Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Herat Muharebesi (1270), Abaka Han komutasındaki İlhanlı kuvvetleriyle Gıyaseddin Barak komutasındaki Çağatay kuvvetleri arasında gerçekleşmiştir. Muharebe, Tuluy Devrimi ve sonrasında eski müttefikler ve rakip ulusların üstünlük için mücadele ettiği içindeki daha geniş bir güç mücadelesinin doruk noktasını oluşturmuştur. Çağatay kuvvetleri Horasan'da başlangıçta başarılar elde etseler de, Herat'ta Abaka Han tarafından ezici bir yenilgiye uğratılmışlardır. Abaka Han, Buhara'yı işgal ederek misillemede bulunmuş ancak daha sonra geri çekilerek İlhanlı-Çağatay sınırını güvence altına almıştır.
| Herat Muharebesi (1270) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kaydu-Kubilay savaşı | |||||||
 Moğol İmparatorluğu'nun bölünmesi, y. 1300'lü yıllarda Çağatay Hanlığı gri, İlhanlılar ise mor renkteydi. | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 İlhanlılar |  Çağatay Hanlığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Abaka Han | Gıyaseddin Barak × Marghaul (ölü) | ||||||
| Güçler | |||||||
| 50.000-100.000 | 90.000-150.000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 5.000 öldü | 40.000 öldü | ||||||
Arka plan
Cengiz Han tarafından 1206 yılında kurulan Moğol İmparatorluğu, hızla genişleyerek tarihin en büyük bitişik kara imparatorluğu haline gelmiş ve Asya, Orta Doğu ve Doğu Avrupa'nın geniş topraklarını kaplamıştır. Onun soyundan gelenlerin yönettiği yarı özerk uluslara bölünmüştü; bunlar arasında Ögedaylar, Çağataylar ve Toluylar vardı. 1250'lerde Möngke Han önderliğinde ve Altın Orda'dan Batu'nun desteğiyle gerçekleşen Toluid Devrimi, otoritede kesin bir iç değişimdi; Ögeday Hanedanı'nın egemenliğine son vermiş ve Toluid soyunu üstün güce taşımıştır. Moğol askeri başarısı, hareketli süvarilere, kompozit yaylara, katmanlı zırhlara, disiplinli oluşumlara, gelişmiş iletişim sistemlerine, kuşatma mühendislerine, barut silahlarına ve çok kültürlü bir imparatorluğun başarılı bir şekilde yönetilmesini sağlayan psikolojik savaşa dayanmaktadır.
İhtilafın kökeni
İhtilafın kökeni, Möngke Han'ın Büyük Han (Kağan) olarak ilan edildiği ve Ögeday Han'ın soyundan gelen Ögeday Han'ı etkisiz hale getirdiği 1251 Toluid Devrimi'dir . Bu gelişme Ögedaylıların müttefiki olan Çağadaylıları zayıflatmış ve Ögeday ulusunun (devletinin) nihai olarak dağılmasının yolunu açmıştır. Möngke'nin yükselişini destekleyen Altın Orda'nın Cuhileri, Çağataylıların zayıflığından yararlanarak Mâverâünnehir ve Batı Türkistan'ı ele geçirmişlerdir.
Möngke'nin 1259'daki ölümünün ardından imparatorluk, kardeşleri Kubilay Han ve Arık Böke arasında Toluid İç Savaşı adı verilen bir iç savaşa sürüklendiler. Bu durum imparatorluğun daha da zayıflamasına yol açmış ve Çağataylar ve Ögedaylar gibi bölgesel güçler bağımsızlıklarını yeniden ilan edebilmişlerdir. Çağatay Hanı Algu, Altın Orda'nın İlhanlılar ile meşguliyetini, Semerkant ve Buhara'yı da içeren kaybedilen Çağatay topraklarını geri almak için kullanmıştır.
Barak ve Kaydu'nun Yükselişi
Algu'nun 1265 veya 1266'daki ölümünden sonra, Çağataylı bir prens olan Barak, Orta Asya'nın en önemli hükümdarı olmuştur. Barak başlangıçta Kubilay Han ile müttefik olmasına ve Çağatay ulusunun kontrolüne sahip olmasına rağmen, daha sonra bağımsızlığını ilan etmiştir. Onun yükselişi, Ögeday Han'ın torunu olan ve Ögeday ulusunu yeniden kurmaya çalışan ve hem Kubilay hem de Çağatay'la Orta Asya'da üstünlük için mücadele eden Kaydu'nun yeniden ortaya çıkmasından sonra gerçekleşmiştir.
Barak ve Kaydu çok sayıda muharebeye girmişler ve Kaydu'ya Altın Orda yardım etmiştir.Hucend yakınlarındaki Barak'ın tamamen yenilgiye uğratıldığı bir dizi savaşın ardından, iki taraf geçici bir barış anlaşması imzalamıştır. 1269 yılında Talas kasabasında bir kurultay (şehzadeler meclisi) toplandı, Kaydu ve Barak, Cengiz Han'ın soyundan geldikleri gerekçesiyle ortak bir anlayışa vardılar. Barak, Çağadaylıların toprak ve kaynaklar üzerinde orantılı bir paya sahip olma hakları olduğunu ve bunun sonucunda Maveraünnehir gelirlerinin üçte ikisinin Barak'a, üçte birinin ise Kaydu ve Möngke Timur'a bölünmesiyle sonuçlandığını ileri sürmüştür. Prensler şehirler yerine dağlarda ve ovalarda ikamet etmeyi, tebaalarına ek yük getirmemeyi, ekili arazilerde sığırların otlatılmasına izin vermemeyi kabul ettiler. Bölgeyi canlandırmak için yerleşik toprakların başına Mahmud Yalavaç'ın oğlu Mesud Bey getirildi. Barak'ın ordusuna mevsimlik otlaklar verildi ve Qaidu ile Barak, Semerkant ve Buhara'nın askeri birliklerini ve silah yapımı da dahil olmak üzere zanaat atölyelerini paylaştılar. Anlaşmanın şartlarına göre, El Kaide, Barak'ın yaklaşmasını engellemek için Buhara yakınlarına asker konuşlandırdı; bunun karşılığında, Barak'a karşı savaş alanında zafer kazandığı varsayıldı.
Kendisine tahsis edilen toprak parçasından memnun olmayan ve Kaydu'nun varlığı nedeniyle doğuya veya kuzeye doğru genişleyemeyen Barak, daha sonra dikkatini batıya doğru çevirmiştir. Barak, İlhanlı Devleti'nin hakimiyetindeki Horasan'ın işgali için bir sefer önerdi. Bu bölge, Kaydu'ya bağlı Abaka Han tarafından yönetiliyordu. Barak, seferini İlhanlıların bu toprakları miras yoluyla değil, fetih yoluyla elde ettikleri gerekçesiyle meşrulaştırdı. Hem Barak'ı hem de İlhanlıları zayıflatma fırsatı gören Kaydu, sonuç ne olursa olsun kendi konumunu iyileştireceğine inandığı için seferi desteklemiştir.
Barak'ın Horasan'ı işgali
Barak, 1268 yılında Mesud Bey'i diplomasi bahanesiyle İlhanlılara gönderdi, ama amacı istihbarat toplamaktı. Aynı zamanda Barak, Çağatay prensi Tegüder ile müzakere ederek ona destek karşılığında Horasan ve Mazenderan'ın egemenliğini vaat etmiştir. Tegüder'in Barak'a iltica etme ve isyan çıkarma girişiminin izinsiz olduğunu öğrenince. Abaka Han, Tegüder'in derebeyliğinin bulunduğu Gürcistan'da onu cezalandırmak için bir sefer başlatmıştır. Barak bir karşılık veremeden Abaka, Tegüder'i açık bir şekilde yenmiş ve esir almıştır.
Barak'ın seferi, 1221'de Bamyan Kuşatması sırasında büyükbabası Mutukan'ın ölümü nedeniyle hak iddia ettiği Afganistan eyaletinin fethi ile başlamıştır. İlk olarak Herat civarında, Abaka'nın kardeşi ve Horasan valisi Tübşin'i yenerek başarılı olmuştur.Mayıs 1270'e gelindiğinde Barak eyaletin büyük bir kısmını ele geçirmiş, tarihi bir Pers şehri olan Nişabur'u yağmalamış ve Herat'ın hükümdarı ve İlhanlılar'ın bir Kert vasalı olan Şemseddin Muhammed'i teslim olmaya ve haraç ödemeye zorlamıştır.
Barak, Belh ile Herat arasında bulunan Maruç'a doğru yürümüş ve orada Tubşin ve Horasan valisi Argun Ağa ile görüşmüştür. Kısa bir çatışmadan sonra İlhanlı kuvvetleri bozguna uğramıştır. Tübşin Mazandaran'a çekilmiş ve durumu Abaka'ya bildirmiştir. Bu zaferin ardından Barak'ın kuvvetleri arasında iç anlaşmazlıklar yaşanmıştır.Kaydu birliklerinin komutanlarından Kıpçak, Barak'ın komutanı Celayirtay ile anlaşmazlığa düşmüş ve bunu geri çekilme sebebi olarak kabul etmiştir. Onu yakalamaya yönelik tüm girişimler başarısız olmuş ve Kıpçak, müttefik ordudaki hızlı firarlara tanıklık ederek Kaydu'ya dönmüştür, Güyük Han'ın torunu olan Çabat bir bahane bulup geri çekilmiş ancak geri çekilme sırasında Barak'ın oğluyla girdiği çatışmada ordusunun büyük bir kısmını kaybetmiştir.
Barak, askerlerinin kendisini terk etmesinden dolayı Kaydu'ya şikâyette bulunmuş, ancak Kaydubu şikâyeti dikkate almadı ve bunun yerine Abaka'ya Kıpçak'ın döndüğünü bildirmiştir. Bu, diplomatik bir değişimi tetikledi ve Abaka ile Kaydu, birbirlerine "ortogh" (müttefik, dost) diyerek bir ittifak kurdular. Kaydu ordusunun firar etmesi Barak'ın kuvvetlerini zayıflatmış ve Abaka'ya karşı saldırıya hazırlanmak için zaman vermiştir.
Abaka'nın Herat'a yürüyüşü
Abaka Han, Çağatay istilasını karşılamak için geniş çaplı hazırlıklar yapmıştır. Büyük vezirine ok, yay ve mızrak gibi silahlar imal etmesini emretmiş ve generallerine yardımcı kuvvetler de dahil olmak üzere birliklerini seferber etmelerini emretmiştir. Altın Orda sınırında sınır komutanı olarak görev yapan kardeşi Yoşmut'u da 10.000 kişilik bir orduyla kendisine katılmaya çağırmıştır. İlhanlı saray tarihçisi Vassaf'a göre Yoşmut, Tübşin'e yardım ederken Barak'ın ordusuyla birkaç kez çarpışmış ve önemli kayıplar vermiştir. Abaka, 27 Nisan 1270'te Azerbaycan'dan ayrılarak Mugan, Erdebil ve Şeruyaz üzerinden kuzeybatıya doğru ilerlemiştir. Yolda, daha önce Barak tarafından esir alınmış ancak kaçmayı başarmış olan Kubilay Han'ın habercisi ile karşılaşır ve Barak'ın birliklerinin sık sık sarhoş olduğunu ve atlarının da kötü durumda olduğunu söyler. Bu istihbarattan cesaret alan Abaka ilerlemeye başlamıştır.
Ordusu Rey ve Kumis üzerinden ilerleyerek, Kirman ve Yezd'den gelen takviye kuvvetleriyle birlikte Tübşin ve Argun Ağa'nın kuvvetleriyle birleşmiştir. Herat civarında, İlhanlılara bağlı olmaları nedeniyle bir Gürcü birliği de onlara katılmıştır. Abaka Han, sefer sırasında Çağataylılar tarafından suikasta uğrama tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı için ordudaki varlığı konusunda sıkı bir gizlilik sağlamış, bu gizliliği, hareketleri hakkında bilgi veren herkesin öldürülmesini emrederek uygulamıştır. Bu başarılı olmuş ve Barak, savaştan kısa bir süre öncesine kadar Abaka'nın yaklaştığının farkında varmamıştır.
Muharebe
Mugan'dan 55 günlük bir yürüyüşün ardından Abaka'nın kuvvetleri Barak'ın ordusuna sadece beş günlük mesafedeydi. Gizliliğini korumak için Abaka, birliklerine yangın çıkmasını önlemek amacıyla önceden pişirilmiş erzak taşımalarını emretmiştir. Ayrıca Kral Davit komutasındaki Gürcü yardımcı birlikleri de dahil olmak üzere 5.000 kişilik süvarilerinin %10'u Abatay ve Şiktur komutasında Çağatayların hareketlerini izlemek üzere önden gönderilmiştir. Karşılaştıkları herhangi bir Çağatay askerini öldürmeleri emredildi ve Barak'ın öncü birliklerine rastlayıp onları şafak vakti bir pusuda yok edene kadar bunu yaptılar. Geri döndüklerinde Barak'ın ana ordusunun bir günlük yürüyüş mesafesinde olduğunu bildirdiler. Abaka daha sonra birliklerini sağ, sol ve merkez olmak üzere üç kolorduya ayırdı ve Tübşin'i Herat Nehri üzerindeki Çagçaran yakınlarına, Barak'ın öncü komutanı Margha'ul ile savaşmak üzere gönderdi. Tübşin, Margha'ul'un 3.000 adamını yenerek Horasan'dan yağmalanan ganimetleri geri almıştır. Ancak Margha'ul kaçmayı başarmış ve Barak'a haber vermiş, o da karşılık olarak birliklerini geri çekmiştir.
Abaka Herat'a doğru ilerlerken komutanlarını savaş alanını seçmeleri için görevlendirmiş, çünkü Barak'ın barışçıl müzakereleri kabul etmeyeceğini bekliyordu. Bu arada ordusu Barak'ın casuslarını yakalamıştır. Abaka onları hemen idam etmeyerek onları aldatmak için kullanmıştır. Abaka, güvendiği askerlerinden birinin kendisine açıkça Altın Orda'nın İlhanlı topraklarını işgal ettiğini ve Abaka'nın geri çekilme niyetinde olduğunu söylediği bir durumu uydurdu. Casuslardan ikisi kısa süre sonra idam edildi ve birinin yanlış bilgi yaymak amacıyla kaçmasına izin verilmiştir. Abaka daha sonra ordusunu önceden belirlenen savaş alanı olan Cinâ (Hanbeh) ovasına doğru hareket ettirmiştir. Bu arada Barak'a Abaka'nın geri çekildiği haberi ulaşınca saldırıya geçmiştir. Memlük kaynakları, bu yanlış bilginin, Barak'ın ordusundan kaçıp Abaka'ya katılan ve ona kehanet yoluyla zafer vaat eden bir kişi tarafından da yayıldığını belirtmektedirler. Abaka, firar eden kişiyi ödüllendirerek geri çekildiğine dair yanlış bilgileri yaymasını emretmiş, böylece Barak savaşa girmeye ikna olmuştur.
22 Temmuz 1270'te Karasu Nehri yakınlarında Herat Muharebesi gerçekleşti. Başlangıçta tereddüt etmesine rağmen Barak, Abaka'nın savaş alanını kontrol etmesi, Barak'ın atlarının kötü durumda olması ve İlhanlı güçlerinin Çağatay'ın suya erişimini kesmesi gibi önemli dezavantajlara rağmen generalleri tarafından savaşa girmeye ikna edilmiştir. Abaka ordusunu üç parçaya ayırdı. Tübşin ve Hindu Noyan, Samaghar, Shiktur ve Arghun Aqa gibi diğer komutanlarla birlikte sağ kanada komuta ediyordu. Yoşmut komutasındaki sol kanat ise Kirmanid ve Yezd birlikleri ile Sonitay, Buriltay ve Abdullah Aqa tarafından destekleniyordu. Abatay Noyan ve diğer subaylar merkeze komuta ediyordu, Abaka oradaydı ancak güvenliği için geride kalıyordu.
Savaş, Barak'ın güçlerinin oklarla saldırmasıyla başladı, ardından Margha'ul önderliğindeki bir saldırı gerçekleşti ve Margha'ul, bir okla öldürülmeden önce ağır hasara yol açmıştır. Onun ölümü Barak'ın ordusunu zayıflattı, ancak Celayirtay komutayı ele almış ve 4.000 süvariyle İlhanlıların sol kanadını yararak karşı saldırıya geçmiştir. Bir ara Abaka geri çekilmeyi düşünmüş ancak deneyimli komutanı Sonitay birliklerini toparlamış ve savaşmaya devam etmeleri konusunda uyarmıştır. Abaka, Yoşmut'un yeniden konuşlandırılmasını organize ederek ve tekrarlanan saldırıları komuta ederek bir karşı saldırıyı bizzat yönetmiştir. İlhanlı ordusu Celayirtay'ı kuşatarak ordusunun dağılmasına sebep olmuştur. Muharebe aleyhine döndüğünde Barak da savaşa katılmış, ancak atından düşüp yaralandıktan sonra kaçmak zorunda kalmıştır. Barak, Buhara'ya geri kaçmıştır ve muaherbeyi İlhanlılar kesin bir zaferle kazanmışlardır.
Sonrası
Barak'ın Herat'ta yenilgiye uğraması onun saltanatının çöküşü anlamına gelmiştir. Buhara'ya çekilmiş, burada felç geçirmiş ve sedyeyle taşınmak zorunda kalmıştır. Ordusu dağılmaya başlamış, komutanlardan bazıları Abaka'ya sığınırken, iki prens de doğuya kaçmaya çalışmıştır. Barak onların ardından sadık takipçilerini ve kardeşi Basar'ı Kaydu'nun yardımını istemek üzere göndermiş ve yenilgisini Kıpçak'ın ve Çabat'ın firarına bağlamıştır. Fakat Kaydu, Basar'ı hapse atmış ancak Barak'a bir ordu göndereceğine söz vermiştir.
Bunun yerine Kaydu, Çağataylıların zayıflığından yararlanmak ve Barak'ın Kubilay Han'dan yardım almasını önlemek amacıyla 20.000 kişilik bir kuvveti batıya doğru yürüttü. Barak, Kaydu'nun ilerlediği haberini aldığında, kendi adamları kaçak prensleri esir almıştı. Barak, Kaydu'yu caydırmaya çalıştı ancak kısa süre sonra kampı kuşatıldı. Ertesi sabah Barak öldü ve 30.000 adamının çoğu Kaydu'ya teslim oldu. Kaydu onlara otlaklar ve hazinesinden bazı parçalar verdi. Barak, 1271 Ağustos'unda ölmüş ve bir ay içinde Kaydu Talas'ta han olarak taç giymiştir.
Bu arada Abaka Han, Ceyhun nehrini geçerek Çağatay topraklarını işgal etmiş ve Buhara'yı yağmalamıştır. Abaka'nın adamları şehri bir hafta boyunca yağmalayıp yıktılar, küle çevirdiler, fakat şehirde herhangi bir Çağatay veya Ögeday askerine rastlamadılar. Ancak Abaka'nın kuvvetleri bu haftadan sonra Buhara'dan ayrıldı. Ceyhun, İlhanlılar'ın doğu sınırı olmaya devam etti ve zaferlerine rağmen, bu sınırın ötesine geçmeye yönelik hiçbir girişimde bulunmadılar. Abaka'nın zaferi İlhanlılar'ın Horasan üzerindeki kontrolünü sağladı ve hükümdarlığının geri kalanında doğu sınırında istikrar sağladı. Daha sonra İlhanlılar, Horasan ve Herat'ta Kaydular, Çağataylar ve Karaunalar'ın akınlarına maruz kalsalar da, Timur'un yükselişine kadar İran'ın doğu sınırı nispeten istikrarlı kalmıştır.
Mirası
Abaka'nın doğu cephesine odaklanması, batıdaki tehditlere yanıt verme kabiliyetini sınırlamıştır. 1268-1270 yılları arasında Orta Asya'daki karışıklıklarla meşgul olduğu için, 1268 yılında Memlük Sultanı Baybars'ın eline geçen İlhanlı vasalı Antakya'ya destek için asker göndermemiştir. Aynı şekilde 1269 yılında Baybars'ın Haçlı devletlerine karşı giriştiği harekâta da karşı herhangi bir harekette bulunmamıştır. 1271 yılında İngiltere'nin gelecekteki Kralı I. Edward, Akka'ya vardığında Abaka yalnızca küçük bir kuvvetle saldırmış; bu kuvvet Ekim 1271'de Kuzey Suriye'ye baskın düzenlemiş ancak Memlükler yaklaşınca geri çekilmiştir. Herat Muharebesi'nin ardından Abaka, Buhara'ya karşı bir misilleme harekâtı başlatmış ve bu da şehirden kitlesel göçlere yol açmıştır.
Barak'ın Herat Muharebesi'ndeki yenilgisi, 1269'daki kurultaydan daha çok Kaydu'nun tahta çıkmasına önemli katkıda bulunmuştur. Bu zafer Kaydu'nun üst düzey bir siyasi mevkiye gelmesini ve askeri güçlerini genişletmesini sağlamıştır. Ayrıca Barak'ın yenilgisi, savaşın ardından Kaydu'nun hizmetine giren Mesud Beg'in sadakatini de sağlamıştır. Kaydu ile Mesud Bey arasındaki işbirliği, Mesud'un 1289'daki ölümüne kadar devam etmiştir ve daha sonra oğulları Kaydu'ya hizmet etmiştir. Kaydu'nun yönetimi altında, Mesud Beg 1271'de Orta Asya'da başlattığı para reformu bölgenin ekonomik rehabilitasyonunda önemli bir rol oynamıştır.
Kaynakça
- Özel
- ^ a b Di Cosmo 2018, s. 207.
- ^ Jackson 2017, s. 203.
- ^ a b c Di Cosmo 2018, s. 199.
- ^ Biran & Kim 2023, s. 1248.
- ^ Morris, Rossabi (October 1994). "All the Khan's Horses" (PDF). Erişim tarihi: 5 Nisan 2025.
- ^ Di Cosmo 2018, s. 178.
- ^ Biran 2013, s. 18.
- ^ a b c Di Cosmo 2018, s. 180.
- ^ Biran 2013, s. 21.
- ^ Di Cosmo 2018, s. 181.
- ^ Biran 2013, s. 24.
- ^ a b c Di Cosmo 2018, s. 182.
- ^ Biran 2013, s. 25.
- ^ Biran 2013, s. 26.
- ^ Jackson 2017, s. 150.
- ^ May 2018, s. 264.
- ^ a b Grousset 1970, s. 333.
- ^ a b Di Cosmo 2018, s. 184.
- ^ Biran 2013, s. 27.
- ^ May 2018, s. 265.
- ^ Di Cosmo 2018, s. 186.
- ^ Di Cosmo 2018, s. 188.
- ^ a b c Grousset 1970, s. 334.
- ^ a b Biran 2013, s. 30.
- ^ a b Di Cosmo 2018, s. 189.
- ^ a b c d Biran 2013, s. 31.
- ^ Di Cosmo 2018, s. 190.
- ^ Di Cosmo 2018, s. 191.
- ^ a b Di Cosmo 2018, s. 192.
- ^ Di Cosmo 2018, s. 193.
- ^ a b c Di Cosmo 2018.
- ^ a b c Gammell 2024.
- ^ Di Cosmo 2018, s. 195.
- ^ Di Cosmo 2018, s. 196.
- ^ Di Cosmo 2018, s. 197.
- ^ a b Di Cosmo 2018, s. 198.
- ^ Jackson 2017, s. 195.
- ^ Mahendrarajah 2022, s. 51.
- ^ May, Dashdondog & Atwood 2020, s. 290.
- ^ Amitai-Preiss 1995, s. 88.
- ^ a b Biran 2013, s. 32.
- ^ May 2018, s. 232.
- ^ Di Cosmo 2018, s. 201.
- ^ Amitai & Conermann 2019, s. 368.
- Genel
- Amitai, Reuven; Conermann, Stephan, (Ed.) (2019). The Mamluk Sultanate from the Perspective of Regional and World History: Economic, Social and Cultural Development in an Era of Increasing International Interaction and Competition. Bonn University Press. ISBN .
- Amitai-Preiss, Reuven (1995). Mongols and Mamluks: The Mamluk-Īlkhānid War, 1260-1281. illustrated, reprint. Cambridge University Press. ISBN .
- Biran, Michal (2013). Qaidu and the Rise of the Independent Mongol State In Central Asia. Routledge. ISBN .
- Biran, Michal; Kim, Hodong, (Ed.) (2023). The Cambridge History of the Mongol Empire, 2 Volumes. Cambridge University Press. ISBN .
- Di Cosmo, Nicola, (Ed.) (2018). Warfare in Inner Asian History (500-1800). BRILL. ISBN .
- Gammell, C. P. W. (2024). The Pearl of Khorasan: A History of Herat. Hurst Publishers. ISBN .
- Grousset, René (1970). The Empire of the Steppes: A History of Central Asia. illustrated, reprint. Walford, Naomi tarafından çevrildi. Rutgers University Press. ISBN .
- Jackson, Peter (2017). The Mongols and the Islamic World: From Conquest to Conversion. Yale University Press. ISBN .
- Mahendrarajah, Shivan (2022). A History of Herat: From Chingiz Khan to Tamerlane. illustrated. Edinburgh University Press. ISBN .
- May, Timothy (2018). The Mongol Empire. illustrated. Edinburgh University Press. ISBN .
- May, Timothy; Dashdondog, Bayarsaikhan; Atwood, Christopher P., (Ed.) (2020). New Approaches to Ilkhanid History. BRILL. ISBN .
- Morris, Rossabi (October 1994). "All the Khan's Horses" (PDF). Erişim tarihi: 5 Nisan 2025.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Herat Muharebesi 1270 Abaka Han komutasindaki Ilhanli kuvvetleriyle Giyaseddin Barak komutasindaki Cagatay kuvvetleri arasinda gerceklesmistir Muharebe Tuluy Devrimi ve sonrasinda eski muttefikler ve rakip uluslarin ustunluk icin mucadele ettigi icindeki daha genis bir guc mucadelesinin doruk noktasini olusturmustur Cagatay kuvvetleri Horasan da baslangicta basarilar elde etseler de Herat ta Abaka Han tarafindan ezici bir yenilgiye ugratilmislardir Abaka Han Buhara yi isgal ederek misillemede bulunmus ancak daha sonra geri cekilerek Ilhanli Cagatay sinirini guvence altina almistir Herat Muharebesi 1270 Kaydu Kubilay savasiMogol Imparatorlugu nun bolunmesi y 1300 lu yillarda Cagatay Hanligi gri Ilhanlilar ise mor renkteydi Tarih22 Haziran 1270Bolge Ilhanlilar gunumuz Afganistan SonucIlhanli zaferTaraflarIlhanlilarCagatay HanligiKomutanlar ve liderlerAbaka HanGiyaseddin Barak Marghaul olu Gucler50 000 100 00090 000 150 000Kayiplar5 000 oldu40 000 olduArka planCengiz Han tarafindan 1206 yilinda kurulan Mogol Imparatorlugu hizla genisleyerek tarihin en buyuk bitisik kara imparatorlugu haline gelmis ve Asya Orta Dogu ve Dogu Avrupa nin genis topraklarini kaplamistir Onun soyundan gelenlerin yonettigi yari ozerk uluslara bolunmustu bunlar arasinda Ogedaylar Cagataylar ve Toluylar vardi 1250 lerde Mongke Han onderliginde ve Altin Orda dan Batu nun destegiyle gerceklesen Toluid Devrimi otoritede kesin bir ic degisimdi Ogeday Hanedani nin egemenligine son vermis ve Toluid soyunu ustun guce tasimistir Mogol askeri basarisi hareketli suvarilere kompozit yaylara katmanli zirhlara disiplinli olusumlara gelismis iletisim sistemlerine kusatma muhendislerine barut silahlarina ve cok kulturlu bir imparatorlugun basarili bir sekilde yonetilmesini saglayan psikolojik savasa dayanmaktadir Ihtilafin kokeni Ihtilafin kokeni Mongke Han in Buyuk Han Kagan olarak ilan edildigi ve Ogeday Han in soyundan gelen Ogeday Han i etkisiz hale getirdigi 1251 Toluid Devrimi dir Bu gelisme Ogedaylilarin muttefiki olan Cagadaylilari zayiflatmis ve Ogeday ulusunun devletinin nihai olarak dagilmasinin yolunu acmistir Mongke nin yukselisini destekleyen Altin Orda nin Cuhileri Cagataylilarin zayifligindan yararlanarak Maveraunnehir ve Bati Turkistan i ele gecirmislerdir Mongke nin 1259 daki olumunun ardindan imparatorluk kardesleri Kubilay Han ve Arik Boke arasinda Toluid Ic Savasi adi verilen bir ic savasa suruklendiler Bu durum imparatorlugun daha da zayiflamasina yol acmis ve Cagataylar ve Ogedaylar gibi bolgesel gucler bagimsizliklarini yeniden ilan edebilmislerdir Cagatay Hani Algu Altin Orda nin Ilhanlilar ile mesguliyetini Semerkant ve Buhara yi da iceren kaybedilen Cagatay topraklarini geri almak icin kullanmistir Barak ve Kaydu nun Yukselisi Algu nun 1265 veya 1266 daki olumunden sonra Cagatayli bir prens olan Barak Orta Asya nin en onemli hukumdari olmustur Barak baslangicta Kubilay Han ile muttefik olmasina ve Cagatay ulusunun kontrolune sahip olmasina ragmen daha sonra bagimsizligini ilan etmistir Onun yukselisi Ogeday Han in torunu olan ve Ogeday ulusunu yeniden kurmaya calisan ve hem Kubilay hem de Cagatay la Orta Asya da ustunluk icin mucadele eden Kaydu nun yeniden ortaya cikmasindan sonra gerceklesmistir Maveraunnehir Haritasi Barak ve Kaydu cok sayida muharebeye girmisler ve Kaydu ya Altin Orda yardim etmistir Hucend yakinlarindaki Barak in tamamen yenilgiye ugratildigi bir dizi savasin ardindan iki taraf gecici bir baris anlasmasi imzalamistir 1269 yilinda Talas kasabasinda bir kurultay sehzadeler meclisi toplandi Kaydu ve Barak Cengiz Han in soyundan geldikleri gerekcesiyle ortak bir anlayisa vardilar Barak Cagadaylilarin toprak ve kaynaklar uzerinde orantili bir paya sahip olma haklari oldugunu ve bunun sonucunda Maveraunnehir gelirlerinin ucte ikisinin Barak a ucte birinin ise Kaydu ve Mongke Timur a bolunmesiyle sonuclandigini ileri surmustur Prensler sehirler yerine daglarda ve ovalarda ikamet etmeyi tebaalarina ek yuk getirmemeyi ekili arazilerde sigirlarin otlatilmasina izin vermemeyi kabul ettiler Bolgeyi canlandirmak icin yerlesik topraklarin basina Mahmud Yalavac in oglu Mesud Bey getirildi Barak in ordusuna mevsimlik otlaklar verildi ve Qaidu ile Barak Semerkant ve Buhara nin askeri birliklerini ve silah yapimi da dahil olmak uzere zanaat atolyelerini paylastilar Anlasmanin sartlarina gore El Kaide Barak in yaklasmasini engellemek icin Buhara yakinlarina asker konuslandirdi bunun karsiliginda Barak a karsi savas alaninda zafer kazandigi varsayildi Kendisine tahsis edilen toprak parcasindan memnun olmayan ve Kaydu nun varligi nedeniyle doguya veya kuzeye dogru genisleyemeyen Barak daha sonra dikkatini batiya dogru cevirmistir Barak Ilhanli Devleti nin hakimiyetindeki Horasan in isgali icin bir sefer onerdi Bu bolge Kaydu ya bagli Abaka Han tarafindan yonetiliyordu Barak seferini Ilhanlilarin bu topraklari miras yoluyla degil fetih yoluyla elde ettikleri gerekcesiyle mesrulastirdi Hem Barak i hem de Ilhanlilari zayiflatma firsati goren Kaydu sonuc ne olursa olsun kendi konumunu iyilestirecegine inandigi icin seferi desteklemistir Barak in Horasan i isgaliBarak 1268 yilinda Mesud Bey i diplomasi bahanesiyle Ilhanlilara gonderdi ama amaci istihbarat toplamakti Ayni zamanda Barak Cagatay prensi Teguder ile muzakere ederek ona destek karsiliginda Horasan ve Mazenderan in egemenligini vaat etmistir Teguder in Barak a iltica etme ve isyan cikarma girisiminin izinsiz oldugunu ogrenince Abaka Han Teguder in derebeyliginin bulundugu Gurcistan da onu cezalandirmak icin bir sefer baslatmistir Barak bir karsilik veremeden Abaka Teguder i acik bir sekilde yenmis ve esir almistir Barak in seferi 1221 de Bamyan Kusatmasi sirasinda buyukbabasi Mutukan in olumu nedeniyle hak iddia ettigi Afganistan eyaletinin fethi ile baslamistir Ilk olarak Herat civarinda Abaka nin kardesi ve Horasan valisi Tubsin i yenerek basarili olmustur Mayis 1270 e gelindiginde Barak eyaletin buyuk bir kismini ele gecirmis tarihi bir Pers sehri olan Nisabur u yagmalamis ve Herat in hukumdari ve Ilhanlilar in bir Kert vasali olan Semseddin Muhammed i teslim olmaya ve harac odemeye zorlamistir Barak Belh ile Herat arasinda bulunan Maruc a dogru yurumus ve orada Tubsin ve Horasan valisi Argun Aga ile gorusmustur Kisa bir catismadan sonra Ilhanli kuvvetleri bozguna ugramistir Tubsin Mazandaran a cekilmis ve durumu Abaka ya bildirmistir Bu zaferin ardindan Barak in kuvvetleri arasinda ic anlasmazliklar yasanmistir Kaydu birliklerinin komutanlarindan Kipcak Barak in komutani Celayirtay ile anlasmazliga dusmus ve bunu geri cekilme sebebi olarak kabul etmistir Onu yakalamaya yonelik tum girisimler basarisiz olmus ve Kipcak muttefik ordudaki hizli firarlara taniklik ederek Kaydu ya donmustur Guyuk Han in torunu olan Cabat bir bahane bulup geri cekilmis ancak geri cekilme sirasinda Barak in ogluyla girdigi catismada ordusunun buyuk bir kismini kaybetmistir Barak askerlerinin kendisini terk etmesinden dolayi Kaydu ya sikayette bulunmus ancak Kaydubu sikayeti dikkate almadi ve bunun yerine Abaka ya Kipcak in dondugunu bildirmistir Bu diplomatik bir degisimi tetikledi ve Abaka ile Kaydu birbirlerine ortogh muttefik dost diyerek bir ittifak kurdular Kaydu ordusunun firar etmesi Barak in kuvvetlerini zayiflatmis ve Abaka ya karsi saldiriya hazirlanmak icin zaman vermistir Abaka nin Herat a yuruyusu Abaka Han Abaka Han Cagatay istilasini karsilamak icin genis capli hazirliklar yapmistir Buyuk vezirine ok yay ve mizrak gibi silahlar imal etmesini emretmis ve generallerine yardimci kuvvetler de dahil olmak uzere birliklerini seferber etmelerini emretmistir Altin Orda sinirinda sinir komutani olarak gorev yapan kardesi Yosmut u da 10 000 kisilik bir orduyla kendisine katilmaya cagirmistir Ilhanli saray tarihcisi Vassaf a gore Yosmut Tubsin e yardim ederken Barak in ordusuyla birkac kez carpismis ve onemli kayiplar vermistir Abaka 27 Nisan 1270 te Azerbaycan dan ayrilarak Mugan Erdebil ve Seruyaz uzerinden kuzeybatiya dogru ilerlemistir Yolda daha once Barak tarafindan esir alinmis ancak kacmayi basarmis olan Kubilay Han in habercisi ile karsilasir ve Barak in birliklerinin sik sik sarhos oldugunu ve atlarinin da kotu durumda oldugunu soyler Bu istihbarattan cesaret alan Abaka ilerlemeye baslamistir Ordusu Rey ve Kumis uzerinden ilerleyerek Kirman ve Yezd den gelen takviye kuvvetleriyle birlikte Tubsin ve Argun Aga nin kuvvetleriyle birlesmistir Herat civarinda Ilhanlilara bagli olmalari nedeniyle bir Gurcu birligi de onlara katilmistir Abaka Han sefer sirasinda Cagataylilar tarafindan suikasta ugrama tehlikesiyle karsi karsiya kaldigi icin ordudaki varligi konusunda siki bir gizlilik saglamis bu gizliligi hareketleri hakkinda bilgi veren herkesin oldurulmesini emrederek uygulamistir Bu basarili olmus ve Barak savastan kisa bir sure oncesine kadar Abaka nin yaklastiginin farkinda varmamistir MuharebeMugan dan 55 gunluk bir yuruyusun ardindan Abaka nin kuvvetleri Barak in ordusuna sadece bes gunluk mesafedeydi Gizliligini korumak icin Abaka birliklerine yangin cikmasini onlemek amaciyla onceden pisirilmis erzak tasimalarini emretmistir Ayrica Kral Davit komutasindaki Gurcu yardimci birlikleri de dahil olmak uzere 5 000 kisilik suvarilerinin 10 u Abatay ve Siktur komutasinda Cagataylarin hareketlerini izlemek uzere onden gonderilmistir Karsilastiklari herhangi bir Cagatay askerini oldurmeleri emredildi ve Barak in oncu birliklerine rastlayip onlari safak vakti bir pusuda yok edene kadar bunu yaptilar Geri donduklerinde Barak in ana ordusunun bir gunluk yuruyus mesafesinde oldugunu bildirdiler Abaka daha sonra birliklerini sag sol ve merkez olmak uzere uc kolorduya ayirdi ve Tubsin i Herat Nehri uzerindeki Cagcaran yakinlarina Barak in oncu komutani Margha ul ile savasmak uzere gonderdi Tubsin Margha ul un 3 000 adamini yenerek Horasan dan yagmalanan ganimetleri geri almistir Ancak Margha ul kacmayi basarmis ve Barak a haber vermis o da karsilik olarak birliklerini geri cekmistir Atli savascilar dusmanlari kovalar Residuddin in Camiu t Tevarih inin illustrasyonu Abaka Herat a dogru ilerlerken komutanlarini savas alanini secmeleri icin gorevlendirmis cunku Barak in bariscil muzakereleri kabul etmeyecegini bekliyordu Bu arada ordusu Barak in casuslarini yakalamistir Abaka onlari hemen idam etmeyerek onlari aldatmak icin kullanmistir Abaka guvendigi askerlerinden birinin kendisine acikca Altin Orda nin Ilhanli topraklarini isgal ettigini ve Abaka nin geri cekilme niyetinde oldugunu soyledigi bir durumu uydurdu Casuslardan ikisi kisa sure sonra idam edildi ve birinin yanlis bilgi yaymak amaciyla kacmasina izin verilmistir Abaka daha sonra ordusunu onceden belirlenen savas alani olan Cina Hanbeh ovasina dogru hareket ettirmistir Bu arada Barak a Abaka nin geri cekildigi haberi ulasinca saldiriya gecmistir Memluk kaynaklari bu yanlis bilginin Barak in ordusundan kacip Abaka ya katilan ve ona kehanet yoluyla zafer vaat eden bir kisi tarafindan da yayildigini belirtmektedirler Abaka firar eden kisiyi odullendirerek geri cekildigine dair yanlis bilgileri yaymasini emretmis boylece Barak savasa girmeye ikna olmustur 22 Temmuz 1270 te Karasu Nehri yakinlarinda Herat Muharebesi gerceklesti Baslangicta tereddut etmesine ragmen Barak Abaka nin savas alanini kontrol etmesi Barak in atlarinin kotu durumda olmasi ve Ilhanli guclerinin Cagatay in suya erisimini kesmesi gibi onemli dezavantajlara ragmen generalleri tarafindan savasa girmeye ikna edilmistir Abaka ordusunu uc parcaya ayirdi Tubsin ve Hindu Noyan Samaghar Shiktur ve Arghun Aqa gibi diger komutanlarla birlikte sag kanada komuta ediyordu Yosmut komutasindaki sol kanat ise Kirmanid ve Yezd birlikleri ile Sonitay Buriltay ve Abdullah Aqa tarafindan destekleniyordu Abatay Noyan ve diger subaylar merkeze komuta ediyordu Abaka oradaydi ancak guvenligi icin geride kaliyordu Savas Barak in guclerinin oklarla saldirmasiyla basladi ardindan Margha ul onderligindeki bir saldiri gerceklesti ve Margha ul bir okla oldurulmeden once agir hasara yol acmistir Onun olumu Barak in ordusunu zayiflatti ancak Celayirtay komutayi ele almis ve 4 000 suvariyle Ilhanlilarin sol kanadini yararak karsi saldiriya gecmistir Bir ara Abaka geri cekilmeyi dusunmus ancak deneyimli komutani Sonitay birliklerini toparlamis ve savasmaya devam etmeleri konusunda uyarmistir Abaka Yosmut un yeniden konuslandirilmasini organize ederek ve tekrarlanan saldirilari komuta ederek bir karsi saldiriyi bizzat yonetmistir Ilhanli ordusu Celayirtay i kusatarak ordusunun dagilmasina sebep olmustur Muharebe aleyhine dondugunde Barak da savasa katilmis ancak atindan dusup yaralandiktan sonra kacmak zorunda kalmistir Barak Buhara ya geri kacmistir ve muaherbeyi Ilhanlilar kesin bir zaferle kazanmislardir SonrasiBarak in Herat ta yenilgiye ugramasi onun saltanatinin cokusu anlamina gelmistir Buhara ya cekilmis burada felc gecirmis ve sedyeyle tasinmak zorunda kalmistir Ordusu dagilmaya baslamis komutanlardan bazilari Abaka ya siginirken iki prens de doguya kacmaya calismistir Barak onlarin ardindan sadik takipcilerini ve kardesi Basar i Kaydu nun yardimini istemek uzere gondermis ve yenilgisini Kipcak in ve Cabat in firarina baglamistir Fakat Kaydu Basar i hapse atmis ancak Barak a bir ordu gonderecegine soz vermistir Residuddin in cizimi ile Mogol askerleri Bunun yerine Kaydu Cagataylilarin zayifligindan yararlanmak ve Barak in Kubilay Han dan yardim almasini onlemek amaciyla 20 000 kisilik bir kuvveti batiya dogru yuruttu Barak Kaydu nun ilerledigi haberini aldiginda kendi adamlari kacak prensleri esir almisti Barak Kaydu yu caydirmaya calisti ancak kisa sure sonra kampi kusatildi Ertesi sabah Barak oldu ve 30 000 adaminin cogu Kaydu ya teslim oldu Kaydu onlara otlaklar ve hazinesinden bazi parcalar verdi Barak 1271 Agustos unda olmus ve bir ay icinde Kaydu Talas ta han olarak tac giymistir Bu arada Abaka Han Ceyhun nehrini gecerek Cagatay topraklarini isgal etmis ve Buhara yi yagmalamistir Abaka nin adamlari sehri bir hafta boyunca yagmalayip yiktilar kule cevirdiler fakat sehirde herhangi bir Cagatay veya Ogeday askerine rastlamadilar Ancak Abaka nin kuvvetleri bu haftadan sonra Buhara dan ayrildi Ceyhun Ilhanlilar in dogu siniri olmaya devam etti ve zaferlerine ragmen bu sinirin otesine gecmeye yonelik hicbir girisimde bulunmadilar Abaka nin zaferi Ilhanlilar in Horasan uzerindeki kontrolunu sagladi ve hukumdarliginin geri kalaninda dogu sinirinda istikrar sagladi Daha sonra Ilhanlilar Horasan ve Herat ta Kaydular Cagataylar ve Karaunalar in akinlarina maruz kalsalar da Timur un yukselisine kadar Iran in dogu siniri nispeten istikrarli kalmistir MirasiEdward in Hacli Seferi sirasinda yapilan operasyonlari gosteren Kutsal Topraklar Haritasi Memlukler Haclilar Mogollar Abaka nin dogu cephesine odaklanmasi batidaki tehditlere yanit verme kabiliyetini sinirlamistir 1268 1270 yillari arasinda Orta Asya daki karisikliklarla mesgul oldugu icin 1268 yilinda Memluk Sultani Baybars in eline gecen Ilhanli vasali Antakya ya destek icin asker gondermemistir Ayni sekilde 1269 yilinda Baybars in Hacli devletlerine karsi giristigi harekata da karsi herhangi bir harekette bulunmamistir 1271 yilinda Ingiltere nin gelecekteki Krali I Edward Akka ya vardiginda Abaka yalnizca kucuk bir kuvvetle saldirmis bu kuvvet Ekim 1271 de Kuzey Suriye ye baskin duzenlemis ancak Memlukler yaklasinca geri cekilmistir Herat Muharebesi nin ardindan Abaka Buhara ya karsi bir misilleme harekati baslatmis ve bu da sehirden kitlesel goclere yol acmistir Barak in Herat Muharebesi ndeki yenilgisi 1269 daki kurultaydan daha cok Kaydu nun tahta cikmasina onemli katkida bulunmustur Bu zafer Kaydu nun ust duzey bir siyasi mevkiye gelmesini ve askeri guclerini genisletmesini saglamistir Ayrica Barak in yenilgisi savasin ardindan Kaydu nun hizmetine giren Mesud Beg in sadakatini de saglamistir Kaydu ile Mesud Bey arasindaki isbirligi Mesud un 1289 daki olumune kadar devam etmistir ve daha sonra ogullari Kaydu ya hizmet etmistir Kaydu nun yonetimi altinda Mesud Beg 1271 de Orta Asya da baslattigi para reformu bolgenin ekonomik rehabilitasyonunda onemli bir rol oynamistir KaynakcaOzel a b Di Cosmo 2018 s 207 Jackson 2017 s 203 a b c Di Cosmo 2018 s 199 Biran amp Kim 2023 s 1248 Morris Rossabi October 1994 All the Khan s Horses PDF Erisim tarihi 5 Nisan 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Di Cosmo 2018 s 178 Biran 2013 s 18 a b c Di Cosmo 2018 s 180 Biran 2013 s 21 Di Cosmo 2018 s 181 Biran 2013 s 24 a b c Di Cosmo 2018 s 182 Biran 2013 s 25 Biran 2013 s 26 Jackson 2017 s 150 May 2018 s 264 a b Grousset 1970 s 333 a b Di Cosmo 2018 s 184 Biran 2013 s 27 May 2018 s 265 Di Cosmo 2018 s 186 Di Cosmo 2018 s 188 a b c Grousset 1970 s 334 a b Biran 2013 s 30 a b Di Cosmo 2018 s 189 a b c d Biran 2013 s 31 Di Cosmo 2018 s 190 Di Cosmo 2018 s 191 a b Di Cosmo 2018 s 192 Di Cosmo 2018 s 193 a b c Di Cosmo 2018 a b c Gammell 2024 Di Cosmo 2018 s 195 Di Cosmo 2018 s 196 Di Cosmo 2018 s 197 a b Di Cosmo 2018 s 198 Jackson 2017 s 195 Mahendrarajah 2022 s 51 May Dashdondog amp Atwood 2020 s 290 Amitai Preiss 1995 s 88 a b Biran 2013 s 32 May 2018 s 232 Di Cosmo 2018 s 201 Amitai amp Conermann 2019 s 368 GenelAmitai Reuven Conermann Stephan Ed 2019 The Mamluk Sultanate from the Perspective of Regional and World History Economic Social and Cultural Development in an Era of Increasing International Interaction and Competition Bonn University Press ISBN 9783847004110 Amitai Preiss Reuven 1995 Mongols and Mamluks The Mamluk ilkhanid War 1260 1281 illustrated reprint Cambridge University Press ISBN 9780521462266 Biran Michal 2013 Qaidu and the Rise of the Independent Mongol State In Central Asia Routledge ISBN 9781136800443 Biran Michal Kim Hodong Ed 2023 The Cambridge History of the Mongol Empire 2 Volumes Cambridge University Press ISBN 9781009301978 Di Cosmo Nicola Ed 2018 Warfare in Inner Asian History 500 1800 BRILL ISBN 9789004391789 Gammell C P W 2024 The Pearl of Khorasan A History of Herat Hurst Publishers ISBN 9781805263852 Grousset Rene 1970 The Empire of the Steppes A History of Central Asia illustrated reprint Walford Naomi tarafindan cevrildi Rutgers University Press ISBN 9780813513041 Jackson Peter 2017 The Mongols and the Islamic World From Conquest to Conversion Yale University Press ISBN 9780300227284 Mahendrarajah Shivan 2022 A History of Herat From Chingiz Khan to Tamerlane illustrated Edinburgh University Press ISBN 9781474499347 May Timothy 2018 The Mongol Empire illustrated Edinburgh University Press ISBN 9780748642366 May Timothy Dashdondog Bayarsaikhan Atwood Christopher P Ed 2020 New Approaches to Ilkhanid History BRILL ISBN 9789004438217 Morris Rossabi October 1994 All the Khan s Horses PDF Erisim tarihi 5 Nisan 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link