Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Barak (Çağatayca ve Farsça : غیاث الدین براق ) Çağatay Hanlığı'nın (1266–1271) Hanıdır. Yesünto'a'nın oğlu ve Çağatay Han'ın torununun oğludur. İslam'a dönerek Gıyaseddin adını almıştır.
| Gıyaseddin Barak | |
|---|---|
| Çağatay hanı | |
| Hüküm süresi | 1266–1271 |
| Önce gelen | Mübarek Şah |
| Sonra gelen | |
| Ölüm | 1271 |
| Çocuk(lar)ı | |
| Babası | |
Arka plan
Barak'ın ailesi, babasının Ögeday Han hanedanına destek olması nedeniyle Büyük Han Möngke Han tarafından sürgün edilmesinin ardından Çin'e göç etmişti. Barak, Kubilay Han'ın kampında büyümüş ve orada önemli bir mevki edinmiştir.
1260'ların başı
1260'lı yılların başlarında Orta Asya'ya seyahat etmiş ve Çağatay Hanı Mübarek Şah'ın güvenini kazanmıştır. 1266 yılında Çağatay Han olarak tekrar tahta çıkan Barak, ordunun desteğini alarak darbe yapmış ve aynı yılın eylül ayında Mübarek Şah'ı devirmiştir. Hemen ardından Kubilay'ın Büyük Han olma yetkisini reddetmiştir, Kubilay'ın Türkistan temsilcisini görevden almış ve yerine kendi valilerinden birini atamıştır. Çok üstün ordusu, Kubilay'ın subaylarının onu kovmasını engellemiş ve Hotan, onun kuvvetleri tarafından harap edilmiştir. Ancak Kubilay Han, 1268 yılında ihtilafı sona erdirmek ve Kaydu'ya odaklanmak amacıyla ona bir hibe göndermiştir.
Kaydu, Barak'a doğru ilerlediğinde, Barak, işgalcilerin birliklerine Seyhun kıyısında bir tuzak kurmuş ve onları mağlup etmiştir. Ancak bir sonraki savaşta Kaydu, amcası Berkhe-Çir komutasındaki 3 tümenini gönderen Altın Orda Hanı Mengü Timur'un yardımıyla Hucend yakınlarında Barak'ı yenmiştir. Daha sonra Mâverâünnehir, Kaydu tarafından harap edilmiştir. Barak, ordusunu yeniden toparlamak amacıyla yol boyunca karşılaştığı şehirleri yağmalayarak önce Semerkant'a ardından Buhara'ya kaçmıştır. Bu eylemler, bölgenin daha fazla harap olmasını istemeyen Kaydu'yu endişelendirmiştir. Kaydu'nun ayrıca Kubilay ile olası bir çatışma için ordusunu serbest bırakması gerekiyordu. Bunun üzerine barış önerilmiş ve Barak, hanlığın yerleşik bölgelerinin valileri ve Daifu tarafından kabul edilmesi yönünde baskı görmüştr. Öyle de olmuş ve barış ilan edilmiş, ancak kaynaklar barışın zamanı ve yeri konusunda ihtilaf halindedir. Reşîdüddîn, toplantının 1269 baharında Taraz'da gerçekleştiğini iddia ederken, Vassaf, toplantının 1267 civarında Semerkant'ın güneyinde gerçekleştiğini yazmıştır. Her halükarda Maveraünnehir’in üçte ikisi Barak’a, diğer üçte biri ise Kaydu ve Mengu-Timur’a verilmiştir. Kaydu, Buhara çevresindeki bölgenin de kontrolünü ele geçirmiştir. Şehirlerin kontrolü hiçbir taraf tarafından ele geçirilememiş; bunların doğrudan yönetimi Mesud Bey'e devredilirken, Barak ve Kaydu sadece çöllerde ve dağlarda ikamet etmeyi kabul etmişlerdir.
Barak bu anlaşmadan memnun değildi; Kaydu, Mengu-Timur'un Mâverâünnehir'deki payını alma girişimiyle meşgulken Barak, ateşkesi ihlal ederek Buhara'yı yeniden işgal etmek için asker göndermiştir. Daha sonra Semerkant ve Buhara'yı da yağmalamaya kalkışmış, Mesud Bey bunu engellemekte zorlanmıştır. Ancak önemli miktarda otlak elde etmek amacıyla İlhanlılara saldırmaya karar verdiğinde, İlhanlı Abaka'nın Kubilay'ın müttefiki olması nedeniyle Kaydu bu kararı kabul etmiştir. Kaydu, 1269 veya 1270'te başlayan Barak'ın İlhanlılar'ı işgaline asker sağlamıştır. Barak'ın ordusunda Kaydu'nun temsilcileri arasında ilk olarak barış talebinde bulunan Kıpçak ve Güyük Han'ın torunu Çabat da vardı. Barak, Abaka'nın emrindeki Çağatay komutanlarından Tegüder'i isyana ikna etmiş ve İlhanlı kuvvetlerini Horasan'da bizzat yenilgiye uğratmıştır. Kısa bir süre sonra Kıpçak, Barak'ın generali Celayirtay ile tartışmaya girmiş ve bunu bahane ederek Kaydu'ya geri dönmüştür. Barak, kardeşini ve daha sonra Celayirtay'ı Kıpçak'ı geri almaya göndermiş, ancak başarılı olamamıştır. Kısa süre sonra Çabat da orduyu terk etmiş, ancak kuvvetlerinin büyük kısmı Buhara'da Barak'ın oğlu tarafından mağlup edilmiştir. Barak'ın Kaydu'ya yaptığı itirazlar sonuçsuz kalmıştır; hatta Kaydu, Abaka ile dostça ilişkilere bile girmiştir.
Mağlumiyet
Askerlerinin çoğunu firarilere karşı gönderen Barak, 22 Temmuz 1270'te Herat'ta İlhanlılar'a karşı büyük bir yenilgiye uğramıştır. Yaralı olarak Buhara'ya kaçmış, askerlerinin çoğu ise düşman saflarına geçmiştir. Kaybından Kıpçak ve Çabat'ı sorumlu tutan ve yardım talebinde bulunan bir mektup yazmıştır. Kaydu buna karşılık büyük bir kuvvet göndermiştir. Barak'ın yardımcıları isyancıları etkisiz hale getirince yardıma artık gerek kalmadığını, ancak Kaydu'nun kuvvetlerinin Çağataylıların gücünü yok etme niyetiyle yaklaşmaya devam ettiğini yazmıştır. Ordusu Barak'ın kampını kuşatmış, ancak kampa ulaştığında Barak'ın bir önceki gece öldüğünü fark etmiştir. Barak'ın generallerinin çoğu daha sonra Kaydu'nun otoritesine boyun eğmiştir. Vassaf ise Barak'ın generallerinin onu hayattayken terk ettiğini ve Barak'ın kendisini zehirleyen Kaydu'ya boyun eğmekten başka çaresi olmadığını iddia eder. Bir ay sonra Kaydu kendini Han ilan etmiş ve Çağatay Hanlığı'nın başına geçme yetkisini saklı tutmuş; bu yetkiyi ömrü boyunca korumuştur. Böylece Çağatay Hanları bundan sonraki otuz yıl boyunca Kaydu'nun kuklası olmuşlardır. Ancak oğulları Barak'ın ölümünden sonra uzun bir süre Kaydu'nun otoritesine karşı mücadele etmeye devam etmişlerdir.
Soybilim
Babürnâme eserinde Babür, anne tarafından büyükbabası Yunus Han'ın soyağacını şöyle anlatır:
"Yunus Han, Cengiz Han'ın ikinci oğlu Çağatay Han'ın soyundan gelmektedir (şöyle): Vais Han'ın oğlu, Şer-'ali Aughlon'un oğlu, Muhammed Han'ın oğlu, Hızır Khwaja Han'ın oğlu, Tuğluk-timur Han'ın oğlu, Aisan-bugha Han'ın oğlu, Dawa Han'ın oğlu, Barak Han'ın oğlu, Çağatay oğlu Mutuken'in oğlu Yesuntawa Han'ın oğlu Yunas Han Cengiz Han'ın oğlu Han"
|
|
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ The preaching of Islam: a history of the propagation of the Muslim faith By Sir Thomas Walker Arnold, pg. 197
- ^ The Babur Nama in English, Zahiru'd-din Mubammad Babur Padshah Ghdzt, Annette Susannah Beveridge, Chapter 1, p. 19
- ^ The Tarikh-i-Rashidi: a history of the Moghuls of central Asia by Mirza Muhammad Haidar Dughlat; Editor: N. Elias,Translated by Sir Edward Denison Ross,Publisher:S. Low, Marston and co., 1895
- ^ "Chughtai Khanates" A research project by Dr. Abdul Rauf Mughal
Konuyla ilgili yayınlar
- Michal Biran, Qaidu and the Rise of the Independent Mongol State in Central Asia. The Curzon Press, 1997, .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Mübarek Şah | Çağatay hanı 1266-1271 | Sonra gelen: Negübey |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Barak Cagatayca ve Farsca غیاث الدین براق Cagatay Hanligi nin 1266 1271 Hanidir Yesunto a nin oglu ve Cagatay Han in torununun ogludur Islam a donerek Giyaseddin adini almistir Giyaseddin BarakCagatay haniHukum suresi1266 1271Once gelenMubarek SahSonra gelenOlum1271Cocuk lar iBabasiArka planBarak in ailesi babasinin Ogeday Han hanedanina destek olmasi nedeniyle Buyuk Han Mongke Han tarafindan surgun edilmesinin ardindan Cin e goc etmisti Barak Kubilay Han in kampinda buyumus ve orada onemli bir mevki edinmistir 1260 larin basi1260 li yillarin baslarinda Orta Asya ya seyahat etmis ve Cagatay Hani Mubarek Sah in guvenini kazanmistir 1266 yilinda Cagatay Han olarak tekrar tahta cikan Barak ordunun destegini alarak darbe yapmis ve ayni yilin eylul ayinda Mubarek Sah i devirmistir Hemen ardindan Kubilay in Buyuk Han olma yetkisini reddetmistir Kubilay in Turkistan temsilcisini gorevden almis ve yerine kendi valilerinden birini atamistir Cok ustun ordusu Kubilay in subaylarinin onu kovmasini engellemis ve Hotan onun kuvvetleri tarafindan harap edilmistir Ancak Kubilay Han 1268 yilinda ihtilafi sona erdirmek ve Kaydu ya odaklanmak amaciyla ona bir hibe gondermistir Kaydu Barak a dogru ilerlediginde Barak isgalcilerin birliklerine Seyhun kiyisinda bir tuzak kurmus ve onlari maglup etmistir Ancak bir sonraki savasta Kaydu amcasi Berkhe Cir komutasindaki 3 tumenini gonderen Altin Orda Hani Mengu Timur un yardimiyla Hucend yakinlarinda Barak i yenmistir Daha sonra Maveraunnehir Kaydu tarafindan harap edilmistir Barak ordusunu yeniden toparlamak amaciyla yol boyunca karsilastigi sehirleri yagmalayarak once Semerkant a ardindan Buhara ya kacmistir Bu eylemler bolgenin daha fazla harap olmasini istemeyen Kaydu yu endiselendirmistir Kaydu nun ayrica Kubilay ile olasi bir catisma icin ordusunu serbest birakmasi gerekiyordu Bunun uzerine baris onerilmis ve Barak hanligin yerlesik bolgelerinin valileri ve Daifu tarafindan kabul edilmesi yonunde baski gormustr Oyle de olmus ve baris ilan edilmis ancak kaynaklar barisin zamani ve yeri konusunda ihtilaf halindedir Residuddin toplantinin 1269 baharinda Taraz da gerceklestigini iddia ederken Vassaf toplantinin 1267 civarinda Semerkant in guneyinde gerceklestigini yazmistir Her halukarda Maveraunnehir in ucte ikisi Barak a diger ucte biri ise Kaydu ve Mengu Timur a verilmistir Kaydu Buhara cevresindeki bolgenin de kontrolunu ele gecirmistir Sehirlerin kontrolu hicbir taraf tarafindan ele gecirilememis bunlarin dogrudan yonetimi Mesud Bey e devredilirken Barak ve Kaydu sadece collerde ve daglarda ikamet etmeyi kabul etmislerdir Barak bu anlasmadan memnun degildi Kaydu Mengu Timur un Maveraunnehir deki payini alma girisimiyle mesgulken Barak ateskesi ihlal ederek Buhara yi yeniden isgal etmek icin asker gondermistir Daha sonra Semerkant ve Buhara yi da yagmalamaya kalkismis Mesud Bey bunu engellemekte zorlanmistir Ancak onemli miktarda otlak elde etmek amaciyla Ilhanlilara saldirmaya karar verdiginde Ilhanli Abaka nin Kubilay in muttefiki olmasi nedeniyle Kaydu bu karari kabul etmistir Kaydu 1269 veya 1270 te baslayan Barak in Ilhanlilar i isgaline asker saglamistir Barak in ordusunda Kaydu nun temsilcileri arasinda ilk olarak baris talebinde bulunan Kipcak ve Guyuk Han in torunu Cabat da vardi Barak Abaka nin emrindeki Cagatay komutanlarindan Teguder i isyana ikna etmis ve Ilhanli kuvvetlerini Horasan da bizzat yenilgiye ugratmistir Kisa bir sure sonra Kipcak Barak in generali Celayirtay ile tartismaya girmis ve bunu bahane ederek Kaydu ya geri donmustur Barak kardesini ve daha sonra Celayirtay i Kipcak i geri almaya gondermis ancak basarili olamamistir Kisa sure sonra Cabat da orduyu terk etmis ancak kuvvetlerinin buyuk kismi Buhara da Barak in oglu tarafindan maglup edilmistir Barak in Kaydu ya yaptigi itirazlar sonucsuz kalmistir hatta Kaydu Abaka ile dostca iliskilere bile girmistir MaglumiyetAskerlerinin cogunu firarilere karsi gonderen Barak 22 Temmuz 1270 te Herat ta Ilhanlilar a karsi buyuk bir yenilgiye ugramistir Yarali olarak Buhara ya kacmis askerlerinin cogu ise dusman saflarina gecmistir Kaybindan Kipcak ve Cabat i sorumlu tutan ve yardim talebinde bulunan bir mektup yazmistir Kaydu buna karsilik buyuk bir kuvvet gondermistir Barak in yardimcilari isyancilari etkisiz hale getirince yardima artik gerek kalmadigini ancak Kaydu nun kuvvetlerinin Cagataylilarin gucunu yok etme niyetiyle yaklasmaya devam ettigini yazmistir Ordusu Barak in kampini kusatmis ancak kampa ulastiginda Barak in bir onceki gece oldugunu fark etmistir Barak in generallerinin cogu daha sonra Kaydu nun otoritesine boyun egmistir Vassaf ise Barak in generallerinin onu hayattayken terk ettigini ve Barak in kendisini zehirleyen Kaydu ya boyun egmekten baska caresi olmadigini iddia eder Bir ay sonra Kaydu kendini Han ilan etmis ve Cagatay Hanligi nin basina gecme yetkisini sakli tutmus bu yetkiyi omru boyunca korumustur Boylece Cagatay Hanlari bundan sonraki otuz yil boyunca Kaydu nun kuklasi olmuslardir Ancak ogullari Barak in olumunden sonra uzun bir sure Kaydu nun otoritesine karsi mucadele etmeye devam etmislerdir SoybilimBaburname eserinde Babur anne tarafindan buyukbabasi Yunus Han in soyagacini soyle anlatir Yunus Han Cengiz Han in ikinci oglu Cagatay Han in soyundan gelmektedir soyle Vais Han in oglu Ser ali Aughlon un oglu Muhammed Han in oglu Hizir Khwaja Han in oglu Tugluk timur Han in oglu Aisan bugha Han in oglu Dawa Han in oglu Barak Han in oglu Cagatay oglu Mutuken in oglu Yesuntawa Han in oglu Yunas Han Cengiz Han in oglu Han Mirza Muhammet Haydar Duglat a gore Abdulkerim Han in seceresi Cengiz Han Cagatay Han Giyaseddin Barak I Esen Bugra Tugluk Timur Vaise Khan Yunus Han Ahmed Han Said Han Abdurresid Han Abdulkerim HanAyrica bakinizKaydu Kubilay savasiKaynakca The preaching of Islam a history of the propagation of the Muslim faith By Sir Thomas Walker Arnold pg 197 The Babur Nama in English Zahiru d din Mubammad Babur Padshah Ghdzt Annette Susannah Beveridge Chapter 1 p 19 The Tarikh i Rashidi a history of the Moghuls of central Asia by Mirza Muhammad Haidar Dughlat Editor N Elias Translated by Sir Edward Denison Ross Publisher S Low Marston and co 1895 Chughtai Khanates A research project by Dr Abdul Rauf MughalKonuyla ilgili yayinlarMichal Biran Qaidu and the Rise of the Independent Mongol State in Central Asia The Curzon Press 1997 0 7007 0631 3 Siyasi goreviOnce gelen Mubarek Sah Cagatay hani 1266 1271 Sonra gelen Negubey