu gösterilmiştir. Ancak ters yönde dönen ekstrüderlerde basınç oluşumu daha yüksektir. Vida tasarımı, aşınma veya korozif hasar nedeniyle münferit bileşenlerin hızlı bir şekilde yeniden yapılandırılmasına veya tek tek bileşenlerin değiştirilmesine izin vermek için şaftlar üzerinde çeşitli taşıma ve karıştırma elemanlarının düzenlenmesi nedeniyle genellikle modülerdir. Makine boyutları 12 mm kadar küçükten 380 mm'ye kadar değişmektedir [12- Polymer Mixing by James White, pages 129-140]
Avantajlar
Ekstrüzyonun büyük bir avantajı, boru gibi profillerin herhangi bir uzunlukta yapılabilmesidir. Malzeme yeterince esnek ise, borular bir makaraya sarılsa bile uzun uzunluklarda yapılabilir. Diğer bir avantaj, kauçuk conta dahil entegre kuplörlü boruların ekstrüzyonudur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ TEPPFA, The European Plastic Pipes and Fittings Association. "Production Processes". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Todd, Allen & Alting 1994, ss. 223–227.
- ^ "How to Solve Blown Film Problems" (PDF). Lyondell Chemical Company. 13 Eylül 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2012.
- ^ Process, Methods and Features of plastic extrusion technology, 2 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 1 Ağustos 2012
- ^ Rosato, Marlene G. (2000), Concise encyclopedia of plastics, Springer, s. 245, ISBN , 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- ^ Giles, Harold F.; Wagner, John R.; Mount, Eldridge M. (2005), Extrusion: the definitive processing guide and handbook, William Andrew, s. 151, ISBN , 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- ^ Shah, A and Gupta, M (2004). "Comparison of the flow in co-rotating and counter-rotating twin-screw extruders". ANTEC, www.plasticflow.com.
- ^ TEPPFA, The European Plastic Pipes and Fittings Association. "Production Processes". 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde oksuz maddedir zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmis bir baglanti yoktur Lutfen ilgili maddelerden bu sayfaya baglanti vermeye calisin Eylul 2022 Bu madde bir taslaktir Bu maddeyi gelistirerek veya ozellestirilmis taslak sablonlarindan birini koyarak Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Plastik ektruzyon ham plastigin eritildigi ve surekli bir profil olarak sekillendirildigi yuksek hacimli bir uretim prosesidir Ekstruzyon ile boru hortum plastik fitil cit guverte korkulugu pencere profili plastik filmler ve tabakalar termoplastik kaplamalar ve kablo yalitimi gibi urunler uretilir Bu islem bir huniden plastik malzemenin peletler granuller pullar veya tozlar ekstruderin haznesine beslenmesiyle baslar Malzeme vida dondurulerek uretilen mekanik enerji ve plastik ocagi boyunca duzenlenmis isiticilar ile kademeli olarak eritilir Erimis polimer daha sonra polimeri sogutma sirasinda sertlesecek bir sekle sokan bir kaliba basilir Vidayi gosteren plastik ekstruderinin kesit resmiProsesPlastiklerin ekstruzyonunda hammadde genellikle ustteki huniden ekstruderin ocagina yercekimi ile verilen granul kucuk boncuklar genellikle recine olarak adlandirilir seklindedir Renklendiriciler ve UV inhibitorleri sivi veya pelet formunda gibi katki maddeleri de siklikla kullanilir ve hazneye ulasmadan once granulle karistirilabilir Prosesin ekstruder teknolojisi acisindan plastik enjeksiyonla kaliplama ile pek cok ortak yani vardir ancak surekli islem olmasiyla ondan farklidir Malzeme verme bogazindan ocagin arkasina yakin bir delik girer ve vida ile temas eder Donen vida normalde ornegin 120 devir dak da doner plastik granulleri isitilmis kovana dogru iter Istenilen ekstruzyon sicakligi viskoz isinma ve diger etkiler nedeniyle nadiren ocagin ayarlanan sicakligina esittir Cogu islemde uc veya daha fazla bagimsiz PID kontrolor kontrollu isitici bolgelerinin ocak sicakligini arkadan plastigin girdigi yerden one dogru kademeli olarak artirdigi ocak icin isitma profili ayarlanir Bu iisitma profili plastik boncuklarin ocak boyunca itildikce kademeli olarak erimesini saglar ve polimerde bozulmaya neden olabilecek asiri isinma riskini azaltir Ekstra olusan isi kovan icinde olusan yuksek basinc ve surtunmeden kaynaklanir Aslinda ekstruzyon hatti belirli malzemelerde yeterince hizli calisiyorsa isiticilar kapatilabilir ve eriyik sicakligi yalnizca ocak icindeki basinc ve surtunme ile korunabilir Cok fazla isi olusursa cogu ekstruderlerde sicakligi belirli bir degerin altinda tutmak icin sogutma fanlari bulunur Cebri hava sogutmanin yetersiz oldugu gorulurse dokum sogutma ceketleri kullanilir Parcalari gostermek icin plastik ekstruder ikiye bolunmustur Ocagin on tarafinda erimis plastik vidayi terk eder ve eriyikteki kirleticileri cikarmak icin bir suzgec paketinden gecer Bu noktadaki basinc 34 MPa 5 000 psi degerini asabileceginden suzgecler bir kirici plaka icinden bircok delik acilmis kalin bir metal disk ile saglamlastirilmistir Elek paketi kirici plaka duzenegi ayrica ocakta geri basinc yapmaya da yarar Polimerin homojen eritilmesi ve uygun sekilde karistirilmasi icin geri basinc gereklidir ve ne kadar basinc uretildigi degisen elek paketi bilesimi elek sayisi tel orgu boyutu ve diger parametreler tarafindan ince ayar yapilabilir Bu kirici plaka ve elek paketi kombinasyonu ayrica erimis plastigin donme bellegini ortadan kaldirir ve bunun yerine uzunlamasina bellek olusturur Kirici plakadan gectikten sonra erimis plastik kaliba girer Kalip nihai urune profil seklini verir ve kalip erimis plastigin silindirik profilden urunun kendi profil sekline esit sekilde akmasina uygun tasarlanmalidir Bu asamadaki duzensiz akis profilin belirli noktalarinda istenmeyen artik gerilmelere sahip urune neden olabilir ve bu da sogumaya bagli olarak profilde sonradan egrilmeye neden olabilir Surekli profillerle sinirli olmak uzere cok cesitli sekiller olusturulabilir Urun artik sogutulmalidir ve bu genellikle ocaktan cikan profilin su banyosundan gecirilmesiyle yapilir Plastikler cok iyi isil yalitkanlardir bu nedenle cabuk sogumalari zordur Celik ile karsilastirildiginda plastik isisini 2 000 kat daha az iletir Bir hortum veya boru ekstruzyon hattinda yeni olusan ve hala erimis durumda olan hortum veya borunun cokmesini onlemek icin urune kontrollu vakumda dikkatlice sizdirmaz su banyosu yaptirilir Plastik kaplama gibi urunler icin sogutma bir dizi sogutma rulosu icinden cekilerek yapilir Filmler ve cok ince tabakalar icin havayla sogutma uflemeli film ekstruzyonunda oldugu gibi ilk sogutma asamasinda etkili olabilir Plastik ekstruderler ayrica geri donusturulecek plastik atik veya diger ham maddeleri temizlik ayirma ve veya harmanlamadan sonra yeniden islemek icin de yaygin olarak kullanilir Bu malzeme genellikle daha sonraki islemler icin bir on madde olarak kullanilmak uzere boncuk veya pelet stogu halinde dogramaya uygun filamanlar halinde ekstrude edilir Vida tasarimiTermoplastik bir vidada bes olasi bolge vardir Terminoloji endustride standartlastirilmadigindan bu bolgelere farkli isimler verilebilir Farkli polimer turlerinin bazilari olasi tum bolgeleri icermeyen farkli vida tasarimlari olur Sade bir plastik ekstruzyon vidasiEkstruder vidalari Cogu vidada su uc bolge vardir Besleme bolgesi kati madde tasima bolgesi olarak da adlandirilir Bu bolge plastik recineyi ekstrudere besler ve kanal derinligi genellikle bolge boyunca aynidir Erime bolgesi gecis veya sikistirma bolgesi olarak da adlandirilir Polimerin cogu bu bolumde eritilir ve kanal derinligi giderek kuculur Olcum bolgesi eriyik tasima bolgesi olarak da adlandirilir bu bolge son parcaciklari eritir ve homojen bir sicaklik ve bilesime ulastirir Besleme bolgesi gibi kanal derinligi bu bolge boyunca sabittir Ek olarak delikli iki asamali bir vidada sunlar bulunur Dekompresyon bolgesi Vidanin yaklasik ucte ikisi olan bu bolgede kanal aniden derinlesir bu ise plastik basincini azaltir ve sikismis gazlarin nem hava cozuculer veya tepkiyen malzemeler vakumla alinmasina imkan verir Ikinci olcum bolgesi Bu bolge ilk olcum bolgesine benzer ancak daha buyuk kanal derinligi vardir Erimis plastigin suzgeclerin ve kalibin direncinden gecebilmesi icin eriyigi basinclandirir Genellikle olculendirirken vida uzunlugunun capina L D oraninda bahsedilir Ornegin 24 1 de 6 inc capinda vida 144 inc uzunlugundadir ve 32 1 de 192 inc 16 ft uzunlugunda 25 1 lik L D orani yaygindir ancak bazi makineler ayni vida capinda daha fazla karistirma ve daha fazla cikti icin 40 1 vida kullanir Iki asamali havalandirmali vidalar ise iki ek bolgeyi hesaba katmak icin genelde 36 1 dir Her bolge sicaklik kontrolu icin ocak duvarinda bir veya daha cok termokupl veya ile donatilmistir Sicaklik profili yani her bolgenin sicakligi son urunun kalitesi ve ozellikleri icin cok onemlidir Tipik ekstruzyon malzemeleriEkstruzyonla yapilan HDPE boru HDPE malzemesi isiticidan kaliba sonra da sogutma tankina gelir Bu Acu Power boru borusu birlikte ekstrude edilir guc kablolarini belirtmek icin ici siyah ince turuncu bir kilifla gorulmektedir Ekstruzyonda kullanilan tipik plastik malzemeler bunlarla sinirli kalmamak uzere sunlardir polietilen PE polipropilen asetal naylon poliamidler polistiren polivinil klorur PVC akrilonitril butadien stiren ABS ve polikarbonat Kalip tipleriPlastik ekstruzyonda kullanilan cesitli kaliplar vardir Kalip turleri ve karmasiklik arasinda onemli farkliliklar olsa da tum kaliplar enjeksiyonla kaliplama gibi surekli olmayan islemlerin aksine polimer eriyiginin surekli ekstruzyonuna imkan verir Uflemeli film ekstruzyonu Plastik filmin ufleyerek ekstruzyonu Alisveris cantasi gibi urunler icin plastik film uretimi ve surekli kaplama sisirilmis film hatti kullanilarak gerceklestirilir Bu islem kaliba kadar normal bir ekstruzyon islemiyle aynidir Bu islemde kullanilan uc kalip turu vardir halka veya capraz kafa orumcek ve spiral Halka seklindeki kaliplar en basit olanidir ve kaliptan cikmadan once kalibin tum kesiti cevresinde eriyik plastigin kanalize olmasina dayanir bu duzensiz akisa neden olabilir Orumcek kaliplari bir dizi ayak vasitasiyla dis kalip halkasina baglanan bir merkezi mandrenden olusur akis dairesel kaliplara gore daha simetrik iken filmi zayiflatan bir dizi kaynak hatti uretilir Spiral kaliplar kaynak hatlari ve asimetrik akis sorununu ortadan kaldirir ama acik ara en karmasik olanlardir Zayif yari kati bir plastik hortum elde etmek icin kaliptan ayrilmadan once eriyik biraz sogutulur Bu posetin capi hava basinciyla hizla genisletilir ve poset film silindirlerle yukari dogru cekilerek plastigi hem enine hem de cekme yonlerinde gerer Cekme ve ufleme filmin ekstrude posetin incelmesine neden olur ve ayrica plastik molekul zincirlerini en cok gorulen yonde plastik gerilime hizalar Film sisirildiginden daha fazla cekilirse son poset film capi ekstrude edilen capa yakinsa plastik molekulleri cekme yonunde hizalanir ve bu yonde guclu ancak enine yonde zayif bir film olusur Ekstrude edilmis captan onemli olcude daha buyuk capa sahip film enine yonde daha fazla mukavemete sahip olacak ancak cekme yonunde daha az olacaktir Polietilen ve diger yari kristalli polimerler soz konusu oldugunda film sogudukca donma cizgisi olarak bilinen yerde kristallesir Film sogumaya devam ederken birkac set kistirma silindiri icinden cekilerek duz bir boruya duzlestirilir bu daha sonra makaraya sarilabilir veya iki veya daha fazla tabaka rulosu halinde kesilebilir Levha film ekstruzyonu Levha film ekstruzyonu uflenemeyecek kadar kalin olan plastik tabakalari veya filmleri ekstruzyonla yapmak icin kullanilir Kullanilan iki tur kalip vardir T sekilli ve elbise askisi Bu kaliplarin amaci ekstruderden gelen tek yuvarlak ciktidan eriyik polimerin akisini yeniden yonlendirmek ve ince duz bir duzlemsel akisa yonlendirmektir Her iki kalip tipinde de kalibin tum kesit alani boyunca sabit homojen akis saglar Sogutma genellikle plastik bir dizi sogutma rulosu icinden cekilerek yapilir Levha ekstruzyonunda bu rulolar sadece gerekli sogutmayi saglamakla kalmaz ayni zamanda levha kalinligini ve yuzey dokusunu da belirler UV emilimi doku oksijen gecirgenlik direnci veya enerji yansimasi gibi spesifik ozellikler elde etmek icin temel malzemenin uzerine bir veya daha fazla katman uygulamak icin siklikla ortak ekstruzyon kullanilir Plastik levha icin yaygin bir ekstruzyon sonrasi islem plastik tabakanin yumusayana kadar isitildigi ve bir kalip araciligiyla yeni sekle donusturuldugu termoform sekillendirmedir Vakum kullanildiginda bu genellikle buna vakumlu sekillendirme denir Oryantasyon yani genelde 1 36 inc arasinda degisen derinliklerde degisebilen kaliba cekilecek plastik plakanin kabiliyeti mevcut yogunlugu oldukca onemlidir ve cogu plastik icin dongu surelerini buyuk olcude etkiler Boru ekstruzyonu PVC boru gibi ekstruzyon yapilmis boru uflemeli film ekstruzyonunda kullanilana benzeyen kaliplar kullanilarak uretilir Pim araciligiyla ic bosluklara pozitif basinc uygulanabilir veya dogru nihai boyutlari saglamak icin bir vakum olcekleyici kullanilarak dis capa negatif basinc uygulanabilir Kaliba uygun ic mandreller eklenerek ek lumenler veya delikler eklenebilir Cok katmanli boru uygulamalari otomotiv endustrisi sihhi tesisat ve isitma endustrisi ve paketleme endustrisinde de vardir Tibbi Ekstruzyon HattiMantolama ekstruzyonu Mantolama ekstruzyonu bir dis plastik tabakasinin mevcut bir tel veya kablo uzerine uygulanmasina imkan verir Bu telleri yalitmak icin de yapilan bir islemdir Bir tel boru veya mantolama ve basinc uzerine kaplama icin kullanilan iki farkli tipte kalip vardir Mantolama aletlerinde polimer eriyigi kalip dudaklarindan hemen oncesine kadar ic tele temas etmez Basincli alet islemede eriyik ic telle kalip dudaklarina ulasmadan cok once temas eder bu eriyigin iyi yapismasini saglamak icin yuksek basincta yapilir Yeni katman ile mevcut tel arasinda yakin temas veya yapisma gerekirse basincli aletler kullanilir Yapisma istenmiyorsa gerekli degilse bunun yerine mantolama aleti kullanilir Koekstruzyon Koekstruzyon birden fazla malzeme katmaninin ayni anda ekstruzyonudur Bu tip ekstruzyon farkli viskoz plastikleri eritmek ve malzemeleri istenen formda ekstrude edecek tek bir ekstruzyon kafasina kalip vermek icin iki veya daha fazla ekstruder kullanir Bu teknoloji yukarida aciklanan islemlerin herhangi birinde kullanilir sisirilmis film ust ceket boru tabaka Katman kalinliklari malzemeleri ileten ayri ekstruderlerin nispi hizlari ve boyutlari tarafindan kontrol edilir 5 Kozmetik sikma tupunun 5 katmanli ko ekstruzyonu Pek cok gercek dunya senaryosunda tek bir polimer bir uygulamanin tum taleplerini karsilayamaz Bilesik ekstruzyon harmanlanmis bir malzemenin ekstrude edilmesine izin verir ancak birlikte ekstruzyon ayri malzemeleri ekstrude edilmis urunde farkli katmanlar olarak tutar ve oksijen gecirgenligi mukavemet sertlik ve asinma direnci gibi farkli ozelliklere sahip malzemelerin uygun sekilde yerlestirilmesine izin verir Ekstruzyon kaplama Ekstruzyon kaplama kagit folyo veya film rulo stogu uzerine ek bir tabaka kaplamak icin uflemeli veya dokum film islemi kullanir Ornegin bu islem kagidin ozelliklerini polietilen ile kaplayarak suya karsi daha dayanikli hale getirmek icin kullanilabilir Ekstrude katman diger iki malzemeyi bir araya getirmek icin bir yapiskan olarak da kullanilabilir Tetrapak bu surecin ticari bir ornegidir Bilesik ekstruzyonlarBilesik ekstruzyon bir veya daha fazla polimeri katki maddeleri ile karistirarak plastik bilesikler elde eden bir islemdir Beslemeler peletler toz ve veya sivilar olabilir ancak urun genellikle ekstruzyon ve enjeksiyonla kaliplama gibi diger plastik sekillendirme islemlerinde kullanilmak uzere pelet formundadir Geleneksel ekstruzyonda oldugu gibi uygulamaya ve istenen verime bagli olarak makine boyutlarinda genis bir yelpazede bulunmaktadir Tek veya cift vidali ekstruderler geleneksel ekstruzyonda kullanilabilirken birlestirme ekstruzyonunda yeterli karistirma gerekliligi cift vidali ekstruderleri zorunlu kilar Ekstruder turleriIki alt tip cift vidali ekstruder vardir birlikte donen ve ters donuslu Bu isimlendirme her bir vidanin digerine kiyasla dondugu goreceli yonu ifade eder Birlikte donus modunda her iki vida da saat yonunde veya saat yonunun tersine doner ters donuste bir vida saat yonunde donerken digeri saat yonunun tersine doner Belirli bir enine kesit alani ve ust uste binme derecesi birbirine gecme icin birlikte donen ikiz ekstruderlerde eksenel hizin ve karistirma derecesinin daha yuksek oldugu gosterilmistir Ancak ters yonde donen ekstruderlerde basinc olusumu daha yuksektir Vida tasarimi asinma veya korozif hasar nedeniyle munferit bilesenlerin hizli bir sekilde yeniden yapilandirilmasina veya tek tek bilesenlerin degistirilmesine izin vermek icin saftlar uzerinde cesitli tasima ve karistirma elemanlarinin duzenlenmesi nedeniyle genellikle modulerdir Makine boyutlari 12 mm kadar kucukten 380 mm ye kadar degismektedir 12 Polymer Mixing by James White pages 129 140 AvantajlarEkstruzyonun buyuk bir avantaji boru gibi profillerin herhangi bir uzunlukta yapilabilmesidir Malzeme yeterince esnek ise borular bir makaraya sarilsa bile uzun uzunluklarda yapilabilir Diger bir avantaj kaucuk conta dahil entegre kuplorlu borularin ekstruzyonudur Ayrica bakinizUc boyutlu baskiKaynakca TEPPFA The European Plastic Pipes and Fittings Association Production Processes 8 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Todd Allen amp Alting 1994 ss 223 227 How to Solve Blown Film Problems PDF Lyondell Chemical Company 13 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 31 Agustos 2012 Process Methods and Features of plastic extrusion technology 2 Subat 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi erisim tarihi 1 Agustos 2012 Rosato Marlene G 2000 Concise encyclopedia of plastics Springer s 245 ISBN 978 0 7923 8496 0 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi erisim tarihi 5 Subat 2021 Giles Harold F Wagner John R Mount Eldridge M 2005 Extrusion the definitive processing guide and handbook William Andrew s 151 ISBN 978 0 8155 1473 2 5 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi erisim tarihi 5 Subat 2021 Shah A and Gupta M 2004 Comparison of the flow in co rotating and counter rotating twin screw extruders ANTEC www plasticflow com TEPPFA The European Plastic Pipes and Fittings Association Production Processes 8 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi