Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Greyfurt veya altıntop (Citrus paradisi), sedef otugiller (Rutaceae) familyasından bugün birçok çeşit ve kültür formları yetiştirilen, yaprak dökmeyen meyve türü.
| Greyfurt | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
Citrus paradisi Macfad. |
Greyfurt 1750'li yıllarda Jamaika'da ortaya çıkmış doğal hibrid bir türdür zira Jamaika'nın yerli tatlı portakalının yanında yetiştirilmek üzere tarafından Güney Asya'dan getirilen yine bir turunç cinsi olan pomelo türü bu adada dikildiğinde bu iki türün birbiriyle tozlaşmaya girdiği ve bunun sonunca 3. bir tür olan greyfurt'un ortaya çıktığı görülmüştür. Jamaika'dan dünyaya bu tür yayılmıştır. En çok greyfurt üretimi yapan ülke Çin'dir.
Yaprakları derimsidir. Çiçekleri beyazımsı renkli, meyveleri büyük, toparlak yassı, açık sarı renkli, ince kabuklu, bol usarelidir. Meyvelerinin çekirdekli ve çekirdeksiz cinsleri bulunur. Meyve dilimlerinin kabukları soyulunca acılık kalmaz, rahatlıkla yenebilir.
Meyvelerinden gıda olarak istifade edilir. C vitamini bakımından zengindir. Meyve kabuklarından marmelat yapılır. Hazmı kolaylaştıran ve kabızlığı önleyen greyfurt mikropları öldürme özelliği ile faydalı bir besindir.
Etimoloji
Greyfurt kelimesi, İngilizce dilinde üzüm ve meyve kelimelerinin birleştirilmesi ile oluşturulmuş "grapefruit" kelimesinden Türkçeye geçmiştir. Meyve, salkım şeklinde yetişen meyvesine atfen bu şekilde adlandırılmıştır. Türkiye'de 2. Dünya Savaşı ertesinde duyulmuş, kısa bir süre greypfrut yazıldıktan sonra greyfurt yazımı yerleşmiştir. Meyveye atıfta bulunan ilk Türkçe kaynak 1949 yılında Cumhuriyet Gazetesi olmuştur.
Greyfurt ismine karşılık altıntop adının kullanımı Özleştirme Kılavuzu adlı kitapta önerilmiştir. Türkolog Muharrem Ergin altıntop kullanımının Çukurova'da kullanılan bir halk deyimi olduğunu öne sürmüştür. Ayrıca, Kıbrıs'ta ve bazı yörelerde kızmemesi de denmektedir.[]
Tıbbi etkileri
Yapılan araştırmalar, greyfurt suyunun veya greyfurtun bazı ilaçlarla birlikte alınmasının zararlı yan etkiler ortaya çıkarabileceğini gösterdi. İlaçlar bağırsaklarda ve karaciğerde bulunan CYP450 enzimiyle parçalanarak vücudumuzdan atılmaktadırlar. Bu enzimin ince bağırsaklarda bulunan P-450 3A4 isimli bir türü, greyfurt suyu içince yok olmakta ve bu nedenle de ilacın parçalanması geciktiğinden kanda birikmekte ve sonuçta ilaç zehirlenmesine neden olabilmektedir. Bu nedenle ilaç kullanan kişilerin greyfurt tüketmeden önce greyfurtun ilaca etkilerini bilmeleri önerilmektedir.
Dünya üretimi
| En çok greyfurt üreten 10 ülke — 2012 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Ülke | Üretim (ton) | Dipnot | ||
 Çin | 3.800.000 | F | ||
 ABD | 1.046.890 | |||
 Meksika | 415.471 | |||
 Tayland | 328.000 | F | ||
 Güney Afrika | 304.559 | |||
 İsrail | 246.618 | |||
 Türkiye | 243.267 | |||
 Arjantin | 200.000 | F | ||
 Hindistan | 200.000 | F | ||
 Sudan | 196.000 | |||
| Dünya | 5.061.023 | A | ||
| No symbol = official figure, P = official figure, F = FAO estimate, * = Unofficial/Semi-official/mirror data, C = Calculated figure A = Aggregate(may include official, semi-official or estimates); Source: Food And Agricultural Organization of United Nations: Economic And Social Department: The Statistical Devision25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde . | ||||
Kaynakça
- A possible identification with an actual Captain Chaddock who traded in the West Indies in the 17th century, was suggested by J. Kumamoto, R. W. Scora, H. W. Lawton and W. A. Clerx, "Mystery of the forbidden fruit: Historical epilogue on the origin of the grapefruit, Citrus paradisi (Rutaceae)", Economic Botany, 41.1 (January, 1987:97-107).
- ^ . Nişanyan Sözlük. 19 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2019.
- ^ Atatürkʼün yolunda Türk dil devrimi. Türk Dil Kurumu Yayınları. 1981. 29 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Nisan 2024.
- ^ a b Mitchell, Steve (19 Şubat 2016). "Why Grapefruit and Medication Can Be a Dangerous Mix". Consumer Reports. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2016.
- ^ a b Bailey DG, Dresser G, Arnold JM (Mart 2013). "Grapefruit-medication interactions: forbidden fruit or avoidable consequences?". CMAJ. 185 (4). ss. 309-16. doi:10.1503/cmaj.120951. (PMC) 3589309 $2. (PMID) 23184849.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Greyfurt veya altintop Citrus paradisi sedef otugiller Rutaceae familyasindan bugun bircok cesit ve kultur formlari yetistirilen yaprak dokmeyen meyve turu GreyfurtBiyolojik siniflandirmaAlem PlantaeKlad Angiosperms Kapali tohumlular Klad Eudicots Iki cenekliler Klad RosidsTakim SapindalesFamilya Rutaceae Sedef otugiller Alt familya Cins CitrusTur C paradisiIkili adlandirmaCitrus paradisi Macfad Dogranmis pembe greyfurt Greyfurt 1750 li yillarda Jamaika da ortaya cikmis dogal hibrid bir turdur zira Jamaika nin yerli tatli portakalinin yaninda yetistirilmek uzere tarafindan Guney Asya dan getirilen yine bir turunc cinsi olan pomelo turu bu adada dikildiginde bu iki turun birbiriyle tozlasmaya girdigi ve bunun sonunca 3 bir tur olan greyfurt un ortaya ciktigi gorulmustur Jamaika dan dunyaya bu tur yayilmistir En cok greyfurt uretimi yapan ulke Cin dir Yapraklari derimsidir Cicekleri beyazimsi renkli meyveleri buyuk toparlak yassi acik sari renkli ince kabuklu bol usarelidir Meyvelerinin cekirdekli ve cekirdeksiz cinsleri bulunur Meyve dilimlerinin kabuklari soyulunca acilik kalmaz rahatlikla yenebilir Meyvelerinden gida olarak istifade edilir C vitamini bakimindan zengindir Meyve kabuklarindan marmelat yapilir Hazmi kolaylastiran ve kabizligi onleyen greyfurt mikroplari oldurme ozelligi ile faydali bir besindir EtimolojiGreyfurt kelimesi Ingilizce dilinde uzum ve meyve kelimelerinin birlestirilmesi ile olusturulmus grapefruit kelimesinden Turkceye gecmistir Meyve salkim seklinde yetisen meyvesine atfen bu sekilde adlandirilmistir Turkiye de 2 Dunya Savasi ertesinde duyulmus kisa bir sure greypfrut yazildiktan sonra greyfurt yazimi yerlesmistir Meyveye atifta bulunan ilk Turkce kaynak 1949 yilinda Cumhuriyet Gazetesi olmustur Greyfurt ismine karsilik altintop adinin kullanimi Ozlestirme Kilavuzu adli kitapta onerilmistir Turkolog Muharrem Ergin altintop kullaniminin Cukurova da kullanilan bir halk deyimi oldugunu one surmustur Ayrica Kibris ta ve bazi yorelerde kizmemesi de denmektedir kaynak belirtilmeli Tibbi etkileriYapilan arastirmalar greyfurt suyunun veya greyfurtun bazi ilaclarla birlikte alinmasinin zararli yan etkiler ortaya cikarabilecegini gosterdi Ilaclar bagirsaklarda ve karacigerde bulunan CYP450 enzimiyle parcalanarak vucudumuzdan atilmaktadirlar Bu enzimin ince bagirsaklarda bulunan P 450 3A4 isimli bir turu greyfurt suyu icince yok olmakta ve bu nedenle de ilacin parcalanmasi geciktiginden kanda birikmekte ve sonucta ilac zehirlenmesine neden olabilmektedir Bu nedenle ilac kullanan kisilerin greyfurt tuketmeden once greyfurtun ilaca etkilerini bilmeleri onerilmektedir Dunya uretimi2005 te greyfurt ve pomelo uretimi En cok greyfurt ureten 10 ulke 2012Ulke Uretim ton Dipnot Cin 3 800 000 F ABD 1 046 890 Meksika 415 471 Tayland 328 000 F Guney Afrika 304 559 Israil 246 618 Turkiye 243 267 Arjantin 200 000 F Hindistan 200 000 F Sudan 196 000Dunya 5 061 023 ANo symbol official figure P official figure F FAO estimate Unofficial Semi official mirror data C Calculated figure A Aggregate may include official semi official or estimates Source Food And Agricultural Organization of United Nations Economic And Social Department The Statistical Devision25 Aralik 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde KaynakcaA possible identification with an actual Captain Chaddock who traded in the West Indies in the 17th century was suggested by J Kumamoto R W Scora H W Lawton and W A Clerx Mystery of the forbidden fruit Historical epilogue on the origin of the grapefruit Citrus paradisi Rutaceae Economic Botany 41 1 January 1987 97 107 Nisanyan Sozluk 19 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Ekim 2019 Ataturkʼun yolunda Turk dil devrimi Turk Dil Kurumu Yayinlari 1981 29 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Nisan 2024 a b Mitchell Steve 19 Subat 2016 Why Grapefruit and Medication Can Be a Dangerous Mix Consumer Reports 20 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2016 a b Bailey DG Dresser G Arnold JM Mart 2013 Grapefruit medication interactions forbidden fruit or avoidable consequences CMAJ 185 4 ss 309 16 doi 10 1503 cmaj 120951 PMC 3589309 2 PMID 23184849