Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Bu madde veya bölüm Mecaz adlı maddeye çok benzemektedir ve bu iki maddenin önerilmektedir. Birleştirme işlemi yapıldıktan sonra sayfaya {{}} şablonunu ekleyiniz. |
İstiare, Türk Edebiyatında, bir sözcüğü kendi anlamı dışında kullanarak, bir şeyi benzediği başka varlığının adıyla anma sanatı. Diğer adı eğretilemedir.
Benzetmenin iki temel öğesi vardır, benzeyen ve benzetilen. İstiare bunlardan birinin söylenmemesiyle yapılır.
Çeşitleri
Açık İstiare (İstiareyi Musarraha)
Sadece kendisine benzetilenle (müşebbehu bih-müstearı minh) yapılan istiaredir. Bir sözcüğün yerine benzetme amacı güderek başka bir sözcük kullanmaya denir.
Kapalı İstiare (İstiareyi Mekniyye)
Benzetme öğelerinden yalnız benzeyenle (müşebbeh-müstearı leh) ve benzeme yönü (karine) ile yapılan istiaredir. Kapalı istiarede benzetilen söylenmeyerek gizili tutulur. Mitoloji, bilim ve metafizik gibi pek çok disiplin, kapalı istiareler yoluyla dünya edebiyatının epistemolojik altyapısını oluşturmuştur.
Genel
Benzetmenin temel öğelerinden yalnızca birisiyle (müşabehet ögesi) çok sayıda benzerliği sıralayarak yapılan istiareye ise "yaygın istiare" (istiare-i temsiliyye) adı verilir. Bu tür istiarelerde kelimeler hakiki manalarında kullanılsalarda bir araya gelmeleriyle ortaya çıkan mana heyetine benzetilmek istenen başka bir mana heyeti istiare edilir. Bu yüzden bu tür istiarelere heyetlerin birbirlerine istiaresi diyebiliriz. Bu tür istiareler halk arasında yayılırsa darbı mesel olarak isimlendirilir. Türkçemizdeki birçok atasözü bu kısımda değerlendirilir. Misal: Üzüm üzüme bakarak kararır. Bu misalde bir kişinin bir başkasından etkilenmesi üzümlerin birbirlerini kararma yönünden etkilemelerine benzetilmiştir. Dikkat edilecek olursa benzetilende ve kendine benzetilende kelimeler istiare edilmemiş, belki kelimelerden oluşan kelamın ifade ettiği heyet olan manalar benzetilmiştir.
Örnekler
Açık İstiare
Bedr'in aslanları ancak bu kadar şanlı idi
Cümlesindeki "aslan" bu istiare çeşidine bir örnektir
Dışarıda bir dost eli okşuyor tenimizi.
Cümlesinde "dost eli" rüzgâr yerine kullanılmıştır
Dünyaya geldiğim anda
Yürüdüğüm aynı zamanda
İki kapılı bir handaGidiyorum gündüz gece
Dünya iki kapılı bir hana benzetilmiş ama dünya söylenmemiş yani benzeyen yok sadece benzetilen var.
Aşiyân-ı murg-ı dil zülf-ı perîşânındadır
Kanda olsam ey perî gönlüm senin yanındadır.
Al câme ile meh-pâre maşallah
Âh eylediğim serv-I hırâmânın içindir
Kan ağladığım gonce-I handânın içindir.
Kadem kadem gece teşrîfi Nâilî o mehin
Cihân cihân elem-I intizâra değmez mi
Gezermiş kasrın etrâfında yer yer tâze meh-rûlar
Mükahhal gözlü Şîrîn sözlü Leylî yüzlü âhûlar
Açıldığın haber verir ağyâra gül gibi
Dâim bize nesîm-I sebük-pâ gelir gider
Kapalı İstiare
Sözlerin saplama kalbime ne olur
Her taraf kırık dökük
Dalların boynu bükükKederliyiz der gibi
Dallar boynu bükük insana benzetiliyor ama kendisine benzetilen insandan söz edilmiyor. Boynu bükük sözcüğü ile insanın bir özelliği vurgulanıyor.
Nâz ederse gamzesi uşşâk-ı zâra nâz eder
Zülfi bir âşüftedir ki rûzgâra nâz eder
Ki henüz gonce-ı neşküfte iken
Anı dest-ı ecel itdi pâmâl
Nâgehân simsiyâh olur eflâk
Hayretinden düşer sükûna cihân
Mecnûn ana verdi cümle rahtınPâk eyledi bergden dırahtın
Eşcâr-ı bâğ hırka-ı tecrîde girdiler
Bâd-ı hazan çemende el aldı çenârdan
Yaygın İstiare
Bin gemle bağlanan at şaha kalkıyor
Gittikçe yükselen başı Allah'a kalkıyor
Son macerayı dinlememiş varsa anlatın
Râm etmek isteyenler o marûr, âsil atın
Beyhudedir her uzvuna bir halka bulsa da
Boştur köpüklü ağzına gemler vurulsa da...
Coştukça böyle sel gibi bağrındaki hisleriBir gün başında kalmayacaktır seyisleri!
Çamlıbel, milleti mağrur bir ata benzeterek çok sayıda benzerliği sıralıyor.
Bayağı İstiareler
Makdem-I tab’a dîbâ-yı Münîf olsa hasır
Kadr-I iclâlime nisbetle değildir şâyân
- İrfan Paşa
Yanıkdır o âşıkın kitâbı
Nazmında kokar ciğer kebâbı
O ten ki hâk ola aşkın güdâz u sûzunda
Biten giyâhı dem-I haşre dek kebâb kokar
Kaynakça
- ^ Kılıç, Ensar (2011), [1] 11 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Klasik şiirde istiare.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde veya bolum Mecaz adli maddeye cok benzemektedir ve bu iki maddenin tek baslik altinda birlestirilmesi onerilmektedir Birlestirme islemi yapildiktan sonra sayfaya Gecmis birlestir sablonunu ekleyiniz Istiare Turk Edebiyatinda bir sozcugu kendi anlami disinda kullanarak bir seyi benzedigi baska varliginin adiyla anma sanati Diger adi egretilemedir Benzetmenin iki temel ogesi vardir benzeyen ve benzetilen Istiare bunlardan birinin soylenmemesiyle yapilir CesitleriAcik Istiare Istiareyi Musarraha Sadece kendisine benzetilenle musebbehu bih musteari minh yapilan istiaredir Bir sozcugun yerine benzetme amaci guderek baska bir sozcuk kullanmaya denir Kapali Istiare Istiareyi Mekniyye Benzetme ogelerinden yalniz benzeyenle musebbeh musteari leh ve benzeme yonu karine ile yapilan istiaredir Kapali istiarede benzetilen soylenmeyerek gizili tutulur Mitoloji bilim ve metafizik gibi pek cok disiplin kapali istiareler yoluyla dunya edebiyatinin epistemolojik altyapisini olusturmustur Genel Benzetmenin temel ogelerinden yalnizca birisiyle musabehet ogesi cok sayida benzerligi siralayarak yapilan istiareye ise yaygin istiare istiare i temsiliyye adi verilir Bu tur istiarelerde kelimeler hakiki manalarinda kullanilsalarda bir araya gelmeleriyle ortaya cikan mana heyetine benzetilmek istenen baska bir mana heyeti istiare edilir Bu yuzden bu tur istiarelere heyetlerin birbirlerine istiaresi diyebiliriz Bu tur istiareler halk arasinda yayilirsa darbi mesel olarak isimlendirilir Turkcemizdeki bircok atasozu bu kisimda degerlendirilir Misal Uzum uzume bakarak kararir Bu misalde bir kisinin bir baskasindan etkilenmesi uzumlerin birbirlerini kararma yonunden etkilemelerine benzetilmistir Dikkat edilecek olursa benzetilende ve kendine benzetilende kelimeler istiare edilmemis belki kelimelerden olusan kelamin ifade ettigi heyet olan manalar benzetilmistir OrneklerAcik Istiare Bedr in aslanlari ancak bu kadar sanli idi Cumlesindeki aslan bu istiare cesidine bir ornektir Disarida bir dost eli oksuyor tenimizi Cumlesinde dost eli ruzgar yerine kullanilmistir Dunyaya geldigim anda Yurudugum ayni zamanda Iki kapili bir handa Gidiyorum gunduz gece Dunya iki kapili bir hana benzetilmis ama dunya soylenmemis yani benzeyen yok sadece benzetilen var Asiyan i murg i dil zulf i perisanindadir Kanda olsam ey peri gonlum senin yanindadir Fuzuli dd dd dd dd dd dd dd Al came ile meh pare masallah dd dd dd dd dd dd dd Ah eyledigim serv I hiramanin icindir Kan agladigim gonce I handanin icindir Fuzuli dd dd dd dd dd dd dd Kadem kadem gece tesrifi Naili o mehin Cihan cihan elem I intizara degmez mi Naili dd dd dd dd dd dd dd Gezermis kasrin etrafinda yer yer taze meh rular Mukahhal gozlu Sirin sozlu Leyli yuzlu ahular Nedim dd dd dd dd dd dd dd Acildigin haber verir agyara gul gibi Daim bize nesim I sebuk pa gelir gider Nabi dd dd dd dd dd dd dd Kapali Istiare Sozlerin saplama kalbime ne olur Her taraf kirik dokuk Dallarin boynu bukuk Kederliyiz der gibi Orhan Seyfi Orhon dd dd dd dd dd dd dd Dallar boynu bukuk insana benzetiliyor ama kendisine benzetilen insandan soz edilmiyor Boynu bukuk sozcugu ile insanin bir ozelligi vurgulaniyor Naz ederse gamzesi ussak i zara naz eder Zulfi bir asuftedir ki ruzgara naz eder Nabi dd dd dd dd dd dd dd Ki henuz gonce i neskufte iken Ani dest i ecel itdi pamal dd dd dd dd dd dd dd Nagehan simsiyah olur eflak Hayretinden duser sukuna cihan Mecnun ana verdi cumle rahtin Pak eyledi bergden dirahtin Fuzuli dd dd dd dd dd dd dd Escar i bag hirka i tecride girdiler Bad i hazan cemende el aldi cenardan Baki dd dd dd dd dd dd dd Yaygin Istiare Bin gemle baglanan at saha kalkiyor Gittikce yukselen basi Allah a kalkiyor Son macerayi dinlememis varsa anlatin Ram etmek isteyenler o marur asil atin Beyhudedir her uzvuna bir halka bulsa da Bostur kopuklu agzina gemler vurulsa da Costukca boyle sel gibi bagrindaki hisleri Bir gun basinda kalmayacaktir seyisleri Faruk Nafiz Camlibel dd dd dd dd dd dd dd Camlibel milleti magrur bir ata benzeterek cok sayida benzerligi siraliyor Bayagi Istiareler Makdem I tab a diba yi Munif olsa hasir Kadr I iclalime nisbetle degildir sayan Irfan Pasa dd dd dd dd dd dd dd Yanikdir o asikin kitabi Nazminda kokar ciger kebabi Ziya Pasa dd dd dd dd dd dd dd O ten ki hak ola askin gudaz u suzunda Biten giyahi dem I hasre dek kebab kokar Nedim dd dd dd dd dd dd dd Kaynakca Kilic Ensar 2011 1 11 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Klasik siirde istiare