Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Wuhuan (Çince: 烏桓; Pinyin: Wūhuán), MÖ 1. yüzyıldan MS 3. yüzyıla kadar Doğu Asya ve Mançurya bölgelerinde yaşamış önemli bir göçebe halktı. Kökenleri, MÖ 2. yüzyılda Xiongnu Göçebe konfederasyonu tarafından mağlup edilen ve daha sonra dağılan (Donghu) konfederasyonuna dayanır. Wuhuanlar, aynı kökten gelen ve Hiungnuların yıkılmasında önemli rol oynayan Xianbeiler ile yakın akrabaydı. Genellikle Çin Hanedanlığı ile karmaşık ve değişken ilişkiler içinde bulunmuşlar, zaman zaman ittifak kurmuş, zaman zaman da çatışmışlardır.
Kökenleri ve Erken Tarihleri
Wuhuanlar, MÖ 209'da Mete liderliğindeki Xiongnuların Donghu'yu yenilgiye uğratmasıyla ortaya çıkmıştır. Donghu'nun dağılmasının ardından hayatta kalanlar iki ana gruba ayrıldı: kuzeyde kalıp daha sonra Xianbei olarak bilinenler ve güneye, 'na (bugünkü ) çekilenler. "Wuhuan" adı da muhtemelen bu dağlardan gelmektedir. MÖ 1. yüzyılda, Wuhuanlar Xiongnuların bağımlısı olarak yaşamaya devam ettiler, ancak Han Hanedanlığı'nın Xiongnular üzerindeki baskısı arttıkça, Wuhuanlar yavaş yavaş Han ile daha yakın ilişkiler kurmaya başladılar. Han Hanedanlığı, Wuhuanları Xiongnulara karşı bir tampon bölge olarak ve için kullanmaya çalıştı. Bu dönemde Han, Wuhuan reislerine hediyeler, unvanlar ve ticaret ayrıcalıkları sunarak onların sadakatini sağlamaya çalıştı. Ancak Wuhuanlar, kendi otlaklarını ve yaşam biçimlerini korumak için sık sık Han sınırlarına akınlar düzenlemişlerdir.
Han Hanedanlığı ile İlişkiler
döneminde (MS 25-220), Wuhuanların Han ile ilişkileri daha da karmaşık bir hal aldı. Han, Wuhuanları (塞外諸胡) olarak tanımlamış ve onları kendi iç siyasetinde bir araç olarak kullanmıştır. Han generalleri, Wuhuan savaşçılarını (烏桓突騎) adı altında kendi ordularına dahil etmiş ve özellikle Xiongnulara ve diğer göçebe halklara karşı yapılan seferlerde kullanmışlardır. MS 1. yüzyılın sonlarında, Wuhuanlar kendi aralarında gruplaşmış ve bazı güçlü reisler ortaya çıkmıştır. Bu reisler, Han'ın zayıfladığı dönemlerde bağımsızlıklarını ilan etmeye çalışmış ve hatta Çin'in iç işlerine karışmışlardır. Özellikle 'ne doğru yaklaşırken, Wuhuanlar Cao Cao gibi lordlarla ittifaklar kurmuş veya onlara karşı savaşmışlardır. (bkz: Beyaz Kurt Dağı Muharebesi)
Wuhuanların Askeri Yapısı ve Savaşçılığı
Wuhuanlar, atlı okçulukta son derece yetenekli ve hareketli savaşçılardı. Küçük yaşlardan itibaren ata binmeyi ve ok atmayı öğrenirlerdi. Askeri yapıları, kabile reislerinin önderliğindeki hane halklarına ve boylara dayanıyordu. Savaş zamanında, tüm yetişkin erkekler savaşa katılırdı. Wuhuan süvarileri, Han orduları için önemli bir tehdit oluşturmuş, ancak aynı zamanda Han'ın kuzey sınırlarını korumak için de kullanışlı bir güç olmuştur. Zırhları genellikle deri veya demir pullardan oluşur, silahları ise ok ve yay, mızrak ve kılıçtı. Savaş taktikleri genellikle hızlı saldırılar, geri çekilmeler ve pusuya dayalıydı.
Kültür ve Yaşam Biçimi
Wuhuanlar göçebe bir yaşam tarzı benimsemişlerdi. Geniş bozkırlarda hayvanlarını otlatarak geçimlerini sağlarlardı. Başlıca hayvanları atlar, sığırlar ve koyunlardı. Hayvan ürünleri (et, süt, deri) temel besin ve giyim kaynaklarını oluşturuyordu. Çadır veya yurt benzeri taşınabilir konutlarda yaşarlardı. Dilleri, Altay dilleri ailesine ait olduğu düşünülen, Moğol dillerine yakın bir dildi. Yazılı bir dilleri yoktu, ancak sözlü gelenekleri güçlüydü. Şamanizm ve ataların ruhlarına tapınma gibi inançlara sahiptiler. Cenaze törenleri ve kurban ayinleri, dini pratiklerinin önemli bir parçasıydı. Düşüş ve Asimilasyon MS 3. yüzyılın başlarında, Cao Cao liderliğindeki 'nın yükselişi Wuhuanların kaderini büyük ölçüde etkiledi. Cao Cao, Yuan Shao'ya karşı kazandığı zaferden sonra, MS 207'de Wuhuanlara karşı önemli bir sefer düzenledi. Bu sefer, Wuhuanların gücünü büyük ölçüde kırdı ve birçok Wuhuan kabilesi Han topraklarına yerleşmek zorunda kaldı. Zamanla, Wuhuanların önemli bir kısmı Han Çinlileriyle asimile oldu. Ancak, Wuhuan soyundan gelen bazı gruplar 'nde (MS 4.-5. yüzyıllar) yeniden ortaya çıkarak Çin'in kuzeyinde kurulan çeşitli devletlerde önemli roller oynamışlardır. Özellikle gibi bazı Xianbei klanları, Wuhuan mirasından da etkilenmişlerdir.
Mirası
Wuhuanlar, Doğu Asya'nın erken tarihinde, özellikle Çin Hanedanlığı ile göçebe halklar arasındaki karmaşık etkileşimlerin anlaşılmasında önemli bir rol oynamıştır. Onların askeri yetenekleri, Han ordularının gelişimini etkilemiş ve Kuzey Çin'in demografik yapısının oluşumunda katkıda bulunmuşlardır. Wuhuanların hikayesi, göçebe halkların hayatta kalma, adaptasyon ve asimilasyon süreçlerinin bir örneğidir.
Kaynakça
- ^ Pulleyblank, E. G. (1991). "The Wu-huan and Hsien-pi." Early Medieval China, 17, 1-17.
- ^ De Crespigny, R. (2007). A Biographical Dictionary of Later Han to the Three Kingdoms (23-220 AD). Brill.
- ^ Lewis, M. E. (2009). China Between Empires: The Northern and Southern Dynasties. Harvard University Press.
- ^ Fan, Ye (MS 5. yüzyıl). Hou Han Shu (Geç Han Tarihi).
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Wuhuan Cince 烏桓 Pinyin Wuhuan MO 1 yuzyildan MS 3 yuzyila kadar Dogu Asya ve Mancurya bolgelerinde yasamis onemli bir gocebe halkti Kokenleri MO 2 yuzyilda Xiongnu Gocebe konfederasyonu tarafindan maglup edilen ve daha sonra dagilan Donghu konfederasyonuna dayanir Wuhuanlar ayni kokten gelen ve Hiungnularin yikilmasinda onemli rol oynayan Xianbeiler ile yakin akrabaydi Genellikle Cin Hanedanligi ile karmasik ve degisken iliskiler icinde bulunmuslar zaman zaman ittifak kurmus zaman zaman da catismislardir Kokenleri ve Erken TarihleriWuhuanlar MO 209 da Mete liderligindeki Xiongnularin Donghu yu yenilgiye ugratmasiyla ortaya cikmistir Donghu nun dagilmasinin ardindan hayatta kalanlar iki ana gruba ayrildi kuzeyde kalip daha sonra Xianbei olarak bilinenler ve guneye na bugunku cekilenler Wuhuan adi da muhtemelen bu daglardan gelmektedir MO 1 yuzyilda Wuhuanlar Xiongnularin bagimlisi olarak yasamaya devam ettiler ancak Han Hanedanligi nin Xiongnular uzerindeki baskisi arttikca Wuhuanlar yavas yavas Han ile daha yakin iliskiler kurmaya basladilar Han Hanedanligi Wuhuanlari Xiongnulara karsi bir tampon bolge olarak ve icin kullanmaya calisti Bu donemde Han Wuhuan reislerine hediyeler unvanlar ve ticaret ayricaliklari sunarak onlarin sadakatini saglamaya calisti Ancak Wuhuanlar kendi otlaklarini ve yasam bicimlerini korumak icin sik sik Han sinirlarina akinlar duzenlemislerdir Han Hanedanligi ile Iliskilerdoneminde MS 25 220 Wuhuanlarin Han ile iliskileri daha da karmasik bir hal aldi Han Wuhuanlari 塞外諸胡 olarak tanimlamis ve onlari kendi ic siyasetinde bir arac olarak kullanmistir Han generalleri Wuhuan savascilarini 烏桓突騎 adi altinda kendi ordularina dahil etmis ve ozellikle Xiongnulara ve diger gocebe halklara karsi yapilan seferlerde kullanmislardir MS 1 yuzyilin sonlarinda Wuhuanlar kendi aralarinda gruplasmis ve bazi guclu reisler ortaya cikmistir Bu reisler Han in zayifladigi donemlerde bagimsizliklarini ilan etmeye calismis ve hatta Cin in ic islerine karismislardir Ozellikle ne dogru yaklasirken Wuhuanlar Cao Cao gibi lordlarla ittifaklar kurmus veya onlara karsi savasmislardir bkz Beyaz Kurt Dagi Muharebesi Wuhuanlarin Askeri Yapisi ve SavasciligiWuhuanlar atli okculukta son derece yetenekli ve hareketli savascilardi Kucuk yaslardan itibaren ata binmeyi ve ok atmayi ogrenirlerdi Askeri yapilari kabile reislerinin onderligindeki hane halklarina ve boylara dayaniyordu Savas zamaninda tum yetiskin erkekler savasa katilirdi Wuhuan suvarileri Han ordulari icin onemli bir tehdit olusturmus ancak ayni zamanda Han in kuzey sinirlarini korumak icin de kullanisli bir guc olmustur Zirhlari genellikle deri veya demir pullardan olusur silahlari ise ok ve yay mizrak ve kilicti Savas taktikleri genellikle hizli saldirilar geri cekilmeler ve pusuya dayaliydi Kultur ve Yasam BicimiWuhuanlar gocebe bir yasam tarzi benimsemislerdi Genis bozkirlarda hayvanlarini otlatarak gecimlerini saglarlardi Baslica hayvanlari atlar sigirlar ve koyunlardi Hayvan urunleri et sut deri temel besin ve giyim kaynaklarini olusturuyordu Cadir veya yurt benzeri tasinabilir konutlarda yasarlardi Dilleri Altay dilleri ailesine ait oldugu dusunulen Mogol dillerine yakin bir dildi Yazili bir dilleri yoktu ancak sozlu gelenekleri gucluydu Samanizm ve atalarin ruhlarina tapinma gibi inanclara sahiptiler Cenaze torenleri ve kurban ayinleri dini pratiklerinin onemli bir parcasiydi Dusus ve Asimilasyon MS 3 yuzyilin baslarinda Cao Cao liderligindeki nin yukselisi Wuhuanlarin kaderini buyuk olcude etkiledi Cao Cao Yuan Shao ya karsi kazandigi zaferden sonra MS 207 de Wuhuanlara karsi onemli bir sefer duzenledi Bu sefer Wuhuanlarin gucunu buyuk olcude kirdi ve bircok Wuhuan kabilesi Han topraklarina yerlesmek zorunda kaldi Zamanla Wuhuanlarin onemli bir kismi Han Cinlileriyle asimile oldu Ancak Wuhuan soyundan gelen bazi gruplar nde MS 4 5 yuzyillar yeniden ortaya cikarak Cin in kuzeyinde kurulan cesitli devletlerde onemli roller oynamislardir Ozellikle gibi bazi Xianbei klanlari Wuhuan mirasindan da etkilenmislerdir MirasiWuhuanlar Dogu Asya nin erken tarihinde ozellikle Cin Hanedanligi ile gocebe halklar arasindaki karmasik etkilesimlerin anlasilmasinda onemli bir rol oynamistir Onlarin askeri yetenekleri Han ordularinin gelisimini etkilemis ve Kuzey Cin in demografik yapisinin olusumunda katkida bulunmuslardir Wuhuanlarin hikayesi gocebe halklarin hayatta kalma adaptasyon ve asimilasyon sureclerinin bir ornegidir Kaynakca Pulleyblank E G 1991 The Wu huan and Hsien pi Early Medieval China 17 1 17 De Crespigny R 2007 A Biographical Dictionary of Later Han to the Three Kingdoms 23 220 AD Brill Lewis M E 2009 China Between Empires The Northern and Southern Dynasties Harvard University Press Fan Ye MS 5 yuzyil Hou Han Shu Gec Han Tarihi