Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Ebû Abdillâh Muhammed bin Ahmed (Farsça: ابو عبدالله محمد بن احمد جیهانی), veya Ebû Abdillâh Ceyhânî (Farsça: ابو عبدالله جیهانی ; aynı zamanda Ceyhânî olarak da yazılır), 914-922 yılları arasında Samanî İmparatorluğu'nun Fars veziridir. Kayıp coğrafya çalışması (daha sonraki yazarların kitaplarında korunmuştur) Orta Asya ve Doğu Avrupa'nın 9. yüzyıl tarihi için önemli bir kaynaktır. Oğlu ve torunu da vezirlik yapmıştır.
| Abu Abdallah Jayhani | |
|---|---|
| Sâmânî veziri | |
| Görev süresi 914-922 | |
| Yerine geldiği | Ebû Bekir Kâtib |
| Yerine gelen | Ebû'l-Fadıl el-Bal'ami |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | ? Ceyhan, Mâverâünnehir |
| Ölüm | 925 Buhara, Mâverâünnehir |
| Çocuk(lar) | Ebû Ali Muhammad bin Muhammed al-Ceyhânî |
Hayatı
Ceyhânî'nin hayatına dair çoğu ayrıntı bilinmemektedir.Ahmed Ceyhânî'nin oğluydu ve Ubeydullah Ceyhânî adında bir kardeşi vardı. Eserlerindeki yazım kalıpları, Farsçanın onun ana dili olduğunu düşündürmektedir.Yâkût el-Hamevî ayrıca Ceyhânî'nin sık sık Farsça "bedāw andarūn" ("hızla içeri girmek") ifadesini kullandığını kaydetmiştir.Makdisî, Ceyhânî'nin felsefe, astronomi ve geometri okuduğunu belirtmektedir. Ayrıca Ceyhânî'nin yabancıları bir araya toplayıp onlara topraklar ve farklı bölgelere ulaşmak için kullanılan yollar hakkında sorular sorduğunu da belirtmiştir.İbnü'n-Nedîm'e göre Ceyhânî, Maniheizm gizli bir taraftarıydı.
Ceyhânî, kariyerinin ilk dönemlerinde Ahmed bin Sehl el-Belhî'nin öğrencisiydi ve ona hediye olarak kadın köleler veriyordu, ancak daha sonra Ceyhânî'nin onaylamadığı Kitab al-Qarabin wa'l-dhaba'ih (Kurbanlar ve Adaklar Kitabı) nedeniyle onu terk etti. Ceyhânî, 913 yılında II. Nasr'ın koruyucusu yapıldı. Bir yıl sonra, 8 yaşındaki çocuğu Samanîler İmparatorluğu'nun hükümdarı (emir) oldu ve Ceyhânî vezir olarak atandı
Nasr'ın yaşının küçük olması nedeniyle imparatorluğun naipliğini Ceyhânî üstlendi. Devlet içinde hemen hemen hemen bir dizi isyan patlak verdi; bunların en ciddisi büyük amcası İshak bin Ahmed'in önderlik ettiği isyandı. İsyana İshak'ın oğulları da katıldı; oğullarından Ebu Salih Mansur, Nişabur ve Horasan'daki diğer bazı şehirlerin kontrolünü ele geçirdi. Sonunda İshak yakalandı, Ebu Salih Mansur ise Nişabur'da öldü. Nasr'ın tahta çıkması aynı zamanda Sâmânîler Devleti'nin çevre bölgelerinde istikrarsızlığa yol açtı. Abbâsîler Sistan'ı son kez geri almayı başarırken, Rey ve Taberistan ise Zeydîler Hasan el-Utruş tarafından alındı. Eyaletleri geri alamamalarına rağmen Sâmânîler çok sayıda yerel Deylem ve Gilek önderi görevlendirdiler ve buralardaki mücadelelerde aktif rol aldılar.
Narshakhi'ye göre, Buhara'nın en büyük camisi yıkıldıktan sonra, Ceyhânî bir minarenin inşasını finanse etti. 921 yılında kendisiyle tanışan İbn Fadlan, halkın kendisinden "yaşlı kale" olarak bahsettiğini kaydetmiştir; bu da Ceyhânî'nin hâlâ II. Nasr'ın sarayında en etkili figürlerden biri olarak görüldüğünün kanıtıdır. Ancak bir yıl sonra Ebu'l-Fadl el-Bel'ami vezir olarak onun yerine geçti. Ceyhânî 925 yılında öldü. Oğlu Ebu Ali Ceyhânî, 938'den 941'e kadar Samanoğulları İmparatorluğu'nun veziriydi. Ebû Ali'nin oğlu Ebu Abdullah Ahmed, 974 ile 976 yılları arasında aynı görevi yürüttü.
Çalışmaları
Ebu Abdullah Ceyhânî'yi torunuyla karıştıran İbnü'n-Nedim, Ebu Abdullah'a dört kitap atfetmiştir. El-Nadim'in eserini kendi eseri için kaynak olarak kullanan Yakut el-Hamavi, Ceyhânî ailesinin üç ardışık neslini birbirine karıştırarak daha da fazla karışıklığa yol açmıştır. Tarihçi István Zimonyi'ye göre, dört kitap "her kitap devlet işleriyle ilgili olduğundan, siyasette deneyimli bir yazara işaret ediyor".
Yollar ve Krallıklar Kitabı
El-Mukaddasi'ye göre, Ceyhânî "etrafına bazı yabancılar topladı ve onlara ülkeler ve gelirleri, oraya giden yolların durumu, ufukların üzerindeki yıldızların yüksekliği ve güneşin oluşturduğu meridyen gölgelerinin uzunluğu hakkında sorular sordu". Kitabın tamamı (Arapça: كتاب المسالك والممالك Kitāb al-Masālik waʿl-Mamālik) yedi ciltten oluşuyordu ve İbn Hurdâzbih'in tüm eserlerini de içerdiği söyleniyordu.
Mirası
Ceyhânî'nin çalışmalarının çoğu günümüze ulaşmamıştır; büyük ölçüde diğer yazarların çalışmalarında bulunan referanslar aracılığıyla bilinmektedir. Onun çalışmaları, daha sonra Ceyhânî'nin kitabını kullanan ve "dünyanın omurgası boyunca uzanan" bir dağ tanımlayan Müslüman coğrafyacı İbn Havkal'a ilham kaynağı olmuştur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Özel
- ^ Pellat 2004, s. 265.
- ^ a b c Zadeh 2013, s. 48.
- ^ Zimonyi 2016, s. 7, 10.
- ^ a b Zimonyi 2016, s. 10.
- ^ Zimonyi 2016, ss. 9–10.
- ^ Ahmad 1998, s. 218.
- ^ a b c d Zimonyi 2016, s. 7.
- ^ a b c Minorsky, V. (1937). "A Persian Geographer of A. D. 982 on the Orography of Central Asia". The Geographical Journal. 90 (3). ss. 259-264. doi:10.2307/1787615. ISSN 0016-7398.
- ^ a b Frye 1975, s. 141.
- ^ Crone & Treadwell 2003, s. 54.
- ^ a b Zimonyi 2016, ss. 8, 10.
- ^ Zimonyi 2016, ss. 8, 11.
- ^ a b Zimonyi 2016, s. 8.
- ^ Zimonyi 2016, s. 11.
- ^ a b Minorsky, V. (1949). "A False Jayhāni". Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London. 13 (1). ss. 89-96. ISSN 0041-977X.
- Genel
- Crone, Patricia; Treadwell, Luke (2003). "A new text on Ismailism at the Samanid court"
. Texts, documents, and artefacts: Islamic studies in honour of D.S. Richards. Leiden: Brill. ss. 37-67. ISBN .
- Zimonyi, István (2016). Muslim Sources on the Magyars in the Second Half of the 9th Century. Brill. ISBN .
- Zadeh, Travis (2013). "Of Mummies, Poets, and Water Nymphs: Tracing the Codicological Limits of Ibn Khurradādhbih's Geography". Bernards, Monique (Ed.). ʿAbbasid Studies IV: Occasional Papers of the School of ʿAbbasid Studies, Leuven, July 5-July 9, 2010. Gibb Memorial Trust. ss. 8-75. ISBN .
- Ahmad, S. Maqbul (1998). "Part One: Geodesy, Geology and mineralogy. Geography and cartography". History of Civilizations of Central Asia Volume IV: The Age of Achievement: A.D. 750 to the End of the Fifteenth Century - Part Two: The achievements. UNESCO. ss. 205-221. ISBN .
- (1975). "The Sāmānids". (Ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 4: From the Arab Invasion to the Saljuqs (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. ss. 136-161. ISBN .
- Pellat, Ch. (2004). "al-Djayhānī". ; Bianquis, Th.; Bosworth, C. E.; ; (Ed.). The Encyclopaedia of Islam, New Edition, Volume XII: Supplement (İngilizce). Leiden: E. J. Brill. ss. 265-266. doi:10.1163/1573-3912_islam_SIM_8505. ISBN .
- Treadwell, W. L. (1991). The Political History of the Sāmānid State (PhD thesis). University of Oxford.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ebu Abdillah Muhammed bin Ahmed Farsca ابو عبدالله محمد بن احمد جیهانی veya Ebu Abdillah Ceyhani Farsca ابو عبدالله جیهانی ayni zamanda Ceyhani olarak da yazilir 914 922 yillari arasinda Samani Imparatorlugu nun Fars veziridir Kayip cografya calismasi daha sonraki yazarlarin kitaplarinda korunmustur Orta Asya ve Dogu Avrupa nin 9 yuzyil tarihi icin onemli bir kaynaktir Oglu ve torunu da vezirlik yapmistir Abu Abdallah JayhaniSamani veziriGorev suresi 914 922Yerine geldigi Ebu Bekir KatibYerine gelen Ebu l Fadil el Bal amiKisisel bilgilerDogum Ceyhan MaveraunnehirOlum 925 Buhara MaveraunnehirCocuk lar Ebu Ali Muhammad bin Muhammed al CeyhaniHayatiCeyhani nin hayatina dair cogu ayrinti bilinmemektedir Ahmed Ceyhani nin ogluydu ve Ubeydullah Ceyhani adinda bir kardesi vardi Eserlerindeki yazim kaliplari Farscanin onun ana dili oldugunu dusundurmektedir Yakut el Hamevi ayrica Ceyhani nin sik sik Farsca bedaw andarun hizla iceri girmek ifadesini kullandigini kaydetmistir Makdisi Ceyhani nin felsefe astronomi ve geometri okudugunu belirtmektedir Ayrica Ceyhani nin yabancilari bir araya toplayip onlara topraklar ve farkli bolgelere ulasmak icin kullanilan yollar hakkinda sorular sordugunu da belirtmistir Ibnu n Nedim e gore Ceyhani Maniheizm gizli bir taraftariydi Ceyhani kariyerinin ilk donemlerinde Ahmed bin Sehl el Belhi nin ogrencisiydi ve ona hediye olarak kadin koleler veriyordu ancak daha sonra Ceyhani nin onaylamadigi Kitab al Qarabin wa l dhaba ih Kurbanlar ve Adaklar Kitabi nedeniyle onu terk etti Ceyhani 913 yilinda II Nasr in koruyucusu yapildi Bir yil sonra 8 yasindaki cocugu Samaniler Imparatorlugu nun hukumdari emir oldu ve Ceyhani vezir olarak atandi II Nasr doneminde basilan sikke Nasr in yasinin kucuk olmasi nedeniyle imparatorlugun naipligini Ceyhani ustlendi Devlet icinde hemen hemen hemen bir dizi isyan patlak verdi bunlarin en ciddisi buyuk amcasi Ishak bin Ahmed in onderlik ettigi isyandi Isyana Ishak in ogullari da katildi ogullarindan Ebu Salih Mansur Nisabur ve Horasan daki diger bazi sehirlerin kontrolunu ele gecirdi Sonunda Ishak yakalandi Ebu Salih Mansur ise Nisabur da oldu Nasr in tahta cikmasi ayni zamanda Samaniler Devleti nin cevre bolgelerinde istikrarsizliga yol acti Abbasiler Sistan i son kez geri almayi basarirken Rey ve Taberistan ise Zeydiler Hasan el Utrus tarafindan alindi Eyaletleri geri alamamalarina ragmen Samaniler cok sayida yerel Deylem ve Gilek onderi gorevlendirdiler ve buralardaki mucadelelerde aktif rol aldilar Narshakhi ye gore Buhara nin en buyuk camisi yikildiktan sonra Ceyhani bir minarenin insasini finanse etti 921 yilinda kendisiyle tanisan Ibn Fadlan halkin kendisinden yasli kale olarak bahsettigini kaydetmistir bu da Ceyhani nin hala II Nasr in sarayinda en etkili figurlerden biri olarak goruldugunun kanitidir Ancak bir yil sonra Ebu l Fadl el Bel ami vezir olarak onun yerine gecti Ceyhani 925 yilinda oldu Oglu Ebu Ali Ceyhani 938 den 941 e kadar Samanogullari Imparatorlugu nun veziriydi Ebu Ali nin oglu Ebu Abdullah Ahmed 974 ile 976 yillari arasinda ayni gorevi yuruttu CalismalariEbu Abdullah Ceyhani yi torunuyla karistiran Ibnu n Nedim Ebu Abdullah a dort kitap atfetmistir El Nadim in eserini kendi eseri icin kaynak olarak kullanan Yakut el Hamavi Ceyhani ailesinin uc ardisik neslini birbirine karistirarak daha da fazla karisikliga yol acmistir Tarihci Istvan Zimonyi ye gore dort kitap her kitap devlet isleriyle ilgili oldugundan siyasette deneyimli bir yazara isaret ediyor Yollar ve Kralliklar Kitabi El Mukaddasi ye gore Ceyhani etrafina bazi yabancilar topladi ve onlara ulkeler ve gelirleri oraya giden yollarin durumu ufuklarin uzerindeki yildizlarin yuksekligi ve gunesin olusturdugu meridyen golgelerinin uzunlugu hakkinda sorular sordu Kitabin tamami Arapca كتاب المسالك والممالك Kitab al Masalik waʿl Mamalik yedi ciltten olusuyordu ve Ibn Hurdazbih in tum eserlerini de icerdigi soyleniyordu MirasiCeyhani nin calismalarinin cogu gunumuze ulasmamistir buyuk olcude diger yazarlarin calismalarinda bulunan referanslar araciligiyla bilinmektedir Onun calismalari daha sonra Ceyhani nin kitabini kullanan ve dunyanin omurgasi boyunca uzanan bir dag tanimlayan Musluman cografyaci Ibn Havkal a ilham kaynagi olmustur Ayrica bakinizOrta Cag Islam dunyasinda cografyaKaynakcaOzel Pellat 2004 s 265 a b c Zadeh 2013 s 48 Zimonyi 2016 s 7 10 a b Zimonyi 2016 s 10 Zimonyi 2016 ss 9 10 Ahmad 1998 s 218 a b c d Zimonyi 2016 s 7 a b c Minorsky V 1937 A Persian Geographer of A D 982 on the Orography of Central Asia The Geographical Journal 90 3 ss 259 264 doi 10 2307 1787615 ISSN 0016 7398 a b Frye 1975 s 141 Crone amp Treadwell 2003 s 54 a b Zimonyi 2016 ss 8 10 Zimonyi 2016 ss 8 11 a b Zimonyi 2016 s 8 Zimonyi 2016 s 11 a b Minorsky V 1949 A False Jayhani Bulletin of the School of Oriental and African Studies University of London 13 1 ss 89 96 ISSN 0041 977X GenelCrone Patricia Treadwell Luke 2003 A new text on Ismailism at the Samanid court Texts documents and artefacts Islamic studies in honour of D S Richards Leiden Brill ss 37 67 ISBN 978 9 00412864 4 Zimonyi Istvan 2016 Muslim Sources on the Magyars in the Second Half of the 9th Century Brill ISBN 978 90 04 21437 8 Zadeh Travis 2013 Of Mummies Poets and Water Nymphs Tracing the Codicological Limits of Ibn Khurradadhbih s Geography Bernards Monique Ed ʿAbbasid Studies IV Occasional Papers of the School of ʿAbbasid Studies Leuven July 5 July 9 2010 Gibb Memorial Trust ss 8 75 ISBN 978 0 906094 98 3 Ahmad S Maqbul 1998 Part One Geodesy Geology and mineralogy Geography and cartography History of Civilizations of Central Asia Volume IV The Age of Achievement A D 750 to the End of the Fifteenth Century Part Two The achievements UNESCO ss 205 221 ISBN 9789231036545 1975 The Samanids Ed The Cambridge History of Iran Volume 4 From the Arab Invasion to the Saljuqs Ingilizce Cambridge Cambridge University Press ss 136 161 ISBN 0 521 20093 8 Pellat Ch 2004 al Djayhani Bianquis Th Bosworth C E Ed The Encyclopaedia of Islam New Edition Volume XII Supplement Ingilizce Leiden E J Brill ss 265 266 doi 10 1163 1573 3912 islam SIM 8505 ISBN 978 90 04 13974 9 Treadwell W L 1991 The Political History of the Samanid State PhD thesis University of Oxford