Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Guçince ya da Guçin dili (kendilerince Gwich’in; İngilizce Gwich’in, Kutchin), ABD'de Alaska eyaletinde ve Kanada'da Kuzeybatı Toprakları ile Yukon bölgelerinde Guçinlerin konuştuğu Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir.
| Guçince | |
|---|---|
| Gwich’in | |
| Ana dili olanlar | ABD (Alaska) ve Kanada (Kuzeybatı Toprakları, Yukon) |
| Konuşan sayısı | 770 (Kanada 1998 Sayımı) (tarih gerekli) |
| Dil ailesi | |
| Yazı sistemi | Latin (Kuzey Atabask varyantı) |
| Dil kodları | |
| ISO 639-2 | gwi |
| ISO 639-3 | gwi |
En yakın akrabası ve güney komşusu Hancadır. Alaska'da kuzey ve kuzeybatısında Eskimo dillerinden İnyupikçe, Atabask dillerinden batısında Koyukonca ve güneybatısında da Aşağı Tananaca ile komşudur. Kanada'da kuzeyde Eskimo dillerinden Batı Kanada İnuitçesi, Atabask dillerinden güneyde Kuzey Tuçoncası ve doğuda Satuca (Kaşogotinece) ile komşudur.
Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 1.000 kişilik nüfustan 150 kadarı, Kanada'daki 1.900 kişilik nüfustan ise 400 tanesi anadillerini konuşabiliyor. Resmî dil olduğu Kuzeybatı Toprakları'nda (2397 etnik nüfustan 310'u konuşabiliyor, 250'si anadili olarak, 40'ı da evinde kullanıyor) tehlike altındaki dillerden biri olup okul eğitimine ciddi ve resmî yaklaşım dilin geleceği için umut vericidir.
Diyalekt ve kabileler
Alaska ve Kanada Guçincesi birbirinden iki farklı yazı kullanmalarıyla ayrılır. Alaska'daki Guçinler Council of Athabascan Tribal Governments, Yukon'dakiler Vuntut Gwitchin First Nation, Kuzeybatı Topraklarındakiler ise Gwich’in Tribal Council adı altında idari birlik oluşturur. Aşağıdaki listedeki diyalektler aynı zamanda kabile adlarıdır.
- Alaska Guçincesi (İngilizce Alaskan Gwich’in, Alaska dialects) : Alaska'nın Yukon–Koyukuk Census Area sayım bölgesinde.
- Dihaii Gwich’in.
- Neetsʼąįį Gwich’in. Arctic Village (Vashraii K’oo) yöresinde konuşulur. Adları 'residents of the north side' anlamına gelir.
- Dendu Gwich’in. Birch Creek (Deenduu) yöresinde konuşulur. Adları 'foothill mountain people' anlamına gelir.
- Draan’jik Gwich’in. Black River yakınlarındaki Chalkyitsik yöresinde konuşulur. Adları 'Black River people' anlamına gelir.
- Danzhit Hanlaih Gwich’in. Circle (Dan Zhit Haainlaii) yöresinde konuşulur. Adları 'water flowing out of the mountains' anlamına gelir.
- Gwich’yaa Gwich’in. Fort Yukon (Gwichyaa Zhee) ile Venetie (Viihtaii) yörelerinde konuşulur. Adları 'people of the flats' anlamına gelir.
- Kanada Guçincesi (İngilizce Canadian Gwich’in, Canadian dialects)
- Van Tat Gwich’in. Yukon bölgesindeki Old Crow yöresinde konuşulur. Adları 'people who live among the lakes' anlamına gelir.
- Old Crow dialect
- Peel River dialect
- Dagudh Gwich’in. Yukon bölgesinde konuşulur.
- Teetł’it Gwich’in. Kuzeybatı Topraklarında Fort McPherson (Teetł’it Zheh) yöresinde konuşulur. Adları 'people of the head waters' anlamına gelir.
- Gwichya Gwich’in. Kuzeybatı Topraklarında Tsiigehtchic (eski adı: Arctic Red River) yöresinde konuşulur. Adları 'people of the flats' anlamına gelir.
- Edhiitat Gwich’in. Kuzeybatı Topraklarında Aklavik yöresinde konuşulur. Adları 'delta people' anlamına gelir.
- Nihtat Gwich’in. Kuzeybatı Topraklarında İnuvik yöresinde konuşulur. Adları 'mixed people' anlamına gelir.
- Van Tat Gwich’in. Yukon bölgesindeki Old Crow yöresinde konuşulur. Adları 'people who live among the lakes' anlamına gelir.
Eğitim
1987-1988 döneminde Alaska okul bölgelerinde Guçin öğrencilerin sayısı :
| Okul Bölgesi | Anadilini konuşabilenler | Konuşamayanlar | Toplam öğrenci sayısı |
| Fairbanks | 1 | 33 | 34 |
| Yukon Flats | 22 | 179 | 201 |
| TOPLAM | 23 | 212 | 235 |
Örnekler
- łuk balık
- vadzaih rengeyiği
- dzhiig kuş
- kʼaii söğüt
- shin yaz
- khaii kış
- zhoh kar
- tshin yağmur
- kʼoh bulut
- ihłak bir
- neekaii iki
- tik üç
- daang dört
- ihłoogwinlìʼ beş
- shizheh evim
- nizheh evin
- vizheh evi
- nakhwazheh evimiz, eviniz
- guuzheh evleri
- Drin gwiinzii İyi günler
- Dinjii Zhuh kʼyùu lèe ginįįkhìi ? Yerlice biliyor musun ?
- Ąhą̀, Dinjii Zhuh kʼyùu lèe ginihkhìi Evet, Yerlice biliyorum.
- Neenjit dàgòonchʼùu ? Nasılsın ?
Guçince ay adları
- shreedrin takvim
- shreenanh ay
- Ch’anjaa / Ahtr’aii Shree Choo Ocak
- Veegwaadhat / Ahtr’aii Shree Tsal Şubat
- Ch’izhin Zhrii Mart
- Ch’ikee Zhrii Nisan
- Gwiluu Zhrii Mart
- Vanan Ch’iighoo Haziran
- Òuk Choo Zhrii Temmuz
- Khii Zhrii Ağustos
- Dinjik Zhrii Eylül
- Vadzaih Zhrii Ekim
- Divii Zhrii Kasım
- Ch’atsal Aralık
Ayrıca bakınız
Dipnotlar
- ^ . 9 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2012.
- ^ . 24 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 10 Nisan 2010 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Nisan 2010.
- ^ "Bilingual/Bicultural Education Programs". 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Eylül 2010.
- ^ "Native Languages: Months" (PDF). 9 Aralık 2011 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 4 Eylül 2010.
Dış bağlantılar
- Khaii Ts’ia / An Athapaskan fall, 1978
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gucince ya da Gucin dili kendilerince Gwich in Ingilizce Gwich in Kutchin ABD de Alaska eyaletinde ve Kanada da Kuzeybati Topraklari ile Yukon bolgelerinde Gucinlerin konustugu Atabask dillerinden bir Kizilderili dilidir GucinceGwich inAna dili olanlarABD Alaska ve Kanada Kuzeybati Topraklari Yukon Konusan sayisi770 Kanada 1998 Sayimi tarih gerekli Dil ailesiDenesey Na DeneEyak AtabaskAtabaskKuzey dd dd dd GucinceYazi sistemiLatin Kuzey Atabask varyanti Dil kodlariISO 639 2gwiISO 639 3gwi9 Gucin cografyasi En yakin akrabasi ve guney komsusu Hancadir Alaska da kuzey ve kuzeybatisinda Eskimo dillerinden Inyupikce Atabask dillerinden batisinda Koyukonca ve guneybatisinda da Asagi Tananaca ile komsudur Kanada da kuzeyde Eskimo dillerinden Bati Kanada Inuitcesi Atabask dillerinden guneyde Kuzey Tuconcasi ve doguda Satuca Kasogotinece ile komsudur Alaska Yerli Dil Merkezine gore Alaska daki 1 000 kisilik nufustan 150 kadari Kanada daki 1 900 kisilik nufustan ise 400 tanesi anadillerini konusabiliyor Resmi dil oldugu Kuzeybati Topraklari nda 2397 etnik nufustan 310 u konusabiliyor 250 si anadili olarak 40 i da evinde kullaniyor tehlike altindaki dillerden biri olup okul egitimine ciddi ve resmi yaklasim dilin gelecegi icin umut vericidir Diyalekt ve kabilelerAlaska ve Kanada Gucincesi birbirinden iki farkli yazi kullanmalariyla ayrilir Alaska daki Gucinler Council of Athabascan Tribal Governments Yukon dakiler Vuntut Gwitchin First Nation Kuzeybati Topraklarindakiler ise Gwich in Tribal Council adi altinda idari birlik olusturur Asagidaki listedeki diyalektler ayni zamanda kabile adlaridir Alaska Gucincesi Ingilizce Alaskan Gwich in Alaska dialects Alaska nin Yukon Koyukuk Census Area sayim bolgesinde Dihaii Gwich in Neetsʼaįį Gwich in Arctic Village Vashraii K oo yoresinde konusulur Adlari residents of the north side anlamina gelir Dendu Gwich in Birch Creek Deenduu yoresinde konusulur Adlari foothill mountain people anlamina gelir Draan jik Gwich in Black River yakinlarindaki Chalkyitsik yoresinde konusulur Adlari Black River people anlamina gelir Danzhit Hanlaih Gwich in Circle Dan Zhit Haainlaii yoresinde konusulur Adlari water flowing out of the mountains anlamina gelir Gwich yaa Gwich in Fort Yukon Gwichyaa Zhee ile Venetie Viihtaii yorelerinde konusulur Adlari people of the flats anlamina gelir Kanada Gucincesi Ingilizce Canadian Gwich in Canadian dialects Van Tat Gwich in Yukon bolgesindeki Old Crow yoresinde konusulur Adlari people who live among the lakes anlamina gelir Old Crow dialect Peel River dialect Dagudh Gwich in Yukon bolgesinde konusulur Teetl it Gwich in Kuzeybati Topraklarinda Fort McPherson Teetl it Zheh yoresinde konusulur Adlari people of the head waters anlamina gelir Gwichya Gwich in Kuzeybati Topraklarinda Tsiigehtchic eski adi Arctic Red River yoresinde konusulur Adlari people of the flats anlamina gelir Edhiitat Gwich in Kuzeybati Topraklarinda Aklavik yoresinde konusulur Adlari delta people anlamina gelir Nihtat Gwich in Kuzeybati Topraklarinda Inuvik yoresinde konusulur Adlari mixed people anlamina gelir Egitim1987 1988 doneminde Alaska okul bolgelerinde Gucin ogrencilerin sayisi Okul Bolgesi Anadilini konusabilenler Konusamayanlar Toplam ogrenci sayisiFairbanks 1 33 34Yukon Flats 22 179 201TOPLAM 23 212 235Orneklerluk balik vadzaih rengeyigi dzhiig kus kʼaii sogut shin yaz khaii kis zhoh kar tshin yagmur kʼoh bulut ihlak bir neekaii iki tik uc daang dort ihloogwinliʼ bes shizheh evim nizheh evin vizheh evi nakhwazheh evimiz eviniz guuzheh evleri Drin gwiinzii Iyi gunler Dinjii Zhuh kʼyuu lee ginįįkhii Yerlice biliyor musun Aha Dinjii Zhuh kʼyuu lee ginihkhii Evet Yerlice biliyorum Neenjit dagoonchʼuu Nasilsin Gucince ay adlari shreedrin takvim shreenanh ay Ch anjaa Ahtr aii Shree Choo Ocak Veegwaadhat Ahtr aii Shree Tsal Subat Ch izhin Zhrii Mart Ch ikee Zhrii Nisan Gwiluu Zhrii Mart Vanan Ch iighoo Haziran Ouk Choo Zhrii Temmuz Khii Zhrii Agustos Dinjik Zhrii Eylul Vadzaih Zhrii Ekim Divii Zhrii Kasim Ch atsal AralikAyrica bakinizAlaska Yerli Dil Merkezi Yukon Yerli Dil MerkeziDipnotlar 9 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Kasim 2012 24 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Nisan 2010 Arsivlenmis kopya PDF 10 Nisan 2010 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Nisan 2010 Bilingual Bicultural Education Programs 15 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Eylul 2010 Native Languages Months PDF 9 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 4 Eylul 2010 Dis baglantilarKhaii Ts ia An Athapaskan fall 1978