Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Çayda Çıra, Elazığ yöresine ait halay türünden halk oyunudur. Dünyada "Mumlu Dans" olarak da bilinir. Genellikle sazsız olarak, "nanay" adı verilen türküler eşliğinde oynanır. Günümüz Elazığ yöresi düğünlerinde oldukça yaygındır.
Oynanış şekli
Oyun kendine has bir müzik eşliğinde ve manilerle oynanmaktadır. Oyuna başlarken şu mani söylenir: "Yansın şamdanlarda mum, olsun ergenler sıra. İnsin davula tokmak, başlasın Çayda Çıra." Mani ardından oyunu oynayacak olan ekip alana giriş yapar. Girişin ardından çember oluşturularak oyun başlar. Çemberin oluşturulması ardından kızlar orta alana geçerek çömelir. Her erkek, eşinin etrafında bir tur döner. Ardından yeniden çember oluşturulur ve sonrasında düz bir çizgi oluşturana kadar dönülür. Düz çizgi oluşturulması ardından ileri 8 adım gelinir ve eğilerek şamdanlar yere bırakılır. Şamdanların bırakılması ardından çayda çıra oyununa has bir türkü söylenir. Türkü ardından yeniden şamdanlar alınır ve meydan terk edilir.
Kıyafet ve aksesuarlar
Çayda Çıra oynarken kullanılan kıyafet ve aksesuarlar şöyledir:
Kadınların kıyafet ve aksesuarları
- Baş örtüsü
- Gömlek
- Üç etek
- Şalvar
- Kemer
- Potin
Erkeklerin kıyafet ve aksesuarları
- Gömlek
- Yelek
- Kuşak
- Şalvar
- Yumurta topuk ayakkabı
Hem Kadınların hem erkeklerin kullandığı aksesuarlar
- Şamdan
- Mum
Çayda Çıra türküsü
Çayda Çıra oyunu Çayda Çıra Türküsü eşliğinde oynanır. Türkünün sözleri şöyledir:
- Çayda çıra yanıyor
- Hanım nanay vay nanay
- Nanay güzel nanay
- Nanay gülüm nanay
- Ayda yılda yanıyor
- Hanım nanay vay nanay
- Nanay güzelim nanay
- Nanay gülüm nanay
- Yavaş yörü sevdiğim
- Hanım nanay vay nanay
- Nanay gülüm nanay
- Nanay güzelim nanay
- Engeller uyanıyor
- Hanım nanay oy nanay
- Nanay güzelim nanay
- Nanay sevdiğim nanay
- Karşıda oturanlar
- Hanım nanay vay nanay
- Nanay güzelim nanay
- Nanay gülüm nanay
- Az derdim artıranlar
- Hanım nanay vay nanay
- Nanay sevdiğim nanay
- Nanay güzelim nanay
- Başıma akıl koyun
- Hanım nanay oy nanay
- Nanay gülüm nanay
- Nanay sevdiğim nanay
- Sevdadan kurtulanlar
- Hanım nanay uy nanay
- Nanay sevdiğim nanay
- Nanay gülüm nanay
- Bağ altına bağ altına
- Bağ altına bağ altına
- Dolandım servan altına
- Al beni yorgan altına
Efsaneler
Çayda Çıra Oyunu ve Türkülerinin doğuşu ile alakalı çeşitli efsaneler yer almaktadır. Bunlardan bazısı şöyledir:
I. söylence
Efsanelerden biri, Elazığ yakınlarındaki bir çayın iki kıyısına yerleşmiş aşiretlerden iki gencin aşkıyla ilgilidir. Sevdalılar geceleri yaktıkları çıralarla işaretleşir, böylece genç erkek kızın yaktığı çıraya doğru yüzüp karşı kıyıya çıkar ve ona kavuşurmuş. Bir gece çayın azgın suları oğlanı sürüklemiş. Kız da sevgilisini çay boyunca aradığı halde bulamayınca kendisini suya atmış. Çayda Çıra Türküsü ve Oyunu da bu sevdayı dile getirmek için ortaya çıkmış. Bu efsane, 1982 yapımı Çayda Çıra Efsanesi Filmi'ne konu olmuştur.
II. söylence
Bir diğer efsane, Elazığ yakınlarındaki Harıngit (ya da Harınket) Çayı kıyısında yapılan bir düğünle ilgilidir. Bir köy ağası, oğlunu başka bir köyün ağasının kızıyla evlendirirken kına gecesinde birden ay tutulmuş; karanlıkta kalan konuklar bunu uğursuzluk sayıp kötüye yormuşlar. Oğlanın annesi duruma üzülüp çevredeki bütün mumları toplatmış. Tabaklara dizip yakarak, oyun oynayan kızların ve gelinin ellerine tutuşturmuş; kendisi de aralarına katılmış. Karanlıkta çay kıyısında yanan mumların görüntüsü herkesi coşturmuş; bu coşkuyla türküler söylenmiş, halaylar çekilmiş, eğlence sürmüş. Çayda Çıra da söylenceye göre böyle doğup günümüze kadar ulaşmıştır.
Kaynakça
- ^ . 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2016.
- ^ a b . 27 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2016.
- ^ Çayda Çıra Yanıyor 3 - Alternatifim[]
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;eokul-meb.comisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cayda Cira Elazig yoresine ait halay turunden halk oyunudur Dunyada Mumlu Dans olarak da bilinir Genellikle sazsiz olarak nanay adi verilen turkuler esliginde oynanir Gunumuz Elazig yoresi dugunlerinde oldukca yaygindir Oynanis sekliOyun kendine has bir muzik esliginde ve manilerle oynanmaktadir Oyuna baslarken su mani soylenir Yansin samdanlarda mum olsun ergenler sira Insin davula tokmak baslasin Cayda Cira Mani ardindan oyunu oynayacak olan ekip alana giris yapar Girisin ardindan cember olusturularak oyun baslar Cemberin olusturulmasi ardindan kizlar orta alana gecerek comelir Her erkek esinin etrafinda bir tur doner Ardindan yeniden cember olusturulur ve sonrasinda duz bir cizgi olusturana kadar donulur Duz cizgi olusturulmasi ardindan ileri 8 adim gelinir ve egilerek samdanlar yere birakilir Samdanlarin birakilmasi ardindan cayda cira oyununa has bir turku soylenir Turku ardindan yeniden samdanlar alinir ve meydan terk edilir Kiyafet ve aksesuarlarCayda Cira oynarken kullanilan kiyafet ve aksesuarlar soyledir Kadinlarin kiyafet ve aksesuarlari Bas ortusu Gomlek Uc etek Salvar Kemer PotinErkeklerin kiyafet ve aksesuarlari Gomlek Yelek Kusak Salvar Yumurta topuk ayakkabiHem Kadinlarin hem erkeklerin kullandigi aksesuarlar Samdan MumCayda Cira turkusuCayda Cira oyunu Cayda Cira Turkusu esliginde oynanir Turkunun sozleri soyledir Cayda cira yaniyor Hanim nanay vay nanay Nanay guzel nanay Nanay gulum nanayAyda yilda yaniyor Hanim nanay vay nanay Nanay guzelim nanay Nanay gulum nanayYavas yoru sevdigim Hanim nanay vay nanay Nanay gulum nanay Nanay guzelim nanayEngeller uyaniyor Hanim nanay oy nanay Nanay guzelim nanay Nanay sevdigim nanayKarsida oturanlar Hanim nanay vay nanay Nanay guzelim nanay Nanay gulum nanayAz derdim artiranlar Hanim nanay vay nanay Nanay sevdigim nanay Nanay guzelim nanayBasima akil koyun Hanim nanay oy nanay Nanay gulum nanay Nanay sevdigim nanaySevdadan kurtulanlar Hanim nanay uy nanay Nanay sevdigim nanay Nanay gulum nanayBag altina bag altina Bag altina bag altina Dolandim servan altina Al beni yorgan altinaEfsanelerCayda Cira Oyunu ve Turkulerinin dogusu ile alakali cesitli efsaneler yer almaktadir Bunlardan bazisi soyledir I soylence Efsanelerden biri Elazig yakinlarindaki bir cayin iki kiyisina yerlesmis asiretlerden iki gencin askiyla ilgilidir Sevdalilar geceleri yaktiklari ciralarla isaretlesir boylece genc erkek kizin yaktigi ciraya dogru yuzup karsi kiyiya cikar ve ona kavusurmus Bir gece cayin azgin sulari oglani suruklemis Kiz da sevgilisini cay boyunca aradigi halde bulamayinca kendisini suya atmis Cayda Cira Turkusu ve Oyunu da bu sevdayi dile getirmek icin ortaya cikmis Bu efsane 1982 yapimi Cayda Cira Efsanesi Filmi ne konu olmustur II soylence Bir diger efsane Elazig yakinlarindaki Haringit ya da Harinket Cayi kiyisinda yapilan bir dugunle ilgilidir Bir koy agasi oglunu baska bir koyun agasinin kiziyla evlendirirken kina gecesinde birden ay tutulmus karanlikta kalan konuklar bunu ugursuzluk sayip kotuye yormuslar Oglanin annesi duruma uzulup cevredeki butun mumlari toplatmis Tabaklara dizip yakarak oyun oynayan kizlarin ve gelinin ellerine tutusturmus kendisi de aralarina katilmis Karanlikta cay kiyisinda yanan mumlarin goruntusu herkesi costur mus bu coskuyla turkuler soylenmis halay lar cekilmis eglence surmus Cayda Cira da soylenceye gore boyle dogup gunumuze kadar ulasmistir Kaynakca 26 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Ocak 2016 a b 27 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Ocak 2016 Cayda Cira Yaniyor 3 Alternatifim olu kirik baglanti a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi eokul meb com isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme