Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Bu madde konu hakkında evrensel bir bakış açısı yansıtmamaktadır. (Aralık 2020) |
Yaşam ağacı kavramın kökeni tarih-öncesi denilen devirlere kadar uzanan, başta Asya şamanist gelenekleri olmak üzere, pek çok gelenekte rastlanılan bir semboldür.
Türk geleneğinde yaşam ağacı
Türk topluluklarda yaşam ağacı Ulukayın, Bayterek ve Aal Luuk Mas gibi adlarla anılır.
Yakut ve Altay Türkleri’nde yaşam ağacına Dünya Ağacı da denir. Eski Türk geleneğine göre, bu, Dünya’yı ortasından (göbeğinden) öte-âleme ve Demir-Kazık Yıldızı’na (Kutup Yıldızı) bağlayan, dalları vasıtasıyla şamanlara yeryüzünden yüksek âlemlere yolculuk yapma olanağı sağlayan bir ağaçtır. Buna Demir Ağaç da denir.
Şamanist geleneğe göre, Dünya, “Göğün göbeği” ile bu ağaç sayesinde irtibat halinde olup, bu ağaç ile beslenir. Anne rahmindeki bir bebek için göbek kordonu nasıl yaşamsal bir öneme sahip bulunuyorsa yeryüzü için de bu irtibat kanalı aynı derecede öneme sahip bulunmaktadır. Dolayısıyla Türk Şamanizm’inde Dogon tradisyonunda da görüldüğü gibi, bu irtibatı ifade etmede “göbek” sözcüğü tercih edilmiştir. Gerek Dogon gerekse eski Türk geleneğine göre, göğün göbeği bir yıldızdır. (Gök sözcüğünün Şamanizmde üç anlam içerecek şekilde kullanıldığı görülmektedir. Örneğin Altay şamanı Tanrı Ülgen’e seslenirken aynı cümlede bir ayrım yaparak “ulaşılmaz mavi gök”, “erişilmez ak gök” ve “dönen yıldızlı gök” der ki, bu üç ayrı terimin gökyüzünü, spiritüel göğü ve uzayı ifade etmek üzere kullanıldığı ileri sürülür.)
Ural-Altay kültürlerinde gök katları, yaşam ağacı, kayın ağacından yapılma bir direk üzerine ya da bir kayın ağacının üzerine kertikler açılarak temsil edilir. Orta Asya’da kutsal kayın ağacına açılan bu kertiklerin sayısı 7,9 veya 12 olur. Sibirya’da yaşam ağacını ve yerin eksenini aynı zamanda, şamanın transa geçtiği çadırının ortasındaki kayından yapılmış direk temsil eder. Kayın ağacına verilen önem, Türkler’in akrabalık bağlarını gösteren isimlerde de “kayın” sözcüğünü kullanılmasıyla görülür (kaynata vs.).
Altay şamanının uçuş denilen trans deneyiminde son gök katına varabilmesi yedi, dokuz veya on iki katla ilişkilendirilen bu yaşam ağacına tırmanmasıyla ifade edilir. Bu ağacın sekiz dallı olarak belirtildiği Yakut geleneğinde Yerin Göbeği’nden çıkan, çiçek açan bu ağacın tepe kısmının köpüklü, sarı, insanlara şifa verici bir sıvı içinde olduğu ifade edilir. Sibirya Şamanizm’inde yaşam ağacı 7’nin yanı sıra 8 ve 12 sayılarıyla da ilişkilendirilir.
Abakan ve Moğol geleneğinde de görülebileceği gibi, Asya şamanist geleneklerinin birçoğunda yaşam ağacı “Dünya Dağı” kavramıyla ilişkilendirilir; ağaç dağın ya ortasında ya da tepesinde bulunur. Yine, Asya şamanist geleneklerinin birçoğunda, özellikle Orta-Asya, Sibirya, Moğol ve Endonezya mitolojilerinde, bedensiz varlıklar, yani bedenlerini ölüm olayı ile terk etmiş ruhlar ve tekrar doğmaya hazırlanan ruhlar, genellikle yaşam ağacının dallarına tünemiş, bekleşen küçük kuşlar olarak tasvir edilirler. Örneğin, Altaylılar “Yeryüzünde tekrar doğmayı bekleyen insan ruhları göklerdeki, göksel ağacın dallarındaki küçük kuşlar gibidir” derler. Turukhansk Yakutlar’ı geleneğine göre, Yaratıcı ya da ışığın yaratıcısı olan Yüce Varlık, ilk şamanı yarattığı zaman gökteki makamından sekiz dallı bir ağaç dikmiştir ki, dallarındaki kuşlar O’nun çocukları olan ruhları temsil ederler.
Hint geleneğinde yaşam ağacı
Ruhların yaşam ağacı dallarına konmuş kuşlarla simgelenişi Hint metinlerinde de mevcuttur. Örneğin, ruhların bedenden bedene göçen göçmen kuşlara benzetildiği Upanişadlar’da bulunan bir sembolizmde yaşam ağacına tünemiş iki kuştan biri meyveyi yerken, öbürü bakar ki, bu iki kuştan (Atma ve Jivatma) meyveyi yiyen “reenkarne olmuş, aktif haldeki ruh”u, öteki kuş ise bedensiz ruhu simgeler. Hint geleneğindeki bir başka yaşam ağacı, yayıktaymış gibi çalkalanan süt denizinde bulunan Boddhi ağacıdır. Bir Angkor yazıtına göre, Boddhi ağacının kökleri Brahma, gövdesi Siva, dalları Vişnu’dur. (Kimi versiyonlarda ise ağaç Siva’dır, Brahma ve Vişnu dallarıdır. )
Pers ve Zerdüşt geleneğinde yaşam ağacı
Pers ve Zerdüşt efsanelerinde anlatılanlara göre, kudretli Gaokerena ağacı, yenildiğinde iyileştirici özelliklere sahip olan ve ölülerin dirilen bedenlerine ölümsüzlük veren efsanevi bir Haoma bitkisiydi . Meyvesinin suyunun ölümsüzlük iksiri olduğuna inanılır.Gaokerena ismi "öküz boynuzu" veya "inek kulağı" anlamına gelir.
Kötülük doğal olarak bu yaşam ağacını yok etmeye çalıştı ve ağaca saldırması için bir kertenkele veya kurbağa yarattı, fakat Gaokerena on Kara balığı ve dokuz ağızlı ve altı gözlü bir eşek tarafından korundu.
Dirilişte bu ağacın yaşam veren suyundan içenler, ölümsüzlük de dahil olmak üzere fevkalade bir esenliğe kavuşacaklar.
Gaokerena ağacı İncil ve İslam kaynaklarındaki Yaşam Ağacı ile benzerlik taşımaktadır.
İskandinav halklarında yaşam ağacı
İskandinav mitolojisinde evreni oluşturan üç tabakayı (Ásgard,Midgard ve Niflheimr) birbirine bağlayacak şekilde tasvir edilir. bu ağaca Yggdrasill denir.
Kaynakça
- Mezopotamya yaşam ağacı[]
- Ters yaşam ağacı-1, Katharizm 21 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde konu hakkinda evrensel bir bakis acisi yansitmamaktadir Maddeyi gelistirerek ve sorunu tartisma sayfasinda tartisarak maddenin evrensellesmesini saglayabilirsiniz Aralik 2020 Yasam agaci kavramin kokeni tarih oncesi denilen devirlere kadar uzanan basta Asya samanist gelenekleri olmak uzere pek cok gelenekte rastlanilan bir semboldur Rusya ya bagli Cuvasistan in bayraginda yer alan yasam agaciTurkiye Cumhuriyeti Kultur ve Turizm Bakanligi nin armasinda bulunan yasam agaci5 Kurus ta bulunan yasam agaci motifiTurk geleneginde yasam agaciTurk topluluklarda yasam agaci Ulukayin Bayterek ve Aal Luuk Mas gibi adlarla anilir Yakut ve Altay Turkleri nde yasam agacina Dunya Agaci da denir Eski Turk gelenegine gore bu Dunya yi ortasindan gobeginden ote aleme ve Demir Kazik Yildizi na Kutup Yildizi baglayan dallari vasitasiyla samanlara yeryuzunden yuksek alemlere yolculuk yapma olanagi saglayan bir agactir Buna Demir Agac da denir Samanist gelenege gore Dunya Gogun gobegi ile bu agac sayesinde irtibat halinde olup bu agac ile beslenir Anne rahmindeki bir bebek icin gobek kordonu nasil yasamsal bir oneme sahip bulunuyorsa yeryuzu icin de bu irtibat kanali ayni derecede oneme sahip bulunmaktadir Dolayisiyla Turk Samanizm inde Dogon tradisyonunda da goruldugu gibi bu irtibati ifade etmede gobek sozcugu tercih edilmistir Gerek Dogon gerekse eski Turk gelenegine gore gogun gobegi bir yildizdir Gok sozcugunun Samanizmde uc anlam icerecek sekilde kullanildigi gorulmektedir Ornegin Altay samani Tanri Ulgen e seslenirken ayni cumlede bir ayrim yaparak ulasilmaz mavi gok erisilmez ak gok ve donen yildizli gok der ki bu uc ayri terimin gokyuzunu spirituel gogu ve uzayi ifade etmek uzere kullanildigi ileri surulur Ural Altay kulturlerinde gok katlari yasam agaci kayin agacindan yapilma bir direk uzerine ya da bir kayin agacinin uzerine kertikler acilarak temsil edilir Orta Asya da kutsal kayin agacina acilan bu kertiklerin sayisi 7 9 veya 12 olur Sibirya da yasam agacini ve yerin eksenini ayni zamanda samanin transa gectigi cadirinin ortasindaki kayindan yapilmis direk temsil eder Kayin agacina verilen onem Turkler in akrabalik baglarini gosteren isimlerde de kayin sozcugunu kullanilmasiyla gorulur kaynata vs Altay samaninin ucus denilen trans deneyiminde son gok katina varabilmesi yedi dokuz veya on iki katla iliskilendirilen bu yasam agacina tirmanmasiyla ifade edilir Bu agacin sekiz dalli olarak belirtildigi Yakut geleneginde Yerin Gobegi nden cikan cicek acan bu agacin tepe kisminin kopuklu sari insanlara sifa verici bir sivi icinde oldugu ifade edilir Sibirya Samanizm inde yasam agaci 7 nin yani sira 8 ve 12 sayilariyla da iliskilendirilir Abakan ve Mogol geleneginde de gorulebilecegi gibi Asya samanist geleneklerinin bircogunda yasam agaci Dunya Dagi kavramiyla iliskilendirilir agac dagin ya ortasinda ya da tepesinde bulunur Yine Asya samanist geleneklerinin bircogunda ozellikle Orta Asya Sibirya Mogol ve Endonezya mitolojilerinde bedensiz varliklar yani bedenlerini olum olayi ile terk etmis ruhlar ve tekrar dogmaya hazirlanan ruhlar genellikle yasam agacinin dallarina tunemis beklesen kucuk kuslar olarak tasvir edilirler Ornegin Altaylilar Yeryuzunde tekrar dogmayi bekleyen insan ruhlari goklerdeki goksel agacin dallarindaki kucuk kuslar gibidir derler Turukhansk Yakutlar i gelenegine gore Yaratici ya da isigin yaraticisi olan Yuce Varlik ilk samani yarattigi zaman gokteki makamindan sekiz dalli bir agac dikmistir ki dallarindaki kuslar O nun cocuklari olan ruhlari temsil ederler Hint geleneginde yasam agaciRuhlarin yasam agaci dallarina konmus kuslarla simgelenisi Hint metinlerinde de mevcuttur Ornegin ruhlarin bedenden bedene gocen gocmen kuslara benzetildigi Upanisadlar da bulunan bir sembolizmde yasam agacina tunemis iki kustan biri meyveyi yerken oburu bakar ki bu iki kustan Atma ve Jivatma meyveyi yiyen reenkarne olmus aktif haldeki ruh u oteki kus ise bedensiz ruhu simgeler Hint gelenegindeki bir baska yasam agaci yayiktaymis gibi calkalanan sut denizinde bulunan Boddhi agacidir Bir Angkor yazitina gore Boddhi agacinin kokleri Brahma govdesi Siva dallari Visnu dur Kimi versiyonlarda ise agac Siva dir Brahma ve Visnu dallaridir Mezopotamya silindir muhrunde kus ve geyiklerle birlikte stilize yasam agaciAsur silindir muhrunde tepesinde bir yildizin ya da kanatli gunes sembolunun yer aldigi yasam agaci http www zyworld com Assyrian Third 20form Pomegranate JPG 6 Mayis 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pers ve Zerdust geleneginde yasam agaciPers ve Zerdust efsanelerinde anlatilanlara gore kudretli Gaokerena agaci yenildiginde iyilestirici ozelliklere sahip olan ve olulerin dirilen bedenlerine olumsuzluk veren efsanevi bir Haoma bitkisiydi Meyvesinin suyunun olumsuzluk iksiri olduguna inanilir Gaokerena ismi okuz boynuzu veya inek kulagi anlamina gelir Kotuluk dogal olarak bu yasam agacini yok etmeye calisti ve agaca saldirmasi icin bir kertenkele veya kurbaga yaratti fakat Gaokerena on Kara baligi ve dokuz agizli ve alti gozlu bir esek tarafindan korundu Diriliste bu agacin yasam veren suyundan icenler olumsuzluk de dahil olmak uzere fevkalade bir esenlige kavusacaklar Gaokerena agaci Incil ve Islam kaynaklarindaki Yasam Agaci ile benzerlik tasimaktadir Iskandinav halklarinda yasam agaciIskandinav mitolojisinde evreni olusturan uc tabakayi Asgard Midgard ve Niflheimr birbirine baglayacak sekilde tasvir edilir bu agaca Yggdrasill denir KaynakcaMezopotamya yasam agaci olu kirik baglanti Ters yasam agaci 1 Katharizm 21 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde 9 Kasim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Kasim 2021 24 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi