Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Bu madde, İngilizce Vikipedi'de yer alan aynı konulu maddeden Türkçeye çeviri yapılarak genişletilebilir. Başlıca çeviri yönergeleri için [genişlet] düğmesine tıklayınız.
|
Egemenlik ya da hâkimiyet, bir toprak parçası ya da mekân üzerindeki kural koyma gücü ve hukuk yaratma kudretidir. Bu güç siyasi erkin dayattığı yasallaşmış bir üst iradeyi ifade etmektedir.
Egemenlik aynı zamanda bir devletin ülkesi ve uyrukları üzerindeki yetkilerinin tümünü ifade eder. Bir başka deyimle egemenlik, devleti başka tüzel kişiliklerden ve örgütlenme biçimlerinden (örneğin şirketlerden, derneklerden, kulüplerden, çetelerden, din ve mezhep birliklerinden, feodal bağlılık ve yönetim birimlerinden) ayıran özelliktir. Egemen olmayan devlet olmaz; kaynağını devletten almayan egemenlik de olmaz.[]
Kavramın tarihçesi
Orta Çağ Avrupası'nın büyük bir bölümünde, kaynağını kralla vasalleri veya vasallerle diğer yerel güç odakları arasındaki sözleşmelerden alan feodal ilişkiler egemendi. Bunun yanı sıra, çeşitli derecelerde bağımsız olan şehirler, köy birlikleri, federasyonlar, ortak yönetim alanları vb. mevcuttu. Ayrıca bazı yönleriyle krala bağlı, bazı yönlerden tamamen bağımsız olan Kilise de önemli bir siyasi güçtü.
Modern krallıkların ortaya çıkmasıyla birlikte, devleti devlet yapan temel hak ve yetkilerin tanımlanması sorunu ortaya çıktı. Fransız hukukçu Jean Bodin (1530-1596) modern egemenlik kuramının kurucusu sayılır. 1576'da yayımladığı Les six livres de la république () adlı eserde Bodin egemenliği "Devlet'in mutlak ve kalıcı gücü" olarak tanımladı. "Mutlak", egemenliğin bölünemeyeceği ve paylaşılamayacağı anlamındaydı (ancak bu mutlaklık sadece kamu hakları alanındaydı ve bireyin özel haklarına tecavüz edemiyordu). "Kalıcı" olması ise bu gücün hükümdarın ölümü ile sona ermediği ve bireylerden bağımsız olduğunu gösteriyordu. Egemenlik belirtilerinin bir bölümünü hükümdar şahsen kullanabilir, bir bölümünü memurlarına ve kurumlara kullandırabilirdi. Ancak egemenliğin kendisi devredilemezdi.
17. yüzyılda Hollandalı hukukçu Hugo Grotius (1583-1645) modern devletler hukukunun ilkelerini egemenlik kavramıyla temellendirdi. 1648 Westfalya Barışı ile, egemen devletlerin hukuki eşitliği ilkesi modern Avrupa devletler sisteminin temeli olarak benimsendi. 17. ve 18. yüzyıllarda Hobbes, Locke, Montesquieu, Rousseau gibi düşünürler egemenlik hakkının felsefi ve analitik temelleri üzerinde günümüze dek etkili olan düşünceler ürettiler.
Montesquieu (1689-1755), 1745'te yayımladığı Esprit des Lois (Kanunların Ruhu) adlı eserinde, egemenliğin üç uygulama alanını birbirinden ayırarak, yasama, yürütme ve yargı erklerinin dengelenmesinin önemine değindi. 1789'da kabul edilen ABD Anayasası, Montesquieu'nün görüşlerinin etkisiyle, yasama, yürütme ve yargının mükemmel denge içinde olacağı bir Devlet düzeni tasarladı.
Unsurları
Egemenlik unsurları aşağıdaki gibi sıralanabilir.[]
- Mutlaktır, başka bir güç tarafından sınırlandırılmamıştır.
- Bölünemez ve devredilemezdir.
- Sürekli ve kesintisizdir.
Egemenlik ve halk
Klasik dönem düşünürlerinin hemen hepsinde egemenliğin nihai kaynağı olarak halkın iradesi gösterilir. Roma hukukundaki omnis imperium ex populo ilkesi bu düşüncenin kaynağıdır. Devletin bir "Toplum Sözleşmesi" ile kurulduğu görüşü de aynı düşünceyi ifade eder. Ancak ilk kaynağı halk olan egemenliğin nasıl ve ne ölçüde hükümdara aktarıldığı, sınırlarının ne olduğu, o sınırlar aşıldığı zaman hangi tedbirlere başvurulacağı, egemenlik aktarımından sonra halkta hangi bakiye güçlerin kaldığı, tartışma konuları olarak kalır. Egemenliği halka dayandıran görüşle demokrasi fikri ilk kez 19. yüzyılda bağdaştırılmaya başlamış ve ancak 20. yüzyılın ikinci yarısında genel kabul görmüştür.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu maddede Hata Eksik olan bilgileri belirtmelisiniz konusunun eksik oldugu dusunulmektedir Lutfen bu bilgileri ekleyerek maddeyi gelistirin Eksik oldugu dusunulen bilgileri maddenin tartisma sayfasinda bulabilirsiniz Temmuz 2023 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bu madde Ingilizce Vikipedi de yer alan ayni konulu maddeden Turkceye ceviri yapilarak genisletilebilir Baslica ceviri yonergeleri icin genislet dugmesine tiklayiniz Ingilizce maddenin makine ceviri surumunu goruntuleyin Google Ceviri gibi makine cevirileri yapacaginiz ceviriler icin iyi bir baslangic noktasidir ancak cevirmenler sadece makine tarafindan cevrilen metni kopyala yapistir yapmak yerine hatalari gerektigi gibi gozden gecirmeli ve cevirinin tutarli oldugunu onaylamalidir Guvenilmeyen ya da dusuk kaliteli gorunen icerikleri eklemeyiniz Mumkunse yabanci dil maddesinde verilen referanslar ile cevireceginiz metni dogrulayin Cevirinize eslik edecek bir sekilde dillerarasi baglanti ekleyerek degisiklik ozetinizde bir telif hakki atfi saglamalisiniz Degisiklik ozeti icin ornek bir atif Bu degisiklikteki icerik Ingilizce Vikipedi de yer alan en Sovereignty sayfasindan cevrilmistir atif icin sayfanin tarihine bakiniz Ayrica tartisma sayfasina Cevrilmis sayfa en Sovereignty sablonunu eklemelisiniz Daha fazla bilgi icin bkz Vikipedi Ceviri Egemenlik ya da hakimiyet bir toprak parcasi ya da mekan uzerindeki kural koyma gucu ve hukuk yaratma kudretidir Bu guc siyasi erkin dayattigi yasallasmis bir ust iradeyi ifade etmektedir Thomas Hobbesun Leviathan adli eserinde egemenlik bireylerin bir araya geldigi ve kilic kullanan bir vucut olarak betimlenmektedir Egemenlik ayni zamanda bir devletin ulkesi ve uyruklari uzerindeki yetkilerinin tumunu ifade eder Bir baska deyimle egemenlik devleti baska tuzel kisiliklerden ve orgutlenme bicimlerinden ornegin sirketlerden derneklerden kuluplerden cetelerden din ve mezhep birliklerinden feodal baglilik ve yonetim birimlerinden ayiran ozelliktir Egemen olmayan devlet olmaz kaynagini devletten almayan egemenlik de olmaz kaynak belirtilmeli Kavramin tarihcesiOrta Cag Avrupasi nin buyuk bir bolumunde kaynagini kralla vasalleri veya vasallerle diger yerel guc odaklari arasindaki sozlesmelerden alan feodal iliskiler egemendi Bunun yani sira cesitli derecelerde bagimsiz olan sehirler koy birlikleri federasyonlar ortak yonetim alanlari vb mevcuttu Ayrica bazi yonleriyle krala bagli bazi yonlerden tamamen bagimsiz olan Kilise de onemli bir siyasi guctu Modern kralliklarin ortaya cikmasiyla birlikte devleti devlet yapan temel hak ve yetkilerin tanimlanmasi sorunu ortaya cikti Fransiz hukukcu Jean Bodin 1530 1596 modern egemenlik kuraminin kurucusu sayilir 1576 da yayimladigi Les six livres de la republique adli eserde Bodin egemenligi Devlet in mutlak ve kalici gucu olarak tanimladi Mutlak egemenligin bolunemeyecegi ve paylasilamayacagi anlamindaydi ancak bu mutlaklik sadece kamu haklari alanindaydi ve bireyin ozel haklarina tecavuz edemiyordu Kalici olmasi ise bu gucun hukumdarin olumu ile sona ermedigi ve bireylerden bagimsiz oldugunu gosteriyordu Egemenlik belirtilerinin bir bolumunu hukumdar sahsen kullanabilir bir bolumunu memurlarina ve kurumlara kullandirabilirdi Ancak egemenligin kendisi devredilemezdi 17 yuzyilda Hollandali hukukcu Hugo Grotius 1583 1645 modern devletler hukukunun ilkelerini egemenlik kavramiyla temellendirdi 1648 Westfalya Barisi ile egemen devletlerin hukuki esitligi ilkesi modern Avrupa devletler sisteminin temeli olarak benimsendi 17 ve 18 yuzyillarda Hobbes Locke Montesquieu Rousseau gibi dusunurler egemenlik hakkinin felsefi ve analitik temelleri uzerinde gunumuze dek etkili olan dusunceler urettiler Montesquieu 1689 1755 1745 te yayimladigi Esprit des Lois Kanunlarin Ruhu adli eserinde egemenligin uc uygulama alanini birbirinden ayirarak yasama yurutme ve yargi erklerinin dengelenmesinin onemine degindi 1789 da kabul edilen ABD Anayasasi Montesquieu nun goruslerinin etkisiyle yasama yurutme ve yarginin mukemmel denge icinde olacagi bir Devlet duzeni tasarladi UnsurlariEgemenlik unsurlari asagidaki gibi siralanabilir kaynak belirtilmeli Mutlaktir baska bir guc tarafindan sinirlandirilmamistir Bolunemez ve devredilemezdir Surekli ve kesintisizdir Egemenlik ve halkKlasik donem dusunurlerinin hemen hepsinde egemenligin nihai kaynagi olarak halkin iradesi gosterilir Roma hukukundaki omnis imperium ex populo ilkesi bu dusuncenin kaynagidir Devletin bir Toplum Sozlesmesi ile kuruldugu gorusu de ayni dusunceyi ifade eder Ancak ilk kaynagi halk olan egemenligin nasil ve ne olcude hukumdara aktarildigi sinirlarinin ne oldugu o sinirlar asildigi zaman hangi tedbirlere basvurulacagi egemenlik aktarimindan sonra halkta hangi bakiye guclerin kaldigi tartisma konulari olarak kalir Egemenligi halka dayandiran gorusle demokrasi fikri ilk kez 19 yuzyilda bagdastirilmaya baslamis ve ancak 20 yuzyilin ikinci yarisinda genel kabul gormustur Ayrica bakinizDevletin kokeni Toplumsal Sozlesme LeviathanKaynakca