Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Guatemala Cumhuriyeti, kısaca Guatemala (İspanyolca: República de Guatemala), Orta Amerika'da Kıstas bölgesinde bir ülkedir. Kuzeyde Meksika, doğuda Belize ve Honduras, güneyde ise El Salvador'la komşudur. Ayrıca doğuda Karayip Denizi'ne, batıda Büyük Okyanus'a kıyısı vardır. Başkenti Guatemala'dır. 372 Havalimanı bulunmaktadır. (2010)
Guatemala República de Guatemala Guatemala Cumhuriyeti | |||||
|---|---|---|---|---|---|
Slogan
| |||||
 | |||||
| Başkent ve en büyük şehir | Guatemala 14°38′K 90°30′B / 14.633°K 90.500°B | ||||
| Resmî dil(ler) | İspanyolca (Guatemala İspanyolcası) | ||||
| Etnik gruplar (2001) |
| ||||
| Hükûmet | Başkanlık Sistemi | ||||
| |||||
| Tarihçe | |||||
| |||||
| Yüzölçümü | |||||
• Toplam | 108889 km2 (106.) | ||||
• Su (%) | 0,4 | ||||
| Nüfus | |||||
• 2018 tahminî | 17.263.239 (67..) | ||||
• Yoğunluk | 129/km2 (85.) | ||||
| GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||
• Toplam | 148,562 milyar $ (73.) | ||||
• Kişi başına | 8.267 $ (118..) | ||||
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||
• Toplam | 76,191 milyar $ (68.) | ||||
• Kişi başına | 4.240 $ (100.) | ||||
| Gini (2014) | 48.3 yüksek | ||||
| İGE (2019) |  0.663orta · 127. | ||||
| Para birimi | Quetzal (GTQ) | ||||
| Zaman dilimi | UTC-6 (CST) | ||||
| Trafik akışı | sağ | ||||
| Telefon kodu | 502 | ||||
| ISO 3166 kodu | GT | ||||
| İnternet alan adı | .gt | ||||
Tarihçe
Yerli halklar öteden beri Mestizolar tarafından baskı altına alınarak sosyal, ekonomik ve siyasal faaliyetin dışında tutulmuştur. Kaynağını sömürgeci önyargılardan alan Mestizo topluluğu ile yerli halklar arasındaki bu gerilim yüzyıllar boyunca sürmüş ve 1954 yılında liberal demokrat Jacobo Árbenz demokratik hükûmetine karşı Komünizm'in yayılmasından korkan ABD destekli bir darbe gerçekleştirilerek askerî cunta yönetimi kurulmuştu. Jacob Árbenz ve halefi Juan José Arévalo, ülkede toprak reformunun gerçekleştirilmesi dışında, sivil haklar ve işçi haklarının geliştirilmesinden sorumluydu. Albay Carlos Castillo yönetiminde kurulan askerî cunta, reformları iptal ederek sol partileri yasakladı. Guatemala'daki iç savaş, karışıklıklarla geçen 20-30 yılın ardından bazı genç subayların yozlaşmış hükûmete karşı darbe düzenlemeye çalışmasıyla patlak verdi. Ayaklanma başarısızlıkla sonuçlanınca kırsal bölgelere çekilen subaylar bir gerilla gücü meydana getirerek hükûmete karşı bir örtük savaş başlattılar.
Gerilla hareketi önceleri Küba'daki devrimci güçlerle birlikte hareket ederek ülkedeki Ladino bölgelerine yoğunlaşmıştı. Ancak son yirmi yıl içerisinde özellikle yerli halkların vatandaşlık haklarının tanınmasına odaklanan siyasi ve toplumsal reform mücadeleleri ön plana çıktı.
1982 yılında Guatemala ordusu henüz yeni kurulmuş olan Guatemala Devrimci Ulusal Birliği'ne (URNG) yönelik çok sayıda insanın ölümüne neden olan bir toptan imha politikası uyguladı.
1980’lerin ilk yarısında barışın sağlanması yönünde adımlar atıldı. Bu adımlar arasında yeni bir anayasa hazırlanması ve sivil bir başkanın seçilmesi bulunmaktaydı. 1987 yılında hükûmet ve URNG arasındaki görüşmeler başlamış olmasına rağmen URNG gerilla mücadelesine devam etmekteydi. Taraflar Birleşmiş Milletler'in 1993'teki girişimleriyle barış görüşmeleri için tekrar bir araya geldi ve nihayet başarı sağlandı.
Toplumsal yapı
Nüfusun yarısından fazlası Ladinolar denen ve Avrupalı (İspanyol) karışımıdır. Geri kalan kesimi ise Guatemala Kızılderilileridir. Halkın çoğunluğu Hıristiyanlığın Katolik mezhebine bağlıdır ve İspanyolca konuşmaktadır.
Bölgeler
Guatemala 22 departmana (departamentos) ve 340 belediyeye (municipios) ayrılır. Bayrağın ortasında bulunan Qetzal kuşu ülkenin millî sembolüdür.
Kaynakça
- ^ "Ilustraciones de Cada una de las 11 Denominaciones. Anverso y Reverso". Banguat.gob.gt. 29 Aralık 1996. 14 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Eylül 2013.
- ^ Aguirre, Lily (1949). The land of eternal spring: Guatemala, my beautiful country. Patio Press. s. 253. 19 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Kasım 2014.
- ^ a b c d e "World Economic Outlook Database, October 2018". IMF.org. International Monetary Fund. 8 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mart 2019.
- ^ . data.worldbank.org. World Bank. 8 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2019.
- ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN . 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ "CIA World Fact Book Country Comparison Airports". 9 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2012.(İngilizce)
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Guatemala Cumhuriyeti kisaca Guatemala Ispanyolca Republica de Guatemala Orta Amerika da Kistas bolgesinde bir ulkedir Kuzeyde Meksika doguda Belize ve Honduras guneyde ise El Salvador la komsudur Ayrica doguda Karayip Denizi ne batida Buyuk Okyanus a kiyisi vardir Baskenti Guatemala dir 372 Havalimani bulunmaktadir 2010 GuatemalaRepublica de Guatemala Guatemala CumhuriyetiBayrak ArmaSlogan Libre Crezca Fecundo El Pais de la Eterna Primavera Sonsuz Ilkbaharin Ulkesi Milli mars Himno Nacional de GuatemalaGuatemala Ulusal MarsiBaskent ve en buyuk sehirGuatemala 14 38 K 90 30 B 14 633 K 90 500 B 14 633 90 500Resmi dil ler Ispanyolca Guatemala Ispanyolcasi Etnik gruplar 2001 41 4 Mestizo18 6 Beyaz9 1 Kiceler8 4 Kakcikeller7 9 Mamlar6 3 Kekciler8 6 Maya halklariHukumetBaskanlik Sistemi BaskanBernardo Arevalo Devlet Baskani YardimcisiTarihce Ispanyol Imparatorlugu ndan bagimsizlik15 Eylul 1821Yuzolcumu Toplam108889 km2 106 Su 0 4Nufus 2018 tahmini17 263 239 67 Yogunluk129 km2 85 GSYIH SAGP 2020 tahmini Toplam148 562 milyar 73 Kisi basina8 267 118 GSYIH nominal 2020 tahmini Toplam76 191 milyar 68 Kisi basina4 240 100 Gini 2014 48 3 yuksekIGE 2019 0 663 orta 127 Para birimiQuetzal GTQ Zaman dilimiUTC 6 CST Trafik akisisagTelefon kodu502ISO 3166 koduGTInternet alan adi gtUNESCO Dunya Mirasi listesinde bulunan Tikal TapinagiTarihceYerli halklar oteden beri Mestizolar tarafindan baski altina alinarak sosyal ekonomik ve siyasal faaliyetin disinda tutulmustur Kaynagini somurgeci onyargilardan alan Mestizo toplulugu ile yerli halklar arasindaki bu gerilim yuzyillar boyunca surmus ve 1954 yilinda liberal demokrat Jacobo Arbenz demokratik hukumetine karsi Komunizm in yayilmasindan korkan ABD destekli bir darbe gerceklestirilerek askeri cunta yonetimi kurulmustu Jacob Arbenz ve halefi Juan Jose Arevalo ulkede toprak reformunun gerceklestirilmesi disinda sivil haklar ve isci haklarinin gelistirilmesinden sorumluydu Albay Carlos Castillo yonetiminde kurulan askeri cunta reformlari iptal ederek sol partileri yasakladi Guatemala daki ic savas karisikliklarla gecen 20 30 yilin ardindan bazi genc subaylarin yozlasmis hukumete karsi darbe duzenlemeye calismasiyla patlak verdi Ayaklanma basarisizlikla sonuclaninca kirsal bolgelere cekilen subaylar bir gerilla gucu meydana getirerek hukumete karsi bir ortuk savas baslattilar Gerilla hareketi onceleri Kuba daki devrimci guclerle birlikte hareket ederek ulkedeki Ladino bolgelerine yogunlasmisti Ancak son yirmi yil icerisinde ozellikle yerli halklarin vatandaslik haklarinin taninmasina odaklanan siyasi ve toplumsal reform mucadeleleri on plana cikti 1982 yilinda Guatemala ordusu henuz yeni kurulmus olan Guatemala Devrimci Ulusal Birligi ne URNG yonelik cok sayida insanin olumune neden olan bir toptan imha politikasi uyguladi 1980 lerin ilk yarisinda barisin saglanmasi yonunde adimlar atildi Bu adimlar arasinda yeni bir anayasa hazirlanmasi ve sivil bir baskanin secilmesi bulunmaktaydi 1987 yilinda hukumet ve URNG arasindaki gorusmeler baslamis olmasina ragmen URNG gerilla mucadelesine devam etmekteydi Taraflar Birlesmis Milletler in 1993 teki girisimleriyle baris gorusmeleri icin tekrar bir araya geldi ve nihayet basari saglandi Toplumsal yapiNufusun yarisindan fazlasi Ladinolar denen ve Avrupali Ispanyol karisimidir Geri kalan kesimi ise Guatemala Kizilderilileridir Halkin cogunlugu Hiristiyanligin Katolik mezhebine baglidir ve Ispanyolca konusmaktadir BolgelerGuatemala nin departmanlari Guatemala 22 departmana departamentos ve 340 belediyeye municipios ayrilir Bayragin ortasinda bulunan Qetzal kusu ulkenin milli semboludur Atitlan golu Guatemala nin departmanlari Alta VerapazBaja VerapazChimaltenangoChiquimulaPetenEl ProgresoEscuintlaGuatemalaHuehuetenangoIzabalJalapaJutiapaQuetzaltenangoQuicheRetalhuleuSacatepequezSan MarcosSanta RosaSololaSuchitepequezTotonicapanZacapaKaynakca Ilustraciones de Cada una de las 11 Denominaciones Anverso y Reverso Banguat gob gt 29 Aralik 1996 14 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Eylul 2013 Aguirre Lily 1949 The land of eternal spring Guatemala my beautiful country Patio Press s 253 19 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Kasim 2014 a b c d e World Economic Outlook Database October 2018 IMF org International Monetary Fund 8 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mart 2019 data worldbank org World Bank 8 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mart 2019 Human Development Report 2020 The Next Frontier Human Development and the Anthropocene PDF United Nations Development Programme 15 Aralik 2020 ss 343 346 ISBN 978 92 1 126442 5 15 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 16 Aralik 2020 CIA World Fact Book Country Comparison Airports 9 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2012 Ingilizce Dis baglantilar