Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Çin dilleri ya da Çin dil ailesi (Çince (basitleştirilmiş): 中国方言; Çince (geleneksel): 中國方言; pinyin: Zhōngguó fāngyán; Çin bölgesel dilleri ya da lehçeleri), Çin'de yaşayan Hanlıların konuştuğu dillerin tümüne verilen addır. Çin-Tibet dil ailesine dahil kollardan birini oluşturmaktadır. Bu diller ayrıca Sinitik diller olarak da adlandırılır.
| Sinitik diller | |
|---|---|
| Coğrafi dağılım | Çin |
| Sınıflandırma | Çin-Tibet dilleri
|
| ISO 639-5 | zhx |
 Çin dillerinin coğrafi dağılımı | |
Dünya'daki 1 milyardan fazla kişinin anadili olarak kabul edilen Çince, tamamen ayrı birer dil olarak kabul edilebilecek kadar farklı "diyalektlerden" oluşmuştur. Çinliler, bu dilleri diyalekt teriminin karşılığı olarak kullandıkları fangyan (方言, bölgesel konuşma) terimi ile adlandırsa da genelde dil bilimciler tarafından konuşma dili olarak Çincenin bir dil değil, bir dil ailesi olduğu kabul edilir. Çoğu Çin dili, bir lehçe sürekliliği oluşturmaktadır.
Bu aileye dahil 14 temel dilden en çok kullanıcısı olanlar Mandarin, Kantonca, Min ve Hakka'dır. Buna rağmen, bu temel diller içerisinde bile farklı lehçeleri arasında karşılıklı anlaşılabilirlik oranı çok düşüktür ve birbirleriyle karşılıklı anlaşılabilirlik göstermeyen yüzlerce Çin dilinin var olduğu düşünülmektedir.
Konuşma ve yazı
Çinliler yazı dili (Wen, 文) ile konuşma dili (Yu, 语) arasında kesin bir ayrım yaparlar. Konuşulan değişik Çin dillerini de fangyan, bölgesel lehçeler olarak tanımlarlar. Ancak dilbilimde kullanılan karşılıklı anlaşılabilirlik kriterleri açısından yaklaşıldığında bu lehçeler arasındaki farklar her birinin farklı diller olarak değerlendirmelerine yeterlidir.
Tüm bu farklılıklara rağmen yazı dili (漢字-Hanzi) neredeyse ortaktır.[]M.Ö. 3. yüzyılda ortaya çıkan ortak yazı dili, 20. yüzyılda Mandarin dili esas alınarak yapılandırılmıştır. Hong Kong ve Tayvan'da kullanılan Çince karakterler, geleneksel Çince karakterler esas alınarak yazılır.
Sinitik dillerin kolları
Mandarin (guan, 官话/官話), Kuzey dili (北方話/北方话) olarak da adlandırılır. Yaklaşık 836 milyon konuşanı bulunmaktadır. Bu gruba dahil lehçeler Çin'in kuzey ve güneybatı bölgelerinde konuşulur. Günlük dilde Mandarin ya da Çince olarak adlandırılan resmi dil Putonghua (Standart Çince) ile karıştırılmamalıdır.
Wu (吴语/吳語), Jiangsu ve Zhejiang bölgelerinde 77 milyon kişi tarafından konuşulur. En yaygın lehçesi Şangayca'dır.
Min dilleri (闽语/閩語), Fujian ve Tayvan ile birlikte Güneydoğu Asya'nın çeşitli bölgelerinde 60 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. Bu lehçeler arasında Min Nan (güney Min), Min Dong (Doğu Min), Min Bei (kuzey) ve Min Zhong (orta) ayrı birer dil olarak değerlendirilir.
Kantonca (Yue 粤语/粵語), Guangdong, Guangxi, Hong Kong, Makao, Güneydoğu Asya ve yurtdışındaki Çinli gruplar arasında 71 milyon kişi tarafından yaygın olarak konuşulur.
Genellikle Sinitik dil ailesine dahil 14 dil grubu bulunduğu kabul edilir, bunlar:
- Gan
- Hakka
- Huizhou (ya da "Hui")
- Jin
- Mandarin
- Min Bei (Kuzey)
- Min Dong (Doğu)
- Min Nan (Güney)
- Min Zhong (Merkez)
- Pu-Xian
- Wu
- Xiang
- Yue
- Dunganca
Çin dil ailesine dahil tüm diller tonlu dillerdir. Ancak kullanılan ton sayısı diller arasında büyük farklılıklar gösterir. Kuzey Çin'de kimi diller 3 ton kullanırken, Güney Çin'de konuşulan kimi dillerde 8 ya da 10 ton kullanılır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Gruyter Walter de, Problems in Comparative Chinese Dialectology: The Classification of Miin 2000, p.3
- ^ The New Encyclopaedia Britannica, p.577
- ^ Li Charles N.,Thompson Sandra A., Mandarin Chinese: A Functional Reference Grammar, University of California Press, 1981, p. 2
- ^ Gruyter Walter de, Problems in Comparative Chinese Dialectology: The Classification of Miin 2000, p.4
- ^ Norman, Jerry (1988), Chinese, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-29653-3. s 189-90
- ^ "Chinois parle". 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2008.
- ^ Norman, Jerry (2003), "The Chinese dialects: phonology", Graham Thurgood; Randy LaPolla (Ed.), The Sino-Tibetan languages, Routledge, ss. 72-83, ISBN s.72
- ^ Aikhenvald A. Y., Dixon Robert M. W. Areal Diffusion and Genetic Inheritance: Problems in Comparative, 2001, Oxford University Press, p.330 The spoken forms of Chinese languages are not muttually intelligible: a speaker of Suzhouese, a Wu dialect, will not understand a compatriot from Quanzhou, who speaks a Southern Min dialect.
- ^ . 9 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2008.
- ^ "Ethnologue report for Chinese". 18 Nisan 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2008.
Dış bağlantılar
- Ethnologue Çin raporu18 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cin dilleri ya da Cin dil ailesi Cince basitlestirilmis 中国方言 Cince geleneksel 中國方言 pinyin Zhōngguo fangyan Cin bolgesel dilleri ya da lehceleri Cin de yasayan Hanlilarin konustugu dillerin tumune verilen addir Cin Tibet dil ailesine dahil kollardan birini olusturmaktadir Bu diller ayrica Sinitik diller olarak da adlandirilir Sinitik dillerCografi dagilimCinSiniflandirmaCin Tibet dilleriSinitik dillerISO 639 5zhxCin dillerinin cografi dagilimi Dunya daki 1 milyardan fazla kisinin anadili olarak kabul edilen Cince tamamen ayri birer dil olarak kabul edilebilecek kadar farkli diyalektlerden olusmustur Cinliler bu dilleri diyalekt teriminin karsiligi olarak kullandiklari fangyan 方言 bolgesel konusma terimi ile adlandirsa da genelde dil bilimciler tarafindan konusma dili olarak Cincenin bir dil degil bir dil ailesi oldugu kabul edilir Cogu Cin dili bir lehce surekliligi olusturmaktadir Bu aileye dahil 14 temel dilden en cok kullanicisi olanlar Mandarin Kantonca Min ve Hakka dir Buna ragmen bu temel diller icerisinde bile farkli lehceleri arasinda karsilikli anlasilabilirlik orani cok dusuktur ve birbirleriyle karsilikli anlasilabilirlik gostermeyen yuzlerce Cin dilinin var oldugu dusunulmektedir Konusma ve yaziCinliler yazi dili Wen 文 ile konusma dili Yu 语 arasinda kesin bir ayrim yaparlar Konusulan degisik Cin dillerini de fangyan bolgesel lehceler olarak tanimlarlar Ancak dilbilimde kullanilan karsilikli anlasilabilirlik kriterleri acisindan yaklasildiginda bu lehceler arasindaki farklar her birinin farkli diller olarak degerlendirmelerine yeterlidir Tum bu farkliliklara ragmen yazi dili 漢字 Hanzi neredeyse ortaktir kaynak belirtilmeli M O 3 yuzyilda ortaya cikan ortak yazi dili 20 yuzyilda Mandarin dili esas alinarak yapilandirilmistir Hong Kong ve Tayvan da kullanilan Cince karakterler geleneksel Cince karakterler esas alinarak yazilir Sinitik dillerin kollariMandarin guan 官话 官話 Kuzey dili 北方話 北方话 olarak da adlandirilir Yaklasik 836 milyon konusani bulunmaktadir Bu gruba dahil lehceler Cin in kuzey ve guneybati bolgelerinde konusulur Gunluk dilde Mandarin ya da Cince olarak adlandirilan resmi dil Putonghua Standart Cince ile karistirilmamalidir Wu 吴语 吳語 Jiangsu ve Zhejiang bolgelerinde 77 milyon kisi tarafindan konusulur En yaygin lehcesi Sangayca dir Min dilleri 闽语 閩語 Fujian ve Tayvan ile birlikte Guneydogu Asya nin cesitli bolgelerinde 60 milyon kisi tarafindan konusulmaktadir Bu lehceler arasinda Min Nan guney Min Min Dong Dogu Min Min Bei kuzey ve Min Zhong orta ayri birer dil olarak degerlendirilir Kantonca Yue 粤语 粵語 Guangdong Guangxi Hong Kong Makao Guneydogu Asya ve yurtdisindaki Cinli gruplar arasinda 71 milyon kisi tarafindan yaygin olarak konusulur Genellikle Sinitik dil ailesine dahil 14 dil grubu bulundugu kabul edilir bunlar Gan Hakka Huizhou ya da Hui Jin Mandarin Min Bei Kuzey Min Dong Dogu Min Nan Guney Min Zhong Merkez Pu Xian Wu Xiang Yue Dunganca Cin dil ailesine dahil tum diller tonlu dillerdir Ancak kullanilan ton sayisi diller arasinda buyuk farkliliklar gosterir Kuzey Cin de kimi diller 3 ton kullanirken Guney Cin de konusulan kimi dillerde 8 ya da 10 ton kullanilir Ayrica bakinizCince Cince karakterler Standart CinceKaynakca Gruyter Walter de Problems in Comparative Chinese Dialectology The Classification of Miin 2000 p 3 The New Encyclopaedia Britannica p 577 Li Charles N Thompson Sandra A Mandarin Chinese A Functional Reference Grammar University of California Press 1981 p 2 Gruyter Walter de Problems in Comparative Chinese Dialectology The Classification of Miin 2000 p 4 Norman Jerry 1988 Chinese Cambridge Cambridge University Press ISBN 978 0 521 29653 3 s 189 90 Chinois parle 1 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Mayis 2008 Norman Jerry 2003 The Chinese dialects phonology Graham Thurgood Randy LaPolla Ed The Sino Tibetan languages Routledge ss 72 83 ISBN 978 0 7007 1129 1 s 72 Aikhenvald A Y Dixon Robert M W Areal Diffusion and Genetic Inheritance Problems in Comparative 2001 Oxford University Press p 330 The spoken forms of Chinese languages are not muttually intelligible a speaker of Suzhouese a Wu dialect will not understand a compatriot from Quanzhou who speaks a Southern Min dialect 9 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 31 Mayis 2008 Ethnologue report for Chinese 18 Nisan 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2008 Dis baglantilarEthnologue Cin raporu18 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde