Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Sarmal (helis, heliks veya helezon), burgu şekilli, üç boyutlu bir şekildir. Sarmal şekilli gündelik nesnelere örnek olarak silindirik yay, vida ve minare merdiveni gösterilebilir. Sarmallar biyolojide de yer alır, DNA molekülü birbirine sarılmış iki sarmaldan oluşur, çoğu proteinde de alfa sarmal olarak adlandırılan sarmal yapılar bulunur. Sıfat hali için sarmal (helisel, helikal veya helezonî) kullanılır.
Helis kelimesi Yunanca "bükülmüş, kavisli" anlamına gelen ἕλιξ kelimesinden gelir. "İçi dolu" bir sarmal - örneğin "spiral" (sarmal) bir rampa - helikoid adı verilen bir yüzeydir.
Tipleri
Sarmallar dönüş yönlerine göre sağ elli veya sol elli olarak nitelendirilirler. Sağ elli bir sarmal şöyle tanımlanabilir: hayalinizde sarmalı sağ elinizle tutun, başparmağınız sarmalın eksenine paralel yönde olsun, diğer parmaklarınızı da sarmalın oyuklarının içine yerleşsin. Eğer parmaklarınızın uçları başparmağınıza doğru yönlenmişse sarmal sağ ellidir. Yoksa, sol elli.
Bir diğer tanıma göre, sarmalın ekseni boyunca baktığınızda sarmalın saat yönünde dönmesi, sarmalın sizden uzaklaşıyor gibi görünmesine neden oluyorsa sarmal sağ ellidir, yoksa sol elli.
Ellilik (veya ) sarmalın bir özelliğidir, bakış açısına göre değişmez: sağ-elli bir sarmal döndürülerek veya çevrilerek sol-elli olamaz, ancak aynadan yansıması ile sol elli görülür (keza, sol-elli sarmal da sağ-elli olamaz).
Çoğu vida sağ-elli sarmal şekillidir. Biyolojideki alfa sarmal, DNA'nın A ve B halleri de sağ-elli sarmallardır. DNA'nın Z hali sol-ellidir.
Bir çift sarmal, geometrik anlamda, aynı eksene sahip iki eşleşik sarmaldır, bunlardan biri ötekinin eksen boyunca ötelenmiş halidir.
Konik sarmal, bir konik yüzey üzerindeki sarmaldır, koninin tepesine olan uzaklık eksene göre olan açının .
Dairesel bir sarmalın sabit eğriliği ve olur. Sarmalın hatvesi, sarmal ekseni boyunca ölçülen, sarmalın bir tam dönüşünün genişliğidir.
Bir eğrinin teğetinin bir doğruyla yaptığı açı sabitse, bu eğriye genel sarmal denir.
Matematik
Matematikte sarmal, 3 boyutlu uzayda bir eğri tipidir. Kartezyen koordinat sisteminde aşağıdaki üç denklem bir sarmalı tanımlar:
Sağ-elli bir koordinat sisteminde, t parametresi artarken, (x,y,z) noktası sağ-elli bir sarmal çizer, bunun çapı 1, z-ekseni boyunca hatvesi 2π'dir.
Silindirik koordinat sisteminde (r, θ, h), aynı sarmal şöyle tanımlanır:
Çapı a, hatvesi 2πb olan bir sarmal bu denklemlerle tanımlanır:
Bir sarmalı matematiksel olarak oluşturmanın bir diğer yolu, sanal argümanlar kullanan kompleks değerli üssel bir fonksiyonun (e^xi) grafiğini çizmektir (bkz. Euler formülü)
, öteleme ve dışında, tüm sağ-elli sarmallar yukarıda tanımlanan sarmala eşdeğerdir. Eşdeğer sol-elli sarmal birkaç yoldan oluşturulabilir, en kolayı x, y veya z bileşenlerinden birinin negatifini almaktır.
Kartezyen koordinatlarla
![image]()
a
![{\displaystyle t\mapsto (a\cos t,a\sin t,bt),t\in [0,T]}](https://www.wikipedia.tr-tr.nina.az/image/aHR0cHM6Ly93d3cud2lraXBlZGlhLnRyLXRyLm5pbmEuYXovaW1hZ2UvYUhSMGNITTZMeTkzYVd0cGJXVmthV0V1YjNKbkwyRndhUzl5WlhOMFgzWXhMMjFsWkdsaEwyMWhkR2d2Y21WdVpHVnlMM04yWnk4NU0yUXpaVEJpTWpaa05qUTROVGM0WkRJNE1qWTJNbU0yTURVNU1UbGxOakE1WVdJek5qTTIuc3Zn.svg)
olarak ifade edilen, a çaplı ve 2πb havleli bir dairesel sarmalın uzunluğu 
, eğriliği 
ve torsiyonu 
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Helices 3 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." by Sándor Kabai, .
- ^ "Helical Staircase 8 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." by Sándor Kabai, .
- ^ [1]Grekçe: ἕλιξ 16 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
- ^ Eric W. Weisstein, Helicoid (MathWorld)
- ^ "Double Helix 15 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." by Sándor Kabai, .
- ^ Eric W. Weisstein, Helix (MathWorld)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sarmal helis heliks veya helezon burgu sekilli uc boyutlu bir sekildir Sarmal sekilli gundelik nesnelere ornek olarak silindirik yay vida ve minare merdiveni gosterilebilir Sarmallar biyolojide de yer alir DNA molekulu birbirine sarilmis iki sarmaldan olusur cogu proteinde de alfa sarmal olarak adlandirilan sarmal yapilar bulunur Sifat hali icin sarmal helisel helikal veya helezoni kullanilir Sag ve sol elli sarmallarSarmal yapili bir molekulun kristal yapisi Jean Marie Lehn ve arkadaslari Helv Chim Acta 2003 86 1598 1624 Sol elli sarmal olarak buyuyen bir sarmasik Cedar Point Ohio ABD lunaparkindaki Corkscrew eglence treninin rayi konik sarmal olarak sonlanmaktadir Helis kelimesi Yunanca bukulmus kavisli anlamina gelen ἕli3 kelimesinden gelir Ici dolu bir sarmal ornegin spiral sarmal bir rampa helikoid adi verilen bir yuzeydir TipleriSarmallar donus yonlerine gore sag elli veya sol elli olarak nitelendirilirler Sag elli bir sarmal soyle tanimlanabilir hayalinizde sarmali sag elinizle tutun basparmaginiz sarmalin eksenine paralel yonde olsun diger parmaklarinizi da sarmalin oyuklarinin icine yerlessin Eger parmaklarinizin uclari basparmaginiza dogru yonlenmisse sarmal sag ellidir Yoksa sol elli Bir diger tanima gore sarmalin ekseni boyunca baktiginizda sarmalin saat yonunde donmesi sarmalin sizden uzaklasiyor gibi gorunmesine neden oluyorsa sarmal sag ellidir yoksa sol elli Ellilik veya sarmalin bir ozelligidir bakis acisina gore degismez sag elli bir sarmal dondurulerek veya cevrilerek sol elli olamaz ancak aynadan yansimasi ile sol elli gorulur keza sol elli sarmal da sag elli olamaz Cogu vida sag elli sarmal sekillidir Biyolojideki alfa sarmal DNA nin A ve B halleri de sag elli sarmallardir DNA nin Z hali sol ellidir Bir cift sarmal geometrik anlamda ayni eksene sahip iki eslesik sarmaldir bunlardan biri otekinin eksen boyunca otelenmis halidir Konik sarmal bir konik yuzey uzerindeki sarmaldir koninin tepesine olan uzaklik eksene gore olan acinin Dairesel bir sarmalin sabit egriligi ve olur Sarmalin hatvesi sarmal ekseni boyunca olculen sarmalin bir tam donusunun genisligidir Bir egrinin tegetinin bir dogruyla yaptigi aci sabitse bu egriye genel sarmal denir MatematikMatematikte sarmal 3 boyutlu uzayda bir egri tipidir Kartezyen koordinat sisteminde asagidaki uc denklem bir sarmali tanimlar x cos t displaystyle x cos t y sin t displaystyle y sin t z t displaystyle z t Sag elli bir koordinat sisteminde t parametresi artarken x y z noktasi sag elli bir sarmal cizer bunun capi 1 z ekseni boyunca hatvesi 2p dir Silindirik koordinat sisteminde r 8 h ayni sarmal soyle tanimlanir r 1 displaystyle r 1 8 t displaystyle theta t h t displaystyle h t Capi a hatvesi 2pb olan bir sarmal bu denklemlerle tanimlanir x acos t displaystyle x a cos t y asin t displaystyle y a sin t z bt displaystyle z bt Bir sarmali matematiksel olarak olusturmanin bir diger yolu sanal argumanlar kullanan kompleks degerli ussel bir fonksiyonun e xi grafigini cizmektir bkz Euler formulu oteleme ve disinda tum sag elli sarmallar yukarida tanimlanan sarmala esdegerdir Esdeger sol elli sarmal birkac yoldan olusturulabilir en kolayi x y veya z bilesenlerinden birinin negatifini almaktir Kartezyen koordinatlarla t acos t asin t bt t 0 T displaystyle t mapsto a cos t a sin t bt t in 0 T a olarak ifade edilen a capli ve 2pb havleli bir dairesel sarmalin uzunlugu T a2 b2 displaystyle T cdot sqrt a 2 b 2 egriligi a a2 b2 displaystyle frac a a 2 b 2 ve torsiyonu ba2 b2 dir displaystyle frac b a 2 b 2 dir Ayrica bakinizAlfa sarmal Kollajen heliksKaynakca Helices 3 Agustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Sandor Kabai Helical Staircase 8 Eylul 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Sandor Kabai 1 Grekce ἕli3 16 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Henry George Liddell Robert Scott A Greek English Lexicon on Perseus Eric W Weisstein Helicoid MathWorld Double Helix 15 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Sandor Kabai Eric W Weisstein Helix MathWorld