Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Sıkışık yıldız veya sıkışık nesne (İngilizce: compact object), gökbiliminde beyaz cüceleri, nötron yıldızlarını ve karadelikleri toplu olarak tanımlamak için kullanılır. Ayrıca, varsayımsal yoğun cisimlerin varlığı doğrulanırsa egzotik yıldızları da içerebilir. Tüm sıkışık nesneler yarıçaplarına oranla daha büyük bir kütleye sahiptir ve bu da onlara, sıradan atomik maddeye kıyasla çok yüksek bir yoğunluk kazandırır.
Sıkışık nesneler genellikle yıldız evriminin son aşamalarıdır ve yıldız kalıntıları olarak da adlandırılırlar. Bir yıldız kalıntısının durumu ve tipi öncelikle, oluştuğu yıldızın kütlesine bağlıdır. Belirsiz bir terim olan sıkışık nesne, genellikle yıldızın niteliği tam olarak bilinmediğinde kullanılır. Kanıtlar bu tür cisimlerin alışılmış yıldızlara göre çok daha küçük bir yarıçapa sahip olduklarını göstermektedir. Karadelik olmayan bir sıkışık nesne, dejenere yıldız olarak adlandırılabilir.
1 Haziran 2020 tarihinde gökbilimciler, hızlı radyo patlamalarının (FRB'ler) kaynağını sınırlandırdıklarını ve bunun artık "normal çekirdek çöküşü ile oluşan süpernovalardan kaynaklanan sıkışık nesne birleşmeleri ve manyetarları" da kapsayabileceğini belirttiler.
Oluşum
Yıldız evriminin olağan son aşaması sıkışık yıldızların oluşumudur.
Bütün aktif yıldızlar evrimlerinin bir noktasında içlerindeki nükleer füzyondan kaynaklanan ve dışa doğru gerçekleşen radyasyon basıncının, var olan kütle çekim kuvvetine karşı koyamayacağı bir noktaya gelirler. Bu durum gerçekleştiğinde yıldız kendi ağırlığı altında çöker ve ölüm süreci başlar. Yıldızların büyük bir kısmı için bu durum, sıkışık yıldız olarak da bilinen çok yoğun ve sıkı bir yıldız kalıntısının oluşumuyla sonuçlanır.
Sıkışık yıldızlarda içsel enerji üretecek bir mekanizma bulunmamaktadır. Karadelikler hariç olmak üzere, genellikle milyonlarca yıl boyunca çökme sonrasında kalan ısıyı yayarak soğuma sürecine girerler.
Güncel anlayışa göre, Büyük Patlamadan sonra evren oluşumunun ilk aşamaları sırasında da (hadron dönemi) sıkışık yıldızların oluşmuş olma olasılığı vardır. Bilinen sıkışık yıldızların ilkel kökenleri kesin olarak belirlenmemiştir.
Yaşam Süreleri
Sıkışık nesneler ışınım yaparken soğuyup enerji kaybetseler de yapılarını korumak için sıradan yıldızlar gibi yüksek sıcaklıklara ihtiyaç duymazlar. Dış etkenler ve proton bozunması dışında varlıklarını neredeyse sonsuza kadar koruyabilirler. Ancak karadeliklerin genel olarak trilyonlarca yıl sonra Hawking radyasyonu sonucu yok olacağına inanılıyor. Günümüzdeki standart fiziksel kozmolojiye göre, evrenin çok uzak bir geleceğinde yozlaşmış çağ olarak söz edilen bir zamanda tüm yıldızlar karanlık sıkışık yıldızlara dönüşecektir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Prof. Dr. M. Türker ÖZKAN (Kasım 2004). "YÜKSEK ENERJİ ASTROFİZİĞİ" (pdf). astronomi.istanbul.edu.tr. 22 Aralık 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 11 Şubat 2024.
- ^ Starr, Michelle (1 Haziran 2020). "Astronomers Just Narrowed Down The Source of Those Powerful Radio Signals From Space". ScienceAlert.com. 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Şubat 2024.
- ^ Bhandan, Shivani (1 Haziran 2020). "The Host Galaxies and Progenitors of Fast Radio Bursts Localized with the Australian Square Kilometre Array Pathfinder". The Astrophysical Journal Letters. 895 (2): L37. arXiv:2005.13160 $2. Bibcode:2020ApJ...895L..37B. doi:10.3847/2041-8213/ab672e.
- ^ Tauris, T. M.; J. van den Heuvel, E. P. (20 Mart 2003). Formation and Evolution of Compact Stellar X-ray Sources. arXiv:astro-ph/0303456 $2. Bibcode:2006csxs.book..623T.
- ^ Khlopov, Maxim Yu. (June 2010). "Primordial black holes". Research in Astronomy and Astrophysics. 10 (6): 495-528. arXiv:0801.0116 $2. Bibcode:2010RAA....10..495K. doi:10.1088/1674-4527/10/6/001.
- ^ Fred Adams, Greg Laughlin. "The Degenerate Era". deepblue.lib.umich.edu. Erişim tarihi: 12 Şubat 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sikisik yildiz veya sikisik nesne Ingilizce compact object gokbiliminde beyaz cuceleri notron yildizlarini ve karadelikleri toplu olarak tanimlamak icin kullanilir Ayrica varsayimsal yogun cisimlerin varligi dogrulanirsa egzotik yildizlari da icerebilir Tum sikisik nesneler yaricaplarina oranla daha buyuk bir kutleye sahiptir ve bu da onlara siradan atomik maddeye kiyasla cok yuksek bir yogunluk kazandirir Sikisik nesneler genellikle yildiz evriminin son asamalaridir ve yildiz kalintilari olarak da adlandirilirlar Bir yildiz kalintisinin durumu ve tipi oncelikle olustugu yildizin kutlesine baglidir Belirsiz bir terim olan sikisik nesne genellikle yildizin niteligi tam olarak bilinmediginde kullanilir Kanitlar bu tur cisimlerin alisilmis yildizlara gore cok daha kucuk bir yaricapa sahip olduklarini gostermektedir Karadelik olmayan bir sikisik nesne dejenere yildiz olarak adlandirilabilir 1 Haziran 2020 tarihinde gokbilimciler hizli radyo patlamalarinin FRB ler kaynagini sinirlandirdiklarini ve bunun artik normal cekirdek cokusu ile olusan supernovalardan kaynaklanan sikisik nesne birlesmeleri ve manyetarlari da kapsayabilecegini belirttiler OlusumYildiz evriminin olagan son asamasi sikisik yildizlarin olusumudur Butun aktif yildizlar evrimlerinin bir noktasinda iclerindeki nukleer fuzyondan kaynaklanan ve disa dogru gerceklesen radyasyon basincinin var olan kutle cekim kuvvetine karsi koyamayacagi bir noktaya gelirler Bu durum gerceklestiginde yildiz kendi agirligi altinda coker ve olum sureci baslar Yildizlarin buyuk bir kismi icin bu durum sikisik yildiz olarak da bilinen cok yogun ve siki bir yildiz kalintisinin olusumuyla sonuclanir Sikisik yildizlarda icsel enerji uretecek bir mekanizma bulunmamaktadir Karadelikler haric olmak uzere genellikle milyonlarca yil boyunca cokme sonrasinda kalan isiyi yayarak soguma surecine girerler Guncel anlayisa gore Buyuk Patlamadan sonra evren olusumunun ilk asamalari sirasinda da hadron donemi sikisik yildizlarin olusmus olma olasiligi vardir Bilinen sikisik yildizlarin ilkel kokenleri kesin olarak belirlenmemistir Yasam SureleriSikisik nesneler isinim yaparken soguyup enerji kaybetseler de yapilarini korumak icin siradan yildizlar gibi yuksek sicakliklara ihtiyac duymazlar Dis etkenler ve proton bozunmasi disinda varliklarini neredeyse sonsuza kadar koruyabilirler Ancak karadeliklerin genel olarak trilyonlarca yil sonra Hawking radyasyonu sonucu yok olacagina inaniliyor Gunumuzdeki standart fiziksel kozmolojiye gore evrenin cok uzak bir geleceginde yozlasmis cag olarak soz edilen bir zamanda tum yildizlar karanlik sikisik yildizlara donusecektir Ayrica bakinizGalaksi olusumu ve evrimiKaynakca Prof Dr M Turker OZKAN Kasim 2004 YUKSEK ENERJI ASTROFIZIGI pdf astronomi istanbul edu tr 22 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 11 Subat 2024 Starr Michelle 1 Haziran 2020 Astronomers Just Narrowed Down The Source of Those Powerful Radio Signals From Space ScienceAlert com 3 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Subat 2024 Bhandan Shivani 1 Haziran 2020 The Host Galaxies and Progenitors of Fast Radio Bursts Localized with the Australian Square Kilometre Array Pathfinder The Astrophysical Journal Letters 895 2 L37 arXiv 2005 13160 2 Bibcode 2020ApJ 895L 37B doi 10 3847 2041 8213 ab672e Tauris T M J van den Heuvel E P 20 Mart 2003 Formation and Evolution of Compact Stellar X ray Sources arXiv astro ph 0303456 2 Bibcode 2006csxs book 623T Khlopov Maxim Yu June 2010 Primordial black holes Research in Astronomy and Astrophysics 10 6 495 528 arXiv 0801 0116 2 Bibcode 2010RAA 10 495K doi 10 1088 1674 4527 10 6 001 Fred Adams Greg Laughlin The Degenerate Era deepblue lib umich edu Erisim tarihi 12 Subat 2024 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link