Vikipedi özgür ansiklopedi Taif Anlaşması Arapça اتفاق الطائف romanize Al ittifaq al Ta ifi Fransızca Accord de Taëf res

Vikipedi ozgur ansiklopedi Taif Anlasmasi Arapca اتفاق الطائف romanize Al ittifaq al Ta ifi Fransizca Accord de Taef resmi olarak Ulusal Uzlasma Belgesi Arapca وثيقة الوفاق الوطني olarak bilinir Lubnan daki ic savasin sona ermesi ve siyasi normale donus icin zemin hazirlamak amaciyla yapilmistir Suudi Arabistan in Taif kentinde muzakere edilen anlasma 15 yil suren Lubnan Ic Savasi ni sona erdirmeyi ve o zamanlar Israil in isgal hegemonyasi altindaki Hristiyan ayrilikci Guney Lubnan Ordusu nun kontrolunde olan Guney Lubnan da Lubnan hukumetinin otoritesini yeniden tesis etmeyi amacliyordu Anlasma Suriye askeri kuvvetlerinin Lubnan dan cekilmesi icin iki yil icinde Suriye isgalinin sona ermesini ongoren bir zaman cercevesi belirlese de Suriye guclerini 2005 yilina kadar ulkeden cekmedi 22 Ekim 1989 da imzalandi ve 5 Kasim 1989 da Lubnan parlamentosu tarafindan onaylandi Genel bakis span Taif Anlasmasi Lubnan daki ic savasi sona erdirmek amaciyla Suudi Arabistan in Taif kentinde Lubnan Parlamentosu nun hayatta kalan uyeleri tarafindan yapilan bir anlasmadir Meclis Baskani Huseyin El Huseyni nin onculugunde Suudi Arabistan in aktif arabuluculugu Amerika Birlesik Devletleri nin gizli katilimi ve Suriye nin perde arkasi etkisiyle muzakere edildi Anlasma siyasi reformlari Lubnan Ic Savasi nin sona ermesini Lubnan ile Suriye arasinda ozel iliskilerin kurulmasini ve Suriye nin Lubnan dan tamamen cekilmesinin baslangici icin bir cerceve olusturmayi kapsiyordu Eski bir Suudi diplomatik temsilcisi olan Refik Hariri Taif Anlasmasi nin olusturulmasinda onemli bir rol oynadi Ayrica Taif Anlasmasi nin Lubnan i Arap dunyasina ozellikle de Suriye ye yeniden yonlendirdigi iddia edilmektedir Baska bir deyisle Taif Anlasmasi Lubnan i Arap kimligine ve aidiyetine sahip bir ulke olarak konumlandirdi Anlasma ancak Saddam Huseyin karsiti uluslararasi bir ittifakin gelistirilmesinden sonra kesinlestirildi ve onaylandi Ittifak Suudi Arabistan Misir Suriye Fransa Iran ve Amerika Birlesik Devletleri ni iceriyordu Anlasma Lubnan in farkli mezhepleri arasinda karsilikli bir arada yasama Arapca العيش المشترك ilkesini ve uygun siyasi temsilini Arapca التمثيل السياسي الصحيح ic savas sonrasi parlamento secim yasalarinin temel amaci olarak belirledi Ayrica Fransa nin yonetimi doneminde Lubnan da ayricalikli bir statu verilen Maruni Hristiyan toplumundan bazi yetkileri alarak Lubnan daki Ulusal Pakt siyasi sistemini yeniden yapilandirdi Anlasmadan once Sunni Musluman Basbakan Maruni Cumhurbaskani tarafindan ataniyor ve ona karsi sorumluydu Taif Anlasmasi ndan sonra Basbakan geleneksel bir parlamenter sistemde oldugu gibi yasama organina karsi sorumlu hale geldi Bu nedenle anlasma Hristiyanlari kayiran guc paylasim formulunu 50 50 oranina donusturdu ve Sunni Basbakan in yetkilerini Hristiyan cumhurbaskaninin yetkilerine gore artirdi Taif muzakerelerinden once Maruni Hristiyan General Misel Avn 22 Eylul 1988 de Cumhurbaskani Amin Gemayel tarafindan Basbakan olarak atanmisti Bu 1943 Ulusal Pakti nedeniyle makamin bir Sunni Muslumana ayrilmasi ve Omer Karami nin bu gorevi ustlenmesi nedeniyle ciddi bir siyasi kriz yaratti Taif Anlasmasi yeni bir cumhurbaskaninin secilmesini hazirlayarak bu krizi asmaya yardimci oldu Anlasma ayrica tum ulusal ve ulusal olmayan milislerin silahsizlandirilmasini ongoruyordu Hizbullah in Batili rehinelerin elinde bulundurma kozunu kullanarak Israil e guneyde savasan bir direnis gucu olarak kalmasina izin verildi Taif Anlasmasi siyasi mezhepciligin kaldirilmasini ulusal bir oncelik olarak belirlemesine ragmen bunun icin bir zaman cercevesi belirlemedi Millet Meclisi nin buyuklugu Hristiyan cogunlugu saglayacak genel oy yerine Hristiyanlar ve Muslumanlar arasinda esit olarak paylastirilan 128 uyeye cikarildi cogunlugu Hristiyan olan gurbetci toplulugu haric Benzer sekilde kabine de Hristiyanlar ve Muslumanlar arasinda esit olarak bolundu As ad EbuHalil e gore anlasma Cumhurbaskani nin yetkilerini Bakanlar Kurulunun yararina buyuk olcude azaltti ancak bu gucun bir butun olarak Kurul a mi yoksa Basbakan a mi kaydigi konusunda devam eden bir tartisma var Anlasmadan once onemli yurutme yetkisine sahip olan cumhurbaskani cogu Parlamenter cumhuriyette oldugu gibi gercek veya onemli bir gucu olmayan bir figur haline indirildi Ayrica anlasmanin Lubnan Parlamentosu Baskaninin gorev suresini bir yildan dort yila cikardigini ancak makamin buyuk olcude anlamli bir yetkisi olmadan kaldigini belirtti Anlasma 5 Kasim 1989 da onaylandi Parlamento ayni gun Kuzey Lubnan daki Kuleyat hava ussunde toplandi ve Amin Gemayel in 1988 deki gorev suresinin dolmasinin 409 gun ardindan Rene Moawad i cumhurbaskani secti Moawad hala General Misel Avn tarafindan kullanilan Cumhurbaskanligi Sarayi ni isgal edemedi Moawad Lubnan Bagimsizlik Gunu torenlerinden donerken 22 Kasim 1989 da Beyrut ta bir araba bombasiyla suikasta ugradi Yerine 1998 yilina kadar gorevde kalan Elias Hrawi gecti Siyasi reform span Cumhurbaskani Hrawi nin Eylul 1990 daki imzasiyla yururluge giren cesitli anayasa degisikliklerini iceriyordu Baslica degisiklikler sunlardir Parlamentodaki Hristiyan Musluman orani 6 5 ten 1 1 e dusuruldu Meclis Baskaninin gorev suresi bir yildan dort yila cikarildi Anayasa nin 44 maddesi Anayasa nin 17 maddesi yurutme yetkisi bakanlarinin yardimiyla bu yetkiyi kullanan Cumhurbaskani na aittir ifadesinden yurutme yetkisi bu anayasanin hukumlerine gore kullanan Bakanlar Kurulu na aittir seklinde degistirildi Cumhurbaskaninin yetkileri belirli olcude sinirlandirildi Kaybedilen yetkiler arasinda sunlar yer aliyordu Basbakani atamadan once parlamento ile istisarede bulunma zorunlulugu Tek basina bakanlari gorevden alma veya atama yetkisinin kaldirilmasi Bakanlar Kurulunun onayini gerektirmesi Parlamentoya yasa tasarisi sunma yetkisinin kaldirilmasi Bunun yerine tasarilari Bakanlar Kuruluna sunacak kurulun onayindan sonra Parlamentoya iletilecekti Devlet memurlarini atama veya gorevden alma yetkisinin kaldirilmasi ve bu gorevin Bakanlar Kuruluna devredilmesi Gercekte bu degisikligin siyasi hayatta pek bir etkisi olmadi Cunku memurlar genellikle bakanlar tarafindan aday gosteriliyor ve kabinede oylanarak Cumhurbaskani tarafindan ataniyordu Millet Meclisi gecis planina uygun olarak siyasi mezhepciligin kaldirilmasini saglamak icin gerekli onlemleri alacaktir Anayasa nin 95 maddesi Milislerin silahsizlandirilmasi span Hrawi hukumeti tum topraklarin teslimi agir topcularin teslimi ve milislerin dagitilmasi icin son tarihi 30 Nisan 1991 olarak belirledi Cubeyl Kisrevan span Lubnan Kuvvetleri LF Nisan 1990 da Cubeyl Kisrevan bolgelerini 10 000 kisilik gucunun bozulmamasi kosuluyla General Elie Hayek Daglik Lubnan komutani komutasindaki Lubnan Silahli Kuvvetleri ne LAF devretmeyi zaten kabul etmisti Metn Baabda span 1989 90 yillarinda 1950 lerden beri Ketaib Partisi ve Lubnan Kuvvetleri LF merkezi olan Metn ve Baabda bolgeleri Misel Avn in Samir Geagea nin LF sine karsi baslattigi saldirilarin ardindan benzeri gorulmemis catisma ve bombardimana sahne oldu 13 Ekim 1990 da Suriye nin Baabda Sarayi na saldirisi sirasinda Aoun Fransa Buyukelciligi ne kacti General Elie Hayek komutasindaki Lubnan Silahli Kuvvetleri LAF Kisrevan dan guneye ve Beyrut tan doguya Metn ve Baabda ya dogru hareket etmeye basladi 150 askerinin olduruldugu Cumhurbaskanligi Sarayi icin yapilan savasi takiben Suriye ordusu 80 kadar savunmaciyi idam etti Katliamlar Suriye operasyonlarinin on saflarinda SSMP ve Hobeyka nin LF sinin bulundugu Metin de de meydana geldi Beyrut Dogu Bati span Savasin sona ermesini takiben Lubnan Silahli Kuvvetleri LAF askerleri Yesil Hat uzerindeki milis mevzilerini ortadan kaldirmaya basladi Kisa sure sonra kantonlar arasindaki gecisi engelleyen barikatlar ve kontrol noktalari kaldirildi ve 1976 dan beri ilk kez Dogu ve Bati Beyrut arasinda serbestce trafik akisi saglandi LAF ayrica tum Ic Savas boyunca en yogun catismalarin yasandigi yer olan Sehitler Meydani na girdi 3 Aralik 1990 da Samir Geagea nin liderligindeki Lubnan Gucleri LF tanklar ve topcu dahil olmak uzere yuzlerce aractan olusan 2 000 kisilik bir gecitle Dogu Beyrut tan resmen cekildi Ayrica Beyrut limanindaki vincler ve romorkorler dahil tum ekipmanlari da soktuler Birkac yil sonra hukumet tamamen yikilmis olan sehir merkezini yeniden insa etmek icin Solidere sirketini gorevlendirdi They also stripped Beirut port of all its equipment including cranes and tugboats Aley Suf span LAF 1975 te catismalarin ilk basladigi zamandan beri Suf ve Aley in cogu bolgesinde bulunmuyordu Ayrica bolge 1983 Dag Savasi sirasinda Cublat in PLA si tarafindan gerceklestirilen etnik temizlik nedeniyle Hristiyanlardan arindirilmisti 30 Nisan 1991 de milislerin dagitilmasinin son tarihi olan Lubnan Ordusu Hayek in komutasinda Aley ve Suf bolgelerine girerek eski PLA kontrol noktalarina yerlesti ve tum topcu malzemesine el koydu Suf Daglari LAF in Lubnan Dagi na girdigi son bolgelerdi Bundan kisa bir sure sonra Hristiyanlar bu topraklardaki yurtlarina geri donmeye basladilar ancak Hristiyanlarin kitlesel geri donusu 2001 deki Dag Uzlasmasi na kadar tamamlanmadi Kuzey LF Kontrolunde span 30 Nisan 1991 e kadar tum LF aparatlari ve pozisyonlari ulusal orduya entegre edildi Ordu kalan tum pozisyonlarin komutasini almak icin Bcharre LF Maronit merkezi bolgelerine girdi ancak herhangi bir dusmanlik veya tarihi giris yoktu cunku savas sirasinda iki cumhurbaskani Besir ve Emin Cemayel Falanjist olmustu bu nedenle ordu LF isbirligi gunluk bir isti Kuzey Suriye Kontrolunde span Cogu Suriye askeri Hrawi nin Tartus Valiligi Suriye veya Bekaa Vadisi ne Bekaa daki varliklarinin bir zaman siniri olmadigi icin Anlasma yi imzalamasindan sonraki iki yil icinde Akkar ve Trablus tan cekildi Guney span 7 Subat 1991 den itibaren Lubnan ordusu Israil guvenlik bolgesi nin yanindaki koylerde konuslanmaya basladi 15 Subat ta Fatah savascilari koylerdeki pozisyonlarini terk etmeyi reddeden kendi uyelerinden olusan bir isyani bastirdi Catismalarda 10 kisi oldu 4 Temmuz 1991 de Taif Anlasmasi nin gerektirdigi silahsizlanma muzakerelerinin basarisiz olmasinin ardindan Lubnan Ordusu Guney Lubnan daki Filistin mevzilerine saldirdi Tahmini 5 000 milise karsi 10 000 askerin katildigi saldiri 3 gun surdu ve Ordunun Sayda cevresindeki tum Filistin mevzilerini ele gecirmesiyle sonuclandi Bunu izleyen anlasmada tum agir silahlar teslim edildi ve piyade silahlarina yalnizca Ayn el Hilve ve Mieh Mieh multeci kamplarinda izin verildi Catismalarda cogu Filistinli olmak uzere 73 kisi oldu ve 200 kisi yaralandi Guney Israil ve Guney Lubnan Ordusu SLA milisleri tarafindan isgal edildiginden ordu Israil ve SLA nin Mavi Hat in guneyine cekildigi 2000 yilina kadar orada konuslandirilmadi 1989 daki isgalin bir sonucu olarak Taif Anlasmasi Israil in cekilmesine kadar baslica Hizbullah direnis gruplarinin Guney de silahli kalmasina izin verdi LAF 1976 daki Filistin isyanini takiben 34 yil sonra 2000 yilinda ilk kez Guney e girdi IDF nin 2000 deki cekilmesine ragmen Hizbullah Cumhurbaskani Lahoud ve Suriye nin onayiyla Taif Anlasmasi ni ihlal ederek silahsizlanmadi Bika Vadisi span Anlasma tum Suriye birliklerinin en gec 2 yil icinde Bika Vadisi ne cekilmesini ongoruyordu ancak ulkenin tamamen cekilmesi icin bir zaman cercevesi belirtmiyordu Bu bosluk Suriye Arap Ordusu nun onumuzdeki 15 yil boyunca Bekaa yi isgal etmesini ve ayni donemde siyasi hayata hakim olmasini sagladi ve bu durum Sedir Devrimi ve BM Karari 1559 u takiben Mart 2005 teki tam geri cekilmesine kadar devam etti Kaynakca span Krayem Hassan The Lebanese civil war and the Taif agreement American University of Beirut 15 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Haziran 2012 Laura Etheredge 15 Ocak 2011 Syria Lebanon and Jordan The Rosen Publishing Group s 151 ISBN 978 1 61530 329 8 Erisim tarihi 19 Mart 2013 a b Neal Mark W Richard Tansey 2010 The dynamics of effective corrupt leadership Lessons from Rafik Hariri s political career in Lebanon PDF The Leadership Quarterly Cilt 21 ss 33 49 doi 10 1016 j leaqua 2009 10 003 3 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF 10 Haziran 2012 AbuKhalil Asad 29 Mayis 2001 Lebanon One Year After the Israeli Withdrawal Middle East Research and Information Project 5 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi7 Temmuz 2012 a b F Salloukh Bassel September 2006 The Limits of Electoral Engineering in Divided Societies Elections in Postwar Lebanon Canadian Journal of Political Science 39 3 ss 635 655 doi 10 1017 s0008423906060185 JSTOR 25165996 Salamey Imad Autumn Kis 2009 Failing Consociationalism in Lebanon and Integrative Options PDF International Journal of Peace Studies 14 2 ss 83 105 4 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF 21 Ekim 2012 Somasundram Premarani 2 Agustos 2006 Lebanon Return to the dark ages PDF IDSS Commentaries 21 Subat 2007 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 2 Temmuz 2012 Ranstorp Magnus Hizb allah in Lebanon The Politics of the Western Hostage Crisis New York St Martins Press 1997 p 105 15 Haziran 2018 The Meaning of the Recent Lebanese Election and How Hariri Suffered a Stinging Defeat 20 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Haziran 2018 a b The Lebanese Constitution PDF 24 Mart 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 31 Ocak 2025 No 386 26 October 1990 Publishers G H Jansen pp 8 9 a b Middle East International No 390 21 December 1990 p 12 Middle East International No 389 7 December 1990 Jim Muir pp 10 11 Middle East International No 396 22 March 1991 twenty eight days in brief p 18 Middle East International No 404 12 July 1991 Jim Muir p 3 Godfrey Jansen Lamis Andoni pp 4 5 81 Volume XXI Number 1 Autumn 1991 University of California Press pp 193 194 Chronology quoting Los Angeles Times 7 6 Mideast Mirror MEM London 7 5 Kategoriler Lubnan Ic SavasiOrta Dogu baris girisimleriLubnan Suriye iliskileri