Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Mentha pulegium (Yarpuz, Filiskin) ballıbabagillerden, çiçekleri birbirinden ayrı halka durumunda, nane türünden, kısa saplı, az veya çok tüylü, güzel kokulu bir bitkidir.
| Mentha pulegium | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||
 Asgari endişe altında (IUCN 3.1) | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||
| Mentha pulegium L., Sp. Pl.: 577 (1753). | |||||||||||||||
Etimolojisi
Yarpuz, Eski Türkçe kökenli bir kelime olup Divânu Lügati't-Türk'te; yarpuz (يربز) güzel kokulu bir ot, kır nanesi, Majoran. şeklinde tanımlanmıştır.
Filiskin adı ise Yunanca φλισκούνι (fliskoúni) kelimesinden gelmektedir.
Özellikleri
Yarpuz, Ballıbabagiller (Labiatae) familyasından, 10 ile 50 santim yükseklikte, taç yaprakları leylak renginde, keskin kokulu, meyveleri fındıksı tipte, çok yıllık, otsu, sürünücü ya da dik gövdeli bitkidir. Çiçek ve yaprakları bitkinin gövdesinde belli aralıklarla sıralanır.
Yaprakları
Yaprakları kısa saplı 0,8 ile 3 santim uzun ve 0,3 ile 1 santim eninde, leylak renginde oval ve hafif eliptikdir.
Çiçekleri
Leylak rengi-pembe taçyapraklı çiçekler Temmuz ile Eylül aylarında toplu halde yaprakların koltuklarından çıkar. 10-30 çiçekli, çiçek sapı 2–3 mm ve çanakyaprağı borumsu 2,5 ile 3 mm uzunluğundadır.
Yaşam alanı
Yarpuz, nemli çayırlarda, nehir, dere ve göl kıyılarında yetişir. Besin değeri yüksek, kireçi az, humus, daha çok kumlu balçık toprakları sever.
Mutfakta ve tıpta kullanımı
Yarpuz, Yunanlar ve Romalılar tarafından yaygın bir bitki olarak yemeklerinde kullanılmıştır. Ayrıca eski Yunanlar şaraplarını sık sık yarpuz ile tatlandırmışlardır. Yöresel mutfakta, taze ya da kurutulmuş olarak çorbalara, yemeklere ve salatalara eklenir.
Tarih boyunca, bayılma, gaz, safra, gut ve hepatit (muhtemelen, hepatit A) hastalıkları tedavisi için ve temizleyici ilaç olarak kullanılmıştır. Yarpuz, çayı yapılan bitki olarak da kullanılır.
Kaynakça
- ^ Yarpuz 30 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Nişanyan Sözlük
- ^ TDK Divanü Lugati't-Türk Veri Tabanı[]
- ^ . 31 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2010.
Dış bağlantılar
![image]()
Vikitür'de Mentha pulegium ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.![image]()
Wikimedia Commons'ta Mentha pulegium ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Mentha pulegium Yarpuz Filiskin ballibabagillerden cicekleri birbirinden ayri halka durumunda nane turunden kisa sapli az veya cok tuylu guzel kokulu bir bitkidir Mentha pulegiumKorunma durumuAsgari endise altinda IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem PlantaeSube TracheophytaSinif MagnoliopsidaTakim LamialesFamilya LamiaceaeCins MenthaTur M pulegiumIkili adlandirmaMentha pulegiumL Sp Pl 577 1753 EtimolojisiYarpuz Eski Turkce kokenli bir kelime olup Divanu Lugati t Turk te yarpuz يربز guzel kokulu bir ot kir nanesi Majoran seklinde tanimlanmistir Filiskin adi ise Yunanca fliskoyni fliskouni kelimesinden gelmektedir OzellikleriYarpuz Ballibabagiller Labiatae familyasindan 10 ile 50 santim yukseklikte tac yapraklari leylak renginde keskin kokulu meyveleri findiksi tipte cok yillik otsu surunucu ya da dik govdeli bitkidir Cicek ve yapraklari bitkinin govdesinde belli araliklarla siralanir Yapraklari Yapraklari kisa sapli 0 8 ile 3 santim uzun ve 0 3 ile 1 santim eninde leylak renginde oval ve hafif eliptikdir Cicekleri Leylak rengi pembe tacyaprakli cicekler Temmuz ile Eylul aylarinda toplu halde yapraklarin koltuklarindan cikar 10 30 cicekli cicek sapi 2 3 mm ve canakyapragi borumsu 2 5 ile 3 mm uzunlugundadir Yasam alaniYarpuz nemli cayirlarda nehir dere ve gol kiyilarinda yetisir Besin degeri yuksek kireci az humus daha cok kumlu balcik topraklari sever Mutfakta ve tipta kullanimiYarpuz Yunanlar ve Romalilar tarafindan yaygin bir bitki olarak yemeklerinde kullanilmistir Ayrica eski Yunanlar saraplarini sik sik yarpuz ile tatlandirmislardir Yoresel mutfakta taze ya da kurutulmus olarak corbalara yemeklere ve salatalara eklenir Tarih boyunca bayilma gaz safra gut ve hepatit muhtemelen hepatit A hastaliklari tedavisi icin ve temizleyici ilac olarak kullanilmistir Yarpuz cayi yapilan bitki olarak da kullanilir Kaynakca Yarpuz 30 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Nisanyan Sozluk TDK Divanu Lugati t Turk Veri Tabani olu kirik baglanti 31 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Mayis 2010 Dis baglantilarVikitur de Mentha pulegium ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Wikimedia Commons ta Mentha pulegium ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur