Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Eski İngilizce (eski İngilizce Anglo-Saxon ya da Anglosaksonların kendi verdikleri adla Englisc) şu anki İngiltere olan bölgenin belli bölümlerinde ve Güney İskoçya'da 5. yüzyılın ortalarından 12. yüzyılın ortalarına kadar konuşulmuş İngilizcenin eski şeklidir. Bu dil, Batı Cermen dillerinden birisiydi ve bu yüzden de ve Eski Saksoncayla yakından ilgilidir. Ayrıca dil, Kuzey Cermen dil grubundan Eski Norsçanın da büyük etkisi altında kalmıştır.
| Eski İngilizce | |
|---|---|
| Ænglisc, Anglisc, Englisc | |
| Bölge | Britanya |
| Dil ailesi | Hint-Avrupa dil ailesi
|
| Diyalektler | Kentish diyalekti Mercian diyalekti Northumbrian diyalekti Batı Sakson diyalekti |
| Yazı sistemi | Runik yazı (Anglo-Sakson runları), sonra Latin Alfabesi (Eski İngilizce Latin Alfabesi) |
| Dil kodları | |
| ISO 639-2 | ang |
| ISO 639-3 | ang |
Gelişimi
Eski İngilizce durağan bir dil değildi ve 5. yüzyılda İngiltere'yi oluşturan Anglosakson göçlerinden, dili çok büyük değişmelere uğratan 1066'daki Norman istilasına kadarki zaman diliminden oluşan 700 yıllık bir zaman boyunca kullanıldı. Bu ilk dönemlerinde dil, Kelt dilini ve Danelaw olarak bilinen, doğu ve kuzey İngiltere'deki geniş bölgeleri hakimiyeti altında tutan Vikinglere hücum ederek Eski Nors dilini özümsemiştir.
Cermen kökenleri
Eski İngilizceyi şekillendiren en önemli güçlerden birisi, onun Cermen sözcük dağarcığı, cümle yapısı ve Avrupa kıtasındaki kardeş dilleriyle paylaştığı gramer yapısıdır. Bu özelliklerden bir kısmı Batı Cermen dil ailesine aitken, bir kısmı da bütün Cermen dillerinin kökü olarak kabul edilen Proto-Germanik dil ailesinden miras kalmıştır. Ayrıca, hareketsiz nesneler dahil bütün nesnelere cinsiyet verilirdi: Örn, sēo sunne (M.İ. the Sun "güneş") dişil iken se mōna (M.İ. the Moon "ay") eril olarak kabul edilir. (Bu durum Modern Almancada da bu şekildedir. Örn. die Sonne, der Mond...)
Latin dillerinin etkisi
Eğitimli ve okuma yazma bilen nüfusun (rahipler vs.) büyük bölümü Avrupa'da dönemin lingua francası sayılan Latincede oldukça yetenekliydi. Bazen, bir Latince sözcüğün Eski İngilizceye yaklaşık olarak ne zaman girdiğini maruz kaldığı dilbilimsel değişmelere bakarak tahmin edilebilir. Latin dillerinin Eski İngilizce üstündeki etkisi 3 zaman diliminde incelenir. İlki, Saksonlar, Avrupa'dan İngiltere'ye gitmek üzere ayrıldığında gerçekleşir. İkincisi, Anglo-Saksonlar Hıristiyanlığı kabul edip de Latince konuşan rahipler yaygınlaştığında başlar. En son ve en önemli Latin temelli sözcük geçişi de 1066 Norman İstilasında gerçekleşir. Her ne kadar kayda değer oranda Nors dilinde sözcük dile girmiş olsa da, bu Oïl diline ait sözcüklerin büyük kısmı klasik Latin dilinden alınmıştı. Dilde büyük değişikliklere neden olan bu Norman İstilası, aynı zamanda, Eski İngilizcenin bitişi, Orta İngilizce (Middle English)'in başlangıcı olarak kabul edilir.
Runik (futhorc ya da fuþorc) alfabeden Latin alfabesine geçişle dil daha büyük bir değişme gösterdi. Bu ayrıca dilin üstündeki gelişmeye yönelik baskıyı arttırdı. Eski İngilizcede sözcükler okunduğu gibi yazılırdı; Modern İngilizcede telaffuz edilmeyen "knight" sözcüğündeki "k" sesi gibi telaffuz edilmeyen sesler aslında Eski İngilizcede telaffuz edilmekteydi. Bu değişikliğin yan etkilerinden birisi de sözcüklerin fonetik telaffuzundaki çeşitlilikti. Bir sözcük, yazarın lehçesini yansıtıyordu. Bir sözcük bir yazardan bir yazara hatta aynı yazarın bir eserinden ötekine değişme gösterebilirdi. Örneğin, "and" bağlacı, "and" ya da "ond" olarak telaffuz edilebilirdi.
Bu yüzdendir ki, Eski İngilizcenin yazılışı, Çağdaş İngilizceden daha karmaşık görülebilir, bunun en azından bazı var olan telaffuzları yansıttığı iddia edilse de, Çağdaş İngilizcede pek çok durumda görülmemektedir. Günümüzde, Eski İngilizce öğrencilerinin pek çoğu, dili önce sadeleştirilmiş olarak görüp dilin temel özelliklerini öğrendikten sonra çeşitli yazım şekillerini öğrenebilmektedir.
Vikinglerin etkisi
Eski İngilizcede ikinci yabancı sözcük kaynağı 9. ve 10. yüzyıldaki Viking istilaları sırasında dile giren İskandinav sözcükleridir. Pek çok yerleşim yerinin isimleri dışında, bunlar genelde temel sözcükleri ve Danelaw'ın yönetimiyle ilgili olanları da içeriyordu. Vikingler Eski İngilizceyle ortak kökü Proto-Germanik dillerden gelen Eski Nors dilini konuşuyordu.
Sözcük örnekleri
| Eski İngilizce | Modern İngilizce | Modern Almanca | Türkçe |
|---|---|---|---|
| hwætnj | what | was | ne |
| fæder | father | Vater | baba |
| modor | mother | Mutter | anne |
| todæg | today | heute | bugün |
| nama | name | Name | isim, ad |
Kişi Zamirleri
| Eski İngilizce | Modern İngilizce | Modern Almanca | Türkçe |
|---|---|---|---|
| ic | I | ich | Ben |
| þu | you | du | Sen |
| he (E), heo (D), hit (N) | he, she, it | er,sie,es | O |
| wi | we | wir | biz |
| ge | you (çoğul) | ihr | siz |
| hie | they | sie | onlar |
Kaynakça
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Eski Ingilizce eski Ingilizce Anglo Saxon ya da Anglosaksonlarin kendi verdikleri adla Englisc su anki Ingiltere olan bolgenin belli bolumlerinde ve Guney Iskocya da 5 yuzyilin ortalarindan 12 yuzyilin ortalarina kadar konusulmus Ingilizcenin eski seklidir Bu dil Bati Cermen dillerinden birisiydi ve bu yuzden de ve Eski Saksoncayla yakindan ilgilidir Ayrica dil Kuzey Cermen dil grubundan Eski Norscanin da buyuk etkisi altinda kalmistir Eski IngilizceAEnglisc Anglisc EngliscBolgeBritanyaDil ailesiHint Avrupa dil ailesi Cermen dilleriBati Cermen dilleriAnglo Friz dilleriIngiliz dilleriEski IngilizceDiyalektlerKentish diyalekti Mercian diyalekti Northumbrian diyalekti Bati Sakson diyalektiYazi sistemiRunik yazi Anglo Sakson runlari sonra Latin Alfabesi Eski Ingilizce Latin Alfabesi Dil kodlariISO 639 2angISO 639 3angGelisimiEski Ingilizce duragan bir dil degildi ve 5 yuzyilda Ingiltere yi olusturan Anglosakson goclerinden dili cok buyuk degismelere ugratan 1066 daki Norman istilasina kadarki zaman diliminden olusan 700 yillik bir zaman boyunca kullanildi Bu ilk donemlerinde dil Kelt dilini ve Danelaw olarak bilinen dogu ve kuzey Ingiltere deki genis bolgeleri hakimiyeti altinda tutan Vikinglere hucum ederek Eski Nors dilini ozumsemistir Cermen kokenleri Eski Ingilizceyi sekillendiren en onemli guclerden birisi onun Cermen sozcuk dagarcigi cumle yapisi ve Avrupa kitasindaki kardes dilleriyle paylastigi gramer yapisidir Bu ozelliklerden bir kismi Bati Cermen dil ailesine aitken bir kismi da butun Cermen dillerinin koku olarak kabul edilen Proto Germanik dil ailesinden miras kalmistir Ayrica hareketsiz nesneler dahil butun nesnelere cinsiyet verilirdi Orn seo sunne M I the Sun gunes disil iken se mōna M I the Moon ay eril olarak kabul edilir Bu durum Modern Almancada da bu sekildedir Orn die Sonne der Mond Latin dillerinin etkisi Egitimli ve okuma yazma bilen nufusun rahipler vs buyuk bolumu Avrupa da donemin lingua francasi sayilan Latincede oldukca yetenekliydi Bazen bir Latince sozcugun Eski Ingilizceye yaklasik olarak ne zaman girdigini maruz kaldigi dilbilimsel degismelere bakarak tahmin edilebilir Latin dillerinin Eski Ingilizce ustundeki etkisi 3 zaman diliminde incelenir Ilki Saksonlar Avrupa dan Ingiltere ye gitmek uzere ayrildiginda gerceklesir Ikincisi Anglo Saksonlar Hiristiyanligi kabul edip de Latince konusan rahipler yayginlastiginda baslar En son ve en onemli Latin temelli sozcuk gecisi de 1066 Norman Istilasinda gerceklesir Her ne kadar kayda deger oranda Nors dilinde sozcuk dile girmis olsa da bu Oil diline ait sozcuklerin buyuk kismi klasik Latin dilinden alinmisti Dilde buyuk degisikliklere neden olan bu Norman Istilasi ayni zamanda Eski Ingilizcenin bitisi Orta Ingilizce Middle English in baslangici olarak kabul edilir Runik futhorc ya da futhorc alfabeden Latin alfabesine gecisle dil daha buyuk bir degisme gosterdi Bu ayrica dilin ustundeki gelismeye yonelik baskiyi arttirdi Eski Ingilizcede sozcukler okundugu gibi yazilirdi Modern Ingilizcede telaffuz edilmeyen knight sozcugundeki k sesi gibi telaffuz edilmeyen sesler aslinda Eski Ingilizcede telaffuz edilmekteydi Bu degisikligin yan etkilerinden birisi de sozcuklerin fonetik telaffuzundaki cesitlilikti Bir sozcuk yazarin lehcesini yansitiyordu Bir sozcuk bir yazardan bir yazara hatta ayni yazarin bir eserinden otekine degisme gosterebilirdi Ornegin and baglaci and ya da ond olarak telaffuz edilebilirdi Bu yuzdendir ki Eski Ingilizcenin yazilisi Cagdas Ingilizceden daha karmasik gorulebilir bunun en azindan bazi var olan telaffuzlari yansittigi iddia edilse de Cagdas Ingilizcede pek cok durumda gorulmemektedir Gunumuzde Eski Ingilizce ogrencilerinin pek cogu dili once sadelestirilmis olarak gorup dilin temel ozelliklerini ogrendikten sonra cesitli yazim sekillerini ogrenebilmektedir Vikinglerin etkisi Eski Ingilizcede ikinci yabanci sozcuk kaynagi 9 ve 10 yuzyildaki Viking istilalari sirasinda dile giren Iskandinav sozcukleridir Pek cok yerlesim yerinin isimleri disinda bunlar genelde temel sozcukleri ve Danelaw in yonetimiyle ilgili olanlari da iceriyordu Vikingler Eski Ingilizceyle ortak koku Proto Germanik dillerden gelen Eski Nors dilini konusuyordu Sozcuk ornekleriEski Ingilizce Modern Ingilizce Modern Almanca Turkcehwaetnj what was nefaeder father Vater babamodor mother Mutter annetodaeg today heute bugunnama name Name isim adKisi Zamirleri Eski Ingilizce Modern Ingilizce Modern Almanca Turkceic I ich Benthu you du Senhe E heo D hit N he she it er sie es Owi we wir bizge you cogul ihr sizhie they sie onlarKaynakca Anderson Stephen R 2012 Languages a very short introduction 1 bas Oxford B K Oxford University Press ISBN 978 0199590599 Regh Kenneth 2018 The Oxford handbook of endangered languages New York NY Oxford University Press ISBN 978 0190610029 Ayrica bakinizIngilizce Cermen dilleri Almanca