Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
- → Bu madde timsahlar (crocodilia) takımının sadece crocodylidae familyası ile ilgilidir. Daha ayrıntılı bilgi için timsah maddesine ve timsah (anlam ayrımı) maddelerine bakınız.
Timsahgiller (Crocodylidae), sıcak bölgelerde bataklıklar ve su kenarlarında yaşayan vücudu kemiksi pullarla örtülü sürüngenleri içeren, timsahlar (Crocodilia) dahil bir familya.
| Timsahgiller | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Küçük 2 m'lik ve 45 kg'lik bir Nil timsahı. Ama en uzunu 7 metreye ve ağırlığı da 2500 kg'ye ulaşır. | ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Cinsler | ||||||||||||||||||
Timsah sözcüğünün kökeni
Timsah, köken olarak Arapça bir sözcüktür. Peçenekler, Kumanlar, Kıpçaklar, Basmıllar, Oğuzlar, Karluklar, Türgeşler, Hazarlar, Göktürkler, Uygurlar, Tuna Bulgarları, Kimekler Kumanlar timsaha Alavan demişlerdir. Kâşgarlı Mahmud tarafından Bağdat'ta 1072 - 1074 yılları arasında yazılan Türkçe - Arapça sözlük olan Divânu Lügati't-Türk'te de timsah sözcüğünün Türkçesi Alavan olarak geçer.
Fizyoloji ve biyoloji
Timsah, sıcak bölgelerdeki akarsularda yaşayan, Timsahgiller familyasından iri yapılı, kalın ve kabuksu derili sürüngen türlerinin genel adı. Uzaktan bakıldığında kertenkeleye benzerler. Vücutlarının üzeri, sert kemiksi plakalarla örtülüdür. Ön ayaklarında beşer, arka ayaklarında dörder parmak bulunur. Parmak araları tamamen veya kısmen perdelidir. Uzun, yandan basık kuyrukları suda kürek vazifesi görür. Güçlü dişlerle bezenmiş, çok kuvvetli çeneleri vardır. Yalnız üst çene açılır. Etli dil, alt damağa yapışıktır. Gözleri, burunları ve kulakları başlarının üst kısmında bulunur. Suda yüzerken rahatça etraflarını görür, işitir ve solunum yaparlar. Karada vücutlarını zor taşımalarına rağmen, suda çok iyi yüzerler. Gündüzleri dinlenir, çoğunlukla gece avlanırlar. Gözbebekleri dikey olduğundan gece de iyi gören timsahlar renk körüdür.
Avlanma ve beslenme
Balık, kuş ve suya gelen memelilerle beslenirler. İnsanlara da saldıranları vardır. Avlarını güçlü çeneleri arasına sıkıştırıp suya çekerek boğarlar. Dişlerini avlarını parçalamada kullanırlar. Çiğnemeden parçalar halinde yutarlar. Sindirim için çakıl ve taş da yutarlar. Sonra dişlerinin arasındaki artıkları dışarı çıkarırlar.
Gözleri üç perdelidir. Suya daldıkları zaman burun ve kulak delikleri birer kapakla örtülür. Ağız gerisinde bulunan bir kıvrımı damaklarına yapıştırarak soluk ve yemek borularını birbirinden ayırabildiklerinden su altında bile ısırıp yiyebilirler. Konik yapılı dişler aşındıkça yenileri sürer. Derilerinden bavul, çanta iskarpin yapılır. Bu bakımdan bol miktarda avlanırlar.
Yürekleri dört gözlüdür. Aort kökleri Panizza kanalı vasıtasıyla birleştiklerinden vücutlarında kirli kan dolaşır. Diğer sürüngenler gibi soğukkanlı hayvanlardır. Vücut ısıları çevre ısısına göre değişir.
Üreme
Yumurtayla çoğalırlar. Çiftleşmeden sonra dişi, kıyıdaki bir kumlukta açtığı çukur içine kaz yumurtası iriliğinde 50 kadar yumurta yumurtlar. Yumurtaların üzerini kumla örterek yakınlarında nöbet bekler. Bazen bu süre üç ayı bulur. Dişi bu sürede hiçbir şey yemediğinden kilo kaybeder. Zaman zaman erkek de dişinin yakınına gelir. Ama dişisini beslemeyi akıl edemez. Yavrular, yumurta kabuğunu kırmaya hazır olunca 20 metre kadar uzaklıktan duyulan sesler çıkararak annelerini yardıma çağırırlar. Dişi, kumları açarak yumurtalardan yavruların çıkmasına yardım eder. İnce derili yavrular büyük bir titizlikle tek tek annenin ağzında su kıyısına taşınır. Bakıma muhtaç yavrular altı ile sekiz haftalık bir süre içinde anne ve baba tarafından dış tehlikelerden büyük bir dikkatle korunur. Yırtıcı kuşlar ve vahşi memeliler timsah yavrularına düşkündür. Yavrular kendilerine bakacak duruma gelince anne ve babalarından uzaklaşarak kendilerine av sahaları ararlar. Büyük timsahlardan uzak olmak zorundadırlar. Hatta bazen sonraki karşılaşmalarda anne ve babalar yavrularını tanıyamamakta, onlara av gözüyle bakmaktadır. Yavrular, balık yumurtaları, salyangoz ve su böcekleriyle beslenirler.
Coğrafi dağılım
Krokodillere çoğunlukla Amerika, Afrika, Madagaskar, Güney ve Doğu Asya ile Orta Avustralya'da rastlanmaktadır.[] Tuzlu sularda yaşayanları da vardır. Nil krokodilinin anayurdu olduğundan bu adla anılır. Eski Mısırlılar bunlardan korkar ve mukaddes sayarlardı. Bugün Nil kıyılarında bu timsahlar kalmamıştır. Afrika'da ve Madagaskar'da mevcuttur. Uzunluğu 7 metreye ulaşabilir. Bu timsahlar 1500 kg ye kadar ulaşabilirler. Bunların eskiden yaşamış onlarından bir tanesinin fosilinin boyu 15 metre civarında tahminen de 4000 kg kadardı.[]
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
 Wikimedia Commons'ta Timsahgiller ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur. |
 Wikispecies'te Timsahgiller ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde timsahlar crocodilia takiminin sadece crocodylidae familyasi ile ilgilidir Daha ayrintili bilgi icin timsah maddesine ve timsah anlam ayrimi maddelerine bakiniz Timsahgiller Crocodylidae sicak bolgelerde batakliklar ve su kenarlarinda yasayan vucudu kemiksi pullarla ortulu surungenleri iceren timsahlar Crocodilia dahil bir familya TimsahgillerKucuk 2 m lik ve 45 kg lik bir Nil timsahi Ama en uzunu 7 metreye ve agirligi da 2500 kg ye ulasir Biyolojik siniflandirmaUst alem EukaryotaAlem AnimaliaSube ChordataAlt sube VertebrataInfa sube GnathostomataUst sinif TetrapodaSinif ReptiliaTakim Crocodilia Timsahlar Familya Crocodylidae Cuvier 1807CinslerCrocodylus OsteolaemusDunya uzerinde timsah turlerinin dagilimiYavru timsahCrocodylus acutusNil timsahiTimsah sozcugunun kokeniTimsah koken olarak Arapca bir sozcuktur Pecenekler Kumanlar Kipcaklar Basmillar Oguzlar Karluklar Turgesler Hazarlar Gokturkler Uygurlar Tuna Bulgarlari Kimekler Kumanlar timsaha Alavan demislerdir Kasgarli Mahmud tarafindan Bagdat ta 1072 1074 yillari arasinda yazilan Turkce Arapca sozluk olan Divanu Lugati t Turk te de timsah sozcugunun Turkcesi Alavan olarak gecer Fizyoloji ve biyolojiTimsah sicak bolgelerdeki akarsularda yasayan Timsahgiller familyasindan iri yapili kalin ve kabuksu derili surungen turlerinin genel adi Uzaktan bakildiginda kertenkeleye benzerler Vucutlarinin uzeri sert kemiksi plakalarla ortuludur On ayaklarinda beser arka ayaklarinda dorder parmak bulunur Parmak aralari tamamen veya kismen perdelidir Uzun yandan basik kuyruklari suda kurek vazifesi gorur Guclu dislerle bezenmis cok kuvvetli ceneleri vardir Yalniz ust cene acilir Etli dil alt damaga yapisiktir Gozleri burunlari ve kulaklari baslarinin ust kisminda bulunur Suda yuzerken rahatca etraflarini gorur isitir ve solunum yaparlar Karada vucutlarini zor tasimalarina ragmen suda cok iyi yuzerler Gunduzleri dinlenir cogunlukla gece avlanirlar Gozbebekleri dikey oldugundan gece de iyi goren timsahlar renk korudur Avlanma ve beslenmeBalik kus ve suya gelen memelilerle beslenirler Insanlara da saldiranlari vardir Avlarini guclu ceneleri arasina sikistirip suya cekerek bogarlar Dislerini avlarini parcalamada kullanirlar Cignemeden parcalar halinde yutarlar Sindirim icin cakil ve tas da yutarlar Sonra dislerinin arasindaki artiklari disari cikarirlar Gozleri uc perdelidir Suya daldiklari zaman burun ve kulak delikleri birer kapakla ortulur Agiz gerisinde bulunan bir kivrimi damaklarina yapistirarak soluk ve yemek borularini birbirinden ayirabildiklerinden su altinda bile isirip yiyebilirler Konik yapili disler asindikca yenileri surer Derilerinden bavul canta iskarpin yapilir Bu bakimdan bol miktarda avlanirlar Yurekleri dort gozludur Aort kokleri Panizza kanali vasitasiyla birlestiklerinden vucutlarinda kirli kan dolasir Diger surungenler gibi sogukkanli hayvanlardir Vucut isilari cevre isisina gore degisir UremeYumurtayla cogalirlar Ciftlesmeden sonra disi kiyidaki bir kumlukta actigi cukur icine kaz yumurtasi iriliginde 50 kadar yumurta yumurtlar Yumurtalarin uzerini kumla orterek yakinlarinda nobet bekler Bazen bu sure uc ayi bulur Disi bu surede hicbir sey yemediginden kilo kaybeder Zaman zaman erkek de disinin yakinina gelir Ama disisini beslemeyi akil edemez Yavrular yumurta kabugunu kirmaya hazir olunca 20 metre kadar uzakliktan duyulan sesler cikararak annelerini yardima cagirirlar Disi kumlari acarak yumurtalardan yavrularin cikmasina yardim eder Ince derili yavrular buyuk bir titizlikle tek tek annenin agzinda su kiyisina tasinir Bakima muhtac yavrular alti ile sekiz haftalik bir sure icinde anne ve baba tarafindan dis tehlikelerden buyuk bir dikkatle korunur Yirtici kuslar ve vahsi memeliler timsah yavrularina duskundur Yavrular kendilerine bakacak duruma gelince anne ve babalarindan uzaklasarak kendilerine av sahalari ararlar Buyuk timsahlardan uzak olmak zorundadirlar Hatta bazen sonraki karsilasmalarda anne ve babalar yavrularini taniyamamakta onlara av gozuyle bakmaktadir Yavrular balik yumurtalari salyangoz ve su bocekleriyle beslenirler Cografi dagilimKrokodillere cogunlukla Amerika Afrika Madagaskar Guney ve Dogu Asya ile Orta Avustralya da rastlanmaktadir kaynak belirtilmeli Tuzlu sularda yasayanlari da vardir Nil krokodilinin anayurdu oldugundan bu adla anilir Eski Misirlilar bunlardan korkar ve mukaddes sayarlardi Bugun Nil kiyilarinda bu timsahlar kalmamistir Afrika da ve Madagaskar da mevcuttur Uzunlugu 7 metreye ulasabilir Bu timsahlar 1500 kg ye kadar ulasabilirler Bunlarin eskiden yasamis onlarindan bir tanesinin fosilinin boyu 15 metre civarinda tahminen de 4000 kg kadardi kaynak belirtilmeli Ayrica bakinizTimsah Aligator GavyalDis baglantilarWikimedia Commons ta Timsahgiller ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Wikispecies te Timsahgiller ile ilgili detayli taksonomi bilgileri bulunur