Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Meksika Kızılderilileri (İspanyolca Los indios de México ya da Los pueblos indígenas de México), Meksika'da yaşayan Kuzey Amerika Kızılderilileri grubunun ile Mezoamerika Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkları.
     | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Yerli Meksikalıların sayısı Meksika Anayasası'nın 2. maddesinde bulunan siyasi kriterler kullanılarak değerlendirilir. Meksika'da ırka bağlı etnisite değil, kültüre bağlı etnisite sayımı yapılarak o etnisitenin dil, gelenek, inanç ve kültürü amaçlanır. (CDI) ile Ulusal İstatistik ve Coğrafya Enstitüsü verilerine göre, birçok farklı etnik gruptan 10.1 milyon (genel nüfusa oranı: % 9.8) Kızılderili vardır. Meksika'da Instituto Nacional de Lenguas Indígenas tarafından korunup kollanan 68 dil grubu (agrupaciones lingüísticas) ve 364 yerli dil/lehçe (variantes lingüísticas) bulunur.
Kızılderililer ile Avrupalı göçmen yerleşimciler arasında 1519–1933 yıllarında aralıklı olarak asırlara yayılan savaşlar silsilesine Meksika Kızılderili savaşları adı verilir.
Diller
Meksika'da 11 dil ailesinde (familias lingüísticas) toplanan 68 dil grubuna (agrupaciones lingüísticas) ait 364 yerli dil/lehçenin (variantes lingüísticas) araştırılması Instituto Nacional de Lenguas Indígenas tarafından yapılır.
Dil aileleri ve buna bağlı dil grupları:
- Algonkin-Yurok dilleri: Kikapuca
- Uto-Aztek dilleri: , , , , , , , ,
- Yuma-Koçimi dilleri: , , , ,
- :
- Oto-Mange dilleri: , , , , , , , , , , , , , , , ,
- Maya dilleri: Akatekçe, Avakatekçe, Çuhça, , Hakaltekçe, İşilce, Kakçikelce, Kanhobalca, Kekçice, Kiçece, Lakandonca, Mamca, , , Tektitekçe, , Tzeltalca, Tzotzilce, , Yukatek Mayacası
- : ,
- :
- : , , , , , ,
- :
Halklar
100.000 den fazla nüfusu sahip olanlar
| 100.000 den fazla nüfusu sahip olanlar | | ||
| Etnik | Nüfus | Anadil¹ |
|---|---|---|
| Nahuatl (Nāhuatlācah) | 2,445,969 | 1,659,029 |
| Yukatek Mayaları (Maya’wiinik) | 2,475,575 | 892,723 |
| Zapotekler (Binizaa) | 777,253 | 505,992 |
| Miştekler (Tu'un savi) | 726,601 | 510,801 |
| Otomiler (Hñähñü) | 646,875 | 327,319 |
| (Tachiwin) | 411,266 | 271,847 |
| Tzotziller (Batzil k'op) | 406,962 | 356,349 |
| (K'op o winik atel) | 384,074 | 336,448 |
| (Hñatho) | 326,660 | 151,897 |
| (Ha shuta enima) | 305,836 | 246,198 |
| (Téenek) | 296,447 | 173,233 |
| (Winik) | 220,978 | 189,599 |
| Çinantekler (Tsa jujmí) | 201,201 | 152,711 |
| (P'urhépecha) | 202,884 | 136,388 |
| (Ayüükjä'äy) | 168,935 | 135,316 |
| (Me'phaa) | 140,254 | 119,497 |
| (Rarámuri) | 121,835 | 87,721 |
| Source: CDI (2000) [3]4 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . | ||
¹Number of indigenous peoples that still speak their Indigenous language
20.000 den fazla ve 100.000 den az nüfusu sahip olanlar
| 20.000 den fazla ve 100.000 den az nüfusu sahip olanlar | ||
| Etnik | Nüfus | Anadil1 |
|---|---|---|
| (Yoreme) | 91,261 | 60,093 |
| (O'de püt) | 86,589 | 34,770 |
| (Yokot) | 79,438 | 43,850 |
| (Tuncápxe) | 62,306 | 44,237 |
| (Cha'cña) | 60,003 | 47,762 |
| (Tzañcue) | 57,666 | 48,843 |
| (Tojolwinik) | 54,505 | 44,531 |
| (Wixárika) | 43,929 | 36,856 |
| (O'dami) | 37,548 | 30,339 |
| (Tinujéi) | 29,018 | 24,491 |
| 26,249 | 18,926 | |
| (Nayeeri) | 24,390 | 19,512 |
| (Qyool) | 23,812 | 8,739 |
| (Yoeme) | 23,411 | 15,053 |
| (Nduudu yu) | 22,984 | 15,078 |
| (Ikoods) | 20,528 | 16,135 |
| Kaynak: CDI (2000) [4]4 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . | ||
¹Number of indigenous peoples that still speak their Indigenous language
20.000 den az nüfusa sahip olanlar
20.000 den az nüfusa sahip olanlar  | ||
| Etnik | Nüfus | Anadil1 |
|---|---|---|
| (Hamasipini) | 16,051 | 10,625 |
| Kanhoballar (K'anjobal) | 12,974 | 10,833 |
| (Slijuala sihanuk) | 12,663 | 5,534 |
| (Xigüe) | 12,572 | 9,768 |
| (Uza) | 3,169 | 1,987 |
| (Makurawe) | 2,844 | 1,905 |
| Çuhlar | 2,719 | 2,143 |
| (Runixa ngiigua) | 2,592 | 1,078 |
| 2,379 | 2,067 | |
| (Tlahuica) | 1,759 | 522 |
| 1,540 | 836 | |
| Hakaltekler (Abxubal) | 1,478 | 584 |
| Kekçiler (K'ekchí) | 987 | 835 |
| Lakandonlar (Hach t'an) | 896 | 731 |
| 816 | 406 | |
| (Comcáac) | 716 | 518 |
| Kiçeler (Quiché, Q'iché) | 524 | 286 |
| (Qatok) | 692 | 186 |
| Kakçikeller (K'akchikel) | 675 | 230 |
| (Akwa'ala) | 418 | 221 |
| (Papago) | 363 | 153 |
| (Es péi) | 344 | 206 |
| (Ti'pai) | 328 | 185 |
| Kikapular (Kikapooa) | 251 | 144 |
| (Laymón, mti'pá) | 226 | 96 |
| İşiller | 224 | 108 |
| (Ko'lew) | 107 | 55 |
| Avakatekler | 59 | 27 |
| Diğerleri2 | 728 | 337 |
| 2 dahil: , ve | ||
| Kaynak: CDI (2000) [5]4 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . | ||
¹Number of indigenous peoples that still speak their Indigenous language
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;refLinares2008isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ []National Commission for the Development of the Indigenous Peoples 23 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ ""Síntesis de Resultados"" (PDF). Comisión Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas. 2006. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 22 Aralık 2010.
- ^ Defined as persons who live in a household where an indigenous language is spoken by one of the adult family members ("Criteria del hogar: De esta manera, se establece, que los hogares indígenas son aquellos en donde el jefe y/o el cónyuge y/o padre o madre del jefe y/o suegro o suegra del jefe hablan una lengua indígena y también aquellos que declararon pertenecer a un grupo indígena."[1] 25 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)AND persons who speak an indigenous language but who do not live in such a household (Por lo antes mencionado, la Comisión Nacional Para el Desarrollo de los Pueblos Indígenas de México (CDI) considera población indígena (PI) a todas las personas que forman parte de un hogar indígena, donde el jefe(a) del hogar, su cónyuge y/o alguno de los ascendientes (madre o padre, madrastra o padrastro, abuelo(a), bisabuelo(a), tatarabuelo(a), suegro(a)) declaro ser hablante de lengua indígena. Además, también incluye a personas que declararon hablar alguna lengua indígena y que no forman parte de estos hogares [2] 25 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .)
- ^ a b INALI : Catálogo de las Lenguas Indígenas Nacionales 8 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Variantes lingüísticas de México con sus autodenominaciones y referencias geoestadísticas
- ^ INALI [Instituto Nacional de Lenguas Indígenas] (14 January, 2008). Catálogo de las lenguas indígenas nacionales: Variantes lingüísticas de México con sus autodenominaciones y referencias geoestadísticas 16 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
- Comision Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indigenas 17 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İspanyolca)
- Consejo Nacional de Poblacion27 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İspanyolca)
- Instituto Nacional de Estadistica y Geografia19 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İspanyolca)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Meksika Kizilderilileri Ispanyolca Los indios de Mexico ya da Los pueblos indigenas de Mexico Meksika da yasayan Kuzey Amerika Kizilderilileri grubunun ile Mezoamerika Kizilderilileri kultur grubundan Kizilderili halklari Meksika nin yerli halklari Indios de Mexico Meksika Kizilderilileri Cuauhtemoc Benito Juarez Comandante RamonaOnemli nufusa sahip bolgelerDillerNahuatl Yukatekce Tzotzilce ve digerleri ile Meksika IspanyolcasiDinHristiyanlik Roma Katolik yerli Kizilderili dinleri Aztek dini Yerli Meksikalilarin sayisi Meksika Anayasasi nin 2 maddesinde bulunan siyasi kriterler kullanilarak degerlendirilir Meksika da irka bagli etnisite degil kulture bagli etnisite sayimi yapilarak o etnisitenin dil gelenek inanc ve kulturu amaclanir CDI ile Ulusal Istatistik ve Cografya Enstitusu verilerine gore bircok farkli etnik gruptan 10 1 milyon genel nufusa orani 9 8 Kizilderili vardir Meksika da Instituto Nacional de Lenguas Indigenas tarafindan korunup kollanan 68 dil grubu agrupaciones linguisticas ve 364 yerli dil lehce variantes linguisticas bulunur Kizilderililer ile Avrupali gocmen yerlesimciler arasinda 1519 1933 yillarinda aralikli olarak asirlara yayilan savaslar silsilesine Meksika Kizilderili savaslari adi verilir DillerMeksika da 11 dil ailesinde familias linguisticas toplanan 68 dil grubuna agrupaciones linguisticas ait 364 yerli dil lehcenin variantes linguisticas arastirilmasi Instituto Nacional de Lenguas Indigenas tarafindan yapilir Dil aileleri ve buna bagli dil gruplari Algonkin Yurok dilleri Kikapuca Uto Aztek dilleri Yuma Kocimi dilleri Oto Mange dilleri Maya dilleri Akatekce Avakatekce Cuhca Hakaltekce Isilce Kakcikelce Kanhobalca Kekcice Kicece Lakandonca Mamca Tektitekce Tzeltalca Tzotzilce Yukatek Mayacasi Halklar100 000 den fazla nufusu sahip olanlar 100 000 den fazla nufusu sahip olanlar Etnik Nufus Anadil Nahuatl Nahuatlacah 2 445 969 1 659 029Yukatek Mayalari Maya wiinik 2 475 575 892 723Zapotekler Binizaa 777 253 505 992Mistekler Tu un savi 726 601 510 801Otomiler Hnahnu 646 875 327 319 Tachiwin 411 266 271 847Tzotziller Batzil k op 406 962 356 349 K op o winik atel 384 074 336 448 Hnatho 326 660 151 897 Ha shuta enima 305 836 246 198 Teenek 296 447 173 233 Winik 220 978 189 599Cinantekler Tsa jujmi 201 201 152 711 P urhepecha 202 884 136 388 Ayuukja ay 168 935 135 316 Me phaa 140 254 119 497 Raramuri 121 835 87 721Source CDI 2000 3 4 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Number of indigenous peoples that still speak their Indigenous language 20 000 den fazla ve 100 000 den az nufusu sahip olanlar 20 000 den fazla ve 100 000 den az nufusu sahip olanlarEtnik Nufus Anadil1 Yoreme 91 261 60 093 O de put 86 589 34 770 Yokot 79 438 43 850 Tuncapxe 62 306 44 237 Cha cna 60 003 47 762 Tzancue 57 666 48 843 Tojolwinik 54 505 44 531 Wixarika 43 929 36 856 O dami 37 548 30 339 Tinujei 29 018 24 49126 249 18 926 Nayeeri 24 390 19 512 Qyool 23 812 8 739 Yoeme 23 411 15 053 Nduudu yu 22 984 15 078 Ikoods 20 528 16 135Kaynak CDI 2000 4 4 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Number of indigenous peoples that still speak their Indigenous language 20 000 den az nufusa sahip olanlar 20 000 den az nufusa sahip olanlarEtnik Nufus Anadil1 Hamasipini 16 051 10 625Kanhoballar K anjobal 12 974 10 833 Slijuala sihanuk 12 663 5 534 Xigue 12 572 9 768 Uza 3 169 1 987 Makurawe 2 844 1 905Cuhlar 2 719 2 143 Runixa ngiigua 2 592 1 0782 379 2 067 Tlahuica 1 759 5221 540 836Hakaltekler Abxubal 1 478 584Kekciler K ekchi 987 835Lakandonlar Hach t an 896 731816 406 Comcaac 716 518Kiceler Quiche Q iche 524 286 Qatok 692 186Kakcikeller K akchikel 675 230 Akwa ala 418 221 Papago 363 153 Es pei 344 206 Ti pai 328 185Kikapular Kikapooa 251 144 Laymon mti pa 226 96Isiller 224 108 Ko lew 107 55Avakatekler 59 27Digerleri2 728 3372 dahil veKaynak CDI 2000 5 4 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Number of indigenous peoples that still speak their Indigenous languageAyrica bakinizInstituto Nacional de Lenguas Indigenas Meksika Kizilderili katliamlariKaynakca Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refLinares2008 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme olu kirik baglanti National Commission for the Development of the Indigenous Peoples 23 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sintesis de Resultados PDF Comision Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indigenas 2006 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 22 Aralik 2010 Defined as persons who live in a household where an indigenous language is spoken by one of the adult family members Criteria del hogar De esta manera se establece que los hogares indigenas son aquellos en donde el jefe y o el conyuge y o padre o madre del jefe y o suegro o suegra del jefe hablan una lengua indigena y tambien aquellos que declararon pertenecer a un grupo indigena 1 25 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde AND persons who speak an indigenous language but who do not live in such a household Por lo antes mencionado la Comision Nacional Para el Desarrollo de los Pueblos Indigenas de Mexico CDI considera poblacion indigena PI a todas las personas que forman parte de un hogar indigena donde el jefe a del hogar su conyuge y o alguno de los ascendientes madre o padre madrastra o padrastro abuelo a bisabuelo a tatarabuelo a suegro a declaro ser hablante de lengua indigena Ademas tambien incluye a personas que declararon hablar alguna lengua indigena y que no forman parte de estos hogares 2 25 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b INALI Catalogo de las Lenguas Indigenas Nacionales 8 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Variantes linguisticas de Mexico con sus autodenominaciones y referencias geoestadisticas INALI Instituto Nacional de Lenguas Indigenas 14 January 2008 Catalogo de las lenguas indigenas nacionales Variantes linguisticas de Mexico con sus autodenominaciones y referencias geoestadisticas 16 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarComision Nacional para el Desarrollo de los Pueblos Indigenas 17 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ispanyolca Consejo Nacional de Poblacion27 Aralik 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ispanyolca Instituto Nacional de Estadistica y Geografia19 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ispanyolca