Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Mercek ya da lens ışığın yönünü değiştiren (kıran), ışık ışınlarını birbirine yaklaştıran ya da uzaklaştıran optik alet.
Basit mercek tek bir optik elemanın kullanıldığı, bileşik mercek ise iki optik elemanın bir arada olduğu mercek tipidir. Bileşik mercek, basit mercek kullanıldığında ortaya çıkan sapınç olayının etkisini azaltmak için kullanılır. Mercekler genelde camdan ve saydam plastikten yapılır. Lensler, gereken şekle göre taşlanır, parlatılır veya kalıplanır. Bir mercek, ışığı odaklamadan kıran bir prizmadan farklı olarak, bir görüntü oluşturmak için ışığı odaklayabilir. Mikrodalga lensler, elektron lensler, akustik lensler veya patlayıcı lensler gibi görünür ışık dışındaki dalgaları ve radyasyonu benzer şekilde odaklayan veya dağıtan cihazlara da "mercekler" denir.
 | |
| Optik | |
| Işığın doğası | |
|---|---|
| Işık | |
| Işık hızı | |
| Huygens-Fresnel ilkesi | |
| Fermat ilkesi | |
| Optik aygıtlar | |
| Ayna | |
| Mercek | |
| Prizma | |
| Büyüteç | |
| Kamera | |
| Mikroskop | |
| Teleskop | |
| Lazer | |
| Göz | |
| Olaylar | |
| Yansıma | |
| Tam yansıma | |
| Kırılma | |
| Saçılma | |
| Girişim | |
| Kırınım | |
| Polarizasyon | |
Tarihi
Lens (mercek) kelimesinin kökeni Latince'deki lentil kelimesinden gelmektedir. Lentil Latincede mercimek demektir.
İnsan yapımı en eski mercek antik Asur kentlerinden Nimrud'da bulunmuştur. David Brewster bu merceğin büyüteç olarak ya da ateş başlatma amaçlı kullanıldığını düşünmektedir çünkü Asurlular zamanında bulunan ince işlemeli oyma resimlerin büyüteç kullanılmadan yapılması imkânsızdır.
İçinde merceklerin geçtiği ilk yazılı eser Antik Yunan filozoflarından Aristofanes'in Bulutlar (MÖ 424)'ıdır. Bu eserde bir mercek, yangın çıkartma amacıyla kullanılmıştır.
Terimler
Mercekler temel olarak iki eğrisel kırıcı yüzeyden oluşur. (Kimi zaman bu yüzeylerden biri düz olabilir.)
- Bu eğrileri uzatıp çember yaptığımızda oluşan çemberlerin yarıçapları eğrilik yarıçapı olarak adlandırılır.
![image]()
ve ![image]()
olarak gösterilir. ![image]()
merceğin kırma gücü![image]()
merceğin odak uzaklığı, optik eksene paralel gelen ışınların toplandığı (ince kenarlıda) ya da bir noktadan çıkıyormuşçasına dağıldığı nokta(kalın kenarlıda)![image]()
iki kırıcı yüzey arasındaki uzaklık- n merceğin yapıldığı maddenin kırıcılık indisi
Bir merceğin odak uzaklığı mercekçi denklemi kullanılarak hesaplanır.
![{\displaystyle {P}={\frac {1}{f}}=(n-1)\left[{\frac {1}{R_{1}}}-{\frac {1}{R_{2}}}+{\frac {(n-1)d}{nR_{1}R_{2}}}\right]}](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkzYVd0cGJXVmthV0V1YjNKbkwyRndhUzl5WlhOMFgzWXhMMjFsWkdsaEwyMWhkR2d2Y21WdVpHVnlMM04yWnk5bFlqRTJNRGhrWmpOallqTTVZakkwTWpka09HRmhZelF5TmpJM01EaG1ZMk13WldJd05EZzIuc3Zn.svg)
İşaret seçimi
Mercekçi denklemindeki 
ve 
'nin işareti seçilirken içbükeylik dikkate alınır. Eğer yüzey dışbükeyse + işaretli, içbükeyse - işaretli olur. Eğer yüzey eğri değil de düzse 
alınır.
Çeşitleri
Bir merceğe gelen ışın merceğe girerken ve mercekten çıkarken olmak üzere iki defa kırılır. Işınları toplayacak şekilde kıran merceklere ince kenarlı mercek, dağıtacak şekilde kıran merceklere kalın kenarlı mercek denir.
İnce kenarlı (Yakınsak) mercek
Üzerine gelen ışınları bir noktada toplayan mercek, dışbükey mercek veya yakınsak mercek olarak da bilinir. Hipermetropluk göz kusuruna sahip insanların gözlüklerinde kullanılır.Kenarı ortasına göre ince olan mercek türüdür.
 |  |
Kalın kenarlı (Iraksak) mercek
Üzerine gelen ışınları dağıtan mercek, içbükey mercek veya ıraksak mercek olarak da bilinir. Miyopluk göz kusuruna sahip insanların gözlüklerinde kullanılır.
 |  |
Sapınç
Sapınç, gerçek görüntünün, basit bir teorinin tahminlerinden farklı çıkmasına ve merceklerin ışık kırmada ya da görüntü oluşturmada teorideki gibi davranmamasıdır.
Kullanıldığı alanlar
Kullanıldığı alanlar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mercek ya da lens isigin yonunu degistiren kiran isik isinlarini birbirine yaklastiran ya da uzaklastiran optik alet Basit mercek tek bir optik elemanin kullanildigi bilesik mercek ise iki optik elemanin bir arada oldugu mercek tipidir Bilesik mercek basit mercek kullanildiginda ortaya cikan sapinc olayinin etkisini azaltmak icin kullanilir Mercekler genelde camdan ve saydam plastikten yapilir Lensler gereken sekle gore taslanir parlatilir veya kaliplanir Bir mercek isigi odaklamadan kiran bir prizmadan farkli olarak bir goruntu olusturmak icin isigi odaklayabilir Mikrodalga lensler elektron lensler akustik lensler veya patlayici lensler gibi gorunur isik disindaki dalgalari ve radyasyonu benzer sekilde odaklayan veya dagitan cihazlara da mercekler denir OptikIsigin dogasiIsikIsik hiziHuygens Fresnel ilkesiFermat ilkesiOptik aygitlarAynaMercekPrizmaBuyutecKameraMikroskopTeleskopLazerGozOlaylarYansimaTam yansimaKirilmaSacilmaGirisimKirinimPolarizasyonBir mercekTarihiLens mercek kelimesinin kokeni Latince deki lentil kelimesinden gelmektedir Lentil Latincede mercimek demektir British Museum da bulunan Nimrud mercegi Insan yapimi en eski mercek antik Asur kentlerinden Nimrud da bulunmustur David Brewster bu mercegin buyutec olarak ya da ates baslatma amacli kullanildigini dusunmektedir cunku Asurlular zamaninda bulunan ince islemeli oyma resimlerin buyutec kullanilmadan yapilmasi imkansizdir Icinde merceklerin gectigi ilk yazili eser Antik Yunan filozoflarindan Aristofanes in Bulutlar MO 424 idir Bu eserde bir mercek yangin cikartma amaciyla kullanilmistir TerimlerMercekler temel olarak iki egrisel kirici yuzeyden olusur Kimi zaman bu yuzeylerden biri duz olabilir Bu egrileri uzatip cember yaptigimizda olusan cemberlerin yaricaplari egrilik yaricapi olarak adlandirilir R1 displaystyle R 1 ve R2 displaystyle R 2 olarak gosterilir P displaystyle P mercegin kirma gucu f displaystyle f mercegin odak uzakligi optik eksene paralel gelen isinlarin toplandigi ince kenarlida ya da bir noktadan cikiyormuscasina dagildigi nokta kalin kenarlida d displaystyle d iki kirici yuzey arasindaki uzaklik n mercegin yapildigi maddenin kiricilik indisi Bir mercegin odak uzakligi mercekci denklemi kullanilarak hesaplanir P 1f n 1 1R1 1R2 n 1 dnR1R2 displaystyle P frac 1 f n 1 left frac 1 R 1 frac 1 R 2 frac n 1 d nR 1 R 2 right Isaret secimi Mercekci denklemindeki R1 displaystyle R 1 ve R2 displaystyle R 2 nin isareti secilirken icbukeylik dikkate alinir Eger yuzey disbukeyse isaretli icbukeyse isaretli olur Eger yuzey egri degil de duzse R displaystyle R infty alinir CesitleriBir mercege gelen isin mercege girerken ve mercekten cikarken olmak uzere iki defa kirilir Isinlari toplayacak sekilde kiran merceklere ince kenarli mercek dagitacak sekilde kiran merceklere kalin kenarli mercek denir Ince kenarli Yakinsak mercek Uzerine gelen isinlari bir noktada toplayan mercek disbukey mercek veya yakinsak mercek olarak da bilinir Hipermetropluk goz kusuruna sahip insanlarin gozluklerinde kullanilir Kenari ortasina gore ince olan mercek turudur Kalin kenarli Iraksak mercek Uzerine gelen isinlari dagitan mercek icbukey mercek veya iraksak mercek olarak da bilinir Miyopluk goz kusuruna sahip insanlarin gozluklerinde kullanilir Biconcave lensSapincSapinc gercek goruntunun basit bir teorinin tahminlerinden farkli cikmasina ve merceklerin isik kirmada ya da goruntu olusturmada teorideki gibi davranmamasidir Kullanildigi alanlarBuyutec Gozluk yapiminda miyop hipermetrop astigmat tedavisinde Durbun teleskop mikroskop kamera projektor yapiminda Gunes enerjisinden elektrik elde ederken fotovoltaik isiklari toplamadaDurbundeki mercek ve prizmalar Kepler in iki tane mercek iceren teleskobu Soldaki merceklerin bulundugu bir optik mikroskop SLR bir fotograf makinesinin mercek yapisiKullanildigi alanlarMercek tasarimlari listesi Optik tarihi Bugu onleyici F stop Okuler Bokeh