Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Dolin karstlaşma sonucu oluşmuş (lapyaların birleşmesiyle), boyutları bölgenin karstik özelliklerine bağlı olarak değişen, kapalı veya yarı açık çukurluklar. Kalkerli arazilerde erime ve çökme sonucu oluşan tava şeklindeki çukurluklardır.
Kelime kökeni
Dolin, Türkçeye Slav kökenli dolina sözcüğünden girmiştir. Dolinlere Türkiye'de yöresel olarak; koyak, tava, kokurdan, alan, dölek gibi isimler verilir. Dünya genelinde sinkhole, swallet, swallow veya sink terimleri kullanılır.
Oluşumları
Kireçtaşlarının kimyasal çözülmesiyle çevresine göre çukurda kalmış alanlardır. Batı ve orta Toroslar'da yaygındır. Birkaç metre derinlik, birkaç metre genişliğe sahiptir. Çoğunlukla genişlikleri fazla, derinlikleri daha azdır. En küçük karstik şekil lapyadır, lapyadan büyüğü dolin, dolinlerin birleşmesi/büyümesiyle oluşanlar Uvala adını alır. En büyükleri ise polyedir.
Türleri
Dolinler genel olarak çözünme ve çökme dolinleri olarak ikiye ayrılırlar. Çökme dolini, donmuş topraklar hariç tüm iklim bölgelerinde görülebilir. Çözünme dolinleri ise buharlaşmadan fazla yağışın olduğu nemli ılıman bölgelerin karstik platolarında görülür. Örneğin; Orta Toroslar'da 140 binden fazla, Dinar Alplerinde 376 binden fazla dolin bulunur.
Çözünme dolinlerinin oluşumu, gelişimi, tipi ve dağılımı üzerinde tektonik çatlaklar etkilidir.
Erime çukurlarından obruk ve dolinin ayrımında çukurun çapı ile derinliği arasındaki oran kullanılır. Derinlik, çap veya uzun eksenin 1/10'undan büyük ise obruk, daha küçükse dolin kabul edilmektedir.
Dolin ile uvala ve polye gibi daha büyük karstik erime çukurları arasında ayrım için kesin bir sınır yoktur. Genellikle çapı 200 m'den küçük olanlar dolin büyük olanlar uvala veya polye olarak adlandırılmaktadır. Sınıflandırmada bir kriter de karstik depresyonun başka bir karstik çukurluk ile birleşmesidir. Başka karstik çukur ile birleşme varsa Uvala, yoksa Dolin olarak isimlendirilir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c ÖZTÜRK, Muhammed Zeynel. . jgeography.istanbul.edu.tr. 15 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2018.
- ^ . tck.org.tr. 21 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2015.
- ^ a b SAYHAN, Yrd. Doç. Dr. Sencer. . Türk Coğrafya Dergisi. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
| Vikisözlük'te dolin ile ilgili tanım bulabilirsiniz. |
 | Petroloji ile ilgili bu madde bir . İçeriğini geliştirerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. |
 | Coğrafî terim ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dolin karstlasma sonucu olusmus lapyalarin birlesmesiyle boyutlari bolgenin karstik ozelliklerine bagli olarak degisen kapali veya yari acik cukurluklar Kalkerli arazilerde erime ve cokme sonucu olusan tava seklindeki cukurluklardir yakinlarindaki Seytan Deligi ABD Kelime kokeniDolin Turkceye Slav kokenli dolina sozcugunden girmistir Dolinlere Turkiye de yoresel olarak koyak tava kokurdan alan dolek gibi isimler verilir Dunya genelinde sinkhole swallet swallow veya sink terimleri kullanilir OlusumlariKirectaslarinin kimyasal cozulmesiyle cevresine gore cukurda kalmis alanlardir Bati ve orta Toroslar da yaygindir Birkac metre derinlik birkac metre genislige sahiptir Cogunlukla genislikleri fazla derinlikleri daha azdir En kucuk karstik sekil lapyadir lapyadan buyugu dolin dolinlerin birlesmesi buyumesiyle olusanlar Uvala adini alir En buyukleri ise polyedir TurleriDolinler genel olarak cozunme ve cokme dolinleri olarak ikiye ayrilirlar Cokme dolini donmus topraklar haric tum iklim bolgelerinde gorulebilir Cozunme dolinleri ise buharlasmadan fazla yagisin oldugu nemli iliman bolgelerin karstik platolarinda gorulur Ornegin Orta Toroslar da 140 binden fazla Dinar Alplerinde 376 binden fazla dolin bulunur Cozunme dolinlerinin olusumu gelisimi tipi ve dagilimi uzerinde tektonik catlaklar etkilidir Erime cukurlarindan obruk ve dolinin ayriminda cukurun capi ile derinligi arasindaki oran kullanilir Derinlik cap veya uzun eksenin 1 10 undan buyuk ise obruk daha kucukse dolin kabul edilmektedir Dolin ile uvala ve polye gibi daha buyuk karstik erime cukurlari arasinda ayrim icin kesin bir sinir yoktur Genellikle capi 200 m den kucuk olanlar dolin buyuk olanlar uvala veya polye olarak adlandirilmaktadir Siniflandirmada bir kriter de karstik depresyonun baska bir karstik cukurluk ile birlesmesidir Baska karstik cukur ile birlesme varsa Uvala yoksa Dolin olarak isimlendirilir Ayrica bakinizDis kuvvetlerKaynakca a b c OZTURK Muhammed Zeynel jgeography istanbul edu tr 15 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2018 tck org tr 21 Subat 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Subat 2015 a b SAYHAN Yrd Doc Dr Sencer Turk Cografya Dergisi 20 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Aralik 2016 Vikisozluk te dolin ile ilgili tanim bulabilirsiniz Petroloji ile ilgili bu madde bir taslaktir Icerigini gelistirerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Cografi terim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz