Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Ütü, kumaşların kırışıklıklarını düzeltmek ve ütüleme yapmak için kullanılan alet. İngilizceden "clothes iron" anlamındadır. Ütü sözcüğü eski Türkçede "ateşte ısıtılarak kumaş düzeltmeye yarayan demir alet" anlamını verir. Üt- veya üti- "kıl yakmak, aleve tutmak" fiilinden +Ig sonekiyle türetilmiştir.
Ütünün icadı 17. yüzyıl başlarına kadar dayanmaktadır. İlk başlarda giysileri düzleştirmek için ısıtılmış ağır taşlar kullanılırken daha sonra saplı düz demir plakalar ateşte ısıtılmaya başlandı. Bu yöntemle ısının uzun süre korunamaması yüzünden demir plakaları oyarak içlerini kömür közüyle doldururlardı. Kor halinde kömür konularak ısıtılan bu ütüler ise oldukça ağır idi.
1882'de Amerikalı elektrikli ütüyü icat etti. İki çubuk karbon arasında kurduğu kablolu elektrik köprüsüyle demirin ısınmasını sağlıyordu.
Ütüleme, ayrıca elbise parazitlerini öldürerek hijyen sağlama operasyonunda kullanılır, ın yaygın ve etkili olduğu alanlarda (Doğu Afrika, Merkezi Afrika) kullanıldığı gibi kullanılır.
1905'te ilk kez son derece hafif elektrikli ütü piyasaya sürüldü.
Çalışma prensibi
Pamuklu kumaşlar selüloz moleküllerinden oluşurlar. Bu moleküller birbirlerine hidrojen bağları ile bağlıdırlar ve bu bağlar da yeterli ısı ve çok az miktarda su ile kırılabilirler. Su ile şişen liflerin kırılan molekül bağları, ütü kumaşın üzerindeyken düzgün bir şekilde tekrar bağlanırlar ve ütü kaldırıldığında kumaşta düzgün ve pürüzsüz bir yüzey oluştururlar.
Pamuklunun dışındaki kumaşlarda uzun-zincir moleküllerin birbirlerine bağlanış şekilleri farklı da olsa ütülemenin etkisi aynıdır. Örneğin, yünlü kumaşlarda ortak bağlar çapraz şekildedirler. Bazı kimyasalları kullanarak, bu bağları kırıp sonra ütü ile şekillendirmek suretiyle, kumaş kalıcı olarak pilili yani kıvrımlı veya büzgülü hale getirilebilir. Isıtma yaygın olarak 100° Selsiyus (Celsius) da yapılır.
Ütüleme tahtası
On 16 Şubat 1858 tarihinde W. Vandenburg ve J. Harvey elbise yenlerini ve pantolon bacaklarını daha kolay ütülenmesini sağlayan bir ütü tahtasının patentini aldılar. Bir gerçek katlanabilir ütüleme tahtasının ilk patenti 1875 yılında Kanada 'lu John B. Porter tarafından alındı. Bu icat ayrıca yen, elbise kolunu ütülemek için kullanılan nakledilebilir bir ütü masası içeriyordu.
Ütüler
-
![image]()
Düz ütü -
![image]()
Mangal kömürlü ütü -
![image]()
Mangal kömürlü ütü (açık)
Kaynakça
Dış bağlantılar
- History of Ironing27 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . from oldandinteresting.com
- from the
- Antique Irons29 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . from the Virtual Museum of Textile Arts
- Ütüleme Sembolleri23 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Ütü ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Utu kumaslarin kirisikliklarini duzeltmek ve utuleme yapmak icin kullanilan alet Ingilizceden clothes iron anlamindadir Utu sozcugu eski Turkcede ateste isitilarak kumas duzeltmeye yarayan demir alet anlamini verir Ut veya uti kil yakmak aleve tutmak fiilinden Ig sonekiyle turetilmistir Utu Utunun icadi 17 yuzyil baslarina kadar dayanmaktadir Ilk baslarda giysileri duzlestirmek icin isitilmis agir taslar kullanilirken daha sonra sapli duz demir plakalar ateste isitilmaya baslandi Bu yontemle isinin uzun sure korunamamasi yuzunden demir plakalari oyarak iclerini komur kozuyle doldururlardi Kor halinde komur konularak isitilan bu utuler ise oldukca agir idi 1882 de Amerikali elektrikli utuyu icat etti Iki cubuk karbon arasinda kurdugu kablolu elektrik koprusuyle demirin isinmasini sagliyordu Utuleme ayrica elbise parazitlerini oldurerek hijyen saglama operasyonunda kullanilir in yaygin ve etkili oldugu alanlarda Dogu Afrika Merkezi Afrika kullanildigi gibi kullanilir 1905 te ilk kez son derece hafif elektrikli utu piyasaya suruldu Calisma prensibiPamuklu kumaslar seluloz molekullerinden olusurlar Bu molekuller birbirlerine hidrojen baglari ile baglidirlar ve bu baglar da yeterli isi ve cok az miktarda su ile kirilabilirler Su ile sisen liflerin kirilan molekul baglari utu kumasin uzerindeyken duzgun bir sekilde tekrar baglanirlar ve utu kaldirildiginda kumasta duzgun ve puruzsuz bir yuzey olustururlar Pamuklunun disindaki kumaslarda uzun zincir molekullerin birbirlerine baglanis sekilleri farkli da olsa utulemenin etkisi aynidir Ornegin yunlu kumaslarda ortak baglar capraz sekildedirler Bazi kimyasallari kullanarak bu baglari kirip sonra utu ile sekillendirmek suretiyle kumas kalici olarak pilili yani kivrimli veya buzgulu hale getirilebilir Isitma yaygin olarak 100 Selsiyus Celsius da yapilir Utuleme tahtasiOn 16 Subat 1858 tarihinde W Vandenburg ve J Harvey elbise yenlerini ve pantolon bacaklarini daha kolay utulenmesini saglayan bir utu tahtasinin patentini aldilar Bir gercek katlanabilir utuleme tahtasinin ilk patenti 1875 yilinda Kanada lu John B Porter tarafindan alindi Bu icat ayrica yen elbise kolunu utulemek icin kullanilan nakledilebilir bir utu masasi iceriyordu UtulerDuz utu Mangal komurlu utu Mangal komurlu utu acik Kaynakca 24 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Nisan 2020 http www ncbi nlm nih gov pubmed 15113429 dopt AbstractPlus yalin URL Ironing temperature olu kirik baglanti ABD patent 19 390 Mario Theriault Great Maritme Inventions 1833 1950 Goose Lane 2001 p 31Dis baglantilarHistory of Ironing27 Kasim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde from oldandinteresting com from the Antique Irons29 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde from the Virtual Museum of Textile Arts Utuleme Sembolleri23 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ayrica bakinizSac masasi Havya Camasir konulari listesi Wikimedia Commons ta Utu ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur