Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Bit Agusi veya Bit Agushi (Bet Agus olarak da yazılır), MÖ 9. yüzyılın başlarında Yakhanlı Gusi tarafından kurulmuş antik bir Arami Geç Hitit (Siro-Hitit) devletiydi. , (Nampigu) şehirlerini ve daha sonra Halep'i de içeriyordu. Arpad, devlet krallığının başkentiydi. Bit Agusi kuzeyde Azez bölgesinden güneyde Hama'ya kadar uzanıyordu.
Bit Agusi Bit Agushi (Bet Agus) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| y. MÖ 900-MÖ 743 – 740 | |||||||
 MÖ 10-9. yüzyıllarda Arami krallıkları ve devletleri | |||||||
| Başkent | Arpad | ||||||
| Yaygın dil(ler) | Aramice | ||||||
| Resmî din | Antik Levant Dini | ||||||
| Tarihî dönem | Demir çağı | ||||||
| |||||||
| |||||||
| Günümüzdeki durumu | Türkiye Suriye | ||||||
Kronoloji
Dan'el Kahn'a göre, Kuzey Suriye'de, MÖ 9. ve 8. yüzyıllarda Bit Agusi tarihinin yedi aşaması vardı.
- 1.Evre (MÖ 858 – yaklaşık MÖ 842). Başlangıçta Bit Agusi'nin komşularıyla siyasi ittifakları olmadığı anlaşılıyor. Bit Agusi'nin ikinci kralı Arame, MÖ 858'de, Güney Anadolu dahil olmak üzere bölgenin birçok hükümdarıyla birlikte Asur'a gönüllü olarak boyun eğdi.
- 2.Evre (MÖ 841 – 823). Bit Agusi'nin Asur'a tabi olduğu bir dönem.
- 3.Evre (MÖ 823 civarında veya belki biraz daha sonra). Bit Agusi, Asur egemenliğine karşı yerel bir ittifaka liderlik ederek bağımsızlığını kazanır.
- 4.Evre. Ayrıca bu tarihten kısa bir süre sonra Aram-Şam bölgeye hakim olur; bu durum MÖ 805'e kadar bir süre devam eder. Aram-Şam Kralı Hazael önemli bir figürdü.
- 5.Evre (yaklaşık MÖ 800-754). Bu, güneyde Hamat ve Luaş Krallığı'nın yükseldiği, kuzeyde ise Urartu'nun öne çıktığı dönemdir. Bu dönemde Asur daha zayıftı.
- 6.Evre (MÖ 754 – 744). Bu dönemde Bit Agusi (şimdiki adıyla Arpad Krallığı) önem kazanmış ve muhtemelen Hama'yı kontrol ediyor veya onunla yakın bir ittifak içindeydi. Ayrıca bu dönemde KTK Kralı Bar-Gayah ile Arpad Kralı Attarsumki'nin oğlu Mati-ilu arasında Sefire antlaşması imzalandı.
- 7.Evre (MÖ 743 – 740). Bit Agusi, Asur eyaleti statüsüne indirildi.
KTK Kralı Bar-Gayah'ın kimliği tam olarak net değildir. 'KTK' Ülkesi, o dönemde "Tüm Aram" olarak bilinen büyük konfederasyon olabilir.
Bununla birlikte, Gerard Gertoux'ya göre, KTK Kralı Bar-Ga’yah, resmi kral olmayan, yalnızca MÖ 856'dan sonra merkezli, ki o zamanlar Asur'un Bit Adini krallığının askeri başkenti haline gelmişti, güçlü bir kraliyet eş-naiplerindendi. Mati’-El (Mati-ilu), Bar-Gayah'ın vasalı olduğundan, ikincisi Arpad kralından daha güçlüydü.
Gerileme ve düşüş
Arpad daha sonra Urartu Krallığı'nın önemli bir vasal şehri oldu. MÖ 743'te, sırasında, Yeni Asur kralı III. Tiglat-Pileser, Samsat'ta II. Sarduri'nin Urartu ordusunu yendikten sonra Arpad'ı kuşattı. Ancak Arpad şehri kolay kolay teslim olmadı. Tiglat-Pileser'in Arpad'ı fethetmesi üç yıl sürdü, bunun üzerine sakinlerini katletti ve şehri yıktı. Ardından Arpad bir eyalet başkenti olarak hizmet verdi. Arpad surlarının kalıntıları Tell Rifaat'ta hala 8 metre yüksekliğe kadar korunmaktadır. Şehirle müttefik olmuş bir prensler koalisyonu da yenilgiye uğratıldı, buna Kummuhu, Kue, Karkamış ve Gurgum kralları da dahildi. Bit Agusi asla yeniden iskan edilmedi.
Kaynakça
- ^ Kessler, P. L. "Kingdoms of Syria - Arpad (Syria)". The History Files (İngilizce). Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025.
- ^ Lipinsky, Edward (2000). The Aramaeans: Their Ancient History, Culture, Religion (Peeters) s. 195.
- ^ Lipinsky, 2000, s. 99.
- ^ Dan'el Kahn (2007). "The Kingdom of Arpad (Bīt Agūsi) and 'All Aram': International Relations in Northern Syria in the Ninth and Eighth Centuries BCE". Ancient Near Eastern Studies. Peeters online journals: 66-89. doi:10.2143/ANES.44.0.2022826.
- ^ Wazana, Nili (2008). C. Cohen. V.A. Hurowitz, A. Hurvitz, Y. Muffs, B.J. Schwartz, and J.H. Tigay (Ed.). "From Biq`at to KTK: "All Aram" in the Sefire inscription in the light of Amos 1:5". Birkat Shalom. Winona Lake, Indiana, ABD: Eisenbrauns. 2: 713-732. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2025.
- ^ Gerard Gertoux (2015). Assyrian and biblical chronologies are they reliable? (PDF) 4th Oxford Postgraduate Conference in Assyriology 2015, Nisan 2015, Oxford, Birleşik Krallık. hal-03207471v2
- ^ Healy, Mark (1992). The Ancient Assyrians (Osprey) s. 25.
- ^ Kipfer, Barbara Ann (2000). Encyclopedic Dictionary of Archaeology. s. 626.
- ^ Lipinsky, 2000, s. 529.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bit Agusi veya Bit Agushi Bet Agus olarak da yazilir MO 9 yuzyilin baslarinda Yakhanli Gusi tarafindan kurulmus antik bir Arami Gec Hitit Siro Hitit devletiydi Nampigu sehirlerini ve daha sonra Halep i de iceriyordu Arpad devlet kralliginin baskentiydi Bit Agusi kuzeyde Azez bolgesinden guneyde Hama ya kadar uzaniyordu Bit Agusi Bit Agushi Bet Agus y MO 900 MO 743 740MO 10 9 yuzyillarda Arami kralliklari ve devletleriBaskentArpadYaygin dil ler AramiceResmi dinAntik Levant DiniTarihi donemDemir cagi Kurulusuy MO 900 DagilisiMO 743 740ArdillarYeni Asur ImparatorluguGunumuzdeki durumuTurkiye SuriyeNeo Hitit devletlerinin MO 800 civarina ait tarihi haritasi ve yaklasik sinir cizgileriKronolojiDan el Kahn a gore Kuzey Suriye de MO 9 ve 8 yuzyillarda Bit Agusi tarihinin yedi asamasi vardi 1 Evre MO 858 yaklasik MO 842 Baslangicta Bit Agusi nin komsulariyla siyasi ittifaklari olmadigi anlasiliyor Bit Agusi nin ikinci krali Arame MO 858 de Guney Anadolu dahil olmak uzere bolgenin bircok hukumdariyla birlikte Asur a gonullu olarak boyun egdi 2 Evre MO 841 823 Bit Agusi nin Asur a tabi oldugu bir donem 3 Evre MO 823 civarinda veya belki biraz daha sonra Bit Agusi Asur egemenligine karsi yerel bir ittifaka liderlik ederek bagimsizligini kazanir 4 Evre Ayrica bu tarihten kisa bir sure sonra Aram Sam bolgeye hakim olur bu durum MO 805 e kadar bir sure devam eder Aram Sam Krali Hazael onemli bir figurdu 5 Evre yaklasik MO 800 754 Bu guneyde Hamat ve Luas Kralligi nin yukseldigi kuzeyde ise Urartu nun one ciktigi donemdir Bu donemde Asur daha zayifti 6 Evre MO 754 744 Bu donemde Bit Agusi simdiki adiyla Arpad Kralligi onem kazanmis ve muhtemelen Hama yi kontrol ediyor veya onunla yakin bir ittifak icindeydi Ayrica bu donemde KTK Krali Bar Gayah ile Arpad Krali Attarsumki nin oglu Mati ilu arasinda Sefire antlasmasi imzalandi 7 Evre MO 743 740 Bit Agusi Asur eyaleti statusune indirildi KTK Krali Bar Gayah in kimligi tam olarak net degildir KTK Ulkesi o donemde Tum Aram olarak bilinen buyuk konfederasyon olabilir Bununla birlikte Gerard Gertoux ya gore KTK Krali Bar Ga yah resmi kral olmayan yalnizca MO 856 dan sonra merkezli ki o zamanlar Asur un Bit Adini kralliginin askeri baskenti haline gelmisti guclu bir kraliyet es naiplerindendi Mati El Mati ilu Bar Gayah in vasali oldugundan ikincisi Arpad kralindan daha gucluydu Gerileme ve dususArpad daha sonra Urartu Kralligi nin onemli bir vasal sehri oldu MO 743 te sirasinda Yeni Asur krali III Tiglat Pileser Samsat ta II Sarduri nin Urartu ordusunu yendikten sonra Arpad i kusatti Ancak Arpad sehri kolay kolay teslim olmadi Tiglat Pileser in Arpad i fethetmesi uc yil surdu bunun uzerine sakinlerini katletti ve sehri yikti Ardindan Arpad bir eyalet baskenti olarak hizmet verdi Arpad surlarinin kalintilari Tell Rifaat ta hala 8 metre yukseklige kadar korunmaktadir Sehirle muttefik olmus bir prensler koalisyonu da yenilgiye ugratildi buna Kummuhu Kue Karkamis ve Gurgum krallari da dahildi Bit Agusi asla yeniden iskan edilmedi Kaynakca Kessler P L Kingdoms of Syria Arpad Syria The History Files Ingilizce Erisim tarihi 5 Mayis 2025 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Lipinsky Edward 2000 The Aramaeans Their Ancient History Culture Religion Peeters s 195 Lipinsky 2000 s 99 Dan el Kahn 2007 The Kingdom of Arpad Bit Agusi and All Aram International Relations in Northern Syria in the Ninth and Eighth Centuries BCE Ancient Near Eastern Studies Peeters online journals 66 89 doi 10 2143 ANES 44 0 2022826 Wazana Nili 2008 C Cohen V A Hurowitz A Hurvitz Y Muffs B J Schwartz and J H Tigay Ed From Biq at to KTK All Aram in the Sefire inscription in the light of Amos 1 5 Birkat Shalom Winona Lake Indiana ABD Eisenbrauns 2 713 732 Erisim tarihi 5 Mayis 2025 KB1 bakim Editorler parametresini kullanan link Gerard Gertoux 2015 Assyrian and biblical chronologies are they reliable PDF 4th Oxford Postgraduate Conference in Assyriology 2015 Nisan 2015 Oxford Birlesik Krallik hal 03207471v2 Healy Mark 1992 The Ancient Assyrians Osprey s 25 Kipfer Barbara Ann 2000 Encyclopedic Dictionary of Archaeology s 626 Lipinsky 2000 s 529