Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
II. Nuh (Farsça: نوح, 13 Haziran 976 – 22 Temmuz 997)Sâmânîler'in (976–997) emiridir . I. Mansûr'un oğlu ve halefidir.
| II. Nuh Farsça: نوح | |
|---|---|
 II. Nuh'un bir isyancıyı bastırmasını tasvir eden folio. y. 1425 tarihli Majma’ al-tawarikhin bir el yazmasından | |
| Sâmânî emiri | |
| Hüküm süresi | 13 Haziran 976 – 22 Temmuz 997 |
| Önce gelen | I. Mansûr |
| Sonra gelen | II. Mansûr |
| Doğum | 963 |
| Ölüm | 22 Temmuz 997 |
| Çocuk(lar)ı | II. Mansûr II. Abdülmelik İsmail Müntasır |
| Babası | I. Mansûr |
| Dini | Sünnilik |
Saltanatının Başlangıcı ve Ortası
Genç yaşta tahta çıkan Nuh'a annesi ve veziri Ebû'l-Hüseyin Abdullah bin Ahmed Utbi yardımcı oldular. Tahta çıktığı sıralarda Karahanlılar, Sâmânîlerin gümüş madenlerinin bulunduğu Yukarı Zerefşan Vadisi'ni istila edip ele geçirdiler. 980 yılında tekrar saldırarak İsfijab'ı ele geçirdiler. Utbi ise, Horasan'ın Sâmânî valisi 'yi görevden almaya odaklanmıştı. Vezir, Ebû'l Hasan'ın çok güçlü olduğunu düşünerek 982 yılında onu görevden almayı başardı. Onun yerine kendi taraftarlarından biri olan Taş adlı bir Türk generali atadı. Ebû'l Hasan, Herat'ın güneyindeki Kuhistan'daki binasına kaçtı.
Yine 982 yılında Büveyhiler'e karşı Hurisan'da bir sefer düzenlenmiştir; başlangıçta başarılı olduysa da, Sâmânî kuvvetleri daha sonra mağlup olmuştur. Sâmânîler devletinin Büveyhiler tarafından işgali ancak Adudüddevle'nin ölümüyle önlenebilmiştir. Utbi orduyu yeniden toparlamaya çalışmış ancak Ebû'l Hasan ve taraftarları tarafından öldürülmüştr.
Utbi'nin ölümü başkent Buhara'da bir ayaklanma başlatmış; Nuh, isyanı bastırmak için Taş'ın yardımını istemek zorunda kalmıştır. Vali bu görevi başarmış ve Faik'le birlikte Ebû'l Hasan ve oğlu 'nin ordularına karşı savaşmaya hazırlanmıştır. Ancak sonunda fikrini değiştirmiş ve Simcûrîler ve Faik'le barışmıştır. Taş, Nuh'u, Belh'in yönetimini Faik'e, Herat'ın yönetimini ise Ebû Ali'ye vermesi konusunda ikna etmiş; Ebû'l Hasan Horasan'da yeniden tahta çıkmış, Taş ise Horasan valiliğini sürdürmüştür.
Bu barış, Utbi'nin halefi Muhammed bin Üzeyir tarafından bozulmuş; vezir Utbi ile rakipti ve bu nedenle Taş'tan hoşlanmıyordu. Nuh, Muhammed'in tavsiyesi üzerine Taş'ı görevden alıp yerine Ebû'l Hasan'ı tekrar vali yapmıştır. Taş, kendisine yardım sağlayan Büveyhilerin yanına kaçmıştır. Ancak Simcûrîler ve Faik onu 987 yılı sonlarına doğru yendiler ve Gürgan'a kaçmıştır ve 988 yılında orada ölmüştür. Aynı yıl Nuh, 'yi yeni vezir olarak atamış, ancak daha sonra onun yerine 'i vezir olarak atamıştır. Ancak altı ay sonra Ebû Nasr Ahmed, Nuh'un sarayındaki gulâmlar tarafından öldürülmüş ve Ebû Ali Damgani kısa bir süre sonra Nuh'un veziri olarak yeniden atanmıştır.
Ebû'l Hasan da bu sıralarda ölmüş; oğlu Ebû Ali, Horasan valisi olarak onun yerine geçmiştir. Bu, onun gücünü büyük ölçüde artırmış ve bu hareket Faik'i endişelendirmiştir. İkisi arasındaki çekişme düşmanca bir hal almış; Ebû Ali, 990 yılı civarında yaptığı savaşta Faik'i mağlup etmiştir. Faik geri çekilirken Buhara'yı ele geçirmeye çalışmış, ancak Nuh'un Türk komutanı onu bir kez daha yenilgiye uğratmıştır. Faik daha sonra Belh'e doğru yola çıkmıştır. Nuh, kendisine bağlı olanlardan birkaçını Faik'e karşı kuvvetlerini harekete geçirmeye ikna etmeyi başarmış; fakat Faik konumunu korumuştur.
Karahanlılar ve Saltanatının Sonu
Sâmânî topraklarını ele geçirmelerinin yanı sıra Buhara'dan neredeyse bağımsız olan birkaç küçük Türk beyliğini de devralan Karahanlılar, 991 yılı sonlarında tam kapsamlı bir istila başlattılar. Hükümdarları Buğra Han, Nuh'un onu durdurmak için gönderdiği orduyu yok etmiştir. Emir daha sonra Faik'i affetmiş ve ona Semerkant valiliğini vermiş; karşılığında da Karahanlılar'a karşı savaşma sözü almıştır. Ancak bir süre sonra Faik, Buğra Han'a teslim olmuş ve Buğra Han da Buhara'ya doğru yürümüştür. Nuh kaçmış ve Karahanlılar 992 yılının ilkbahar sonlarında başkente girerek Ebû Ali Damgani'yi yakalamayı başarmışlardır. Emir daha sonra, hâlâ Horasan eyaletinin merkezi olan Nişabur'da ikamet eden Ebû Ali'ye yönelmiştir. Yardım talebinde bulunmuş, ancak ilk başta bunu reddetmiştir. Buğra Han'ın Buhara'da hastalanması durumu değişmiştir; Nuh'un amcası Abdülaziz'i Karahanlı kuklası yaparak Sâmânî hanedanının başına geçirmiş, Semerkant'a gitmiş ve kuzeye doğru giderken yolda ölmüştr. Aynı dönemde Karahanlılar'ın esiri olan Ebû Ali Damgani de ölmüştür. Buhara'da bırakılan garnizon, aynı yılın yazında Nuh tarafından bozguna uğratılmış ve Abdülaziz'in gözleri kör edilerek hapse atılmıştır.
Faik bizzat Buhara'yı almaya teşebbüs etmiş, ancak yenilmiştir. Daha sonra Ebû Ali'ye kaçmıştır; ikisi geçmişteki anlaşmazlıklarını çözmüşler ve Sâmânî yönetimine son vermeye karar vermişlerdir. İlk önce Sâmânîleri destekleyen küçük emirlikleri fethetmeye başlamılardır; Ebû Ali Garcistan'ı işgal etmiş ve yöneticisi Şah Muhammed'i babası Ebû Nasr Muhammed ile birlikte bölgeden kovmuştur. Nuh daha sonra Gazneli Sebük Tegin'den yardım istemiştir. Gazneliler yardım etmeyi kabul etmiş ve Nuh'un kuvvetleri Harezm ve ona bağlı diğer bazı adamların yardımıyla daha da güçlenmiştir. Ağustos 994'te Horasan'da yapılan savaş, emir ve müttefiklerinin ezici zaferiyle sonuçlanmıştır. İsyancılar Gürgan'a kaçmış; Nuh, Sebük Tegin ve oğlu Mahmud'u unvanlarla ödüllendirmiş ve Horasan valiliğini de Mahmud'a vermiştir.
995 yılında Ebû Ali ve Faik yeni kuvvetlerle geri dönerek Mahmud'u Nişabur'dan çıkarmışlardır. Sebük Tegin oğluyla buluşmuş ve birlikte Tus yakınlarında isyancıları yenmişlerdir. Ebû Ali ve Faik kuzeye doğru kaçmışlar; Faik Karahanlılar'a sığınmıştır. Ancak Nuh, Ebû Ali'yi affetmiş ve onu Harezm'e göndermiştir. Güney Harezm'i bir Sâmânî vasalı olarak elinde tutan Harezm Şahı, Ebû Ali'yi hapse atmıştır. Her ikisi de Kuzey Harezm'in Sâmânî valisi Gürgenç'ten saldırdığında esir alınmıştır. Güney Harezm'i ilhak etmiş ve Ebû Ali'yi Nuh'a geri göndermiştir. Emir onu 996 yılında Sebük Tegin'e göndermiş ve orada Gazneliler tarafından idam edilmiştir.
Bu arada Faik, Buğra Han'ın halefi Nasr Han'ı, Sâmânîlere karşı bir sefer başlatmaya ikna etmeye çalışmıştır. Karahanlılar ise Nuh ile barış yapmışlardır. Faik affedilmiş ve Semerkant valiliği kendisine geri verilmiştir. Her ne kadar barış nihayet sağlanmış olsa da, öncesindeki yıllardaki çatışmalar Sâmânîlere büyük zarar vermişti; Karahanlılar kuzeydoğunun büyük bölümünü ele geçirmiş, Gazneliler ise Horasan'ı ve Ceyhun'un güneyindeki toprakları ele geçirmişlerdi. Harezm valisi Nuh'un otoritesini sadece ismen kabul ediyordu. Nuh, 997 yılında öldüğünde Sâmânî devleti çok zayıflamış durumdaydı. Yerine oğlu II. Mansûr geçmiştir.
Kaynakça
- Özel
- Genel
- Frye, R.N. (1975). "The Sāmānids". (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 136-161. ISBN .
- Meisami, Julie Scott (1999). Persian Historiography to the End of the Twelfth Century. Edinburgh University Press. ss. 1-319. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
II Nuh Farsca نوح 13 Haziran 976 22 Temmuz 997 Samaniler in 976 997 emiridir I Mansur un oglu ve halefidir II Nuh Farsca نوحII Nuh un bir isyanciyi bastirmasini tasvir eden folio y 1425 tarihli Majma al tawarikhin bir el yazmasindanSamani emiriHukum suresi13 Haziran 976 22 Temmuz 997Once gelenI MansurSonra gelenII MansurDogum963Olum22 Temmuz 997Cocuk lar iII Mansur II Abdulmelik Ismail MuntasirBabasiI MansurDiniSunnilikSaltanatinin Baslangici ve OrtasiHorasan Maveraunnehir ve Toharistan Haritasi Genc yasta tahta cikan Nuh a annesi ve veziri Ebu l Huseyin Abdullah bin Ahmed Utbi yardimci oldular Tahta ciktigi siralarda Karahanlilar Samanilerin gumus madenlerinin bulundugu Yukari Zerefsan Vadisi ni istila edip ele gecirdiler 980 yilinda tekrar saldirarak Isfijab i ele gecirdiler Utbi ise Horasan in Samani valisi yi gorevden almaya odaklanmisti Vezir Ebu l Hasan in cok guclu oldugunu dusunerek 982 yilinda onu gorevden almayi basardi Onun yerine kendi taraftarlarindan biri olan Tas adli bir Turk generali atadi Ebu l Hasan Herat in guneyindeki Kuhistan daki binasina kacti Yine 982 yilinda Buveyhiler e karsi Hurisan da bir sefer duzenlenmistir baslangicta basarili olduysa da Samani kuvvetleri daha sonra maglup olmustur Samaniler devletinin Buveyhiler tarafindan isgali ancak Adududdevle nin olumuyle onlenebilmistir Utbi orduyu yeniden toparlamaya calismis ancak Ebu l Hasan ve taraftarlari tarafindan oldurulmustr Utbi nin olumu baskent Buhara da bir ayaklanma baslatmis Nuh isyani bastirmak icin Tas in yardimini istemek zorunda kalmistir Vali bu gorevi basarmis ve Faik le birlikte Ebu l Hasan ve oglu nin ordularina karsi savasmaya hazirlanmistir Ancak sonunda fikrini degistirmis ve Simcuriler ve Faik le barismistir Tas Nuh u Belh in yonetimini Faik e Herat in yonetimini ise Ebu Ali ye vermesi konusunda ikna etmis Ebu l Hasan Horasan da yeniden tahta cikmis Tas ise Horasan valiligini surdurmustur Bu baris Utbi nin halefi Muhammed bin Uzeyir tarafindan bozulmus vezir Utbi ile rakipti ve bu nedenle Tas tan hoslanmiyordu Nuh Muhammed in tavsiyesi uzerine Tas i gorevden alip yerine Ebu l Hasan i tekrar vali yapmistir Tas kendisine yardim saglayan Buveyhilerin yanina kacmistir Ancak Simcuriler ve Faik onu 987 yili sonlarina dogru yendiler ve Gurgan a kacmistir ve 988 yilinda orada olmustur Ayni yil Nuh yi yeni vezir olarak atamis ancak daha sonra onun yerine i vezir olarak atamistir Ancak alti ay sonra Ebu Nasr Ahmed Nuh un sarayindaki gulamlar tarafindan oldurulmus ve Ebu Ali Damgani kisa bir sure sonra Nuh un veziri olarak yeniden atanmistir Ebu l Hasan da bu siralarda olmus oglu Ebu Ali Horasan valisi olarak onun yerine gecmistir Bu onun gucunu buyuk olcude artirmis ve bu hareket Faik i endiselendirmistir Ikisi arasindaki cekisme dusmanca bir hal almis Ebu Ali 990 yili civarinda yaptigi savasta Faik i maglup etmistir Faik geri cekilirken Buhara yi ele gecirmeye calismis ancak Nuh un Turk komutani onu bir kez daha yenilgiye ugratmistir Faik daha sonra Belh e dogru yola cikmistir Nuh kendisine bagli olanlardan birkacini Faik e karsi kuvvetlerini harekete gecirmeye ikna etmeyi basarmis fakat Faik konumunu korumustur Karahanlilar ve Saltanatinin SonuAgustos 994 te Horasan da Samaniler ile iki Turk isyanci Faik ve Ebu Ali Simcuri arasinda gerceklesen bir savasin resmi Samani topraklarini ele gecirmelerinin yani sira Buhara dan neredeyse bagimsiz olan birkac kucuk Turk beyligini de devralan Karahanlilar 991 yili sonlarinda tam kapsamli bir istila baslattilar Hukumdarlari Bugra Han Nuh un onu durdurmak icin gonderdigi orduyu yok etmistir Emir daha sonra Faik i affetmis ve ona Semerkant valiligini vermis karsiliginda da Karahanlilar a karsi savasma sozu almistir Ancak bir sure sonra Faik Bugra Han a teslim olmus ve Bugra Han da Buhara ya dogru yurumustur Nuh kacmis ve Karahanlilar 992 yilinin ilkbahar sonlarinda baskente girerek Ebu Ali Damgani yi yakalamayi basarmislardir Emir daha sonra hala Horasan eyaletinin merkezi olan Nisabur da ikamet eden Ebu Ali ye yonelmistir Yardim talebinde bulunmus ancak ilk basta bunu reddetmistir Bugra Han in Buhara da hastalanmasi durumu degismistir Nuh un amcasi Abdulaziz i Karahanli kuklasi yaparak Samani hanedaninin basina gecirmis Semerkant a gitmis ve kuzeye dogru giderken yolda olmustr Ayni donemde Karahanlilar in esiri olan Ebu Ali Damgani de olmustur Buhara da birakilan garnizon ayni yilin yazinda Nuh tarafindan bozguna ugratilmis ve Abdulaziz in gozleri kor edilerek hapse atilmistir Faik bizzat Buhara yi almaya tesebbus etmis ancak yenilmistir Daha sonra Ebu Ali ye kacmistir ikisi gecmisteki anlasmazliklarini cozmusler ve Samani yonetimine son vermeye karar vermislerdir Ilk once Samanileri destekleyen kucuk emirlikleri fethetmeye baslamilardir Ebu Ali Garcistan i isgal etmis ve yoneticisi Sah Muhammed i babasi Ebu Nasr Muhammed ile birlikte bolgeden kovmustur Nuh daha sonra Gazneli Sebuk Tegin den yardim istemistir Gazneliler yardim etmeyi kabul etmis ve Nuh un kuvvetleri Harezm ve ona bagli diger bazi adamlarin yardimiyla daha da guclenmistir Agustos 994 te Horasan da yapilan savas emir ve muttefiklerinin ezici zaferiyle sonuclanmistir Isyancilar Gurgan a kacmis Nuh Sebuk Tegin ve oglu Mahmud u unvanlarla odullendirmis ve Horasan valiligini de Mahmud a vermistir 995 yilinda Ebu Ali ve Faik yeni kuvvetlerle geri donerek Mahmud u Nisabur dan cikarmislardir Sebuk Tegin ogluyla bulusmus ve birlikte Tus yakinlarinda isyancilari yenmislerdir Ebu Ali ve Faik kuzeye dogru kacmislar Faik Karahanlilar a siginmistir Ancak Nuh Ebu Ali yi affetmis ve onu Harezm e gondermistir Guney Harezm i bir Samani vasali olarak elinde tutan Harezm Sahi Ebu Ali yi hapse atmistir Her ikisi de Kuzey Harezm in Samani valisi Gurgenc ten saldirdiginda esir alinmistir Guney Harezm i ilhak etmis ve Ebu Ali yi Nuh a geri gondermistir Emir onu 996 yilinda Sebuk Tegin e gondermis ve orada Gazneliler tarafindan idam edilmistir Bu arada Faik Bugra Han in halefi Nasr Han i Samanilere karsi bir sefer baslatmaya ikna etmeye calismistir Karahanlilar ise Nuh ile baris yapmislardir Faik affedilmis ve Semerkant valiligi kendisine geri verilmistir Her ne kadar baris nihayet saglanmis olsa da oncesindeki yillardaki catismalar Samanilere buyuk zarar vermisti Karahanlilar kuzeydogunun buyuk bolumunu ele gecirmis Gazneliler ise Horasan i ve Ceyhun un guneyindeki topraklari ele gecirmislerdi Harezm valisi Nuh un otoritesini sadece ismen kabul ediyordu Nuh 997 yilinda oldugunde Samani devleti cok zayiflamis durumdaydi Yerine oglu II Mansur gecmistir KaynakcaOzel Tabakat i Nasiri Minhac i Sirac Cuzcani sayfa 107 Lahore Sangmil Publications 2004 a b c Frye 1975 s 156 Frye 1975 s 157 a b Frye 1975 s 158 GenelFrye R N 1975 The Samanids Ed The Cambridge History of Iran Volume 4 From the Arab Invasion to the Saljuqs Ingilizce Cambridge Cambridge University Press ss 136 161 ISBN 0 521 20093 8 Meisami Julie Scott 1999 Persian Historiography to the End of the Twelfth Century Edinburgh University Press ss 1 319 ISBN 9780748612765